1. Γαλλικι Επανάςταςθ
Θ Γαλλική Επανάςταςη του 1789 ιταν θ κοινωνικι επανάςταςθ που κατάργθςε τθν
απόλυτθ μοναρχία ςτθν Γαλλία γκρεμίηοντασ τοφεουδαρχικό ςφςτθμα και αντικακιςτϊντασ το με το καπιταλιςτικό, και
ϊκθςε ςε αναδιοργάνωςθ τθν Ρωμαιοκακολικι Εκκλθςία. Θ Γαλλικι Επανάςταςθ ενζπνευςε τουσ λαοφσ όλθσ
τθσ Ευρϊπθσ να παλζψουν ενάντια ςτθν εκμετάλλευςθ και τθν απολυταρχικι μοναρχία, αποτελϊντασ το ζναυςμα για
τον ξεςθκωμό ςτθν Ιςπανία, τθν Ιταλία και τθν Ελλάδα.
Θ επανάςταςθ οργανϊκθκε από τθν ανερχόμενθ αςτικι τάξθ, θ οποία εμπνευςμζνθ από τα κθρφγματα
των Διαφωτιςτϊν και με κεντρικό ςφνκθμα το τρίπτυχο «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσφνη», κζλθςε να βελτιϊςει τθν
υπάρχουςα μοναρχία μετατρζποντάσ τθν ςε ςυνταγματικι και όχι να τθν καταργιςει. ΢τθν πορεία όμωσ, θ μοναρχία
καταργικθκε και μετά από περιόδουσ τρομοκρατίασ αλλά και οργάνωςθσ δίκαιου κράτουσ, θ
νεοςφςτατθ Δθμοκρατία καταλφκθκε από τον Ναπολζοντα Βοναπάρτθ.

2. Κοινωνικι και οικονομικι κατάςταςθ
ςτθν προεπαναςτατικι Γαλλία
•
•
•
•
΢τα τζλθ του 18ου αιϊνα ιταν γενικι ςτθν Γαλλία θ επικυμία για αλλαγι του κακεςτϊτοσ. Παρ' όλθ όμωσ τθν
μεταβολι ςτισ ιδζεσ των ανκρϊπων, θ οργάνωςθ τθσ Γαλλίασ εξακολουκοφςε να παραμζνει ςτθ μεςαιωνικι
μορφι τθσ: διατιρθςθ των ταξικϊν διαχωριςμϊν του μεςαίωνα, μεγάλθ ςυμμετοχι των ευγενϊν ςτα κρατικά
αξιϊματα και γενικά ςτθ διοίκθςθ, διάκριςθ δικαιωμάτων και υποτίμθςθ τθσ ανκρϊπινθσ αξίασ. Οι Γάλλοι
άρχιςαν να αιςκάνονται αφόρθτθ τθν κατάςταςθ. Νζεσ δυνάμεισ ςχθματίςτθκαν και προκάλεςαν τεράςτια
εξζγερςθ. Θ Γαλλικι Επανάςταςθ ανζτρεψε το παλιό κακεςτϊσ και είχε ανυπολόγιςτεσ ςυνζπειεσ ςτθ ηωι και ςτισ
αντιλιψεισ των ανκρϊπων.
΢τθ Γαλλία επικρατοφςε το κυβερνθτικό ςφςτθμα τθσ απόλυτθσ μοναρχίασ όπωσ τθν εποχι του Λουδοβίκου ΙΔϋ. Ο
βαςιλιάσ με λίγουσ ανϊτερουσ λειτουργοφσ, που τουσ διάλεγε ο ίδιοσ, νομοκετοφςε, όριηε τουσ φόρουσ και
διζκετε όπωσ του άρεςε τον δθμόςιο πλοφτο. Θ Γαλλία δεν είχε ενοποιθκεί τελείωσ. Οι νόμοι, θ φορολογία, οι
τρόποι ςυναλλαγισ, τα μζτρα, τα ςτακμά και το νόμιςμα διζφεραν από περιοχι ςε περιοχι. Αυτό προκαλοφςε
ςφγχυςθ και εμπόδια ςτο εμπόριο(και γενικά ςτθν ανερχόμενθ αςτικι τάξθ). Σο κακεςτϊσ, ςυνζχεια του
μεςαιωνικοφ, βαςιηόταν ςτθν ανιςότθτα. Οι κάτοικοι τθσ Γαλλίασ διακρίνονταν ςτουσ προνομιοφχουσ και ςτον
κοινό λαό. Οι προνομιοφχοι αποτελοφςαν μικρι μειοψθφία, περίπου το 2% του πλθκυςμοφ. Αλλά αυτοί κατείχαν
τθν περιςςότερθ γθ, είχαν όλα τα αγακά, ηοφςαν μια τρομερά ςπάταλθ και πλοφςια ηωι και κυβερνοφςαν τον
τόπο. Δφο τάξεισ, ο κλιροσ και οι ευγενείσ, αποτελοφςαν τουσ προνομιοφχουσ.
΢τον κλιρο ανικαν 130.000 άτομα. Ο ανϊτεροσ κλιροσ (επίςκοποι, αρχιεπίςκοποι, θγοφμενοι) αρικμοφςε 5-6
χιλιάδεσ ανκρϊπουσ, εφοδιαςμζνουσ με πλοφςια ειςοδιματα. Ο κατϊτεροσ κλιροσ είχε πενιχρζσ αποδοχζσ και
ηοφςε όπωσ ο φτωχόσ λαόσ. Περίπου 400.000 ευγενείσ ηοφςαν από ειςοδιματα και αργομιςκίεσ. Μολαταφτα,
ςτον 18ο αιϊνα εμφανίηονταν εξαιρετικά απαιτθτικοί. Απζκλειαν από τα ανϊτερα αξιϊματα και τισ
προςοδοφόρεσ κζςεισ όςουσ είχαν κατϊτερθ προζλευςθ, δθλαδι τουσ μθ ευγενείσ.
Ο μεγάλοσ όγκοσ του λαοφ βριςκόταν απζναντι από τθν μειοψθφία αυτι των προνομιοφχων. Όλοι οι λαϊκοί
άνκρωποι ονομάηονταν ςυνεκδοχικά με μια μεςαιωνικι ονομαςία: Tiers Etat, Τρίτη τάξη. Καλλιεργθτζσ τθσ γθσ
και αςτοί (ζμποροι και επαγγελματίεσ των πόλεων) αποτελοφςαν τθν τάξθ αυτι.

3. Αίτια τθσ επανάςταςθσ
•
•
•
•
•
•
Γενικά[Επεξεργαςία | επεξεργαςία κϊδικα]
Θ επανάςταςθ είχε πολλά αίτια,από τα οποία τα ςθμαντικότερα είναι τα εξισ:
Θ φιλοςοφία του Διαφωτιςμοφ κατά τθν διάρκεια του 18ου αιϊνα προπαγάνδιηε μία αποςτροφι κατά τθσ
απόλυτθσ μοναρχίασ. Οι αντιλιψεισ είχαν αρχίςει να ςτρζφονται προσ ζνα δθμοκρατικό ιδεϊδεσ, τα ανκρϊπινα
και τα αςτικά δικαιϊματα, το κοςμικό κράτοσ κακϊσ και τθν πίςτθ ςτθν λογικι. Αυτι θ φιλοςοφία ζπαιρνε τθν
εξουςία από τον μονάρχθ και τον κλιρο. ΢' αυτό το ιδεολογικό πλαίςιο, βρικαν απιχθςθ οι ιδζεσ του κλαςικοφ
φιλελευκεριςμοφ. Επίςθσ, θ μαςονικι ιδεολογία και το παράδειγμα τθσ μετριοπακοφσ αγγλικισ μοναρχίασ είχαν
ςθμαντικι επιρροι ςτουσ επαναςτάτεσ.
Θ ενίςχυςθ τθσ αςτικισ τάξθσ: Οι δφο πρϊτεσ τάξεισ, ο κλιροσ και οι ευγενείσ μοιράηονταν ωσ τότε τθν πολιτικι
δφναμθ. Οι αςτοί, οι φτωχοί εργαηόμενοι των πόλεων και οι αγρότεσ δεν είχαν κανζνα δικαίωμα ςτθν εξουςία,
παρόλο που θ αςτικι τάξθ είχε αποκτιςει αξιόλογθ δφναμθ.
Θ οικονομικι κρίςθ: Σο γαλλικό κράτοσ ιταν ςτα πρόκυρα οικονομικισ καταςτροφισ. Θ Γαλλία αναμείχκθκε
ενεργά ςτον Αμερικανικό Πόλεμο τθσ Ανεξαρτθςίασ (1775 - 1783). Παρότι κατόρκωςε να κερδίςει τθν Αγγλία, το
οικονομικό βάροσ ιταν τζτοιο που τθν οδιγθςε ςε χρεοκοπία. Επιπλζον, το 1789 θ τιμι του ψωμιοφ αυξικθκε
δραματικά, λόγω τθσ άςχθμθσ ςοδειάσ του 1788 και του 1789 και του βαρφτατου χειμϊνα του 1788 - 1789. Οι
τιμζσ των τροφίμων αυξικθκαν ωσ και 60%, ενϊ ο μιςκόσ των αγροτϊν μόνο 20%, κάτι το οποίο προκάλεςε
μεγάλθ πείνα. Μάλιςτα ζχει υπολογιςτεί ότι τθν άνοιξθ του 1789 το 1/3 του γαλλικοφ πλθκυςμοφ μαςτιηόταν από
τθν πείνα. Όλα αυτά οδιγθςαν ςε ζντονθ κοινωνικι αναταραχι που εκδθλϊκθκε με λθςτρικζσ πράξεισ και
εξεγζρςεισ.
Θ κρίςθ του φεουδαρχικοφ ςυςτιματοσ: θ παραδοςιακι φεουδαρχικι κοινωνικι κατανομι που ίςχυε από
τον Μεςαίωνα ςτθν Γαλλία άρχιςε να παρακμάηει. Ενϊ οι ευγενείσ απολάμβαναν μεν πολλά προνόμια, δεν
μποροφςαν να ενεργιςουν πολιτικά υπό τθν απολυταρχία, κακϊσ μόνο ο βαςιλιάσ είχε πολιτικι εξουςία. Ο Ζρικ
Χομπςμπάουμ κεωρεί τθν Επανάςταςθ ωσ «απόπειρα τθσ αριςτοκρατίασ να ανακαταλάβει το κράτοσ».[1]

4. Η ενίςχυςη τησ αςτικήσ τάξησ
•
•
•
•
•
Κατά τθν διάρκεια του 18ου αιϊνα άρχιςε να ςχθματίηεται μζςα ςτθν τρίτθ τάξθ, τθν
κατϊτερθ, ζνα νζο κοινωνικό ςτρϊμα. Από εμπόρουσ, τραπεηίτεσ, υπαλλιλουσ και βιομθχάνουσ
επιχειρθματίεσ γεννικθκε θ αςτικι τάξθ.
Για τθ γαλλικι οικονομία θ αςτικι τάξθ είχε μεγάλθ ςθμαςία. ΢τουσ ευγενείσ ιταν απαγορευμζνο
να αςχολοφνται με εμπόριο και οποιαδιποτε άλλθ δραςτθριότθτα που απζφερε κζρδθ, ενϊ και
από τουσ φτωχοφσ αγρότεσ που υπζφεραν κάτω από τον μερκαντιλιςμό (μονοπϊλιο) δεν
μποροφςαν να ειςπράξουν τίποτε. Ζτςι ωσ ςυνζπεια ο κατϊτεροσ κλιροσ φτϊχαινε. Σο οικονομικό
βάροσ ζπεφτε κακαρά ςτουσ μεγαλοαςτοφσ.
Από τθν άλλθ μεριά οι ευγενείσ διατιρθςαν τθν πολιτικι τουσ κζςθ. Ιταν απαλλαγμζνοι από κάκε
είδουσ φορολογία και μόνο αυτοί είχαν πρόςβαςθ ςτισ δθμόςιεσ υπθρεςίεσ. Επειδι οι
μεγαλοαςτοί δεν είχαν αυτό το δικαίωμα, άρχιςε να δθμιουργείται μια παραφωνία ανάμεςα ςτθν
μεγάλθ οικονομικι τουσ ςθμαςία και τθν πολφ μικρι πολιτικι τουσ δφναμθ.
Αυτό είχε ωσ ςυνζπεια να μεγαλϊςει θ δυςαρζςκεια των μεγαλοαςτϊν προσ το απολυταρχικό
κυβερνθτικό ςφςτθμα και τον βαςιλιά τον ίδιο. Εν τω μεταξφ οι αςτοί απζκτθςαν ςυνείδθςθ του
εαυτοφ τουσ και προςπάκθςαν να ξεχωρίςουν από τισ άλλεσ κοινωνικζσ τάξεισ. Ζτςι
ςυγκεντρϊνονταν ςε ςυνακροίςεισ ςυηθτϊντασ τα ζργα του Βολταίρου, το δθμοκρατιςμό ςτθν
Αγγλία, τισ απόψεισ του Μοντεςκιζ ςχετικά με τον διαχωριςμό των εξουςιϊν και τθ γνϊμθ
του Ρουςςϊ για τθν αυτονομία του λαοφ.
Θ απιχθςθ των ιδεϊν του Σηον Λοκ ςτθ γαλλικι αςτικι τάξθ μπορεί εφκολα να κατανοθκεί. Θ
κεωρία του για τα φυςικά δικαιϊματα, τισ περιοριςμζνεσ κρατικζσ εξουςίεσ, το δικαίωμα
αντίςταςθσ ςτθν τυραννία και ςκεναρισ υπεράςπιςθσ τθσ ιδιοκτθςίασ αντανακλοφςαν τισ αξίεσ
αυτοφ του τμιματοσ τθσ γαλλικισ κοινωνίασ.

5. Οικονομική κρίςη
•
•
•
•
Σο φορολογικό ςφςτθμα ιταν απαρχαιωμζνο και είχε πολλζσ ελλείψεισ. Από τον ςθμαντικότερο
φόρο οι ευγενείσ και ο κλιροσ ιταν απαλλαγμζνοι.
Σο κρατικό ζλλειμμα του γαλλικοφ κράτουσ από το 1736 ωσ το 1789 αυξικθκε ςθμαντικά, ςε
ςθμείο να κινδυνεφςει θ Γαλλία με χρεωκοπία. Θ υποςτιριξθ των αμερικανικϊν ςτρατευμάτων
κατά των αγγλικϊν ςτον πόλεμο τθσ Αμερικανικισ Ανεξαρτθςίασ ιταν πλιγμα για τθ γαλλικι
οικονομία, ακόμθ και θ ςφναψθ ειρινθσ με τθν Αγγλία δεν ζφερε κανζνα ελαφρυντικό
αποτζλεςμα. Αντίκετα, θ βιομθχανικι Αγγλία κατζκλυςε τθ γαλλικι αγορά με φτθνά υφάςματα
και άλλα βιομθχανικά είδθ, με αποτζλεςμα θ εκνικι παραγωγι να βρίςκεται ςε απελπιςτικι
κατάςταςθ.
Επιπλζον, θ τρομερά ςπάταλθ και πολυτελισ ηωι ςτο βαςιλικό ανάκτορο
των Βερςαλλιϊν κατανάλωνε το 20% του γαλλικοφ προχπολογιςμοφ. Οι γιορτζσ, οι δεξιϊςεισ και
τα πανάκριβα ροφχα ιταν εισ βάροσ τθσ γαλλικισ οικονομίασ αλλά και του φτωχοφ λαοφ που
πζκαινε από τθν πείνα. Θ βαςίλιςςα Μαρία Αντουανζτα μόνθ ξόδευε 15.000 λίβρεσ, ςθμερινό
ποςό 70.000 ευρϊ, τον μινα για κοςμιματα, κομμϊςεισ και μόδα.
Επίςθσ, θ αγροτικι και βιομθχανικι κρίςθ τθν δεκαετία του 1780 μεγζκυνε τθν γενικι
δυςαρζςκεια και τόςο θ ζκρθξθ του ιςλανδικοφ θφαιςτείου Λάκι το 1783 που οδιγθςε ςε
καταςτροφι τθσ ςοδειάσ τθ περίοδο 1785-87[2] όςο ο πολφ βαρφσ χειμϊνασ του 1788-1789
ανζβαςε τισ τιμζσ του ψωμιοφ με αποτζλεςμα να πεκάνουν πολλοί από τθν πείνα.

6. Προεπανάςταςη (1786-1789)
•
•
•
Ο Λουδοβίκοσ Ι΢Σϋ και οι υπουργοί του είχαν προ πολλοφ καταλάβει ότι χρειάηονταν ουςιαςτικζσ
μεταρρυκμίςεισ. Κυρίωσ ζπρεπε να καταργθκεί θ φοροαπαλλαγι από τουσ ευγενείσ. Αυτοί όμωσ
υπεραςπίηονταν τα δικαιϊματα τουσ ςτο κοινοβοφλιο του Παριςιοφ και ςτα υπόλοιπα 13
επαρχιακά κοινοβοφλια.
Μόλισ ζγινε υπουργόσ οικονομικϊν το 1775 ο Συργκό, ζνασ εκπρόςωποσ του φυςιοκρατικοφ
οικονομικοφ ςυςτιματοσ, εφαρμόςτθκε αρχικά μία ριηικά μεταρρυκμιςτικι οικονομικι πολιτικι. Ο
Συργκό μείωςε τισ κρατικζσ επιρροζσ ςτθν οικονομία, καινοτόμθςε δθμιουργϊντασ ζνα ενιαίο
φορολογικό ςφςτθμα και για τισ τρεισ κοινωνικζσ τάξεισ, ίδρυςε τθν ελεφκερθ βιοτεχνία,
καταργϊντασ τισ ςυντεχνίεσ, ζβαλε ζνα φόρο για τθν απόκτθςθ γθσ και ζκανε διακζςιμο το
προνόμιο του εμπορίου ςιτθρϊν ςε όλουσ τουσ Γάλλουσ. Με αυτά τα μζτρα που πιρε προκάλεςε
τθν ςκεναρι αντίδραςθ του κοινοβουλίου. Αφοφ άςκθςε ζντονθ κριτικι ςτθν πολφ ςπάταλθ ηωι
ςτθν γαλλικι βαςιλικι αυλι κακϊσ και ςτθν ςυμμετοχι τθσ Γαλλίασ ςτον Πόλεμο για τθν
Αμερικανικι Ανεξαρτθςία, ο Λουδοβίκοσ χρθςιμοποίθςε όλα αυτά ωσ πρόφαςθ για να τον
απολφςει το 1776.
Αντίκετα ο Ηακ Νεκζρ, ζνασ αςτόσ τραπεηίτθσ από τθν Γενεφθ, εφάρμοςε μια άκρωσ αντίκετθ
οικονομικι πολιτικι από τον Συργκό. Πιρε μεγάλα κρατικά δάνεια, αναηιτθςε τθν υποςτιριξθ των
προνομιοφχων, επιτρζποντασ ςτο κράτοσ να επιδρά ςτθν οικονομία, και κατάργθςε το προνόμιο
για τα ςιτθρά. Αλλά και αυτόσ επειδι εφάρμοηε μεταρρυκμιςτικι πολιτικι, ιρκε αντιμζτωποσ με
τουσ ευγενείσ τθσ βαςιλικισ αυλισ. Σελικά όταν δθμοςίευςε το ζλλειμμα του γαλλικοφ
προχπολογιςμοφ - το οποίο τυπϊκθκε 100.000 φορζσ - ο Λουδοβίκοσ Ι΢Σϋ τον απζλυςε και αυτόν.

7. Η Άλωςη τησ Βαςτίλησ
•
•
•
Θ Βαςτίλθ ιταν από τον 17ο αιϊνα φυλακι πολιτικϊν και ποινικϊν κρατουμζνων. Οποιοςδιποτε πιγαινε ενάντια
ςτθν κζλθςθ του βαςιλιά φυλακίηονταν εκεί και κυρίωσ ευγενείσ. Ακόμθ και ςυγγραφείσ οι οποίοι εξζφραηαν το
πνεφμα του Διαφωτιςμοφ, όπωσ ο Βολταίροσ, φυλακίςτθκαν εκεί. Όταν πραγματοποιικθκε θ άλωςθ, υπιρχαν
μόνο επτά κρατοφμενοι, αλλά θ φυλακι διατθροφςε το ςυμβολιςμό του προπυργίου του παλαιοφ κακεςτϊτοσ.
Επιπλζον, μζςα ςτθ φυλακι υπιρχαν ςθμαντικζσ ποςότθτεσ πυρίτιδασ που προφανϊσ ιταν ιδιαίτερα χριςιμθ για
τουσ επαναςτάτεσ.
Οι ταραχζσ ξεκίνθςαν όταν ζγινε γνωςτό ότι ο βαςιλιάσ διάταξε τθ μετακίνθςθ ελβετικϊν και γαλλικϊν ομάδων
ςτισ Βερςαλίεσ. Πολλοί φοβικθκαν ότι προετοιμαηόταν βαςιλικό πραξικόπθμα. Ζτςι το βράδυ τθσ 12θσ προσ 13
Ιουλίου οι εξεγερμζνοι άρχιςαν τθν αναηιτθςθ όπλων. Όντωσ, ςτισ 14 του μθνόσ ειςζβαλαν ςτο Hotel des
Invalides και κατζςχεςαν μεγάλθ ποςότθτα τυφεκίων[3]. Μετά από αυτό, πολλοί από τουσ πολίτεσ ςτράφθκαν ςτθ
Βαςτίλθ. Χιλιάδεσ οπλιςμζνοι Παριηιάνοι πολίτεσ όρμθςαν ςτθν Βαςτίλθ. Περίπου επτά χιλιάδεσ πολίτεσ όρμθςαν
ςτθ Βαςτίλθ και πιραν ωσ ςφμβολο για τθν επιτυχία τουσ το κεφάλι του αρχθγοφ τθσ φυλακισ, Μπερναρντ-Ρεναί
Ηορντάν ντε Λονζ.
Εκείνθ τθν θμζρα ςκοτϊκθκαν πάνω από 100 άνκρωποι και ιταν θ πρϊτθ μζρα που ςκοτϊνονταν τόςοι πολλοί
μετά τθν ζναρξθ τθσ μζχρι τότε αναίμακτθσ Επανάςταςθσ. Θ επιτυχία των επαναςτατϊν ζγινε γνωςτι ςτον
βαςιλιά, ο οποίοσ αναγνϊριςε τθν αντιπροςωπεία των Παριηιάνων πολιτϊν ςτο δθμαρχείο του Παριςιοφ ωσ
επίςθμουσ εκπροςϊπουσ τθσ πόλθσ. Σαυτόχρονα επανζφερε τον Νεκζρ ςτθν εξουςία. ΢τισ 17
Ιουλίου επιςκζφτθκε το Παρίςι και ζβαλε ςτο καπζλο του τθν μπλε-κόκκινθ-άςπρθ κονκάρδα που ςυμβολίηει το
τρίπτυχο «Ελευκερία, Ιςότθτα, Αδελφοςφνθ». Σα τρία αυτά χρϊματα ζγιναν το εκνικό ςφμβολο τθσ Γαλλίασ και
αποτυπϊκθκαν αργότερα ςτθν γαλλικι ςθμαία.
Με ςεβαςμό
΢τζργιοσ Λοφροσ