1. เรื่องเสร็จที่ ๖๘๔/๒๕๔๕
บันทึกคณะกรรมการวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง
เรื่อง แนวทางปฏิบัติในการแจงสิทธิฟองคดีปกครอง
กรมการคาภายในไดมีหนังสือ ที่ พณ ๐๔๐๒/๑๑๖๐๘ ลงวันที่ ๔ ตุลาคม
๒๕๔๕ ถึงสํานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา ขอหารือแนวทางปฏิบัติในการแจงสิทธิฟองคดี
ปกครองกรณีที่รัฐมนตรีหรือคณะกรรมการเปนผูออกคําสั่งทางปกครอง ซึ่งเจาหนาที่ของกรมการ
คาภายในมีความเห็นแตกตางกันเปน ๒ ฝาย คือ
ฝายที่ ๑ เห็นวา กรณีที่รัฐมนตรีหรือคณะกรรมการเปนผูออกคําสั่งทางปกครอง
และกฎหมายเฉพาะมิไดกําหนดใหมีการอุทธรณคําสั่งนั้นไว ถือวากระบวนการพิจารณาทาง
ปกครองสิ้นสุดลงแลว ผูรับคําสั่งทางปกครองยอมมีสิทธิที่จะนําเรื่องไปฟองคดีตอศาลปกครองได
ตามหลักการทบทวนทางกฎหมาย แตเจาหนาที่ไมอยูในสภาพที่จะรับผิดชอบไดวาเรื่องใดจะฟอง
คดีตอศาลไดหรือไมและภายในระยะเวลาเทาใด ดังนั้น เจาหนาที่จึงไมตองแจงสิทธิฟองคดีตอ
ศาลปกครองตามมาตรา ๔๐ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙
และตามคําแนะนําของคณะกรรมการวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง ที่ ๑/๒๕๔๐ เรื่อง หลักเกณฑ
การแจงสิทธิอุทธรณหรือโตแยงคําสั่งทางปกครอง
ฝายที่ ๒ เห็นวา กรณีที่รัฐมนตรีหรือคณะกรรมการเปนผูออกคําสั่งทางปกครอง
และกฎหมายเฉพาะมิไดกําหนดใหมีการอุทธรณคําสั่งนั้นไว เมื่อคําสั่งทางปกครองนั้นอาจถูกฟอง
ตอศาลปกครองได ผูออกคําสั่งทางปกครองตองแจงสิทธิในการฟองคดีตอศาลปกครองไวใน
หนังสือแจงคําสั่งทางปกครองดวย ตามมาตรา ๕๐ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธี
พิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ และตามคําแนะนําของสํานักงานศาลปกครอง ที่ ๑/๒๕๔๔
เรื่อง หลักเกณฑการแจงสิทธิในการฟองคดีปกครอง
กรมการคาภายในจึงขอใหสํานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาพิจารณาขอหารือใน
เรื่องดังกลาวเพื่อใชเปนแนวทางในการปฏิบัติของเจาหนาที่ในการแจงสิทธิฟองคดีปกครอง โดยมี
ประเด็นขอหารือ ๒ ประเด็น คือ
๑. การแจงคําสั่งทางปกครองที่ออกโดยรัฐมนตรีหรือคณะกรรมการ จะตองระบุ
วิธีการยื่นคําฟองและระบุระยะเวลาสําหรับยื่นคําฟองคดีตอศาลปกครองไวในหนังสือแจงคําสั่ง
ทางปกครองตามมาตรา ๔๐ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ และ
มาตรา ๕๐ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒
หรือไม
๒. กรณีที่ตองแจงสิทธิในการฟองคดีตอศาลปกครอง ถาระบุวิธีการยื่นคําฟอง
และระยะเวลาสําหรับยื่นคําฟองตอศาลปกครองผิดพลาดคลาดเคลื่อนจะมีผลอยางไรตอผูไดรับ
คําสั่งเจาหนาที่หรือหนวยงานที่แจงคําสั่งดังกลาว และเจาหนาที่จะแจงคําสั่งใหมหรือแกไขให
ถูกตองไดหรือไม

2. คณะกรรมการวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองไดพิจารณาขอหารือดังกลาวและ
กฎหมายที่เกี่ยวของแลว มีความเห็นดังนี้
ประเด็นที่ ๑ การแจงคําสั่งทางปกครองที่ออกโดยรัฐมนตรีหรือคณะกรรมการที่
ไมมีกฎหมายเฉพาะกําหนดเรื่องการอุทธรณไวจะตองระบุวิธีการยื่นคําฟองและระยะเวลาสําหรับ
การยื่นคําฟองคดีตอศาลปกครองหรือไม และเปนการแจงสิทธิอุทธรณหรือโตแยงคําสั่งทาง
ปกครองตามมาตรา ๔๐ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ หรือ
เปนการแจงสิทธิฟองคดีปกครองตามมาตรา ๕๐ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธี
พิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ นั้น เห็นวา คําสั่งทางปกครองที่ออกโดยคณะกรรมการตางๆ
นั้น กอนมีการจัดตั้งศาลปกครองการโตแยงคําสั่งดังกลาวตองกระทําตอคณะกรรมการวินิจฉัยรอง
ทุกข ตามมาตรา ๔๔๑
ประกอบกับมาตรา ๔๘๒
แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง
พ.ศ. ๒๕๓๙ แตตอมาเมื่อมีการจัดตั้งศาลปกครองขึ้นแลว มาตรา ๔๘ ดังกลาวไดถูกยกเลิกโดย
บทเฉพาะกาลมาตรา ๘๗๓
แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ จึงทํา
ใหเกิดปญหาวาคําสั่งของคณะกรรมการตางๆ นั้น จะตองอุทธรณกอนที่จะฟองคดีตอศาล
ปกครองหรือไม ซึ่งคณะกรรมการวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองเห็นวา เมื่อพิจารณามาตรา ๔๔
ประกอบกับมาตรา ๔๘ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ แลว
เจตนารมณของกฎหมายดังกลาวไมตองการใหมีการอุทธรณคําสั่งของคณะกรรมการ เพราะ
คณะกรรมการตางๆ นั้นไมมีผูบังคับบัญชาที่จะพิจารณาอุทธรณตอไปได ดังนั้น จึงบัญญัติให
โตแยงคําสั่งทางปกครองของคณะกรรมการตางๆ ตอคณะกรรมการวินิจฉัยรองทุกข และการที่มา
ตรา ๘๗ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ บัญญัติใหมาตรา ๔๘
เปนอันยกเลิกเมื่อมีการจัดตั้งศาลปกครองแลว ก็แสดงใหเห็นวากฎหมายตองการใหศาลปกครอง
ทําหนาที่ตามมาตรา ๔๘ แทนคณะกรรมการวินิจฉัยรองทุกข จึงเห็นวากรณีนี้ผูรับคําสั่งทาง
ปกครองดังกลาวสามารถนําคดีไปสูศาลปกครองไดโดยไมตองอุทธรณกอนแตอยางใด
๑
มาตรา ๔๔ ภายใตบังคับมาตรา ๔๘ ในกรณีที่คําสั่งทางปกครองใดไมไดออกโดยรัฐมนตรี
และไมมีกฎหมายกําหนดขั้นตอนอุทธรณภายในฝายปกครองไวเปนการเฉพาะ ใหคูกรณีอุทธรณคําสั่งทาง
ปกครองนั้นโดยยื่นตอเจาหนาที่ผูทําคําสั่งทางปกครองภายในสิบหาวันนับแตวันที่ตนไดรับแจงคําสั่งดังกลาว
คําอุทธรณตองทําเปนหนังสือโดยระบุขอโตแยงและขอเท็จจริงหรือขอกฎหมายที่อางอิง
ประกอบดวย
การอุทธรณไมเปนเหตุใหทุเลาการบังคับตามคําสั่งทางปกครอง เวนแตจะมีการสั่งใหทุเลา
การบังคับตามมาตรา ๕๖ วรรคหนึ่ง
๒
มาตรา ๔๘ คําสั่งทางปกครองของบรรดาคณะกรรมการตางๆ ไมวาจะจัดตั้งขึ้นตาม
กฎหมายหรือไม ใหคูกรณีมีสิทธิโตแยงตอคณะกรรมการวินิจฉัยรองทุกขตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการ
กฤษฎีกาไดทั้งในปญหาขอเท็จจริงและขอกฎหมาย ภายในเกาสิบวันนับแตวันที่ไดรับแจงคําสั่งนั้น แตถา
คณะกรรมการดังกลาวเปนคณะกรรมการวินิจฉัยขอพิพาท สิทธิการอุทธรณและกําหนดเวลาอุทธรณใหเปนไป
ตามที่บัญญัติในกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎีกา
๓
มาตรา ๘๗ เมื่อไดมีการจัดตั้งศาลปกครองขึ้นแลว บทบัญญัติมาตรา ๔๘ ใหเปนอัน
ยกเลิก

3. สวนคําสั่งทางปกครองที่ออกโดยรัฐมนตรีนั้น เนื่องจากตามมาตรา ๔๔ แหง
พระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ บัญญัติใหคําสั่งทางปกครองที่ออก
โดยรัฐมนตรีไมตองมีการอุทธรณ ดังนั้น หากประสงคจะโตแยงคําสั่งดังกลาวก็จะตองโตแยงตอ
ศาลปกครองเชนกัน
สําหรับปญหาวา ในการแจงสิทธิฟองคดีปกครองเพื่อโตแยงคําสั่งทางปกครอง
ของคณะกรรมการตางๆ เปนการแจงตามมาตรา ๔๐๔
แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทาง
ปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ หรือตามมาตรา ๕๐๕
แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธี
พิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ นั้น เห็นวา มาตรา ๔๐ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการ
ทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ เปนบทบัญญัติทั่วไปที่ใชบังคับกับการแจงสิทธิอุทธรณหรือโตแยง
คําสั่งทางปกครอง ในขณะที่มาตรา ๕๐ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดี
ปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ เปนบทบัญญัติเฉพาะสําหรับคําสั่งที่อาจฟองตอศาลปกครองได การแจง
สิทธิฟองคดีปกครองของเจาหนาที่ในกรณีนี้จึงมิใชการแจงสิทธิอุทธรณหรือโตแยงคําสั่งทาง
ปกครองตามความในมาตรา ๔๐ แหงพระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙
แตเปนการแจงสิทธิฟองคดีปกครองตามที่บัญญัติไวในมาตรา ๕๐ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาล
ปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒
ประเด็นที่ ๒ หากมีการแจงสิทธิฟองคดีปกครองโดยผิดพลาดจะมีผลเปน
อยางไรและเจาหนาที่สามารถแกไขขอผิดพลาดไดหรือไมนั้น เห็นวา มาตรา ๕๐ วรรคสองและ
วรรคสามแหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒
บัญญัติวา “ในกรณีที่ปรากฏตอผูออกคําสั่งใดในภายหลังวาตนมิไดปฏิบัติตามวรรคหนึ่ง ใหผูนั้น
ดําเนินการแจงขอความซึ่งพึงระบุตามวรรคหนึ่งใหผูรับคําสั่งทราบโดยไมชักชา ในกรณีนี้ให
ระยะเวลาสําหรับยื่นคําฟองเริ่มนับใหมนับแตวันที่ผูรับคําสั่งไดรับแจงขอความดังกลาว” และ “ถา
ไมมีการแจงใหมตามวรรคสองและระยะเวลาสําหรับยื่นคําฟองมีกําหนดนอยกวาหนึ่งป ใหขยาย
เวลาสําหรับยื่นคําฟองเปนหนึ่งปนับแตวันที่ไดรับคําสั่ง”
๔
มาตรา ๔๐ คําสั่งทางปกครองที่อาจอุทธรณหรือโตแยงตอไปไดใหระบุกรณีที่อาจอุทธรณ
หรือโตแยง การยื่นคําอุทธรณหรือคําโตแยง และระยะเวลาสําหรับการอุทธรณหรือการโตแยงดังกลาวไวดวย
ในกรณีที่มีการฝาฝนบทบัญญัติตามวรรคหนึ่ง ใหระยะเวลาสําหรับการอุทธรณหรือการ
โตแยงเริ่มนับใหมตั้งแตวันที่ไดรับแจงหลักเกณฑตามวรรคหนึ่ง แตถาไมมีการแจงใหมและระยะเวลาดังกลาวมี
ระยะเวลาสั้นกวาหนึ่งป ใหขยายเปนหนึ่งปนับแตวันที่ไดรับคําสั่งทางปกครอง
๕
มาตรา ๕๐ คําสั่งใดที่อาจฟองตอศาลปกครองได ใหผูออกคําสั่งระบุวิธีการยื่นคําฟองและ
ระยะเวลาสําหรับยื่นคําฟองไวในคําสั่งดังกลาวดวย
ในกรณีที่ปรากฎตอผูออกคําสั่งใดในภายหลังวา ตนมิไดปฏิบัติตามวรรคหนึ่ง ใหผูนั้น
ดําเนินการแจงขอความซึ่งพึงระบุตามวรรคหนึ่งใหผูรับคําสั่งทราบโดยไมชักชา ในกรณีนี้ใหระยะเวลาสําหรับยื่น
คําฟองเริ่มนับใหมนับแตวันที่ผูรับคําสั่งไดรับแจงขอความดังกลาว
ถาไมมีการแจงใหมตามวรรคสองและระยะเวลาสําหรับยื่นคําฟองมีกําหนดนอยกวาหนึ่งปให
ขยายเวลาสําหรับยื่นคําฟองเปนหนึ่งปนับแตวันที่ไดรับคําสั่ง

4. การที่มาตรา ๕๐ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธี
พิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ ใชถอยคําวา “มิไดปฏิบัติตามวรรคหนึ่ง” หมายความถึง ทั้ง
กรณีการไมไดแจงสิทธิฟองคดีและกรณีการแจงสิทธิผิดพลาดดวย ซึ่งเจาหนาที่สามารถแกไขใหม
ใหถูกตองได สวนผลก็ยอมเปนไปตามที่มาตราดังกลาวบัญญัติไวคือ เมื่อแจงสิทธิฟองคดี
ปกครองในภายหลังก็ตองเริ่มนับระยะเวลาฟองคดีปกครองใหมนับแตวันที่ผูนั้นไดรับแจงสิทธิ
หรือถาไมมีการแจงสิทธิ สิทธิฟองคดีปกครองของผูรับคําสั่งก็จะขยายไปเปนหนึ่งปนับแตวันที่
ไดรับคําสั่ง
(ลงชื่อ) พรทิพย จาละ
(นางสาวพรทิพย จาละ)
รองเลขาธิการฯ
รักษาราชการแทน เลขาธิการคณะกรรมการกฤษฎีกา
สํานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา
พฤศจิกายน ๒๕๔๕
ญาณี/สุภาพร/พิมพ
๑๓ มกราคม ๒๕๔๘