ความหมายของแบบฝึกเสริมทักษะ

1. แบบฝึกเสริมทักษะ
ความหมายของแบบฝึกเสริมทักษะ
ภาษาเป็นเรื่องทักษะ ซึ่งจาแนกได้เป็น 2 ทาง คือ ทักษะการ
รับเข้า ได้แก่ การอ่านและการฟัง และทักษะการแสดงออก ได้แก่ กา
รพูดและเขียน ทักษะทางภาษาจาเป็นต้องฝึกฝนอยู่เสมอ แบบฝึกเสริม
ทักษะนับว่าเป็นสิ่งที่จาเป็นอย่างหนึ่งสาหรับการเรียนภาษาได้มีผู้รู้และผู้
เชี่ยวชาญทางภาษา ให้ความหมายของแบบฝึกเสริมทักษะไว้ ดังนี้
ชัยยงค์ พรหมวงศ์ (2535 :
16) ให้ความหมาย แบบฝึกเสริมทักษะว่า หมายถึง สิ่งที่นักเรียนต้อง
ใช้ควบคู่กับการเรียน ซึ่งมีลักษณะเป็นแบบฝึกที่ครอบคลุมกิจกรรมที่นั
กเรียนพึงกระทา อาจกาหนดแยกเป็นแต่ละหน่วย หรืออาจรวมเล่มก็ไ
ด้
ลักษณา อินทะจักร (2538 :
161) ให้ความหมาย แบบฝึกเสริมทักษะว่า หมายถึง
แบบฝึกที่ครูสร้างขึ้นโดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้อย่า
งแท้จริง
ศศิธร ธัญลักษณานันท์ (2542 :
375) ให้ความหมายแบบฝึกเสริมทักษะว่า หมายถึง แบบฝึกเสริมทักษ
ะที่ใช้ฝึกความเข้าใจ ฝึกทักษะต่าง ๆ
และทดสอบความสามารถของนักเรียนตามบทเรียนที่ครูสอนว่า นักเรีย
นเข้าใจและสามารถนาไปใช้ได้มากน้อยเพียงใด
กู๊ด (Good 1973 : 224,
อ้างถึงใน ลักษณา อินทะจักร 2538 :
160) ให้ความหมายแบบฝึกเสริมทักษะว่า หมายถึง งานหรือการบ้าน
ที่ครูมอบหมายให้นักเรียนทา เพื่อทบทวนความรู้ที่ได้เรียนมาแล้ว และ
เป็นการฝึกทักษะการใช้กฎใช้สูตรต่าง ๆ ที่เรียนไป

2. พจนานุกรม เวบสเตอร์ (Webster 1981 :
64) ให้ความหมายแบบฝึกเสริมทักษะว่าหมายถึง โจทย์ปัญหา หรือตั
วอย่างที่ยกมาจากหนังสือ เพื่อนามาใช้สอนหรือให้ผู้เรียนฝึกฝนทักษะ
ต่าง ๆ ให้ดีขึ้น หลังจากที่เรียนบทเรียนไปแล้ว
ดังนั้น จึงอาจกล่าวได้ว่า แบบฝึกเสริมทักษะ หมายถึง งานหรือ
กิจกรรมที่ครู สร้างขึ้น โดยมีรูปแบบกิจกรรมที่หลากหลาย มีจุดมุ่งหมาย
เพื่อฝึกให้นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจบทเรียนได้ดียิ่งขึ้น และช่วยฝึก
ทักษะต่าง ๆ
ให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้อย่างแท้จริง อาจจะให้นักเรียนทาแบบฝึกขณะ
เรียนหรือหลังจากจบบทเรียนไปแล้วก็ได้
ความสาคัญของแบบฝึกเสริมทักษะ
ภายหลังจากการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนไปแล้วการเรีย
นการสอนนั้นย่อม ไม่เกิดผลอย่างเต็มที่ถ้าไม่ได้รับการฝึกทักษะให้เกิด
ความชานาญและเข้าใจอย่างแท้จริงโดยเฉพาะวิชาภาษาไทยเพราะภา
ษาไทยเป็นวิชาทักษะซึ่งเป็นวิชาที่ต้องอาศัยการฝึกฝนเพื่อเป็นเครื่องมื
อในการเรียนรู้วิชาอื่น ๆ
และการดาเนินชีวิตประจาวันตามที่หลักสูตรประถมศึกษาพุทธศักราช
2521 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ.
2533) ต้องการ ดังนั้นในการสอนภาษาไทยจึงต้องมีการฝึกฝนให้เกิดค
วามชานาญคล่องแคล่ว เพื่อช่วยให้เด็กเกิดพัฒนาการทางภาษาเพิ่มขึ้น
ตามวัยและความสามารถของตนที่จะทาได้ และเครื่องมืออย่างหนึ่งที่ใช้
ฝึกทักษะทางภาษาให้ได้ผลดีก็คือ แบบฝึกเสริมทักษะ ดังที่นักวิชาการห
ลายท่านได้กล่าวถึงความสาคัญของแบบฝึกเสริมทักษะไว้ดังนี้
กมล ดิษฐกมล (2526 : 18,
อ้างถึงใน ลักษณา อินทะจักร 2538 :

3. 163) กล่าวว่า แบบฝึกเสริมทักษะเป็นหัวใจของการสอนวิชาทักษะอยู่
ที่การฝึก การฝึกอย่างถูกวิธีเท่านั้นจะทาให้เกิดความชานิชานาญ คล่
องแคล่วว่องไวและทาได้โดยอัตโนมัติ
วีระ ไทยพานิช (2528 :
11) ได้อธิบายว่า แบบฝึกเสริมทักษะทาให้เกิดการเรียนรู้จากการกระ
ทาจริง เป็นประสบการณ์ตรงที่ผู้เรียนมีจุดประสงค์แน่นอน ทาให้สามา
รถรู้และจดจาสิ่งที่เรียนได้ดี จนนาไปใช้ในสถานการณ์เช่นเดียวกันได้
เพตตี้ (Petty 1963 :
269) ได้กล่าวถึงความสาคัญของแบบฝึกเสริมทักษะไว้อย่างชัดเจนว่าแ
บบฝึกเสริมทักษะเป็นส่วนเพิ่มเติมหรือเสริมหนังสือเรียนในการเรียนทัก
ษะ เป็นอุปกรณ์การสอนที่ช่วยลดภาระของครูได้มาก ช่วยส่งเสริมให้ทั
กษะทางภาษาคงทน ช่วยในเรื่องความแตกต่างระหว่างบุคคล เพราะก
ารให้นักเรียนทาแบบฝึกเสริมทักษะที่เหมาะสมกับความสามารถของตนเ
อง จะทาให้ประสบผลสาเร็จทางด้านจิตใจมาก ทั้งยังช่วยให้นักเรียนสา
มารถทบทวนสิ่งที่เรียนได้ด้วยตนเองและใช้เป็นเครื่องมือวัดผลการเรีย
นได้อีกด้วย
ดังนั้น แบบฝึกเสริมทักษะจึงเป็นเครื่องมือสาคัญ ที่จะช่วยให้ผ
ลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนสูงขึ้น แบบฝึกเสริมทักษะจึงนับว่ามี
ความสาคัญและจาเป็นต่อการเรียนวิชาที่ต้องการฝึกฝนเพื่อให้เกิดควา
มชานาญ มีความเข้าใจเนื้อหาบทเรียนมากยิ่งขึ้น
ลักษณะที่ดีของแบบฝึกเสริมทักษะ
การสร้างแบบฝึกเสริมทักษะให้มีประสิทธิภาพต้องมีหลักในกา
รสร้างที่สอดคล้องกับลักษณะที่ดีของแบบฝึกเสริมทักษะด้วย ซึ่งมีผู้รู้ได้
เสนอแนะไว้ดังนี้

4. การสร้างแบบฝึกเสริมทักษะให้มีประสิทธิภาพต้องมีหลักในกา
รสร้างที่สอดคล้องกับลักษณะที่ดีของแบบฝึกเสริมทักษะด้วย ซึ่งมีผู้รู้ได้
เสนอแนะไว้ดังนี้
นิตยา ฤทธิ์โยธี (2520 :
1) ได้กล่าวถึงลักษณะที่ดีของแบบฝึกเสริมทักษะไว้ว่า แบบฝึกเสริมทัก
ษะต้องเกี่ยวข้องกับสิ่งที่เรียนมาแล้ว เหมาะสมกับระดับ วัย หรือความ
สามารถของเด็ก มีคาชี้แจงสั้น ๆ
ที่ทาให้เด็กเข้าใจวิธีทาได้ง่าย ใช้เวลาเหมาะสมหรือใช้เวลาไม่นาน แล
ะเป็นสิ่งที่น่าสนใจและท้าทายให้แสดงความสามารถ
สามารถ มีศรี (2530 :
28) กล่าวว่า แบบฝึกเสริมทักษะที่ดีต้องเกี่ยวกับบทเรียนที่เรียนมาแล้วเ
หมาะสมกับวัยของผู้เรียน มีคาสั่งและคาอธิบาย มีคาแนะนาการใช้แบ
บฝึกเสริมทักษะ มีรูปแบบที่น่าสนใจและมีกิจกรรมที่หลากหลายรูปแบบ
โรจนา แสงรุ่งระวี (2531 :
22) กล่าวว่า แบบฝึกเสริมทักษะที่ดีนอกจากมีคาอธิบายชัดเจนแล้วคว
รเป็นแบบฝึกสั้น ๆ ใช้เวลาในการฝึกไม่นานเกินไปและมีหลายรูปแบบ
ฉะนั้น จึงอาจกล่าวได้ว่า แบบฝึกเสริมทักษะที่ดี ครูผู้สร้างจะต้อ
งยึดหลักจิตวิทยา ใช้สานวนภาษาที่ง่าย เหมาะสมกับวัย ความสามาร
ถของผู้เรียน มีกิจกรรมหลากหลาย มีคาสั่ง คาอธิบาย และคาแนะนา
การใช้แบบฝึกเสริมทักษะที่ชัดเจนเข้าใจง่าย ใช้เวลาในการฝึกไม่นาน
และที่สาคัญมีความหมายต่อชีวิต เพื่อนาไปใช้ในชีวิตประจาวัน
หลักการสร้างแบบฝึกเสริมทักษะ

5. การสร้างแบบฝึกเสริมทักษะให้มีประสิทธิภาพต้องมีหลักการสร้า
งที่สอดคล้องกับลักษณะที่ดีของแบบฝึกเสริมทักษะด้วย ซึ่งในเรื่องนี้ได้
มีผู้เสนอแนะไว้ดังนี้
วรนาถ พ่วงสุวรรณ (2518 : 34 –
37) ได้ให้หลักการสร้างแบบฝึกเสริมทักษะไว้ดังนี้
1. ตั้งจุดประสงค์
2. ศึกษาเกี่ยวกับเนื้อหา
3. ขั้นต่าง ๆ ในการสร้าง
3.1 ศึกษาปัญหาในการเรียนการสอน
3.2 ศึกษาหลักจิตวิทยาของเด็กและจิตวิทยาการเรียนการสอน
3.3 ศึกษาเนื้อหาวิชา
3.4 ศึกษาลักษณะของแบบฝึกเสริมทักษะ
3.5 วางโครงเรื่องและกาหนดรูปแบบให้สัมพันธ์กับโครงเรื่อง
3.6 เลือกเนื้อหาต่าง ๆ
ที่เหมาะสมมาบรรจุในแบบฝึกเสริมทักษะให้ครบตามที่กาหนด
เกสร รองเดช (2522 : 36-
37) ได้เสนอแนะแนวทางในการสร้างแบบฝึกเสริมทักษะดังนี้
1. สร้างแบบฝึกเสริมทักษะให้เหมาะสมกับวัยของนักเรียน
คือ ไม่ง่ายไม่ยากจนเกินไป
2. เรียงลาดับแบบฝึกเสริมทักษะจากง่ายไปหายาก โดยเริ่
มจากการฝึกออกเสียงเป็นพยางค์ คา วลี ประโยค และคาประพันธ์
3. แบบฝึกเสริมทักษะบางแบบควรใช้ภาพประกอบ เพื่อดึง
ดูดความสนใจของนักเรียน ซึ่งจะช่วยให้นักเรียนประสบความสาเร็จใน
การฝึก และจะช่วยยั่วยุให้ติดตามต่อไปตามหลักของการจูงใจ

6. 4. แบบฝึกเสริมทักษะที่สร้างขึ้นเป็นแบบฝึกสั้น ๆ ง่าย ๆ
ใช้เวลาในการฝึกประมาณ 30 ถึง 45 นาที
5. เพื่อป้องกันความเบื่อหน่าย แบบฝึกต้องมีลักษณะต่าง ๆ
เช่น ประสมคาจากภาพ เล่นกับบัตรภาพ เติมคาลงในช่องว่าง อ่านคา
ประพันธ์ ฝึกร้องเพลง และใช้เกมต่าง ๆ ประกอบ
หลักจิตวิทยาที่นามาใช้ในการสร้างแบบฝึกเสริมทักษะ
การสร้างแบบฝึกเสริมทักษะให้มีประสิทธิภาพ สาหรับนาไปใช้
กับนักเรียนนั้น ต้องอาศัยหลักจิตวิทยาในการเรียนรู้ และทฤษฎีที่ถือว่
าเป็นแนวความคิดพื้นฐานของการสร้างแบบฝึกเสริมทักษะเข้าช่วย เพื่
อให้สอดคล้องกับความสนใจและความสามารถของนักเรียน
เดโช สวนานนท์ (2521 : 159 –
163) ได้กล่าวถึงทฤษฎีการเรียนรู้ของ ธอร์นไดค์ และสกินเนอร์ (Th
orndike and Skinner) ดังนี้
ธอร์นไดค์ ได้ตั้งกฎการเรียนรู้ขึ้น 3 กฎ ซึ่งนามาใช้ในการสร้างแบบ
ฝึกเสริมทักษะ ได้แก่
1. กฎแห่งผล (Law of Effect) มีใจความว่าการเชื่อมโยงกั
นระหว่างสิ่งเร้ากับการ
ตอบสนองจะดียิ่งขึ้นเมื่อผู้เรียนแน่ใจว่าพฤติกรรมตอบสนองของตนถูก
ต้อง การให้รางวัลจะช่วยส่งเสริมการแสดงพฤติกรรมนั้น ๆ อีก
2. กฎแห่งการฝึกหัด (Law of Exercise) มีใจความว่า การที่มีโ
อกาสได้กระทาซ้า ๆ ในพฤติกรรมใดพฤติกรรมหนึ่งนั้น ๆ
จะมีความสมบูรณ์ยิ่งขึ้น การฝึกหัดที่มีการควบคุมที่ดีจะส่งเสริมผลต่อก
ารเรียนรู้