SlideShare a Scribd company logo
КОМПАНИЙН ЗАСАГЛАЛЫН ХҮРЭЭН ДЭХ ТУЗ-ИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ҮР
ДҮНГ САЙЖРУУЛАХ
Б.Жавзандулам, П.Энхманлай, Э.Энхбаясгалан
ШУТИС, КТМС, Санхүүгийн Удирдлагамэргэжлийноюутан
E-mail:bataa_javzandulam@yahoo.com
Хураангуй
Уг бүтээлийн үндсэн хэсэг нь онолын хэсэг, судалгаа шинжилгээний хэсэг, санал, зөвлөмж
гэсэн 3 хэсгээс бүтсэн.
Онолын хэсэгт компаний засаглалын мөн чанар,
ТУЗ-ийн эрх үүрэг, хариуцлага,
бүрэлдэхүүн, үйл ажиллагааны талаархойлголтууд багтсан болно.
Судалгаа шинжилгээний хэсэгт монголын хувьцаат компаниудын төлөөлөл болгож “Атар
өргөө” ХК-ий санхүүгийн мэдээлэлд шинжилгээ хийснээр ТУЗ-ийн үйл ажиллагааг үнэлэх
болон хувьцаа эзэмшигчдэд мэдээлэл өгөх үр дүнг агуулсан.
Санал, зөвлөмж гэсэн хэсэгт тус хувьцаат компанийн ТУЗ-ийн үйл ажиллагаа, санхүүгийн
шинжилгээний үр дүнг хэрхэн нэмэгдүүлэх тухай багтсан болно.
Түлхүүр үг
Sovereignty – Бүрэн эрх, Obligation – Хариуцлага, Ability- Эрх мэдэл
Судалгааны арга зүй
Санхүүгийн удирдлага, менежментийн ухаанд тулгуурлан шинжлэх ухааны баримт
цуглуулах аргууд – ярилцлага, баримт материал цуглуулах; шинжлэх ухааны судалгаа,
шинжилгээний – анализ, индукци зэрэг аргуудыг ашиглалаа.
Оршил
Сүүлийн жилүүдэд компанийн засаглалыг сайжруулах асуудалд олон улсын хэмжээнд
ихээхэн анхаарал хандуулж байна. Ийнхүү анхаарал татах болсон гол шалтгаан нь улс орны
эдийн засаг, нийгмийн хөгжилд хувьцаат компанийн гүйцэтгэх үүрэг өсөн нэмэгдэхийн
зэрэгцээ тэдний үйл ажиллагаа улам бүр глобалчлагдаж, хөрөнгө оруулагчид компанийн сайн
засаглалыг илүү ихээр шаардах болсонтой холбоотой.
1990-ээд оны сүүлчээр Орос, Аргентин болон Азийн зарим орнуудад гарсан санхүүгийн зах
зээлийн хямралын гол шалтгаан нь компаниудын ТУЗ-ийн үйл ажиллагаа хангалтгүй, аудит,
дотоод хяналт байхгүй, мэдээлэл дутмаг, зарим мэдээлэл хаалттай, хуулийн хэрэгжилт сул
байснаас шалтгаалсан гэж үздэг. Энэ үеэс эхлэн компанийн сайн засаглалын практикийг
хэрэгжүүлэх ажил идэвхжиж эхэлсэн бөгөөд энэ нь санхүүгийн зах зээлийг хямралаас
сэргийлэх, иргэд, хөрөнгө оруулагчдын зах зээлд итгэх итгэлийг сэргээх чухал хэрэгсэл
болох нь тодорхой болсон юм.
Компанийн засаглал нь компанийн үйл ажиллагааны эдийн засгийн үр дүнгийн үзүүлэлтэд
төдийгүй, эдийн засгийн хувьд өсөн дэвжих гол хүчин зүйл болох хөрөнгө татах чадварт
шууд нөлөөлнө. Монголын компаниудад өмнөө тавьсан хөгжлийн зорилгодоо хүрэхэд
шаардагдах хөрөнгө оруулалт, санхүүжилтийн эх үүсвэр татахын тулд дотоод, гадаадын үнэт
цаасны зах зээлд гарах боломж нээлттэй байна. Компаний сайн засаглалтай, ТУЗ-ийн үйл
ажиллагаа нь үр дүнтэй, мэдээлэл нь ил тод, шударга корпорациудын хувьд гадаад болон
дотоодын зах зээлээс хөрөнгө оруулалт татах боломж илүү байна.
Гэвч монголын хувьцаат компаниуд компанийн сайн засаглалыг бий болгож, үр дүнтэй
хэрэгжүүлж чадахгүй байна. Учир нь компанийн сайн засаглалыг бий болгоход нөлөөлж буй
гол 5 элементүүдийн нэг нь болох ТУЗ-ийн үйл ажиллагаа нь үр дүнтэй бус байхын зэрэгцээ
жижиг хувьцаа эзэмшигчдийн эрх ашгийг хамгаалдаггүй, нэгж хувьцааны үнэлгээг
нэмэгдүүлэн үүргээ хангалттай биелүүлж, хариуцлагаа бүрэн ухамсарлахгүй байна. Иймээс
монголын хувьцаат компаниудын ТУЗ-ийн үйл ажиллагааны үр дүнг нэмэгдүүлэх явдал нь
чухал юм.
Онолын хэсэг
Компанийн засаглалын үндсэн ойлголт
Компанийн засаглал гэж компанийг удирдах, хянах, чиглүүлэх үйл ажиллагааг багтаасан
бодлого, процесс, дүрэм журмын цогц юм. ( set of rules and processes). Компанийн
засаглал нь менежмент биш. Өөрөөр хэлбэл компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөл,
гүйцэтгэх удирдлага болон хөрөнгө оруулах замаар ашиг олох зорилготой хувьцаа
эзэмшигч, байгууллага, хувь хүмүүсийн хоорондын харилцаа юм.
Компанийн засаглалын гол оролцогчид нь хувь нийлүүлэгчид, төлөөлөн удирдах зөвлөл,
гүйцэтгэх удирдлага байна.
Голлон хөрөнгийн биржээр хувьцаагаа арилжаалдаг нээлттэй компанид зориулагдсан.
Компанийн засаглал нь компани зорилгодоо хүрэх хариуцлагыг ТУЗ-д хүлээлгэж,
компани өөрөө хууль журамд нийцсэн үйл ажиллагаа явуулахыг баталгаажуулна.
Компанийн засаглалын тогтолцоо нь өрсөлдөөнт зах зээлийн эдийн засгийн цөм болсон
компаниуд үйл ажиллагаагаа явуулах үндэс суурийг тавьж өгдөг байгууллага, хууль
журам, гэрээ, хэм хэмжээ зэргийн цогц бүрдлээс хамаардаг. Эдгээр нь компанийн дотоод
журам мөрдөгдөж, удирдлага нь хувьцаа эзэмшигчдийн өмнө хариуцлага хүлээх явдлыг
баталгаажуулдаг.
Компанийн засаглалын систем нь хувь нийлүүлэгчдийн баялагийг өсгөх, компанийн
эдийн засгийн үр ашгийг хамгийн боломжит хэлбэрээр дээшлүүлэхийн төлөө ажилладаг.
Компанийн засаглалын зарчмууд
1. Компанийн засаглал нь хувьцаа эзэмшигчид хувьцаагаар гэрчлэгдсэн эрхээ
хэрэгжүүлэх бодитой боломж олгохуйц байна.
2. Компанийн засаглал нь нэг төрлийн, ижил тооны хувьцаа эзэмшигчид адил тэгш байх
зарчмыг хангасан байх ѐстой. Эрх нь зөрчигдсөн тохиолдолд хувьцаа эзэмшигчид
эрхээ хамгаалах боломжтой байх ѐстой.
3. Компанийн засаглал нь компанийн үйл ажиллагааг стратеги удирдлагаар хангаж,
гүйцэтгэх удирдлагын үйл ажиллагааг үр ашигтайгаар хянах ба хувьцаа
эзэмшигчдийнхээ өмнө тайлагнах боломжийг ТУЗ-д олгох ѐстой.
4. Компанийн засаглал нь гүйцэтгэх удирдлагын зүгээс үйл ажиллагаагаа компанийн
ашиг сонирхолд нийцүүлэн зөв зохистой, шударга явуулах боломжоор хангасан байх
ба гүйцэтгэх удирдлага нь компанийн ТУЗ болон хувьцаа эзэмшигчдэд ажлаа
тайлагнах ѐстой.
5. Компанийн засаглал нь хувьцаа эзэмшигчид болон хөрөнгө оруулагчдад үндэслэл
бүхий шийдвэр гаргахад шаардлагатай компанийн санхүүгийн байдал, эдийн засгийн
үзүүлэлтүүд, өмчлөлийн болон удирдлагын бүтэц зэрэг мэдээллийг цаг тухайд нь үнэн
зөв, бүрэн хүргэх боломжийг бүрдүүлсэн байх ѐстой.
6. Компанийн засаглал нь компанийн ажиллагсад зэрэг оролцогч талуудын хууль
тогтоомжид заасан эрхийг компанийн хөрөнгө, хувьцаа болон бусад үнэт цаасны үнэ
цэнийг өсгөх, шинэ ажлын байр нэмэгдүүлэх зорилгын үүднээс авч үзсэн байх ѐстой.
7. Компанийн засаглал нь хувьцаа эзэмшигчдийн ашиг сонирхол, хууль ѐсны эрхийг
хамгаалахын тулд компанийн үйл ажиллагаанд хяналт тавих системийг бүрдүүлэх
ѐстой.
Компанийн засаглалын ач холбогдол
 Гаднаас хөрөнгө авах боломж нэмэгддэг
 Хөрөнгийн зардлыг бууруулдаг
 Компанийн үйл ажиллагааг сайжруулдаг
 Компанийн үнэлэмжийг өсгөдөг
 Компанийн түвшний хямрал, дуулиант хэрэг гарах эрсдлийг бууруулдаг
Компанийн сайн засаглалын элемент

Хувьцаа
эзэмшигчдийн
(жижиг) эрх ашгийн
хамгаалалт

Толилуулга, ил тод
байдлын хатуу дэглэм

Компанийн үйл
ажиллагааны орчин,
үйл явцад тавих
зохистой хяналт

ТУЗ-н зөв удирдлага

КЗ-н 5 гол элемент

Компанийн засаглалын шинэчлэлд тууштай байх
Схем №1
Компанийнзасаглалыгүнэлэхүзүүлэлтүүд
Сайн компанийн засаглалын үзүүлэлтүүд
 Үнэнч шударга байдал
 Итгэлтэй байдал
 Бүрэн төгс байдал
 Нээлттэй байдал
 Ажил хэрэгч байдал
 Үүрэг хариуцлага хүлээх байдал
 Харилцан хүндэтгэл хүлээх байдал
 Байгууллагын төлөө гэсэн зүтгэл
Компанийн засаглал нь ТУЗ-д дараах боломжийг олгодог. Үүнд:
 Компанийн үйл ажиллагааг стратеги удирдлагаар хангах
 Гүйцэтгэх удирдлагын үйл ажиллагааг хангах
 Хувьцаа эзэмшигчдийнхээ өмнө тайлагнах
ТУЗ-ийн үйл ажиллагаа
 Бизнесийн зорилго, стратегийг тодорхойлох;
 Бизнес төлөвлөгөө болон жилийн төсвийг батлах;
 Менежерүүдийн үйл ажиллагаанд хяналт тавих, үнэлэлт дүгнэлт өгөх;
 Менежерүүдийг өөрчлөх, тэдний шагнал урамшууллын хэмжээг тогтоох;
 Компанийн үндсэн үйл ажиллагааны зардалд мониторинг хийх;
 Компанийн удирдлагууд болон хувьцаа эзэмшигчдийн хооронд сонирхлын зөрчил
үүссэн тохиолдолд тэдний хооронд зуучлагчийн үүрэг гүйцэтгэх;
 Компанийн нягтлан бодох бүртгэл, санхүүгийн тайлангийн үнэн зөв, бүрэн бүтэн
байдлыг хангах;
 Эрсдлийн удирдлага болон санхүүгийн үйл ажиллагаанд хяналт тавих;
 Удирдлагын үр ашигтай байдалд мониторинг хийх;
 Компани мэдээллээ нээлттэй болгох үйл ажиллагаанд хяналт тавих.
ТУЗ - ийн бүрэлдэхүүн
ТУЗ-ийн бүрэлдэхүүн нь шийдвэр гаргах, компанийн гүйцэтгэх удирдлагуудад хяналт тавих
нөхцлийг хангасан хүмүүсээсбүрдсэнбайдаг.ТУЗ-ийн гишүүдийн тоо нь хууль дүрэмд заасан
хэмжээнд буюу ТУЗ-ийн хурлын хэлэлцүүлгийг үр ашигтай болгох, цаг алдалгүй бодитой
шийдвэр гаргах хэмжээнд гүйцэтгэх удирдлага, хяналтын багцыг эзэмшиж буй хувьцаа
эзэмшигчдийн нөлөөнд автахгүйгээр үүргээ гүйцэтгэх чадвар бүхий, ТУЗ-ийг хараат бус
байдлыг хангаж чадах хараат бус гишүүд ТУЗ-ийн бүрэлдэхүүнд багтсан байх ѐстой.
Санхүүгийн байгууллагууд болон хувьцаат компаниудын хувьд ТУЗ-ийн гишүүдийн 50-иас
дээш хувийг хараат бус гишүүдээс бүрдүүлэх ба цаашид тоог нь нэмэгдүүлэх нь зүйтэй.
Хараат бус гишүүдийн гол үүрэг бол компанийн гүйцэтгэх удирдлагууд болон
менежерүүдийн үйл ажиллагаанд ТУЗ-ийн зүгээс тавих хяналтыг үр ашигтай байлгах явдал
бөгөөд хараат бус гишүүд нь компанийн гүйцэтгэх удирдлага, хяналтын багцыг эзэмшиж буй
хувьцаа эзэмшигчдээс хараат бус байх байр суурийг баримтлан шаардлагатай тохиолдолд
тэдэнд бодитой зөвлөмж, зөвлөгөө өгөх ѐстой. ТУЗ-ийн гишүүдийг шударга зарчмаар
сонгохын тулд тусгай нэр дэвшүүлэх хороог ТУЗ дотроо байгуулах нь зүйтэй. Уг хорооны
нэр дэвшүүлэх ажиллагааг шударга, хараат бус байлгахад чиглүүлж зохион байгуулах
шаардлагатайбайдаг.Компанийн гүйцэтгэх удирдлага, хяналтын багц эзэмшигчдийн нэр
дэвшүүлсэн ТУЗ-ийн гишүүд нь өөрийн үүргээ гүйцэтгэхдээ томилсон этгээдийнхээ нөлөөнд
автан компанийн болон нийт хувьцаа эзэмшигчдийн эрх ашгийг дээдлэн ажиллах зарчмыг
алдагдуулах магадлалтай байдаг. Энэ зорилгоор ТУЗ-ийн хараат бус гишүүнд нэр
дэвшүүлэхдээ шударга үйл ажиллагааг хангаж зөвхөн жижиг хувьцаа эзэмшигчдийн
(тухайлбал, 10-аас доош хувийг эзэмшигч) саналаар нэр дэвшүүлж сонгохдоо хувьцаа
эзэмшигч бүр хувьцааны тооноос үл хамааран саналын 1 эрхтэй оролцож сонгох зарчмыг
баримтлах нь зүйтэй.
ТУЗ-ийн үүрэг, хариуцлага
Компанийн засаглалын тогтолцоо нь компанийг стратегийн удирдлагаар хангах,
компанийн менежментэд ТУЗ-ийн зүгээс үр дүнтэй мониторинг хийх, компани болон
хувьцаа эзэмшигчдийн өмнө ТУЗ-ийн хүлээх хариуцлагыг тодорхой болгохуйц байна.
А. ТУЗ-ийн гишүүд нь бүрэн мэдээллийн үндсэн дээр чин сэтгэлээсээ, зохих чармайлт гарган,
компани болон хувьцаа эзэмшигчдийн эрх ашигт дээд зэргээр нийцүүлэн ажиллана.
Б. ТУЗ-ийн шийдвэр хувьцаа эзэмшигчдийн өөр өөр бүлэгт ялгаатай нөлөөлөхөөр бол ТУЗ
бүх хувьцаа эзэмшигчдэд шударга хандана.
В. ТУЗ ѐс зүйн өндөр стандартыг хангаж ажиллах ба оролцогч талуудын ашиг сонирхлыг
харгалзан үзнэ.
Г. ТУЗ нь дараахь үндсэн чиг үүргийг биелүүлэх ѐстой. Үүнд:
1. Компанийн стратеги, үйл ажиллагааны ерөнхий төлөвлөгөө, эрсдлийн бодлого,
жилийн төсөв болон бизнес төлөвлөгөөг хянаж батална; үйл ажиллагааны зорилгыг
тодорхойлох; хэрэгжилт болон компанийн гүйцэтгэлд мониторинг хийх бөгөөд их
хэмжээний хөрөнгийн зардал, худалдан авах болон зарах үйл ажиллагааг хянах.
2. Компанийн засаглалын зарчмын хэрэгжилт хэр зэрэг оновчтой, үр дүнтэй байгаад
мониторинг хийж, шаардлагатай бол нэмэлт өөрчлөлт оруулах.
3. Гүйцэтгэх удирдлагын сонгон шалгаруулах, цалинг тогтоох, хянах, шаардлагатай бол
өөрчлөх, залгамж чанарын бодлогыг боловсруулан хэрэгжүүлэх.
4. Гүйцэтгэх удирдлагын болон ТУЗ-ийн гишүүдийн цалин урамшууллын бодлогыг
компани, түүний хувьцаа эзэмшигчдийн урт хугацааны сонирхолд нийцүүлэх.
5. ТУЗ-д нэр дэвшүүлэх, сонгон шалгаруулах ажиллагааг тогтсон журмын дагуу ил тод
явуулах.
6. Компанийн хөрөнгийг зүй бусаар зарцуулах, холбогдох этгээдтэй хэлцэл хийхдээ
компанид хохирол учруулах зэрэг тохиолдолд гүйцэтгэх удирдлага, ТУЗ-ийн гишүүд,
хувьцаа эзэмшигчдийн хооронд гарч болзошгүй сонирхлын зөрчилд мониторинг
хийж, зохицуулах.
7. Компанийн нягтлан бодох бүртгэл болон санхүүгийн тайлагналын тогтолцоог, түүний
дотор хөндлөнгийн аудитыг зохих журмын дагуу хэвшүүлэх, хяналт, ялангуяа
эрсдлийн удирдлага, санхүү, үйл ажиллагаанд тавих хяналтын зохих тогтолцоог
бүрдүүлэх, хууль, холбогдох стандартыг сахин мөрдөх явдлыг хангах.
8. Мэдээллийг нээлттэй болгох болон олон нийттэй харилцах үйл ажиллагаанд хяналт
тавих.
Д. ТУЗ нь компанийн үйл ажиллагааны талаар шударга, хараат бус дүгнэлт өгөх чадвартай
байна. Үүнд:
1. Сонирхлын зөрчил гарч болзошгүй тохиолдолд хараат бус дүгнэлт хийх чадвартай,
компанид ажилладаггүй, хангалттай тооны гишүүдийг томилох асуудлыг ТУЗ
шийдвэрлэнэ. Үүнд тухайлбал санхүүгийн болон санхүүгийн бус тайланг батлах,
холбогдох этгээдтэй хийх хэлцлийг хянах, ТУЗ-ийн гишүүд болон гүйцэтгэх албан
тушаалд нэр дэвшүүлэх, мөн ТУЗ-ийн цалин урамшууллын асуудлыг шийдэх зэрэг
хамаарна.
2. ТУЗ тусгай хороодыг байгуулахдаа бүрэн эрх, бүтэц бүрэлдэхүүн, ажиллах журмыг нь
нарийвчлан тогтоож, мэдээлсэн байна.
3. ТУЗ-ийн гишүүд үүргээ бүрэн биелүүлэх боломжийг өөрийн зүгээс бүрдүүлсэн байна.
4. ТУЗ-ийн гишүүд үүргээ биелүүлэхийн тулд үнэн зөв, бодит мэдээлийг цаг тухайд нь
авах боломжтой байна.
Судалгааны хэсэг
Монголын хөрөнгийн биржид өнөөдрийн байдлаар 336 хувьцаат компани бүртгэлтэй
байгаагаас 33 хувьцаат компани нь үйл ажиллагаагаа хэвийн түвшинд явуулж байна. Эдгээр
корпорациудаас “Атар- Өргөө” ХК-ийг судалгааны объектоор сонгон авч, санхүүгийн
үзүүлэлтүүдэд нь иж бүрэн шинжилгээ хийн ТУЗ-н үйл ажиллагааны үр дүнг үнэлэхийг
зорьсон болно.
Атар-Өргөө ХК нь 1941 онд Улаанбаатар хотод ”Талх нарийн боовны нэгдсэн
үйлдвэр” нэртэйгээр 600кг талх үйлдвэрлэх хүчин чадалтай байгуулагдсан. Энэ хугацаанд тус
компани хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, борлуулах зорилго, чиглэлээ өөрчлөхгүйгээр
үйлдвэрлэлийн хүчин чадлаа өргөтгөн, техник тоног төхөөрөмжөө шинэчлэн сайжруулж
ирсэн. Тус корпораци нь 1992 онд төрийн өмчийн оролцоотойгоор “Атар” ХК нэртэйгээр
зохион байгуулагдаж, 1996 онд “Атар-өргөө” ХК болон нэрээ өөрчлөн, 1997 онд Бэрэн ХХК
төрийн өмчийн 40 хувийг дуудлага худалдаагаар худалдан авснаар бүрэн хувьчлагдсан.
“Атар-Өргөө”ХК
Баланс
Хүснэгт №1.1
САНХҮҮГИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД
А. НИЙТ ХӨРӨНГӨ (1+2)
1. ЭРГЭЛТИЙН ХӨРӨНГӨ
Мөнгөн хөрөнгө

2007

2008

2009

4035072.1

4199395.8

4483657

1809070.5

1665721.6

2006442.4

69565

100345.9

232867.5
Авлага

394723.9

119715.1

593337.3

29011.7

5835.9

7288.4

1274575.7

1353233.9

1095063.3

41194.2

86590.7

77885.8

2. ЭРГЭЛТИЙН БУС ХӨРӨНГӨ (а+б)

2226001.6

1533674.2

2477214.6

а. Биет хөрөнгө

2217934.2

2527128.8

2470085.1

5490385.2

5944316.2

5814012.5

-3272451

-3417187.4

-3343927.4

8067.4

6545.4

7129.5

Урьдчилан төлөгдсөн зардал
Бараа материалын нөөц
Бусад

Барилга, байгууламж (тоног төхөөрөмж)
Хуримтлагдсан элэгдэл
б. Биет бус хөрөнгө
Зохиогчийн эрх
Хөрөнгө оруулалт ба бусад хөрөнгө

242
8067.4

6545.4

6887.5

4035072.1

4199397.8

4483657

1. ӨР ТӨЛБӨР

850812.5

916487.7

390869.4

а. Богино хугацаат өр

478012.5

647394.5

390869.4

Дансны өглөг

27048.7

58678.9

291084.6

Б. ӨР ТӨЛБӨР БА ЭЗЭМШИГЧИЙН ӨМЧ (1+2)

Орлогын татварын өглөг

3286.8

Цалингийн өглөг

23949.9

38769.5

50611

Бусад татварын өглөг

21246.9

9179.7

1760.7

ЭМНД-ийн шимтгэлийн өглөг

2029.1

Мөнгөн нөгдол ашгийн өглөг

2421.1

Банкны богино хугацаат өглөг

400000

1261.2
2421.7

Бусад өглөг

228.7

6948

45594.1

Урьдчилж орсон орлого

1088

0

557.7

372800

269093.1

0

372800

269093.1

0

3184259.6

3282910

4092787.6

1903916.7

1932444.7

1873164.5

17413.6

17414.6

17413.6

-250.9

-250.9

-250.9

-2490.2

-2490.2

-1490.2

1889244.2

1917771.1

1858491.9

1280342.9

1350465.4

2219623.2

-8282.63

95866.54

840622.65

1288625.5

1254598.8

1379000.5

б. Урт хугацаат өр
Урт хугацаат векселийн өглөг
Урт хугацаат зээл
2. Эзэмшигчдийн өмч (а+б+в)
а. Өмч
б. Хувьцаа
Энгийн хувьцаа
Халаасны хувьцаа
Нэмж төлөгдөх хувьцаа
Эзэмшигчдийн өмчийн бусад хэсэг
в. Хуримтлагдсан ашиг (алдагдал)
Тайлангийн үеийн
Өмнөх үеийн
“Атар-Өргөө” ХК
Орлогын тайлан
2007

2008

Хүснэгт №1.2
2009

4919045.2

4998535.6

8274385.6

4946992.3

5039127.1

8329713.8

Борлуулалтын хорогдол

9070.2

9857.9

16900.2

Борлуулалтын хөнгөлөлт

18876.9

30733.6

38427.9

4098924.8

4136759

6389646.8

3. Нийт ашиг (1-2)

820120.1

861776.6

1884738.8

4. Үйл ажиллагааны зардал

750730.3

684196.3

873443.8

262096.9

192856.9

263780.3

НДШ

60179.2

35185.1

28145.3

Засвар үйлчилгээний зардал

42015.2

33517.1

39123.2

4476.8

2834.7

9575.9

Түрээсийн зардал

21629.1

26486.7

41714.4

Албан томилолтын зардал

13439.6

17481.3

45578

Элэгдлийн зардал

53919.6

49516.1

45265

Зар сурталчилгааны зардал

15143.7

5939.6

5421.2

Телефоны зардал

23853.2

22666.9

22528.2

Шатахууны зардал

144960.4

138209

193196

Бусад зардал

109016.5

159502.7

179116.5

69390.1

177580.3

1011295

8716

1375.5

5069

1. Цэвэр борлуулалт
Нийт борлуулалт

2. Борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг

Цалин хөлс, шагнал

Ашиглалтын зардал

Цахилгааны зардал

5. Үйл ажиллагааны ашиг (алдагдал)(3-4)
6. Үйл ажиллагааны бус орлого
Валютийн ханшийн өөрчлөлтөөс олсон ашиг

7337.4

Бусад

1378.7

1375.5

5034.8

75438.9

70192

75128.7

1597

619.6

75438.9

68594.9

74509

8. Ердийн ажиллагааны ашиг (алдагдал)(5+6-7)

2667.3

108763.9

941235.3

11. Татвар төлөхийн өмнөх ашиг (8+9+10)

2667.3

108763.9

941235.3

12. Орлогын татварын зардал

10949.9

12897.3

100612.6

13. Тайлант үеийн цэвэр ашиг (алдагдал)(11-12)

-8282.6

95866.6

840622.7

7. Үйл ажиллагааны бус зардал
Валютийн ханшийн өөрчлөлтөөс гарсан
зардал
Бусад

Хөрвөх чадварын шинжилгээ
2007
Ажлын цэвэр капитал

Хүснэгт №2.1
2009

2008

1331058

1018327

1615573

Эргэлтийн харьцаа

3.8

2.6

5.1

Төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадвар

1.1

0.5

2.3

534494.8

312487.7

911379.1

0.15

0.15

0.60

Түргэн хөрвөх актив
Үнэмлэхүй хөрвөх хөрөнгийн харьцаа
Хөрвөхчадварынхарьцаа:Компорацийнхөрвөхчадварньбогинохугацаатөртөлбөрөөхэрудаант
өлжбарагдуулахаархэмжигддэг.
Хөрвөхчадварнькорпорацийнсанхүүгийнбайдлыгилэрхийлдэг.
Эргэлтийнхарьцааньбогинохугацаатөртөлбөрөөэргэлтийнхөрөнгөөашиглантөлөхчадварямарб
айгаагхаруулна.
Эргэлтийнхарьцаа
2-тойойролцообайхньхамгийнтохиромжтой.
Мөнэргэлтийнхарьцаа
1-тэйтэнцүүүедАЦК
=
0,
ЭХ<1
үедАЦКсөрөгутгатайгарчэргэлтийнэхүүсвэрньэргэлтийнхөрөнгөнөөсньихбайгаагилтгэдэг.
Бодитбайдал:Тускорпорацийнхувьдэргэлтийнхарьцаань
2оосихбайгааньбогинохугацаатөртөлбөрийнхэмжээхарьцангуйбагагэдгийгхаруулжбайна.
Мөнтөлбөртүргэнгүйцэтгэхчадварынхарьцаань
1ээсихбайхньзохимжтойбөгөөдтускорпорацийн
хувьд
2008
оноосбусаджилүүдэдтөлбөртүргэнгүйцэтгэхчадварсайнбайна.
Зөвлөмж:2009
он:(1-1/5.1)*100%
=
80.3%Компорацибогинохугацаатөртөлбөртөлөхчадварааалдахгүйгээрэргэлтийнхөрөнгийнхэм
жээг 80.3%-иарбууруулжболногэдгийгдээрхтооцоололүзүүлжбайна.
Үйл ажиллагааны шинжилгээ
Хүснэгт №2.2
2007
Бараа материалын эргэлт

2008

2009

3.2

3.1

5.8

Бараа материалын дундаж наслалт

111.9

117.8

61.7

Авлага цуглуулах дундаж хугацаа

28.7

8.6

25.6

Төлбөр гүйцэтгэх дундаж хугацаа

2.4

5.1

16.4

Үндсэн хөрөнгийн эргэлт

2.2

3.3

3.4

Нийт хөрөнгийн эргэлт

1.2

1.2

1.9

Бодитбайдал:Барааматериалынэргэцөмнөхоныхоос
2009
ондэрссайжирсанньүйлажиллагааныөргөжилтболондиверсификацихийсэнтэйхолбоотойсайнү
зүүлэлтюм.
Тускомпаниньтөлбөрөөбогинохугацаандгүйцэтгэдэг.
Үндсэнболоннийтхөрөнгийнашиглалтсайнбайна.
Үндсэнхөрөнгийнэргэлтэдөсөххандлагаажиглагдажбайгааньүйлажиллагааньсайжирчбайгаагх
аруулжбайна.
Зөвлөмж:Авлагацуглуулахдундажхугацааньсүүлийнжилднэмэгдсэннькорпорацийн
зээлийнборлуулалттөдийчинээөссөнийгхаруулжбайгаабөгөөдавлагацуглуулахбодлогооөөрчл
өххэрэгтэй.
Өрийн шинжилгээ
Хүснэгт №2.3
2007

2008

2009

Өрийн харьцаа

0.2

0.2

0.1

Өрийн хувьцаат капиталын харьцаа

0.1

0.1

0.0

Хүү төлөх чадварын харьцаа

0.9

2.5

13.5

Бодитбайдал:2007, 2008 ондтускорпорацинийтхөрөнгийн 20%-ийг, 2009 онд 10%ийгзээлийнэхүүсвэрээрсанхүүжүүлжбайсанбайна.
Мөнкорпораци
ньхамгийнихдээөөрийнхөрөнгийнбуюухувьцааткапиталын
10%тайтэнцэххэмжээнийуртхугацаатзээлавчбайсан.
Ийнхүүзээлавсанытөлөөтүүнийгхүүгтөлөхчадварнь
2009
онд
13.5
байгааньхүүтөлөхчадварсайнбайгаагхаруулжбайна.
Энэхарьцаань
3аасихбайвалзохимжтойбайдаг.
Зөвлөмж:
Гадаадэхүүсвэрийнашиглалтмуубайна.
Үйлажиллагааныөргөжилт,
шинэчлэлтхийхэдгадаадэхүүсвэрийгзөвзохистойашиглаххэрэгтэй.
Энэболомжодоочнээлттэйбайна.

Ашигт ажиллагааны шинжилгээ
Хүснэгт №2.4
2007
Нийт ахиуц ашиг

2008

2009

0.2

0.2

0.2

0.01

0.04

0.12

Цэвэр ахиуц ашиг

-0.002

0.019

0.101

Нийт хөрөнгийн өгөөж /ROA/

-0.002

0.023

0.187

Хувьцаат капиталын өгөөж /ROE/

-0.003

0.029

0.205

Үйл ажиллагааны ахиуц ашиг

Бодитбайдал:
Корпорацийнашигтажиллагааөсөххандлагатайбайгаахэдийчхангалтгүйтүвшиндбайна.
Хувьцааткапиталыннийтхөрөнгөдэзлэххувийнжинихбайгааатлаатэдгээрийнхүртэхөгөөжньтар
хажнийтөгөөжийнтүвшинбуурсанхарагдажбайна.
Зөвлөмж:
Зардлынхяналтыгсайжруулжбүтээгдэхүүнийөртгийгбууруулахаргазамыгхайхньзүйтэй.
Ашигтажиллагаагсайжруулахынтулдзөвстратегиарудирдахньчухал.
Тогтвортой байдлын шинжилгээ
Хүснэгт №2.5
2007

2008

2009

Бие даах чадварын коэффициент

0.8

0.8

0.9

Санхүүгийн хамаарлын коэффициент

1.3

1.3

1.1

Зохицуулалтын коэффициент

0.6

0.6

0.5

Гадны ба өөрийн капиталын харьцаа

0.3

0.3

0.1

Гадны капиталын хувийн жин

0.2

0.2

0.1

Бодитбайдал:Гадныэхүүсвэрболонгадныкапиталыноролцоогүйгээрбиедаанүйлажиллагаагаа
явуулахчадварнь
80%-90%
байгааньмашсайнүзүүлэлтюм.
Мөнгадныкапиталньнийткапиталын
10%тайтэнцэжбайгааньцаашидтогтвортойүйлажиллагаагааявуулахчадвартайгхаруулжбайна.
Зөвлөмж:
Корпорацийнхөрөнгөхэттөвлөрсөнбуюуцөөхөнхэдэнудирдагчдынмэдэлдшилжсэнбайхмагадл
алтай.
Иймээснийтажилчидболонбусаджижигхувьцааэзэмшигчдийнэрхашгийгхамгаалахүүднээсхөр
өнгийнтөвлөрлийгзөвтархаанбайршуулахболомжийгхайххэрэгтэй.
Хувьцаат капиталын өгөөж– ROE
Энэхарьцааньхувьцааэзэмшигчдийнхөрөнгийннэгтөгрөгтутамдногдожбуйашгийнхэмжээгилэ
рхийлнэ. Өөрөөрхэлбэлхувьцааткапиталынөгөөжийнхарьцааюм.

(1)
Хувьцааткапиталынөгөөжийнхарьцаа 14% байгааньхангалтгүйүзүүлэлтюм. Өөрөөрхэлбэл,
тускорпорацихувьцаагэзэмшсэнээрхүртэхгэжхүлээжбуйөгөөжийнхэмжээанхныхөрөнгөоруул
алтынөгөөжньөсөхгүйбайгаагилэрхийлжбайна.
Нэгж хувьцаанд ноогдох ашиг – EPS
Нэгжхувьцаандногдохашигньэргэлтэндбайгаанэгжхувьцаандногдожбуйцэвэрашгийнхэмжээю
м. Компанийнашигтажиллагааныхамгийнчухалүзүүлэлтүүдийннэгболдог.

(2)
Нэгжхувьцаандноогдожбуйашгийнхарьцааньнэгжхувьцаандолгохноогдолашгийнхэмжээбиш
юм.
ИхэнхбайгууллагаEPS-нтодорхойхувиарноогдолашиголгодог.
Иймээсэнэхүүкомпанийхувьдэнэхүүүзүүлэлтньдундзэргийнгэжтодорхойлогдожбайна.
Цэвэр ахиуц ашиг- NIM
Цэвэрахиуцашигньтатварболонбусадбүхзардлуудаатөлөөдүлдсэнборлуулалтынорлогынхэсги
йгилэрхийлнэ.
“Атар
–
Өргөө”
ХК-ийхувьд
2007
ондалдагдалтайажилласаныулмаасэнэхүүхарьцааньхасахутгатайтодорхойлогдсонбөгөөд 2008
оноосбүхзардлуудаанөхөөднийтборлуулалтын
1.9%тайтэнцүүхэмжээнийашигтайажилласанбайна. Энэхүүхарьцааньдараагийн 2 жилд 10.1%,
9.7%
болсонбайна.
Энэхүүхугацааныцувааныөөрчлөлтөөсхарахадтускомпанийүйлажиллагааерөнхийдөөсайжирч
тодорхойхэмжээнийашигтайажилласнаасбайгууллагынхувьддиверсификацихийх,
хувьцааэзэмшигчдийнхувьдөгөөжхүртэхболомжньнэмэгдэжбайна.
Нийт хөрөнгийн эргэлт – TURNOVER
Энэхарьцаанькомпанийннийтхөрөнгийнүрашгийгилэрхийлнэ.
Нийтхөрөнгийнэргэлтөндөрбайхньхөрөнгийнүрашигөндөрбайгаагилэрхийлнэ.
ашигт байдлын хэмжүүр бөгөөд хөрөнгийн ашигт байдлыг харуулдаг.

Он
Нийт хөрөнгийн эргэлт

2007
1,21

2008
1,19

2009
1,84

Эргэлт

нь

2010
1,38

Тус корпорациийн хөрөнгийнашиглалтямартүвшиндбайгаагэнэхүүхарьцаанаасхаржболно.
Дээрхүрдүнгээсхарахад
2009
онднийтхөрөнгийнашигтбайдалхамгийнсайнбайсанбайна.
Энэхүүүзүүлэлтнь 2-тойойролцообайвалхамгийнтохиромжтойгэжүздэг. Иймээс “АтарӨргөө”
ХКийхувьднийтхөрөнгийнашигтажиллагаадундзэргийнтүвшиндбайгааньхарагдажбайна.
Нийтхөрөнгийнөгөөж - ROA
Хөрөнгийн өгөөж буюу компаний хөрөнгөнөөс олж буй өгөөж юм.
(5)
Нийтхөрөнгийннэгтөгрөгтутамдноогдожбайгаацэвэрашгийнхэмжээгилэрхийлнэ.
Хөрөнгөоруулалтынөгөөжөсвөлашигтажиллагааөснө.
2007-2010
оныхоорондтусбайгууллагыннийтхөрөнгийнөгөөжньерөнхийдөөөсөххандлагатайбайгааньтус
байгууллагынашигтажиллагаанытүвшинмөнөсөхмагадлалтайгхаруулжбайна.
Хэдийгээрөсчбайгааүзүүлэлтчгэсэнгарсанүрдүнньхангалттайүзүүлэлтбишюм.
Учирньнийтхөрөнгөнөөсөөхүртэхөгөөжийнхэмжээньхамгийнихдээбуюу 2009 онд 18.7%
байна.
Нийгэмэдийнзасгийнбайдлаасхамаараадхүртэхөгөөжийнтүвшингөөрөөрөөртогтоожболохбол
овчерньхамгийнбагадаа 20%-ийнөгөөжхүртэхньзохимжтой.
Хөшүүрэг - LEVERAGE

Он
Нийт хөшүүрэг

2007
1,26

2008
1,28

2009
1,1

2010
1,03

Хөшүүрэгнь2
гэсэнутгатайбайхньхамгийнзохимжтойгэжүздэг.
Тускомпанийхувьдхөшүүргийнтүвшин
2оосбагабайгааньхувьцааэзэмшигчдийнхөрөнгийнүнэлгээхарьцангуйөндөрбайгаагхаруулжбай
на.
Хувьцааныдансныүнэ - BOOK VALUE

2010
оныбайдлаарМонголынхөрөнгийнбирждээрбүртгэлтэйхувьцааткомпаниудыгашгийнтүвшнээр
ньжагсаахадтэдгээрийндотроосхувьцааныдансныүнээрээөндөрүнэлгээтэйнь “Атар –Өргөө”
ХКбайсан.
Энэньхувьцааэзэмшигчидийнхөрөнгийнүнэлгээбусадкомпаниудтайхарьцуулахадхарьцангуйс
айнбайгаагилэрхийлжбайна.
Санал зөвлөмжийн хэсэг
ТУЗ-н үйл ажиллагааны үр дүнг нэмэгдүүлэхэд санал болгож буй арга замууд:

Схем № 2 ”ТУЗ-ийн үйл ажиллагааны цикл”
ТУЗ-ийн амьдралын цикл дэх удирдлага
Хүснэгт №3
Бизнесийн үйл ажиллагаа
Бизнесийн нэвтрэлтийн үе шатанд борлуулалтын өсөлтийг
бий болгох буюу үйл ажиллагааг зах зээлд танигдахад
Controlled Board
бизнесийн удирдлагад ТУЗ нь ихэвчлэн хяналт тавьж
1
ажиллана. Энэ үе шатанд үйл ажиллагааны зардал нь
орлогоосоо их байна.
Бизнесийн үйл ажиллагаа зах зээлд танигдаж тодорхой
хэрэглэгчидтэй болон эрэлт нэмэгдэх үед нийлүүлэлтээр
хангахын тулд ТУЗ хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг хүлээх
чадвартай байж, гадаад болон дотоод эх үүсвэрээс хөрөнгө
Trusted Board
2
оруулалт татаж тэдгээрийг өөрийн бизнесийн түнш байлгах
удирдлагыг баримтлах хэрэгтэй. Энэ тохиолдолд үйл
ажиллагааны зардал хамгийн их буюу максимум түвшинд
хүрч , орлого хэвийн өсөлттэй байна.
Хөрөнгө оруулалт татан зах зээлийн эрэлтийг хангаснаар
үйл ажиллагаанаас өгөөж хүртэх боломжтой болж нийт
зардал нь орлогоосоо бага байж ашигтай ажиллах үе. Энэ
Sovereign Board
үед бизнесийн үйл ажиллагаа тогтворжиж ТУЗ үндсэн
3
эрхийн дагуу анхны хөрөнгө оруулалтын өгөөжөө хүртэн,
эрх мэдлээ хэрэгжүүлнэ. Орлого хамгийн өндөр буюу
максимум түвшинд хүрнэ.
Бизнесийн амьдралын мөчлөгийн дагуу уналтын үе шатанд
Influenced Board
4
ТУЗ нөлөөлөх чадвартай байх хэрэгтэй.
Энэхүү амьдралын циклийн загвараас харахад “Атар-Өргөө” ХК-ий хувьд бизнесийн
тогтворжилтын үе шатанд үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Энэ үед ТУЗ нь үндсэн эрх
мэдлээ хэрэгжүүлэн өгөөж хүртэж байх эрхтэй. Гэтэл тус корпораци нь ноогдол ашиг тараах
боломжтой байтал тараагаагүй, үйл ажиллагааны өргөжилт хийгээгүй. Иймээс
тогтворжилтын үе шатанд ТУЗ нь байгууллагын удирдлагатай нягт уялдаатай ажиллаж
бизнесээс илүү өгөөж хүртэх боломжтой. Энэхүү боломжийг ашиглахад санал болгож буй
арга замууд:
Зөвлөмж 1: Хувьцааткапиталынтөвлөрлийгсааруулаххэрэгтэй.
Тайлбар:
Нийткапиталдэзлэхөөрийнхөрөнгийнхувийнжинихбайна.
Мөнзахзээлдээрхнэгжхувьцааныүнэхарьцангуйөндөрбуюу
32190
төгрөг,
тайлантүеднэгжхувьцаандхуваарилахболомжиташигнь 452,3 төгрөггэжтодорхойлогдсон.
Гэвчтускорпорациямарчногдолашигтараагаагүйболонүйлажиллагаагаатэлжбүтээгдэхүүнийхэ
эамт,
чанартөөрчлөлтхийгээгүй.
ИймээснийтхувьцааныихэнххувийгТУЗийнхөнөөрсдөөэзэмшижхөрөнгийнтөвлөрлийгбийболгосон.
Захзээлдээрарилжаалагдаххувьцааныхувийнжинбага.
Энэнькорпорацийнудирдлаганэгхэсэгхүмүүсийнэрхмэдэлдоржтөвлөрөхөдхүргэхмагадлалтай
юм.
Зөвлөмж 2: Жижигхувьцааэзэмшигчдийнэрхашгийгхамгаалах
Тайлбар:
Арилжаандбуйхувьцаанаасэзэмшижбуйхувьцааэзэмшигчидногдолашигавахгүйбайхньөөрийн
хөрөнгөоруулалтынөгөөжийгхүртэжчадахгүйдхүргэжбайна.
Эдгээрхувьцааэзэмшигчидзөвхөнүнийнхэлбэлзэлбуюуханшийнзөрүүндээрээсашиголжөгөөжх
үртэхболомжтой. Хэрэвногдолашигтараавалхувьцааныүнэөсөхмагадлалөндөр.
Үе шат

ТУЗ-ийн чиг үүрэг
Зөвлөмж 3: Мэдээллийн ил тод байдлыг хангах
Тайлбар: Хувьцаа эзэмшигчид тухайн компаний удирдлагын үйл ажиллагаанд мониторинг
хийх эрхтэй. Гэвч мэдээлэл ил тод байдаггүй учраас хяналт тавьж, өөрсдийн эрх ашгаа
хамгаалж чадахгүй байна.
Зөвлөмж 4: Үндсэн хөрөнгийн сайжруулалтад хяналт тавих
Тайлбар: Үндсэн хөрөнгөд сайжруулалт хийхдээ зөвхөн хүчин чадлын өргөтгөл хийсэн.
Үүний үр дүнд бүтээгдэхүүнд өөрчлөлт хийгдэж, амт, чанар, технологийн дэвшилт гараагүй.
Энэ нь ашиг орлогын түвшинг нэмэгдүүлэх бодит боломж болж чадаагүй бөгөөд өгөөжийн
өсөлтийг бий болгоогүй.
Ашигласанматериалынжагсаалт
Ном:.
1. Berenbeim, Ronald. “Corporate Governance Giving Ethics Operational Meaning.”
Vital Speeches of the Day vol. 71, no 3 (15 November 2004 ): pp. 87-89.
2. Claessens, Stijn. “Corporate Governance and Development.” Focus No.1.
Washington, DC: The International Bank for Reconstruction and Development,
Thr
World
Bank,
2003.
44p.
http:
//www.gcgf.org/library/Discussion_Papers_and_Focus%20Notes/Focus_1_Corp_
Governance_and_Development.pdf
3. Cornelius, Peter K, and Bruce Kogut, eds. “Corporate Governance and Capital
Flows in a Global Economy.” New York: Oxford University Press, 2003. 506p.
4. Kirkpatrick, Grant. “Improving Corporate Governance Standards”: The Work of
the OECD and The Principles. Paris: Organization for Economic Co-operation and
Development, 2004. 6p.
http://www.oecd.org/dataoecd/45/24/33655111.pdf
5. Meisel, Nicoles. “Governance Culture and Development”: A Different Perspective
on Corporate Governance. Paris: Organization for Economic Co-operation and
Development,
2004.
142p.
http://www.oecd.org/document/23/0,2340,en_2649_37439_33788503_1_1_1_3743
9,00.html
6. Melvin, Colin and Hans Hirt. “Corporate Governance and Performance.” London:
Hermes
Pensions
Management
Ltd,
January
2005.
8p.
http://www.hermes.co.uk/pdf/corporate_governance/corporate_governance_and_p
erformance_060105.pdf
7. Morck, Randall K, and Lloyd Steier. “The Global History of Corporate
Governance – an Introduction. NBER Working Paper No.11062. Cambridge, MA:
National
Bureau
of
Economic
Research,
January
2005.
47p.
http://www.nher.org/papers/w11062
8. Oman, Charles and Daniel Blume. “Corporate Governance”: A Development
Challenge. Policy Insight No.3. Paris: Organization for Economic Co-operation
and
Development,
January
2005,
4p.
http://www.oecd
.org/dataoecd/45/28/34342425.pdf
9. Ж.Бат-Өлзий, Л.Жаргал. “Санхүүгийнменежмент” 2000 он
10. Б.Бүжинлхам. “Санхүүгийнудирдлага” 2000 он
11. В.Нацагдорж. “Ашигорлогынажахуйнсанхүү” 2002 он
Вэбсайт:
1. КорпорацийнудидлагынАзийнхүрээлэнhttp://www.aicg.org/
2. Олонулсынхувийнүйлдвэрийнтөвhttp://www.cipe.org/programs/corp_gov/index.htm
3. Корпорацийнудирдлагаhttp://www.corpgov.net/

More Related Content

What's hot

макс вебер
макс вебермакс вебер
макс вебер
Bat Suuri
 
PTON402-Хичээл-1
PTON402-Хичээл-1PTON402-Хичээл-1
PTON402-Хичээл-1
E-Gazarchin Online University
 
дотоод аудитын-гарын-авлага
дотоод аудитын-гарын-авлагадотоод аудитын-гарын-авлага
дотоод аудитын-гарын-авлагаByambadrj Myagmar
 
хяналт1 /hynalt/
хяналт1 /hynalt/хяналт1 /hynalt/
хяналт1 /hynalt/
Bach Baach
 
Менежерийн ур чадвар гэдэг бол хүний нөөцийг үр ашигтай удирдаж байгаагаар ил...
Менежерийн ур чадвар гэдэг бол хүний нөөцийг үр ашигтай удирдаж байгаагаар ил...Менежерийн ур чадвар гэдэг бол хүний нөөцийг үр ашигтай удирдаж байгаагаар ил...
Менежерийн ур чадвар гэдэг бол хүний нөөцийг үр ашигтай удирдаж байгаагаар ил...
T.Gankhuu /Ghana/ IZOUI
 
монголын байгууллагын соёлыг үнэлэхэд Ocai загварыг турших нь
монголын байгууллагын соёлыг үнэлэхэд Ocai загварыг турших ньмонголын байгууллагын соёлыг үнэлэхэд Ocai загварыг турших нь
монголын байгууллагын соёлыг үнэлэхэд Ocai загварыг турших ньErdenezul Purevnanzad
 
Бүтээмж
БүтээмжБүтээмж
Бүтээмж
Undram J
 
Baiguullagiin soyol
Baiguullagiin soyolBaiguullagiin soyol
Baiguullagiin soyol
Tumuruu Shiileg
 
Сэтгэл судлал - Багаар ажиллах чадвар
Сэтгэл судлал - Багаар ажиллах чадварСэтгэл судлал - Багаар ажиллах чадвар
Сэтгэл судлал - Багаар ажиллах чадвар
Temuulen Nyamdorj
 
гэр бүлийн харилцааны үндсэн ойлголт 3
гэр бүлийн харилцааны үндсэн ойлголт 3гэр бүлийн харилцааны үндсэн ойлголт 3
гэр бүлийн харилцааны үндсэн ойлголт 3Tywshin
 
4.1. Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ
4.1. Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ4.1. Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ
4.1. Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ
ssuserd07e59
 
компанийн тухай
компанийн тухайкомпанийн тухай
компанийн тухай
Facebook
 
ОЮУТНЫ СУРЛАГЫН АМЖИЛТАНД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН СУДАЛГАА
ОЮУТНЫ СУРЛАГЫН АМЖИЛТАНД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН СУДАЛГААОЮУТНЫ СУРЛАГЫН АМЖИЛТАНД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН СУДАЛГАА
ОЮУТНЫ СУРЛАГЫН АМЖИЛТАНД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН СУДАЛГАА
Энхтамир Ш
 
Орчин үеийн менежментийн чиг хандлага ба удирдахуйн сэтгэлгээний шинэчлэл, ши...
Орчин үеийн менежментийн чиг хандлага ба удирдахуйн сэтгэлгээний шинэчлэл, ши...Орчин үеийн менежментийн чиг хандлага ба удирдахуйн сэтгэлгээний шинэчлэл, ши...
Орчин үеийн менежментийн чиг хандлага ба удирдахуйн сэтгэлгээний шинэчлэл, ши...Adilbishiin Gelegjamts
 
нөхөрлөл.Pptx
нөхөрлөл.Pptxнөхөрлөл.Pptx
нөхөрлөл.Pptx
I Student
 
Lecture 3 хуулийн этгээд3 3
Lecture 3 хуулийн этгээд3 3Lecture 3 хуулийн этгээд3 3
Lecture 3 хуулийн этгээд3 3Anaro Nyamdorj
 
Менежментийн үйл явц ба менежерийн ажил, байгууллага, менежер, менежментийн ү...
Менежментийн үйл явц ба менежерийн ажил, байгууллага, менежер, менежментийн ү...Менежментийн үйл явц ба менежерийн ажил, байгууллага, менежер, менежментийн ү...
Менежментийн үйл явц ба менежерийн ажил, байгууллага, менежер, менежментийн ү...
Adilbishiin Gelegjamts
 
"ХӨДӨЛМӨРИЙН ЭРХИЙН МАРГААН ТАСЛАХ КОМИССЫН ДҮРЭМ"-ИЙН ТАНИЛЦУУЛГА
"ХӨДӨЛМӨРИЙН ЭРХИЙН МАРГААН ТАСЛАХ КОМИССЫН ДҮРЭМ"-ИЙН ТАНИЛЦУУЛГА"ХӨДӨЛМӨРИЙН ЭРХИЙН МАРГААН ТАСЛАХ КОМИССЫН ДҮРЭМ"-ИЙН ТАНИЛЦУУЛГА
"ХӨДӨЛМӨРИЙН ЭРХИЙН МАРГААН ТАСЛАХ КОМИССЫН ДҮРЭМ"-ИЙН ТАНИЛЦУУЛГА
Umguullin Mongol Umguulugch
 
нөхөрлөл, хоршоо түүний эрх зүй байдал
нөхөрлөл, хоршоо түүний эрх зүй байдалнөхөрлөл, хоршоо түүний эрх зүй байдал
нөхөрлөл, хоршоо түүний эрх зүй байдал
E-Gazarchin Online University
 

What's hot (20)

макс вебер
макс вебермакс вебер
макс вебер
 
PTON402-Хичээл-1
PTON402-Хичээл-1PTON402-Хичээл-1
PTON402-Хичээл-1
 
дотоод аудитын-гарын-авлага
дотоод аудитын-гарын-авлагадотоод аудитын-гарын-авлага
дотоод аудитын-гарын-авлага
 
хяналт1 /hynalt/
хяналт1 /hynalt/хяналт1 /hynalt/
хяналт1 /hynalt/
 
Менежерийн ур чадвар гэдэг бол хүний нөөцийг үр ашигтай удирдаж байгаагаар ил...
Менежерийн ур чадвар гэдэг бол хүний нөөцийг үр ашигтай удирдаж байгаагаар ил...Менежерийн ур чадвар гэдэг бол хүний нөөцийг үр ашигтай удирдаж байгаагаар ил...
Менежерийн ур чадвар гэдэг бол хүний нөөцийг үр ашигтай удирдаж байгаагаар ил...
 
монголын байгууллагын соёлыг үнэлэхэд Ocai загварыг турших нь
монголын байгууллагын соёлыг үнэлэхэд Ocai загварыг турших ньмонголын байгууллагын соёлыг үнэлэхэд Ocai загварыг турших нь
монголын байгууллагын соёлыг үнэлэхэд Ocai загварыг турших нь
 
Бүтээмж
БүтээмжБүтээмж
Бүтээмж
 
Baiguullagiin soyol
Baiguullagiin soyolBaiguullagiin soyol
Baiguullagiin soyol
 
Сэтгэл судлал - Багаар ажиллах чадвар
Сэтгэл судлал - Багаар ажиллах чадварСэтгэл судлал - Багаар ажиллах чадвар
Сэтгэл судлал - Багаар ажиллах чадвар
 
гэр бүлийн харилцааны үндсэн ойлголт 3
гэр бүлийн харилцааны үндсэн ойлголт 3гэр бүлийн харилцааны үндсэн ойлголт 3
гэр бүлийн харилцааны үндсэн ойлголт 3
 
4.1. Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ
4.1. Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ4.1. Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ
4.1. Хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ
 
компанийн тухай
компанийн тухайкомпанийн тухай
компанийн тухай
 
ОЮУТНЫ СУРЛАГЫН АМЖИЛТАНД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН СУДАЛГАА
ОЮУТНЫ СУРЛАГЫН АМЖИЛТАНД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН СУДАЛГААОЮУТНЫ СУРЛАГЫН АМЖИЛТАНД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН СУДАЛГАА
ОЮУТНЫ СУРЛАГЫН АМЖИЛТАНД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН СУДАЛГАА
 
Орчин үеийн менежментийн чиг хандлага ба удирдахуйн сэтгэлгээний шинэчлэл, ши...
Орчин үеийн менежментийн чиг хандлага ба удирдахуйн сэтгэлгээний шинэчлэл, ши...Орчин үеийн менежментийн чиг хандлага ба удирдахуйн сэтгэлгээний шинэчлэл, ши...
Орчин үеийн менежментийн чиг хандлага ба удирдахуйн сэтгэлгээний шинэчлэл, ши...
 
нөхөрлөл.Pptx
нөхөрлөл.Pptxнөхөрлөл.Pptx
нөхөрлөл.Pptx
 
Lecture 3 хуулийн этгээд3 3
Lecture 3 хуулийн этгээд3 3Lecture 3 хуулийн этгээд3 3
Lecture 3 хуулийн этгээд3 3
 
Менежментийн үйл явц ба менежерийн ажил, байгууллага, менежер, менежментийн ү...
Менежментийн үйл явц ба менежерийн ажил, байгууллага, менежер, менежментийн ү...Менежментийн үйл явц ба менежерийн ажил, байгууллага, менежер, менежментийн ү...
Менежментийн үйл явц ба менежерийн ажил, байгууллага, менежер, менежментийн ү...
 
Hutulbur bolovsruulah arga zyi
Hutulbur bolovsruulah arga zyiHutulbur bolovsruulah arga zyi
Hutulbur bolovsruulah arga zyi
 
"ХӨДӨЛМӨРИЙН ЭРХИЙН МАРГААН ТАСЛАХ КОМИССЫН ДҮРЭМ"-ИЙН ТАНИЛЦУУЛГА
"ХӨДӨЛМӨРИЙН ЭРХИЙН МАРГААН ТАСЛАХ КОМИССЫН ДҮРЭМ"-ИЙН ТАНИЛЦУУЛГА"ХӨДӨЛМӨРИЙН ЭРХИЙН МАРГААН ТАСЛАХ КОМИССЫН ДҮРЭМ"-ИЙН ТАНИЛЦУУЛГА
"ХӨДӨЛМӨРИЙН ЭРХИЙН МАРГААН ТАСЛАХ КОМИССЫН ДҮРЭМ"-ИЙН ТАНИЛЦУУЛГА
 
нөхөрлөл, хоршоо түүний эрх зүй байдал
нөхөрлөл, хоршоо түүний эрх зүй байдалнөхөрлөл, хоршоо түүний эрх зүй байдал
нөхөрлөл, хоршоо түүний эрх зүй байдал
 

Similar to Б.Жавзандулам, П.Энхманлай, Э.Энхбаясгалан - КОМПАНИЙН ЗАСАГЛАЛЫН ХҮРЭЭН ДЭХ ТУЗ-ИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ҮР ДҮНГ САЙЖРУУЛАХ

Company governance
Company governance Company governance
Company governance
Du Dulmaa
 
Conference_CG_in_UB_Anar_Aliyev_MON_Nov_2011.pptx
Conference_CG_in_UB_Anar_Aliyev_MON_Nov_2011.pptxConference_CG_in_UB_Anar_Aliyev_MON_Nov_2011.pptx
Conference_CG_in_UB_Anar_Aliyev_MON_Nov_2011.pptx
TuulErdenebat2
 
5 dotood hyanaltiin butets, zohion baiguulalt
5 dotood hyanaltiin butets, zohion baiguulalt5 dotood hyanaltiin butets, zohion baiguulalt
5 dotood hyanaltiin butets, zohion baiguulaltByambadrj Myagmar
 
Т. Оюун-Эрдэнэ - АЖИЛЛАГЧДАД ХУВЬЦАА ЭЗЭМШҮҮЛЭХ ХӨТӨЛБӨР
Т. Оюун-Эрдэнэ - АЖИЛЛАГЧДАД ХУВЬЦАА ЭЗЭМШҮҮЛЭХ ХӨТӨЛБӨРТ. Оюун-Эрдэнэ - АЖИЛЛАГЧДАД ХУВЬЦАА ЭЗЭМШҮҮЛЭХ ХӨТӨЛБӨР
Т. Оюун-Эрдэнэ - АЖИЛЛАГЧДАД ХУВЬЦАА ЭЗЭМШҮҮЛЭХ ХӨТӨЛБӨРbatnasanb
 
Компаний тухай хуулийн өөрчлөлт
Компаний тухай хуулийн өөрчлөлтКомпаний тухай хуулийн өөрчлөлт
Компаний тухай хуулийн өөрчлөлт
Duurenbayar Enkhtaivan
 
Lecture 1
Lecture 1Lecture 1
Lecture 1Bbujee
 
Lecture 4, 5
Lecture 4, 5Lecture 4, 5
Lecture 4, 5Bbujee
 
Lecture 4, 5
Lecture 4, 5Lecture 4, 5
Lecture 4, 5Bbujee
 
Lecture 4, 5
Lecture 4, 5Lecture 4, 5
Lecture 4, 5Bbujee
 
компанийн засаглалын тайлан 2013 02
компанийн засаглалын тайлан 2013  02компанийн засаглалын тайлан 2013  02
компанийн засаглалын тайлан 2013 02Marta Mara
 
Л.Дамдинсүрэн Л.Янжин Ц.Сувд-Эрдэнэ - Бизнес процессын загварчлалын зарим суд...
Л.Дамдинсүрэн Л.Янжин Ц.Сувд-Эрдэнэ - Бизнес процессын загварчлалын зарим суд...Л.Дамдинсүрэн Л.Янжин Ц.Сувд-Эрдэнэ - Бизнес процессын загварчлалын зарим суд...
Л.Дамдинсүрэн Л.Янжин Ц.Сувд-Эрдэнэ - Бизнес процессын загварчлалын зарим суд...batnasanb
 
Ч.Отгонжаргал Л.Хандсүрэн - БИЗНЕСИЙН ДАВУУ БАЙДЛЫН ЗАГВАРЫГ АШИГЛАН КОМПАНИЙ...
Ч.Отгонжаргал Л.Хандсүрэн - БИЗНЕСИЙН ДАВУУ БАЙДЛЫН ЗАГВАРЫГ АШИГЛАН КОМПАНИЙ...Ч.Отгонжаргал Л.Хандсүрэн - БИЗНЕСИЙН ДАВУУ БАЙДЛЫН ЗАГВАРЫГ АШИГЛАН КОМПАНИЙ...
Ч.Отгонжаргал Л.Хандсүрэн - БИЗНЕСИЙН ДАВУУ БАЙДЛЫН ЗАГВАРЫГ АШИГЛАН КОМПАНИЙ...batnasanb
 
Lecture 4, 5
Lecture 4, 5Lecture 4, 5
Lecture 4, 5Bbujee
 
Brochure: National Council on Corporate Governance of Mongolia
Brochure: National Council on Corporate Governance of MongoliaBrochure: National Council on Corporate Governance of Mongolia
Brochure: National Council on Corporate Governance of Mongolia
National Council on Corporate Governance
 
mngment
mngmentmngment
Cg glossary 2010 january
Cg glossary 2010 januaryCg glossary 2010 january
Cg glossary 2010 januaryJigmee
 
random-150304071425-conversion-gate01.pdf
random-150304071425-conversion-gate01.pdfrandom-150304071425-conversion-gate01.pdf
random-150304071425-conversion-gate01.pdf
DulamkhandGantulga
 
Компанитай холбоотой 100 асуулт, хариулт
Компанитай холбоотой 100 асуулт, хариултКомпанитай холбоотой 100 асуулт, хариулт
Компанитай холбоотой 100 асуулт, хариулт
MONKEY D
 
С.Энхболд - БАЙГУУЛЛАГЫН ӨӨРЧЛӨЛТӨД ХУВЬ ХҮНИЙ ӨӨРЧЛӨЛТ НӨЛӨӨЛӨХ НЬ
С.Энхболд - БАЙГУУЛЛАГЫН ӨӨРЧЛӨЛТӨД ХУВЬ ХҮНИЙ ӨӨРЧЛӨЛТ НӨЛӨӨЛӨХ НЬС.Энхболд - БАЙГУУЛЛАГЫН ӨӨРЧЛӨЛТӨД ХУВЬ ХҮНИЙ ӨӨРЧЛӨЛТ НӨЛӨӨЛӨХ НЬ
С.Энхболд - БАЙГУУЛЛАГЫН ӨӨРЧЛӨЛТӨД ХУВЬ ХҮНИЙ ӨӨРЧЛӨЛТ НӨЛӨӨЛӨХ НЬbatnasanb
 
Lecture4,5
Lecture4,5Lecture4,5
Lecture4,5Bbujee
 

Similar to Б.Жавзандулам, П.Энхманлай, Э.Энхбаясгалан - КОМПАНИЙН ЗАСАГЛАЛЫН ХҮРЭЭН ДЭХ ТУЗ-ИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ҮР ДҮНГ САЙЖРУУЛАХ (20)

Company governance
Company governance Company governance
Company governance
 
Conference_CG_in_UB_Anar_Aliyev_MON_Nov_2011.pptx
Conference_CG_in_UB_Anar_Aliyev_MON_Nov_2011.pptxConference_CG_in_UB_Anar_Aliyev_MON_Nov_2011.pptx
Conference_CG_in_UB_Anar_Aliyev_MON_Nov_2011.pptx
 
5 dotood hyanaltiin butets, zohion baiguulalt
5 dotood hyanaltiin butets, zohion baiguulalt5 dotood hyanaltiin butets, zohion baiguulalt
5 dotood hyanaltiin butets, zohion baiguulalt
 
Т. Оюун-Эрдэнэ - АЖИЛЛАГЧДАД ХУВЬЦАА ЭЗЭМШҮҮЛЭХ ХӨТӨЛБӨР
Т. Оюун-Эрдэнэ - АЖИЛЛАГЧДАД ХУВЬЦАА ЭЗЭМШҮҮЛЭХ ХӨТӨЛБӨРТ. Оюун-Эрдэнэ - АЖИЛЛАГЧДАД ХУВЬЦАА ЭЗЭМШҮҮЛЭХ ХӨТӨЛБӨР
Т. Оюун-Эрдэнэ - АЖИЛЛАГЧДАД ХУВЬЦАА ЭЗЭМШҮҮЛЭХ ХӨТӨЛБӨР
 
Компаний тухай хуулийн өөрчлөлт
Компаний тухай хуулийн өөрчлөлтКомпаний тухай хуулийн өөрчлөлт
Компаний тухай хуулийн өөрчлөлт
 
Lecture 1
Lecture 1Lecture 1
Lecture 1
 
Lecture 4, 5
Lecture 4, 5Lecture 4, 5
Lecture 4, 5
 
Lecture 4, 5
Lecture 4, 5Lecture 4, 5
Lecture 4, 5
 
Lecture 4, 5
Lecture 4, 5Lecture 4, 5
Lecture 4, 5
 
компанийн засаглалын тайлан 2013 02
компанийн засаглалын тайлан 2013  02компанийн засаглалын тайлан 2013  02
компанийн засаглалын тайлан 2013 02
 
Л.Дамдинсүрэн Л.Янжин Ц.Сувд-Эрдэнэ - Бизнес процессын загварчлалын зарим суд...
Л.Дамдинсүрэн Л.Янжин Ц.Сувд-Эрдэнэ - Бизнес процессын загварчлалын зарим суд...Л.Дамдинсүрэн Л.Янжин Ц.Сувд-Эрдэнэ - Бизнес процессын загварчлалын зарим суд...
Л.Дамдинсүрэн Л.Янжин Ц.Сувд-Эрдэнэ - Бизнес процессын загварчлалын зарим суд...
 
Ч.Отгонжаргал Л.Хандсүрэн - БИЗНЕСИЙН ДАВУУ БАЙДЛЫН ЗАГВАРЫГ АШИГЛАН КОМПАНИЙ...
Ч.Отгонжаргал Л.Хандсүрэн - БИЗНЕСИЙН ДАВУУ БАЙДЛЫН ЗАГВАРЫГ АШИГЛАН КОМПАНИЙ...Ч.Отгонжаргал Л.Хандсүрэн - БИЗНЕСИЙН ДАВУУ БАЙДЛЫН ЗАГВАРЫГ АШИГЛАН КОМПАНИЙ...
Ч.Отгонжаргал Л.Хандсүрэн - БИЗНЕСИЙН ДАВУУ БАЙДЛЫН ЗАГВАРЫГ АШИГЛАН КОМПАНИЙ...
 
Lecture 4, 5
Lecture 4, 5Lecture 4, 5
Lecture 4, 5
 
Brochure: National Council on Corporate Governance of Mongolia
Brochure: National Council on Corporate Governance of MongoliaBrochure: National Council on Corporate Governance of Mongolia
Brochure: National Council on Corporate Governance of Mongolia
 
mngment
mngmentmngment
mngment
 
Cg glossary 2010 january
Cg glossary 2010 januaryCg glossary 2010 january
Cg glossary 2010 january
 
random-150304071425-conversion-gate01.pdf
random-150304071425-conversion-gate01.pdfrandom-150304071425-conversion-gate01.pdf
random-150304071425-conversion-gate01.pdf
 
Компанитай холбоотой 100 асуулт, хариулт
Компанитай холбоотой 100 асуулт, хариултКомпанитай холбоотой 100 асуулт, хариулт
Компанитай холбоотой 100 асуулт, хариулт
 
С.Энхболд - БАЙГУУЛЛАГЫН ӨӨРЧЛӨЛТӨД ХУВЬ ХҮНИЙ ӨӨРЧЛӨЛТ НӨЛӨӨЛӨХ НЬ
С.Энхболд - БАЙГУУЛЛАГЫН ӨӨРЧЛӨЛТӨД ХУВЬ ХҮНИЙ ӨӨРЧЛӨЛТ НӨЛӨӨЛӨХ НЬС.Энхболд - БАЙГУУЛЛАГЫН ӨӨРЧЛӨЛТӨД ХУВЬ ХҮНИЙ ӨӨРЧЛӨЛТ НӨЛӨӨЛӨХ НЬ
С.Энхболд - БАЙГУУЛЛАГЫН ӨӨРЧЛӨЛТӨД ХУВЬ ХҮНИЙ ӨӨРЧЛӨЛТ НӨЛӨӨЛӨХ НЬ
 
Lecture4,5
Lecture4,5Lecture4,5
Lecture4,5
 

More from batnasanb

Red arrow international company presentation
Red arrow international company presentationRed arrow international company presentation
Red arrow international company presentation
batnasanb
 
Mtvf panel on piracy and copyright mr final
Mtvf panel on piracy and copyright mr finalMtvf panel on piracy and copyright mr final
Mtvf panel on piracy and copyright mr final
batnasanb
 
Bei Bei Fan - Warner Bros
Bei Bei Fan - Warner BrosBei Bei Fan - Warner Bros
Bei Bei Fan - Warner Bros
batnasanb
 
Saskia van Lier - Endemol Asia
Saskia van Lier - Endemol AsiaSaskia van Lier - Endemol Asia
Saskia van Lier - Endemol Asia
batnasanb
 
Jargalan.B - Hollywood movie supply in Mongolian Market
Jargalan.B - Hollywood movie supply in Mongolian MarketJargalan.B - Hollywood movie supply in Mongolian Market
Jargalan.B - Hollywood movie supply in Mongolian Market
batnasanb
 
Final overview img mongolia v2
Final overview img mongolia v2Final overview img mongolia v2
Final overview img mongolia v2
batnasanb
 
Dai Huang - Sony Pictures Television
Dai Huang - Sony Pictures TelevisionDai Huang - Sony Pictures Television
Dai Huang - Sony Pictures Television
batnasanb
 
Delgertsoo.D - Legal regulation of Intellectual Property Rights
Delgertsoo.D - Legal regulation of Intellectual Property RightsDelgertsoo.D - Legal regulation of Intellectual Property Rights
Delgertsoo.D - Legal regulation of Intellectual Property Rightsbatnasanb
 
Khishigsuren Yadamsuren - Current Overview of Mongolian Television Industry
Khishigsuren Yadamsuren - Current Overview of Mongolian Television IndustryKhishigsuren Yadamsuren - Current Overview of Mongolian Television Industry
Khishigsuren Yadamsuren - Current Overview of Mongolian Television Industrybatnasanb
 
David Kao - Television Industry Technologies
David Kao - Television Industry TechnologiesDavid Kao - Television Industry Technologies
David Kao - Television Industry Technologies
batnasanb
 
Peter Markey - Building success in the digital era
Peter Markey - Building success in the digital eraPeter Markey - Building success in the digital era
Peter Markey - Building success in the digital era
batnasanb
 
Б.БАЛГАНСҮРЭН - Өргөн нэвтрүүлгийн зохицуулалт
Б.БАЛГАНСҮРЭН - Өргөн нэвтрүүлгийн зохицуулалтБ.БАЛГАНСҮРЭН - Өргөн нэвтрүүлгийн зохицуулалт
Б.БАЛГАНСҮРЭН - Өргөн нэвтрүүлгийн зохицуулалтbatnasanb
 
Ц.ЖАДАМБАА - Телевизийн шинэчлэл улсын хөгжилд
Ц.ЖАДАМБАА - Телевизийн шинэчлэл улсын хөгжилдЦ.ЖАДАМБАА - Телевизийн шинэчлэл улсын хөгжилд
Ц.ЖАДАМБАА - Телевизийн шинэчлэл улсын хөгжилдbatnasanb
 
А.Анхбаяр - Алтны үнийн хэтийн төлөв хандлага
А.Анхбаяр - Алтны үнийн хэтийн төлөв хандлагаА.Анхбаяр - Алтны үнийн хэтийн төлөв хандлага
А.Анхбаяр - Алтны үнийн хэтийн төлөв хандлагаbatnasanb
 
М.Маргадмөн Х.Нямжаргал - ВАЛЮТЫН ОНОВЧТОЙ БАГЦ БҮРДҮҮЛЖ, ИРЭЭДҮЙН ТААМАГЛАЛЫ...
М.Маргадмөн Х.Нямжаргал - ВАЛЮТЫН ОНОВЧТОЙ БАГЦ БҮРДҮҮЛЖ, ИРЭЭДҮЙН ТААМАГЛАЛЫ...М.Маргадмөн Х.Нямжаргал - ВАЛЮТЫН ОНОВЧТОЙ БАГЦ БҮРДҮҮЛЖ, ИРЭЭДҮЙН ТААМАГЛАЛЫ...
М.Маргадмөн Х.Нямжаргал - ВАЛЮТЫН ОНОВЧТОЙ БАГЦ БҮРДҮҮЛЖ, ИРЭЭДҮЙН ТААМАГЛАЛЫ...batnasanb
 
Б.ЗАМАНДИЙЖАВ - КОМПАНИЙ ҮНЭ ЦЭНЭД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН ШИНЖИЛГЭЭ
Б.ЗАМАНДИЙЖАВ - КОМПАНИЙ ҮНЭ ЦЭНЭД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН ШИНЖИЛГЭЭБ.ЗАМАНДИЙЖАВ - КОМПАНИЙ ҮНЭ ЦЭНЭД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН ШИНЖИЛГЭЭ
Б.ЗАМАНДИЙЖАВ - КОМПАНИЙ ҮНЭ ЦЭНЭД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН ШИНЖИЛГЭЭbatnasanb
 
Э.Энхжаргал Г. Энхзаяа - БАГАНУУР ХУВЬЦААТ КОМПАНИЙ ХӨДӨЛМӨРИЙН БҮТЭЭМЖИЙН ШИ...
Э.Энхжаргал Г. Энхзаяа - БАГАНУУР ХУВЬЦААТ КОМПАНИЙ ХӨДӨЛМӨРИЙН БҮТЭЭМЖИЙН ШИ...Э.Энхжаргал Г. Энхзаяа - БАГАНУУР ХУВЬЦААТ КОМПАНИЙ ХӨДӨЛМӨРИЙН БҮТЭЭМЖИЙН ШИ...
Э.Энхжаргал Г. Энхзаяа - БАГАНУУР ХУВЬЦААТ КОМПАНИЙ ХӨДӨЛМӨРИЙН БҮТЭЭМЖИЙН ШИ...batnasanb
 
Ч.Сосорбарам С.Дашзэвэг - Валютын ханшинд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг тодорхойло...
Ч.Сосорбарам С.Дашзэвэг - Валютын ханшинд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг тодорхойло...Ч.Сосорбарам С.Дашзэвэг - Валютын ханшинд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг тодорхойло...
Ч.Сосорбарам С.Дашзэвэг - Валютын ханшинд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг тодорхойло...batnasanb
 
С.Сарангэрэл - Технологийн түвшний үнэлгээний арга зүйг уул уурхайн салбарт ...
С.Сарангэрэл - Технологийн түвшний үнэлгээний арга зүйг уул уурхайн  салбарт ...С.Сарангэрэл - Технологийн түвшний үнэлгээний арга зүйг уул уурхайн  салбарт ...
С.Сарангэрэл - Технологийн түвшний үнэлгээний арга зүйг уул уурхайн салбарт ...batnasanb
 
Г.Мөнгөнцэцэг - CAPM ЗАГВАР ба ӨРГӨТГӨЛ
Г.Мөнгөнцэцэг - CAPM ЗАГВАР ба ӨРГӨТГӨЛГ.Мөнгөнцэцэг - CAPM ЗАГВАР ба ӨРГӨТГӨЛ
Г.Мөнгөнцэцэг - CAPM ЗАГВАР ба ӨРГӨТГӨЛbatnasanb
 

More from batnasanb (20)

Red arrow international company presentation
Red arrow international company presentationRed arrow international company presentation
Red arrow international company presentation
 
Mtvf panel on piracy and copyright mr final
Mtvf panel on piracy and copyright mr finalMtvf panel on piracy and copyright mr final
Mtvf panel on piracy and copyright mr final
 
Bei Bei Fan - Warner Bros
Bei Bei Fan - Warner BrosBei Bei Fan - Warner Bros
Bei Bei Fan - Warner Bros
 
Saskia van Lier - Endemol Asia
Saskia van Lier - Endemol AsiaSaskia van Lier - Endemol Asia
Saskia van Lier - Endemol Asia
 
Jargalan.B - Hollywood movie supply in Mongolian Market
Jargalan.B - Hollywood movie supply in Mongolian MarketJargalan.B - Hollywood movie supply in Mongolian Market
Jargalan.B - Hollywood movie supply in Mongolian Market
 
Final overview img mongolia v2
Final overview img mongolia v2Final overview img mongolia v2
Final overview img mongolia v2
 
Dai Huang - Sony Pictures Television
Dai Huang - Sony Pictures TelevisionDai Huang - Sony Pictures Television
Dai Huang - Sony Pictures Television
 
Delgertsoo.D - Legal regulation of Intellectual Property Rights
Delgertsoo.D - Legal regulation of Intellectual Property RightsDelgertsoo.D - Legal regulation of Intellectual Property Rights
Delgertsoo.D - Legal regulation of Intellectual Property Rights
 
Khishigsuren Yadamsuren - Current Overview of Mongolian Television Industry
Khishigsuren Yadamsuren - Current Overview of Mongolian Television IndustryKhishigsuren Yadamsuren - Current Overview of Mongolian Television Industry
Khishigsuren Yadamsuren - Current Overview of Mongolian Television Industry
 
David Kao - Television Industry Technologies
David Kao - Television Industry TechnologiesDavid Kao - Television Industry Technologies
David Kao - Television Industry Technologies
 
Peter Markey - Building success in the digital era
Peter Markey - Building success in the digital eraPeter Markey - Building success in the digital era
Peter Markey - Building success in the digital era
 
Б.БАЛГАНСҮРЭН - Өргөн нэвтрүүлгийн зохицуулалт
Б.БАЛГАНСҮРЭН - Өргөн нэвтрүүлгийн зохицуулалтБ.БАЛГАНСҮРЭН - Өргөн нэвтрүүлгийн зохицуулалт
Б.БАЛГАНСҮРЭН - Өргөн нэвтрүүлгийн зохицуулалт
 
Ц.ЖАДАМБАА - Телевизийн шинэчлэл улсын хөгжилд
Ц.ЖАДАМБАА - Телевизийн шинэчлэл улсын хөгжилдЦ.ЖАДАМБАА - Телевизийн шинэчлэл улсын хөгжилд
Ц.ЖАДАМБАА - Телевизийн шинэчлэл улсын хөгжилд
 
А.Анхбаяр - Алтны үнийн хэтийн төлөв хандлага
А.Анхбаяр - Алтны үнийн хэтийн төлөв хандлагаА.Анхбаяр - Алтны үнийн хэтийн төлөв хандлага
А.Анхбаяр - Алтны үнийн хэтийн төлөв хандлага
 
М.Маргадмөн Х.Нямжаргал - ВАЛЮТЫН ОНОВЧТОЙ БАГЦ БҮРДҮҮЛЖ, ИРЭЭДҮЙН ТААМАГЛАЛЫ...
М.Маргадмөн Х.Нямжаргал - ВАЛЮТЫН ОНОВЧТОЙ БАГЦ БҮРДҮҮЛЖ, ИРЭЭДҮЙН ТААМАГЛАЛЫ...М.Маргадмөн Х.Нямжаргал - ВАЛЮТЫН ОНОВЧТОЙ БАГЦ БҮРДҮҮЛЖ, ИРЭЭДҮЙН ТААМАГЛАЛЫ...
М.Маргадмөн Х.Нямжаргал - ВАЛЮТЫН ОНОВЧТОЙ БАГЦ БҮРДҮҮЛЖ, ИРЭЭДҮЙН ТААМАГЛАЛЫ...
 
Б.ЗАМАНДИЙЖАВ - КОМПАНИЙ ҮНЭ ЦЭНЭД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН ШИНЖИЛГЭЭ
Б.ЗАМАНДИЙЖАВ - КОМПАНИЙ ҮНЭ ЦЭНЭД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН ШИНЖИЛГЭЭБ.ЗАМАНДИЙЖАВ - КОМПАНИЙ ҮНЭ ЦЭНЭД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН ШИНЖИЛГЭЭ
Б.ЗАМАНДИЙЖАВ - КОМПАНИЙ ҮНЭ ЦЭНЭД НӨЛӨӨЛӨХ ХҮЧИН ЗҮЙЛСИЙН ШИНЖИЛГЭЭ
 
Э.Энхжаргал Г. Энхзаяа - БАГАНУУР ХУВЬЦААТ КОМПАНИЙ ХӨДӨЛМӨРИЙН БҮТЭЭМЖИЙН ШИ...
Э.Энхжаргал Г. Энхзаяа - БАГАНУУР ХУВЬЦААТ КОМПАНИЙ ХӨДӨЛМӨРИЙН БҮТЭЭМЖИЙН ШИ...Э.Энхжаргал Г. Энхзаяа - БАГАНУУР ХУВЬЦААТ КОМПАНИЙ ХӨДӨЛМӨРИЙН БҮТЭЭМЖИЙН ШИ...
Э.Энхжаргал Г. Энхзаяа - БАГАНУУР ХУВЬЦААТ КОМПАНИЙ ХӨДӨЛМӨРИЙН БҮТЭЭМЖИЙН ШИ...
 
Ч.Сосорбарам С.Дашзэвэг - Валютын ханшинд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг тодорхойло...
Ч.Сосорбарам С.Дашзэвэг - Валютын ханшинд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг тодорхойло...Ч.Сосорбарам С.Дашзэвэг - Валютын ханшинд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг тодорхойло...
Ч.Сосорбарам С.Дашзэвэг - Валютын ханшинд нөлөөлөгч хүчин зүйлсийг тодорхойло...
 
С.Сарангэрэл - Технологийн түвшний үнэлгээний арга зүйг уул уурхайн салбарт ...
С.Сарангэрэл - Технологийн түвшний үнэлгээний арга зүйг уул уурхайн  салбарт ...С.Сарангэрэл - Технологийн түвшний үнэлгээний арга зүйг уул уурхайн  салбарт ...
С.Сарангэрэл - Технологийн түвшний үнэлгээний арга зүйг уул уурхайн салбарт ...
 
Г.Мөнгөнцэцэг - CAPM ЗАГВАР ба ӨРГӨТГӨЛ
Г.Мөнгөнцэцэг - CAPM ЗАГВАР ба ӨРГӨТГӨЛГ.Мөнгөнцэцэг - CAPM ЗАГВАР ба ӨРГӨТГӨЛ
Г.Мөнгөнцэцэг - CAPM ЗАГВАР ба ӨРГӨТГӨЛ
 

Б.Жавзандулам, П.Энхманлай, Э.Энхбаясгалан - КОМПАНИЙН ЗАСАГЛАЛЫН ХҮРЭЭН ДЭХ ТУЗ-ИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ҮР ДҮНГ САЙЖРУУЛАХ

  • 1. КОМПАНИЙН ЗАСАГЛАЛЫН ХҮРЭЭН ДЭХ ТУЗ-ИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ҮР ДҮНГ САЙЖРУУЛАХ Б.Жавзандулам, П.Энхманлай, Э.Энхбаясгалан ШУТИС, КТМС, Санхүүгийн Удирдлагамэргэжлийноюутан E-mail:bataa_javzandulam@yahoo.com Хураангуй Уг бүтээлийн үндсэн хэсэг нь онолын хэсэг, судалгаа шинжилгээний хэсэг, санал, зөвлөмж гэсэн 3 хэсгээс бүтсэн. Онолын хэсэгт компаний засаглалын мөн чанар, ТУЗ-ийн эрх үүрэг, хариуцлага, бүрэлдэхүүн, үйл ажиллагааны талаархойлголтууд багтсан болно. Судалгаа шинжилгээний хэсэгт монголын хувьцаат компаниудын төлөөлөл болгож “Атар өргөө” ХК-ий санхүүгийн мэдээлэлд шинжилгээ хийснээр ТУЗ-ийн үйл ажиллагааг үнэлэх болон хувьцаа эзэмшигчдэд мэдээлэл өгөх үр дүнг агуулсан. Санал, зөвлөмж гэсэн хэсэгт тус хувьцаат компанийн ТУЗ-ийн үйл ажиллагаа, санхүүгийн шинжилгээний үр дүнг хэрхэн нэмэгдүүлэх тухай багтсан болно. Түлхүүр үг Sovereignty – Бүрэн эрх, Obligation – Хариуцлага, Ability- Эрх мэдэл Судалгааны арга зүй Санхүүгийн удирдлага, менежментийн ухаанд тулгуурлан шинжлэх ухааны баримт цуглуулах аргууд – ярилцлага, баримт материал цуглуулах; шинжлэх ухааны судалгаа, шинжилгээний – анализ, индукци зэрэг аргуудыг ашиглалаа. Оршил Сүүлийн жилүүдэд компанийн засаглалыг сайжруулах асуудалд олон улсын хэмжээнд ихээхэн анхаарал хандуулж байна. Ийнхүү анхаарал татах болсон гол шалтгаан нь улс орны эдийн засаг, нийгмийн хөгжилд хувьцаат компанийн гүйцэтгэх үүрэг өсөн нэмэгдэхийн зэрэгцээ тэдний үйл ажиллагаа улам бүр глобалчлагдаж, хөрөнгө оруулагчид компанийн сайн засаглалыг илүү ихээр шаардах болсонтой холбоотой. 1990-ээд оны сүүлчээр Орос, Аргентин болон Азийн зарим орнуудад гарсан санхүүгийн зах зээлийн хямралын гол шалтгаан нь компаниудын ТУЗ-ийн үйл ажиллагаа хангалтгүй, аудит, дотоод хяналт байхгүй, мэдээлэл дутмаг, зарим мэдээлэл хаалттай, хуулийн хэрэгжилт сул байснаас шалтгаалсан гэж үздэг. Энэ үеэс эхлэн компанийн сайн засаглалын практикийг хэрэгжүүлэх ажил идэвхжиж эхэлсэн бөгөөд энэ нь санхүүгийн зах зээлийг хямралаас сэргийлэх, иргэд, хөрөнгө оруулагчдын зах зээлд итгэх итгэлийг сэргээх чухал хэрэгсэл болох нь тодорхой болсон юм. Компанийн засаглал нь компанийн үйл ажиллагааны эдийн засгийн үр дүнгийн үзүүлэлтэд төдийгүй, эдийн засгийн хувьд өсөн дэвжих гол хүчин зүйл болох хөрөнгө татах чадварт шууд нөлөөлнө. Монголын компаниудад өмнөө тавьсан хөгжлийн зорилгодоо хүрэхэд шаардагдах хөрөнгө оруулалт, санхүүжилтийн эх үүсвэр татахын тулд дотоод, гадаадын үнэт цаасны зах зээлд гарах боломж нээлттэй байна. Компаний сайн засаглалтай, ТУЗ-ийн үйл ажиллагаа нь үр дүнтэй, мэдээлэл нь ил тод, шударга корпорациудын хувьд гадаад болон дотоодын зах зээлээс хөрөнгө оруулалт татах боломж илүү байна.
  • 2. Гэвч монголын хувьцаат компаниуд компанийн сайн засаглалыг бий болгож, үр дүнтэй хэрэгжүүлж чадахгүй байна. Учир нь компанийн сайн засаглалыг бий болгоход нөлөөлж буй гол 5 элементүүдийн нэг нь болох ТУЗ-ийн үйл ажиллагаа нь үр дүнтэй бус байхын зэрэгцээ жижиг хувьцаа эзэмшигчдийн эрх ашгийг хамгаалдаггүй, нэгж хувьцааны үнэлгээг нэмэгдүүлэн үүргээ хангалттай биелүүлж, хариуцлагаа бүрэн ухамсарлахгүй байна. Иймээс монголын хувьцаат компаниудын ТУЗ-ийн үйл ажиллагааны үр дүнг нэмэгдүүлэх явдал нь чухал юм. Онолын хэсэг Компанийн засаглалын үндсэн ойлголт Компанийн засаглал гэж компанийг удирдах, хянах, чиглүүлэх үйл ажиллагааг багтаасан бодлого, процесс, дүрэм журмын цогц юм. ( set of rules and processes). Компанийн засаглал нь менежмент биш. Өөрөөр хэлбэл компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөл, гүйцэтгэх удирдлага болон хөрөнгө оруулах замаар ашиг олох зорилготой хувьцаа эзэмшигч, байгууллага, хувь хүмүүсийн хоорондын харилцаа юм. Компанийн засаглалын гол оролцогчид нь хувь нийлүүлэгчид, төлөөлөн удирдах зөвлөл, гүйцэтгэх удирдлага байна. Голлон хөрөнгийн биржээр хувьцаагаа арилжаалдаг нээлттэй компанид зориулагдсан. Компанийн засаглал нь компани зорилгодоо хүрэх хариуцлагыг ТУЗ-д хүлээлгэж, компани өөрөө хууль журамд нийцсэн үйл ажиллагаа явуулахыг баталгаажуулна. Компанийн засаглалын тогтолцоо нь өрсөлдөөнт зах зээлийн эдийн засгийн цөм болсон компаниуд үйл ажиллагаагаа явуулах үндэс суурийг тавьж өгдөг байгууллага, хууль журам, гэрээ, хэм хэмжээ зэргийн цогц бүрдлээс хамаардаг. Эдгээр нь компанийн дотоод журам мөрдөгдөж, удирдлага нь хувьцаа эзэмшигчдийн өмнө хариуцлага хүлээх явдлыг баталгаажуулдаг. Компанийн засаглалын систем нь хувь нийлүүлэгчдийн баялагийг өсгөх, компанийн эдийн засгийн үр ашгийг хамгийн боломжит хэлбэрээр дээшлүүлэхийн төлөө ажилладаг. Компанийн засаглалын зарчмууд 1. Компанийн засаглал нь хувьцаа эзэмшигчид хувьцаагаар гэрчлэгдсэн эрхээ хэрэгжүүлэх бодитой боломж олгохуйц байна. 2. Компанийн засаглал нь нэг төрлийн, ижил тооны хувьцаа эзэмшигчид адил тэгш байх зарчмыг хангасан байх ѐстой. Эрх нь зөрчигдсөн тохиолдолд хувьцаа эзэмшигчид эрхээ хамгаалах боломжтой байх ѐстой. 3. Компанийн засаглал нь компанийн үйл ажиллагааг стратеги удирдлагаар хангаж, гүйцэтгэх удирдлагын үйл ажиллагааг үр ашигтайгаар хянах ба хувьцаа эзэмшигчдийнхээ өмнө тайлагнах боломжийг ТУЗ-д олгох ѐстой. 4. Компанийн засаглал нь гүйцэтгэх удирдлагын зүгээс үйл ажиллагаагаа компанийн ашиг сонирхолд нийцүүлэн зөв зохистой, шударга явуулах боломжоор хангасан байх ба гүйцэтгэх удирдлага нь компанийн ТУЗ болон хувьцаа эзэмшигчдэд ажлаа тайлагнах ѐстой. 5. Компанийн засаглал нь хувьцаа эзэмшигчид болон хөрөнгө оруулагчдад үндэслэл бүхий шийдвэр гаргахад шаардлагатай компанийн санхүүгийн байдал, эдийн засгийн үзүүлэлтүүд, өмчлөлийн болон удирдлагын бүтэц зэрэг мэдээллийг цаг тухайд нь үнэн зөв, бүрэн хүргэх боломжийг бүрдүүлсэн байх ѐстой. 6. Компанийн засаглал нь компанийн ажиллагсад зэрэг оролцогч талуудын хууль тогтоомжид заасан эрхийг компанийн хөрөнгө, хувьцаа болон бусад үнэт цаасны үнэ цэнийг өсгөх, шинэ ажлын байр нэмэгдүүлэх зорилгын үүднээс авч үзсэн байх ѐстой. 7. Компанийн засаглал нь хувьцаа эзэмшигчдийн ашиг сонирхол, хууль ѐсны эрхийг хамгаалахын тулд компанийн үйл ажиллагаанд хяналт тавих системийг бүрдүүлэх ѐстой.
  • 3. Компанийн засаглалын ач холбогдол  Гаднаас хөрөнгө авах боломж нэмэгддэг  Хөрөнгийн зардлыг бууруулдаг  Компанийн үйл ажиллагааг сайжруулдаг  Компанийн үнэлэмжийг өсгөдөг  Компанийн түвшний хямрал, дуулиант хэрэг гарах эрсдлийг бууруулдаг Компанийн сайн засаглалын элемент Хувьцаа эзэмшигчдийн (жижиг) эрх ашгийн хамгаалалт Толилуулга, ил тод байдлын хатуу дэглэм Компанийн үйл ажиллагааны орчин, үйл явцад тавих зохистой хяналт ТУЗ-н зөв удирдлага КЗ-н 5 гол элемент Компанийн засаглалын шинэчлэлд тууштай байх Схем №1 Компанийнзасаглалыгүнэлэхүзүүлэлтүүд Сайн компанийн засаглалын үзүүлэлтүүд  Үнэнч шударга байдал  Итгэлтэй байдал  Бүрэн төгс байдал  Нээлттэй байдал  Ажил хэрэгч байдал  Үүрэг хариуцлага хүлээх байдал  Харилцан хүндэтгэл хүлээх байдал  Байгууллагын төлөө гэсэн зүтгэл Компанийн засаглал нь ТУЗ-д дараах боломжийг олгодог. Үүнд:  Компанийн үйл ажиллагааг стратеги удирдлагаар хангах  Гүйцэтгэх удирдлагын үйл ажиллагааг хангах  Хувьцаа эзэмшигчдийнхээ өмнө тайлагнах ТУЗ-ийн үйл ажиллагаа  Бизнесийн зорилго, стратегийг тодорхойлох;  Бизнес төлөвлөгөө болон жилийн төсвийг батлах;  Менежерүүдийн үйл ажиллагаанд хяналт тавих, үнэлэлт дүгнэлт өгөх;  Менежерүүдийг өөрчлөх, тэдний шагнал урамшууллын хэмжээг тогтоох;  Компанийн үндсэн үйл ажиллагааны зардалд мониторинг хийх;  Компанийн удирдлагууд болон хувьцаа эзэмшигчдийн хооронд сонирхлын зөрчил үүссэн тохиолдолд тэдний хооронд зуучлагчийн үүрэг гүйцэтгэх;
  • 4.  Компанийн нягтлан бодох бүртгэл, санхүүгийн тайлангийн үнэн зөв, бүрэн бүтэн байдлыг хангах;  Эрсдлийн удирдлага болон санхүүгийн үйл ажиллагаанд хяналт тавих;  Удирдлагын үр ашигтай байдалд мониторинг хийх;  Компани мэдээллээ нээлттэй болгох үйл ажиллагаанд хяналт тавих. ТУЗ - ийн бүрэлдэхүүн ТУЗ-ийн бүрэлдэхүүн нь шийдвэр гаргах, компанийн гүйцэтгэх удирдлагуудад хяналт тавих нөхцлийг хангасан хүмүүсээсбүрдсэнбайдаг.ТУЗ-ийн гишүүдийн тоо нь хууль дүрэмд заасан хэмжээнд буюу ТУЗ-ийн хурлын хэлэлцүүлгийг үр ашигтай болгох, цаг алдалгүй бодитой шийдвэр гаргах хэмжээнд гүйцэтгэх удирдлага, хяналтын багцыг эзэмшиж буй хувьцаа эзэмшигчдийн нөлөөнд автахгүйгээр үүргээ гүйцэтгэх чадвар бүхий, ТУЗ-ийг хараат бус байдлыг хангаж чадах хараат бус гишүүд ТУЗ-ийн бүрэлдэхүүнд багтсан байх ѐстой. Санхүүгийн байгууллагууд болон хувьцаат компаниудын хувьд ТУЗ-ийн гишүүдийн 50-иас дээш хувийг хараат бус гишүүдээс бүрдүүлэх ба цаашид тоог нь нэмэгдүүлэх нь зүйтэй. Хараат бус гишүүдийн гол үүрэг бол компанийн гүйцэтгэх удирдлагууд болон менежерүүдийн үйл ажиллагаанд ТУЗ-ийн зүгээс тавих хяналтыг үр ашигтай байлгах явдал бөгөөд хараат бус гишүүд нь компанийн гүйцэтгэх удирдлага, хяналтын багцыг эзэмшиж буй хувьцаа эзэмшигчдээс хараат бус байх байр суурийг баримтлан шаардлагатай тохиолдолд тэдэнд бодитой зөвлөмж, зөвлөгөө өгөх ѐстой. ТУЗ-ийн гишүүдийг шударга зарчмаар сонгохын тулд тусгай нэр дэвшүүлэх хороог ТУЗ дотроо байгуулах нь зүйтэй. Уг хорооны нэр дэвшүүлэх ажиллагааг шударга, хараат бус байлгахад чиглүүлж зохион байгуулах шаардлагатайбайдаг.Компанийн гүйцэтгэх удирдлага, хяналтын багц эзэмшигчдийн нэр дэвшүүлсэн ТУЗ-ийн гишүүд нь өөрийн үүргээ гүйцэтгэхдээ томилсон этгээдийнхээ нөлөөнд автан компанийн болон нийт хувьцаа эзэмшигчдийн эрх ашгийг дээдлэн ажиллах зарчмыг алдагдуулах магадлалтай байдаг. Энэ зорилгоор ТУЗ-ийн хараат бус гишүүнд нэр дэвшүүлэхдээ шударга үйл ажиллагааг хангаж зөвхөн жижиг хувьцаа эзэмшигчдийн (тухайлбал, 10-аас доош хувийг эзэмшигч) саналаар нэр дэвшүүлж сонгохдоо хувьцаа эзэмшигч бүр хувьцааны тооноос үл хамааран саналын 1 эрхтэй оролцож сонгох зарчмыг баримтлах нь зүйтэй. ТУЗ-ийн үүрэг, хариуцлага Компанийн засаглалын тогтолцоо нь компанийг стратегийн удирдлагаар хангах, компанийн менежментэд ТУЗ-ийн зүгээс үр дүнтэй мониторинг хийх, компани болон хувьцаа эзэмшигчдийн өмнө ТУЗ-ийн хүлээх хариуцлагыг тодорхой болгохуйц байна. А. ТУЗ-ийн гишүүд нь бүрэн мэдээллийн үндсэн дээр чин сэтгэлээсээ, зохих чармайлт гарган, компани болон хувьцаа эзэмшигчдийн эрх ашигт дээд зэргээр нийцүүлэн ажиллана. Б. ТУЗ-ийн шийдвэр хувьцаа эзэмшигчдийн өөр өөр бүлэгт ялгаатай нөлөөлөхөөр бол ТУЗ бүх хувьцаа эзэмшигчдэд шударга хандана. В. ТУЗ ѐс зүйн өндөр стандартыг хангаж ажиллах ба оролцогч талуудын ашиг сонирхлыг харгалзан үзнэ. Г. ТУЗ нь дараахь үндсэн чиг үүргийг биелүүлэх ѐстой. Үүнд: 1. Компанийн стратеги, үйл ажиллагааны ерөнхий төлөвлөгөө, эрсдлийн бодлого, жилийн төсөв болон бизнес төлөвлөгөөг хянаж батална; үйл ажиллагааны зорилгыг тодорхойлох; хэрэгжилт болон компанийн гүйцэтгэлд мониторинг хийх бөгөөд их хэмжээний хөрөнгийн зардал, худалдан авах болон зарах үйл ажиллагааг хянах. 2. Компанийн засаглалын зарчмын хэрэгжилт хэр зэрэг оновчтой, үр дүнтэй байгаад мониторинг хийж, шаардлагатай бол нэмэлт өөрчлөлт оруулах. 3. Гүйцэтгэх удирдлагын сонгон шалгаруулах, цалинг тогтоох, хянах, шаардлагатай бол өөрчлөх, залгамж чанарын бодлогыг боловсруулан хэрэгжүүлэх.
  • 5. 4. Гүйцэтгэх удирдлагын болон ТУЗ-ийн гишүүдийн цалин урамшууллын бодлогыг компани, түүний хувьцаа эзэмшигчдийн урт хугацааны сонирхолд нийцүүлэх. 5. ТУЗ-д нэр дэвшүүлэх, сонгон шалгаруулах ажиллагааг тогтсон журмын дагуу ил тод явуулах. 6. Компанийн хөрөнгийг зүй бусаар зарцуулах, холбогдох этгээдтэй хэлцэл хийхдээ компанид хохирол учруулах зэрэг тохиолдолд гүйцэтгэх удирдлага, ТУЗ-ийн гишүүд, хувьцаа эзэмшигчдийн хооронд гарч болзошгүй сонирхлын зөрчилд мониторинг хийж, зохицуулах. 7. Компанийн нягтлан бодох бүртгэл болон санхүүгийн тайлагналын тогтолцоог, түүний дотор хөндлөнгийн аудитыг зохих журмын дагуу хэвшүүлэх, хяналт, ялангуяа эрсдлийн удирдлага, санхүү, үйл ажиллагаанд тавих хяналтын зохих тогтолцоог бүрдүүлэх, хууль, холбогдох стандартыг сахин мөрдөх явдлыг хангах. 8. Мэдээллийг нээлттэй болгох болон олон нийттэй харилцах үйл ажиллагаанд хяналт тавих. Д. ТУЗ нь компанийн үйл ажиллагааны талаар шударга, хараат бус дүгнэлт өгөх чадвартай байна. Үүнд: 1. Сонирхлын зөрчил гарч болзошгүй тохиолдолд хараат бус дүгнэлт хийх чадвартай, компанид ажилладаггүй, хангалттай тооны гишүүдийг томилох асуудлыг ТУЗ шийдвэрлэнэ. Үүнд тухайлбал санхүүгийн болон санхүүгийн бус тайланг батлах, холбогдох этгээдтэй хийх хэлцлийг хянах, ТУЗ-ийн гишүүд болон гүйцэтгэх албан тушаалд нэр дэвшүүлэх, мөн ТУЗ-ийн цалин урамшууллын асуудлыг шийдэх зэрэг хамаарна. 2. ТУЗ тусгай хороодыг байгуулахдаа бүрэн эрх, бүтэц бүрэлдэхүүн, ажиллах журмыг нь нарийвчлан тогтоож, мэдээлсэн байна. 3. ТУЗ-ийн гишүүд үүргээ бүрэн биелүүлэх боломжийг өөрийн зүгээс бүрдүүлсэн байна. 4. ТУЗ-ийн гишүүд үүргээ биелүүлэхийн тулд үнэн зөв, бодит мэдээлийг цаг тухайд нь авах боломжтой байна. Судалгааны хэсэг Монголын хөрөнгийн биржид өнөөдрийн байдлаар 336 хувьцаат компани бүртгэлтэй байгаагаас 33 хувьцаат компани нь үйл ажиллагаагаа хэвийн түвшинд явуулж байна. Эдгээр корпорациудаас “Атар- Өргөө” ХК-ийг судалгааны объектоор сонгон авч, санхүүгийн үзүүлэлтүүдэд нь иж бүрэн шинжилгээ хийн ТУЗ-н үйл ажиллагааны үр дүнг үнэлэхийг зорьсон болно. Атар-Өргөө ХК нь 1941 онд Улаанбаатар хотод ”Талх нарийн боовны нэгдсэн үйлдвэр” нэртэйгээр 600кг талх үйлдвэрлэх хүчин чадалтай байгуулагдсан. Энэ хугацаанд тус компани хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, борлуулах зорилго, чиглэлээ өөрчлөхгүйгээр үйлдвэрлэлийн хүчин чадлаа өргөтгөн, техник тоног төхөөрөмжөө шинэчлэн сайжруулж ирсэн. Тус корпораци нь 1992 онд төрийн өмчийн оролцоотойгоор “Атар” ХК нэртэйгээр зохион байгуулагдаж, 1996 онд “Атар-өргөө” ХК болон нэрээ өөрчлөн, 1997 онд Бэрэн ХХК төрийн өмчийн 40 хувийг дуудлага худалдаагаар худалдан авснаар бүрэн хувьчлагдсан. “Атар-Өргөө”ХК Баланс Хүснэгт №1.1 САНХҮҮГИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД А. НИЙТ ХӨРӨНГӨ (1+2) 1. ЭРГЭЛТИЙН ХӨРӨНГӨ Мөнгөн хөрөнгө 2007 2008 2009 4035072.1 4199395.8 4483657 1809070.5 1665721.6 2006442.4 69565 100345.9 232867.5
  • 6. Авлага 394723.9 119715.1 593337.3 29011.7 5835.9 7288.4 1274575.7 1353233.9 1095063.3 41194.2 86590.7 77885.8 2. ЭРГЭЛТИЙН БУС ХӨРӨНГӨ (а+б) 2226001.6 1533674.2 2477214.6 а. Биет хөрөнгө 2217934.2 2527128.8 2470085.1 5490385.2 5944316.2 5814012.5 -3272451 -3417187.4 -3343927.4 8067.4 6545.4 7129.5 Урьдчилан төлөгдсөн зардал Бараа материалын нөөц Бусад Барилга, байгууламж (тоног төхөөрөмж) Хуримтлагдсан элэгдэл б. Биет бус хөрөнгө Зохиогчийн эрх Хөрөнгө оруулалт ба бусад хөрөнгө 242 8067.4 6545.4 6887.5 4035072.1 4199397.8 4483657 1. ӨР ТӨЛБӨР 850812.5 916487.7 390869.4 а. Богино хугацаат өр 478012.5 647394.5 390869.4 Дансны өглөг 27048.7 58678.9 291084.6 Б. ӨР ТӨЛБӨР БА ЭЗЭМШИГЧИЙН ӨМЧ (1+2) Орлогын татварын өглөг 3286.8 Цалингийн өглөг 23949.9 38769.5 50611 Бусад татварын өглөг 21246.9 9179.7 1760.7 ЭМНД-ийн шимтгэлийн өглөг 2029.1 Мөнгөн нөгдол ашгийн өглөг 2421.1 Банкны богино хугацаат өглөг 400000 1261.2 2421.7 Бусад өглөг 228.7 6948 45594.1 Урьдчилж орсон орлого 1088 0 557.7 372800 269093.1 0 372800 269093.1 0 3184259.6 3282910 4092787.6 1903916.7 1932444.7 1873164.5 17413.6 17414.6 17413.6 -250.9 -250.9 -250.9 -2490.2 -2490.2 -1490.2 1889244.2 1917771.1 1858491.9 1280342.9 1350465.4 2219623.2 -8282.63 95866.54 840622.65 1288625.5 1254598.8 1379000.5 б. Урт хугацаат өр Урт хугацаат векселийн өглөг Урт хугацаат зээл 2. Эзэмшигчдийн өмч (а+б+в) а. Өмч б. Хувьцаа Энгийн хувьцаа Халаасны хувьцаа Нэмж төлөгдөх хувьцаа Эзэмшигчдийн өмчийн бусад хэсэг в. Хуримтлагдсан ашиг (алдагдал) Тайлангийн үеийн Өмнөх үеийн
  • 7. “Атар-Өргөө” ХК Орлогын тайлан 2007 2008 Хүснэгт №1.2 2009 4919045.2 4998535.6 8274385.6 4946992.3 5039127.1 8329713.8 Борлуулалтын хорогдол 9070.2 9857.9 16900.2 Борлуулалтын хөнгөлөлт 18876.9 30733.6 38427.9 4098924.8 4136759 6389646.8 3. Нийт ашиг (1-2) 820120.1 861776.6 1884738.8 4. Үйл ажиллагааны зардал 750730.3 684196.3 873443.8 262096.9 192856.9 263780.3 НДШ 60179.2 35185.1 28145.3 Засвар үйлчилгээний зардал 42015.2 33517.1 39123.2 4476.8 2834.7 9575.9 Түрээсийн зардал 21629.1 26486.7 41714.4 Албан томилолтын зардал 13439.6 17481.3 45578 Элэгдлийн зардал 53919.6 49516.1 45265 Зар сурталчилгааны зардал 15143.7 5939.6 5421.2 Телефоны зардал 23853.2 22666.9 22528.2 Шатахууны зардал 144960.4 138209 193196 Бусад зардал 109016.5 159502.7 179116.5 69390.1 177580.3 1011295 8716 1375.5 5069 1. Цэвэр борлуулалт Нийт борлуулалт 2. Борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг Цалин хөлс, шагнал Ашиглалтын зардал Цахилгааны зардал 5. Үйл ажиллагааны ашиг (алдагдал)(3-4) 6. Үйл ажиллагааны бус орлого Валютийн ханшийн өөрчлөлтөөс олсон ашиг 7337.4 Бусад 1378.7 1375.5 5034.8 75438.9 70192 75128.7 1597 619.6 75438.9 68594.9 74509 8. Ердийн ажиллагааны ашиг (алдагдал)(5+6-7) 2667.3 108763.9 941235.3 11. Татвар төлөхийн өмнөх ашиг (8+9+10) 2667.3 108763.9 941235.3 12. Орлогын татварын зардал 10949.9 12897.3 100612.6 13. Тайлант үеийн цэвэр ашиг (алдагдал)(11-12) -8282.6 95866.6 840622.7 7. Үйл ажиллагааны бус зардал Валютийн ханшийн өөрчлөлтөөс гарсан зардал Бусад Хөрвөх чадварын шинжилгээ 2007 Ажлын цэвэр капитал Хүснэгт №2.1 2009 2008 1331058 1018327 1615573 Эргэлтийн харьцаа 3.8 2.6 5.1 Төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадвар 1.1 0.5 2.3 534494.8 312487.7 911379.1 0.15 0.15 0.60 Түргэн хөрвөх актив Үнэмлэхүй хөрвөх хөрөнгийн харьцаа
  • 8. Хөрвөхчадварынхарьцаа:Компорацийнхөрвөхчадварньбогинохугацаатөртөлбөрөөхэрудаант өлжбарагдуулахаархэмжигддэг. Хөрвөхчадварнькорпорацийнсанхүүгийнбайдлыгилэрхийлдэг. Эргэлтийнхарьцааньбогинохугацаатөртөлбөрөөэргэлтийнхөрөнгөөашиглантөлөхчадварямарб айгаагхаруулна. Эргэлтийнхарьцаа 2-тойойролцообайхньхамгийнтохиромжтой. Мөнэргэлтийнхарьцаа 1-тэйтэнцүүүедАЦК = 0, ЭХ<1 үедАЦКсөрөгутгатайгарчэргэлтийнэхүүсвэрньэргэлтийнхөрөнгөнөөсньихбайгаагилтгэдэг. Бодитбайдал:Тускорпорацийнхувьдэргэлтийнхарьцаань 2оосихбайгааньбогинохугацаатөртөлбөрийнхэмжээхарьцангуйбагагэдгийгхаруулжбайна. Мөнтөлбөртүргэнгүйцэтгэхчадварынхарьцаань 1ээсихбайхньзохимжтойбөгөөдтускорпорацийн хувьд 2008 оноосбусаджилүүдэдтөлбөртүргэнгүйцэтгэхчадварсайнбайна. Зөвлөмж:2009 он:(1-1/5.1)*100% = 80.3%Компорацибогинохугацаатөртөлбөртөлөхчадварааалдахгүйгээрэргэлтийнхөрөнгийнхэм жээг 80.3%-иарбууруулжболногэдгийгдээрхтооцоололүзүүлжбайна. Үйл ажиллагааны шинжилгээ Хүснэгт №2.2 2007 Бараа материалын эргэлт 2008 2009 3.2 3.1 5.8 Бараа материалын дундаж наслалт 111.9 117.8 61.7 Авлага цуглуулах дундаж хугацаа 28.7 8.6 25.6 Төлбөр гүйцэтгэх дундаж хугацаа 2.4 5.1 16.4 Үндсэн хөрөнгийн эргэлт 2.2 3.3 3.4 Нийт хөрөнгийн эргэлт 1.2 1.2 1.9 Бодитбайдал:Барааматериалынэргэцөмнөхоныхоос 2009 ондэрссайжирсанньүйлажиллагааныөргөжилтболондиверсификацихийсэнтэйхолбоотойсайнү зүүлэлтюм. Тускомпаниньтөлбөрөөбогинохугацаандгүйцэтгэдэг. Үндсэнболоннийтхөрөнгийнашиглалтсайнбайна. Үндсэнхөрөнгийнэргэлтэдөсөххандлагаажиглагдажбайгааньүйлажиллагааньсайжирчбайгаагх аруулжбайна. Зөвлөмж:Авлагацуглуулахдундажхугацааньсүүлийнжилднэмэгдсэннькорпорацийн зээлийнборлуулалттөдийчинээөссөнийгхаруулжбайгаабөгөөдавлагацуглуулахбодлогооөөрчл өххэрэгтэй. Өрийн шинжилгээ Хүснэгт №2.3 2007 2008 2009 Өрийн харьцаа 0.2 0.2 0.1 Өрийн хувьцаат капиталын харьцаа 0.1 0.1 0.0 Хүү төлөх чадварын харьцаа 0.9 2.5 13.5 Бодитбайдал:2007, 2008 ондтускорпорацинийтхөрөнгийн 20%-ийг, 2009 онд 10%ийгзээлийнэхүүсвэрээрсанхүүжүүлжбайсанбайна. Мөнкорпораци ньхамгийнихдээөөрийнхөрөнгийнбуюухувьцааткапиталын 10%тайтэнцэххэмжээнийуртхугацаатзээлавчбайсан. Ийнхүүзээлавсанытөлөөтүүнийгхүүгтөлөхчадварнь 2009 онд 13.5 байгааньхүүтөлөхчадварсайнбайгаагхаруулжбайна. Энэхарьцаань 3аасихбайвалзохимжтойбайдаг.
  • 9. Зөвлөмж: Гадаадэхүүсвэрийнашиглалтмуубайна. Үйлажиллагааныөргөжилт, шинэчлэлтхийхэдгадаадэхүүсвэрийгзөвзохистойашиглаххэрэгтэй. Энэболомжодоочнээлттэйбайна. Ашигт ажиллагааны шинжилгээ Хүснэгт №2.4 2007 Нийт ахиуц ашиг 2008 2009 0.2 0.2 0.2 0.01 0.04 0.12 Цэвэр ахиуц ашиг -0.002 0.019 0.101 Нийт хөрөнгийн өгөөж /ROA/ -0.002 0.023 0.187 Хувьцаат капиталын өгөөж /ROE/ -0.003 0.029 0.205 Үйл ажиллагааны ахиуц ашиг Бодитбайдал: Корпорацийнашигтажиллагааөсөххандлагатайбайгаахэдийчхангалтгүйтүвшиндбайна. Хувьцааткапиталыннийтхөрөнгөдэзлэххувийнжинихбайгааатлаатэдгээрийнхүртэхөгөөжньтар хажнийтөгөөжийнтүвшинбуурсанхарагдажбайна. Зөвлөмж: Зардлынхяналтыгсайжруулжбүтээгдэхүүнийөртгийгбууруулахаргазамыгхайхньзүйтэй. Ашигтажиллагаагсайжруулахынтулдзөвстратегиарудирдахньчухал. Тогтвортой байдлын шинжилгээ Хүснэгт №2.5 2007 2008 2009 Бие даах чадварын коэффициент 0.8 0.8 0.9 Санхүүгийн хамаарлын коэффициент 1.3 1.3 1.1 Зохицуулалтын коэффициент 0.6 0.6 0.5 Гадны ба өөрийн капиталын харьцаа 0.3 0.3 0.1 Гадны капиталын хувийн жин 0.2 0.2 0.1 Бодитбайдал:Гадныэхүүсвэрболонгадныкапиталыноролцоогүйгээрбиедаанүйлажиллагаагаа явуулахчадварнь 80%-90% байгааньмашсайнүзүүлэлтюм. Мөнгадныкапиталньнийткапиталын 10%тайтэнцэжбайгааньцаашидтогтвортойүйлажиллагаагааявуулахчадвартайгхаруулжбайна. Зөвлөмж: Корпорацийнхөрөнгөхэттөвлөрсөнбуюуцөөхөнхэдэнудирдагчдынмэдэлдшилжсэнбайхмагадл алтай. Иймээснийтажилчидболонбусаджижигхувьцааэзэмшигчдийнэрхашгийгхамгаалахүүднээсхөр өнгийнтөвлөрлийгзөвтархаанбайршуулахболомжийгхайххэрэгтэй. Хувьцаат капиталын өгөөж– ROE Энэхарьцааньхувьцааэзэмшигчдийнхөрөнгийннэгтөгрөгтутамдногдожбуйашгийнхэмжээгилэ рхийлнэ. Өөрөөрхэлбэлхувьцааткапиталынөгөөжийнхарьцааюм. (1)
  • 10. Хувьцааткапиталынөгөөжийнхарьцаа 14% байгааньхангалтгүйүзүүлэлтюм. Өөрөөрхэлбэл, тускорпорацихувьцаагэзэмшсэнээрхүртэхгэжхүлээжбуйөгөөжийнхэмжээанхныхөрөнгөоруул алтынөгөөжньөсөхгүйбайгаагилэрхийлжбайна. Нэгж хувьцаанд ноогдох ашиг – EPS Нэгжхувьцаандногдохашигньэргэлтэндбайгаанэгжхувьцаандногдожбуйцэвэрашгийнхэмжээю м. Компанийнашигтажиллагааныхамгийнчухалүзүүлэлтүүдийннэгболдог. (2) Нэгжхувьцаандноогдожбуйашгийнхарьцааньнэгжхувьцаандолгохноогдолашгийнхэмжээбиш юм. ИхэнхбайгууллагаEPS-нтодорхойхувиарноогдолашиголгодог. Иймээсэнэхүүкомпанийхувьдэнэхүүүзүүлэлтньдундзэргийнгэжтодорхойлогдожбайна. Цэвэр ахиуц ашиг- NIM Цэвэрахиуцашигньтатварболонбусадбүхзардлуудаатөлөөдүлдсэнборлуулалтынорлогынхэсги йгилэрхийлнэ. “Атар – Өргөө” ХК-ийхувьд 2007 ондалдагдалтайажилласаныулмаасэнэхүүхарьцааньхасахутгатайтодорхойлогдсонбөгөөд 2008 оноосбүхзардлуудаанөхөөднийтборлуулалтын 1.9%тайтэнцүүхэмжээнийашигтайажилласанбайна. Энэхүүхарьцааньдараагийн 2 жилд 10.1%, 9.7% болсонбайна. Энэхүүхугацааныцувааныөөрчлөлтөөсхарахадтускомпанийүйлажиллагааерөнхийдөөсайжирч тодорхойхэмжээнийашигтайажилласнаасбайгууллагынхувьддиверсификацихийх, хувьцааэзэмшигчдийнхувьдөгөөжхүртэхболомжньнэмэгдэжбайна. Нийт хөрөнгийн эргэлт – TURNOVER Энэхарьцаанькомпанийннийтхөрөнгийнүрашгийгилэрхийлнэ. Нийтхөрөнгийнэргэлтөндөрбайхньхөрөнгийнүрашигөндөрбайгаагилэрхийлнэ. ашигт байдлын хэмжүүр бөгөөд хөрөнгийн ашигт байдлыг харуулдаг. Он Нийт хөрөнгийн эргэлт 2007 1,21 2008 1,19 2009 1,84 Эргэлт нь 2010 1,38 Тус корпорациийн хөрөнгийнашиглалтямартүвшиндбайгаагэнэхүүхарьцаанаасхаржболно. Дээрхүрдүнгээсхарахад 2009 онднийтхөрөнгийнашигтбайдалхамгийнсайнбайсанбайна. Энэхүүүзүүлэлтнь 2-тойойролцообайвалхамгийнтохиромжтойгэжүздэг. Иймээс “АтарӨргөө” ХКийхувьднийтхөрөнгийнашигтажиллагаадундзэргийнтүвшиндбайгааньхарагдажбайна. Нийтхөрөнгийнөгөөж - ROA Хөрөнгийн өгөөж буюу компаний хөрөнгөнөөс олж буй өгөөж юм. (5)
  • 11. Нийтхөрөнгийннэгтөгрөгтутамдноогдожбайгаацэвэрашгийнхэмжээгилэрхийлнэ. Хөрөнгөоруулалтынөгөөжөсвөлашигтажиллагааөснө. 2007-2010 оныхоорондтусбайгууллагыннийтхөрөнгийнөгөөжньерөнхийдөөөсөххандлагатайбайгааньтус байгууллагынашигтажиллагаанытүвшинмөнөсөхмагадлалтайгхаруулжбайна. Хэдийгээрөсчбайгааүзүүлэлтчгэсэнгарсанүрдүнньхангалттайүзүүлэлтбишюм. Учирньнийтхөрөнгөнөөсөөхүртэхөгөөжийнхэмжээньхамгийнихдээбуюу 2009 онд 18.7% байна. Нийгэмэдийнзасгийнбайдлаасхамаараадхүртэхөгөөжийнтүвшингөөрөөрөөртогтоожболохбол овчерньхамгийнбагадаа 20%-ийнөгөөжхүртэхньзохимжтой. Хөшүүрэг - LEVERAGE Он Нийт хөшүүрэг 2007 1,26 2008 1,28 2009 1,1 2010 1,03 Хөшүүрэгнь2 гэсэнутгатайбайхньхамгийнзохимжтойгэжүздэг. Тускомпанийхувьдхөшүүргийнтүвшин 2оосбагабайгааньхувьцааэзэмшигчдийнхөрөнгийнүнэлгээхарьцангуйөндөрбайгаагхаруулжбай на. Хувьцааныдансныүнэ - BOOK VALUE 2010 оныбайдлаарМонголынхөрөнгийнбирждээрбүртгэлтэйхувьцааткомпаниудыгашгийнтүвшнээр ньжагсаахадтэдгээрийндотроосхувьцааныдансныүнээрээөндөрүнэлгээтэйнь “Атар –Өргөө” ХКбайсан. Энэньхувьцааэзэмшигчидийнхөрөнгийнүнэлгээбусадкомпаниудтайхарьцуулахадхарьцангуйс айнбайгаагилэрхийлжбайна. Санал зөвлөмжийн хэсэг ТУЗ-н үйл ажиллагааны үр дүнг нэмэгдүүлэхэд санал болгож буй арга замууд: Схем № 2 ”ТУЗ-ийн үйл ажиллагааны цикл”
  • 12. ТУЗ-ийн амьдралын цикл дэх удирдлага Хүснэгт №3 Бизнесийн үйл ажиллагаа Бизнесийн нэвтрэлтийн үе шатанд борлуулалтын өсөлтийг бий болгох буюу үйл ажиллагааг зах зээлд танигдахад Controlled Board бизнесийн удирдлагад ТУЗ нь ихэвчлэн хяналт тавьж 1 ажиллана. Энэ үе шатанд үйл ажиллагааны зардал нь орлогоосоо их байна. Бизнесийн үйл ажиллагаа зах зээлд танигдаж тодорхой хэрэглэгчидтэй болон эрэлт нэмэгдэх үед нийлүүлэлтээр хангахын тулд ТУЗ хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг хүлээх чадвартай байж, гадаад болон дотоод эх үүсвэрээс хөрөнгө Trusted Board 2 оруулалт татаж тэдгээрийг өөрийн бизнесийн түнш байлгах удирдлагыг баримтлах хэрэгтэй. Энэ тохиолдолд үйл ажиллагааны зардал хамгийн их буюу максимум түвшинд хүрч , орлого хэвийн өсөлттэй байна. Хөрөнгө оруулалт татан зах зээлийн эрэлтийг хангаснаар үйл ажиллагаанаас өгөөж хүртэх боломжтой болж нийт зардал нь орлогоосоо бага байж ашигтай ажиллах үе. Энэ Sovereign Board үед бизнесийн үйл ажиллагаа тогтворжиж ТУЗ үндсэн 3 эрхийн дагуу анхны хөрөнгө оруулалтын өгөөжөө хүртэн, эрх мэдлээ хэрэгжүүлнэ. Орлого хамгийн өндөр буюу максимум түвшинд хүрнэ. Бизнесийн амьдралын мөчлөгийн дагуу уналтын үе шатанд Influenced Board 4 ТУЗ нөлөөлөх чадвартай байх хэрэгтэй. Энэхүү амьдралын циклийн загвараас харахад “Атар-Өргөө” ХК-ий хувьд бизнесийн тогтворжилтын үе шатанд үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Энэ үед ТУЗ нь үндсэн эрх мэдлээ хэрэгжүүлэн өгөөж хүртэж байх эрхтэй. Гэтэл тус корпораци нь ноогдол ашиг тараах боломжтой байтал тараагаагүй, үйл ажиллагааны өргөжилт хийгээгүй. Иймээс тогтворжилтын үе шатанд ТУЗ нь байгууллагын удирдлагатай нягт уялдаатай ажиллаж бизнесээс илүү өгөөж хүртэх боломжтой. Энэхүү боломжийг ашиглахад санал болгож буй арга замууд: Зөвлөмж 1: Хувьцааткапиталынтөвлөрлийгсааруулаххэрэгтэй. Тайлбар: Нийткапиталдэзлэхөөрийнхөрөнгийнхувийнжинихбайна. Мөнзахзээлдээрхнэгжхувьцааныүнэхарьцангуйөндөрбуюу 32190 төгрөг, тайлантүеднэгжхувьцаандхуваарилахболомжиташигнь 452,3 төгрөггэжтодорхойлогдсон. Гэвчтускорпорациямарчногдолашигтараагаагүйболонүйлажиллагаагаатэлжбүтээгдэхүүнийхэ эамт, чанартөөрчлөлтхийгээгүй. ИймээснийтхувьцааныихэнххувийгТУЗийнхөнөөрсдөөэзэмшижхөрөнгийнтөвлөрлийгбийболгосон. Захзээлдээрарилжаалагдаххувьцааныхувийнжинбага. Энэнькорпорацийнудирдлаганэгхэсэгхүмүүсийнэрхмэдэлдоржтөвлөрөхөдхүргэхмагадлалтай юм. Зөвлөмж 2: Жижигхувьцааэзэмшигчдийнэрхашгийгхамгаалах Тайлбар: Арилжаандбуйхувьцаанаасэзэмшижбуйхувьцааэзэмшигчидногдолашигавахгүйбайхньөөрийн хөрөнгөоруулалтынөгөөжийгхүртэжчадахгүйдхүргэжбайна. Эдгээрхувьцааэзэмшигчидзөвхөнүнийнхэлбэлзэлбуюуханшийнзөрүүндээрээсашиголжөгөөжх үртэхболомжтой. Хэрэвногдолашигтараавалхувьцааныүнэөсөхмагадлалөндөр. Үе шат ТУЗ-ийн чиг үүрэг
  • 13. Зөвлөмж 3: Мэдээллийн ил тод байдлыг хангах Тайлбар: Хувьцаа эзэмшигчид тухайн компаний удирдлагын үйл ажиллагаанд мониторинг хийх эрхтэй. Гэвч мэдээлэл ил тод байдаггүй учраас хяналт тавьж, өөрсдийн эрх ашгаа хамгаалж чадахгүй байна. Зөвлөмж 4: Үндсэн хөрөнгийн сайжруулалтад хяналт тавих Тайлбар: Үндсэн хөрөнгөд сайжруулалт хийхдээ зөвхөн хүчин чадлын өргөтгөл хийсэн. Үүний үр дүнд бүтээгдэхүүнд өөрчлөлт хийгдэж, амт, чанар, технологийн дэвшилт гараагүй. Энэ нь ашиг орлогын түвшинг нэмэгдүүлэх бодит боломж болж чадаагүй бөгөөд өгөөжийн өсөлтийг бий болгоогүй.
  • 14. Ашигласанматериалынжагсаалт Ном:. 1. Berenbeim, Ronald. “Corporate Governance Giving Ethics Operational Meaning.” Vital Speeches of the Day vol. 71, no 3 (15 November 2004 ): pp. 87-89. 2. Claessens, Stijn. “Corporate Governance and Development.” Focus No.1. Washington, DC: The International Bank for Reconstruction and Development, Thr World Bank, 2003. 44p. http: //www.gcgf.org/library/Discussion_Papers_and_Focus%20Notes/Focus_1_Corp_ Governance_and_Development.pdf 3. Cornelius, Peter K, and Bruce Kogut, eds. “Corporate Governance and Capital Flows in a Global Economy.” New York: Oxford University Press, 2003. 506p. 4. Kirkpatrick, Grant. “Improving Corporate Governance Standards”: The Work of the OECD and The Principles. Paris: Organization for Economic Co-operation and Development, 2004. 6p. http://www.oecd.org/dataoecd/45/24/33655111.pdf 5. Meisel, Nicoles. “Governance Culture and Development”: A Different Perspective on Corporate Governance. Paris: Organization for Economic Co-operation and Development, 2004. 142p. http://www.oecd.org/document/23/0,2340,en_2649_37439_33788503_1_1_1_3743 9,00.html 6. Melvin, Colin and Hans Hirt. “Corporate Governance and Performance.” London: Hermes Pensions Management Ltd, January 2005. 8p. http://www.hermes.co.uk/pdf/corporate_governance/corporate_governance_and_p erformance_060105.pdf 7. Morck, Randall K, and Lloyd Steier. “The Global History of Corporate Governance – an Introduction. NBER Working Paper No.11062. Cambridge, MA: National Bureau of Economic Research, January 2005. 47p. http://www.nher.org/papers/w11062 8. Oman, Charles and Daniel Blume. “Corporate Governance”: A Development Challenge. Policy Insight No.3. Paris: Organization for Economic Co-operation and Development, January 2005, 4p. http://www.oecd .org/dataoecd/45/28/34342425.pdf 9. Ж.Бат-Өлзий, Л.Жаргал. “Санхүүгийнменежмент” 2000 он 10. Б.Бүжинлхам. “Санхүүгийнудирдлага” 2000 он 11. В.Нацагдорж. “Ашигорлогынажахуйнсанхүү” 2002 он Вэбсайт: 1. КорпорацийнудидлагынАзийнхүрээлэнhttp://www.aicg.org/ 2. Олонулсынхувийнүйлдвэрийнтөвhttp://www.cipe.org/programs/corp_gov/index.htm 3. Корпорацийнудирдлагаhttp://www.corpgov.net/