1. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: Στάθη Μαρία ΠΕ02
1ο διδακτικό σενάριο
ΜΑΘΗΜΑ: Ιστορία Α Λυκείου
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 14-10-2013
Τίτλος
Μυκην
αϊκός πολιτισμός:Η ελληνική Ιστορία ξεκινά από εδώ!!
Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές
Η διαχείριση της ενότητας με στόχο την απόδειξη της έναρξης της
ελληνικής ιστορίας με τον μυκηναϊκό πολιτισμό καθιστά απαραίτητη
τη διαθεματική προσέγγισή της. Εμπλέκονται η Ιστορία Α λυκείουμάθημα στα πλαίσια του οποίου γίνεται και το σενάριο-, η Γλώσσα,
η Γεωγραφία,Αρχαία Ελληνικά γυμνασίου (Ομηρικά έπη) και
λυκείου
(Θουκυδίδης,Α,3 από μετάφραση).Πιο συγκεκριμένα:Η Ιστορία της
Α λυκείου παρέχει βασικές ιστορικές πληροφορίες, εξαιρετικά
χρήσιμα παραθέματα ως προς το θέμα (3, 5) αλλά και εικόνες
(πχ.σελ.68, 70, 73).Η Γλώσσα εμπλέκεται στην οργάνωση γραπτών
κειμένων που ακολουθούν αποδεικτική πορεία και προσπαθούν να
προσεγγίσουν τη δομή και τη συγκρότηση ιστορικού-επιστημονικού
λόγου.Η Γεωγραφία θα απαιτηθεί πολύ συγκεκριμένα για την
επισήμανση των κέντρων του μυκηναϊκού πολιτισμού στην κεντρική
και νότια Ελλάδα κυρίως.Τα Ομηρικά έπη (Ιλιάδα και Οδύσσεια που
διδάχτηκαν στο γυμνάσιο από μετάφραση) και απόσπασμα από το
Α βιβλίο των Ιστοριών του Θουκυδίδη (μεταφρασμένο)
αξιοποιούνται ως πρωτογενείς πηγές πληροφοριών σχετικά με τον
πανελλήνιο χαρακτήρα της Τρωικής εκστρατείας, η οποία
τοποθετείται το πιθανότερο στα τέλη του 13 ου αι και το υψηλό
επίπεδο του μυκηναϊκού πολιτισμού που εκφράζεται με κοινά
επιτεύγματα στα κυριότερα κέντρα του.
Στόχοι
Α.Γνωστικός: Βασικός στόχος είναι να κατανοήσουν οι μαθητές ότι
ο μυκηναϊκός πολιτισμός αποτελεί τον πρώτο ελληνικό πολιτισμό
και να επιβεβαιώσουν αξιοποιώντας τις υπάρχουσες γνώσεις τους
και με διερευνητικό/εποικοδομητικό τρόπο ότι η ελληνικότητα του
πολιτισμού αυτού τεκμηριώνεται επιστημονικά.
Β.Τεχνογραμματικοί: Παράλληλα επιδιώκεται η άσκηση των παιδιών
σε ήδη γνωστούς γραμματισμούς, όπως παραγωγή συνεχούς
γραπτού λόγου σε περιβάλλον Προγραμμάτων Επεξεργασίας
Κειμένου, αναζήτησης υλικού στο διαδίκτυο αλλά και η επαφή τους

2. με νέους γραμματισμούς, όπως η αναζήτηση υλικού σε ανοιχτό
διερευνητικό περιβάλλον,π.χ.ΑΒΑΚΙΟ/Μυκήνες.
Γ.Παιδαγωγικοί: Σαφής επιδίωξη γενικότερα της διδακτικής πρέπει
να είναι η καλλιέργεια δεξιοτήτων στη συνεργασία μεταξύ
εκπαιδευτικού-μαθητών, μαθητών που ανήκουν σε ομάδα και
βεβαίως μεταξύ των ομάδων. Εφαρμόζεται εδώ η γνωστική θεωρία
μάθησης κατά Bruner, σύμφωνα με την οποία προωθείται η
ανακαλυπτική μάθηση μέσω της καθοδηγούμενης αρχικά από τον
διδάσκοντα διερεύνησης του θέματος και της ολοένα αυξανόμενης
εμπλοκής του μαθητή στην ανακάλυψη, στην επαλήθευση και στην
τελική εξαγωγή συμπερασμάτων.
Είναι σημαντικό να προωθείται η κοινωνιογνωστική συνεργατική
μάθηση, η οποία αξιοποιεί τις ικανότητες του κάθε μέλους, καλύπτει
κενά ή αδυναμίες με τη συμβολή της ανταλλαγής πληροφοριών και
της διόρθωσης σφαλμάτων, αντιμετωπίζει τη μάθηση ως μια
κλιμακούμενη διαδικασία οικοδόμησης πάνω στην εμπειρία, την
υπάρχουσα γνώση και την αλληλεπίδραση των συμμετεχόντων
(VYGOTSKY).
Αποτελεί πραγματικά επίτευγμα να οδηγούνται τα παιδιά στη
μάθηση χωρίς πίεση και κυρίως χωρίς καχυποψία απέναντι στη
γνώση, όταν αυτή επιβάλλεται ως αλήθεια εξ αποκαλύψεως από
διδάσκοντες-φωτεινούς παντογνώστες.
Λογισμικά
Κρίνεται σκόπιμο να αξιοποιηθεί συνδυασμός κλειστών, ανοιχτών
και γενικής χρήσης λογισμικών,ώστε να επιτευχθούν ταχύτερα,
αποτελεσματικότερα και πιο ολοκληρωμένα οι στόχοι που
τέθηκαν.Συγκεκριμένα,είναι δυνατό να αξιοποιηθεί το κλειστό
λογισμικό του ψηφιακού σχολείου, για να αξιοποιήσουν οι μαθητές
στοιχεία από τα σχολικά εγχειρίδια του γυμνασίου σχετικά με το
θέμα,π.χ. ραψωδία α Ιλιάδα, εισαγωγή στα ομηρικά έπη και
βεβαίως για να ξέρουν να ανατρέχουν σ’αυτό και για άλλα
μαθήματα.Επίσης, απαραίτητη είναι και η αξιοποίηση ανοιχτού
λογισμικού, όπως το πρόγραμμα Επεξεργασίας Κειμένου για
παραγωγή γραπτού λόγου, πράγμα που θα ωφελήσει όχι μόνο τη
διδακτική του συγκεκριμένου μαθήματος αλλά καί άλλων
μαθημάτων.Εξίσου σημαντική
καθίσταται και η χρήση του
ανοιχτού/διερευνητικού λογισμικού ΑΒΑΚΙΟΝ/Μυκήνες.Εδώ τα
παιδιά θα τοποθετήσουν τον μυκηναϊκό πολιτισμό στο χωροχρόνο,
θα επισημάνουν τις βασικές θέσεις του , θα δουν το σύνολο των
ευρημάτων και θα συλλέξουν πληροφορίες σχετικές με το θέμα
τους.
Το συγκεκριμένο περιβάλλον με τις τεράστιες δυνατότητες
περιήγησης,συλλογής πληροφοριών,αναπαραστάσεων καθορίζει
την επιτυχία της ανακαλυπτικής μάθησης και γι’αυτόν τον λόγο έχει

3. πρωταρχική μαθησιακή αξία. Εξάλλου, το ΑΒΑΚΙΟΝ γενικά
προσφέρει στους μαθητές και άλλους μικρόκοσμους άλλων
γνωστικών αντικειμένων.
Διάρκεια
Για την υλοποίηση του σεναρίου υπολογίζεται ότι θα απαιτηθούν 3
διδακτικές ώρες.Την 1η ώρα ο διδάσκων θα την αφιερώσει στη
διανομή φύλλων εργασίας και στην καθοδήγηση της έρευνας,ενώ οι
μαθητές θα ερευνήσουν και θα καταγράψουν τα αποτελέσματα με
τη μορφή σημειώσεων.Βασική προϋπόθεση βέβαια αποτελεί να
έχουν τα παιδιά ήδη χωριστεί σε ομάδες με σαφείς και γνωστούς
ρόλους το καθένα.Τη 2η ώρα οι μαθητές θα γράψουν τα ζητούμενα
κείμενα και θα οριστικοποιήσουν τη δομή και το περιεχόμενό τους.Η
3η ώρα θα αφιερωθεί στην παρουσίαση των εργασιών και στην
εξαγωγή συμπεράσματος ως τελικού προϊόντος των μερικών
συμπερασμάτων των ομάδων .
Οργάνωση της τάξης
Κατανέμονται τα παιδιά μιας κανονικής τάξης 25 ατόμων σε 5
ομάδες.Αυτή η διαδικασία έχει ήδη προηγηθεί ,ώστε να μη χαθεί
χρόνος κατά την εφαρμογή του σεναρίου.Είναι χρήσιμο να
επισημάνουμε ότι τα παιδιά της κάθε ομάδας υπηρετούν τις αρχές
της αλληλοσυμπλήρωσης και της συνεργασίας.΄Ετσι είναι σκόπιμο
να συνυπάρχουν παιδιά υψηλών επιδόσεων με παιδιά μέτριων ή
και χαμηλών επιδόσεων.Επιλέγονται με παρέμβαση διακριτική του
διδάσκοντος, με συναίνεση των παιδιών και με τη δημιουργία ενός
ενθαρρυντικού και ευχάριστου κλίματος για τα παιδιά.
Η κάθε ομάδα αποτελείται από δύο ερευνητές σε ρόλο
αρχαιολόγου,οι οποίοι θα αναλάβουν τη διερεύνηση του
θέματος,ένα χειριστή στον υπολογιστή, ένα γραμματέα για τις
σημειώσεις που θα αξιοποιηθούν από την ομάδα για τη γραφή
κειμένου και την εξαγωγή συμπεράσματος και τέλος έναν
συντονιστή, ο οποίος θα έχει την ευθύνη της εποπτείας της
εργασίας,θα επικοινωνεί με τους συντονιστές των άλλων ομάδων
και τον καθηγητή και τέλος θα παρουσιάσει το συμπέρασμα της
εργασίας.Κάθε ομάδα θα χρησιμοποιεί έναν υπολογιστή.
Απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή
΄Ολοι οι μαθητές εννοείται ότι θα έχουν την αναγκαία γραφική
ύλη(σημειωματάρια,μολύβια κλπ).Είναι απαραίτητο επίσης το
σχολικό εγχειρίδιο.Θα χρειαστούν οπωσδήποτε 5 υπολογιστές,ένας
για κάθε ομάδα,στους οποίους θα έχει εγκατασταθεί από τον
διδάσκοντα σε συνεργασία με τον καθηγητή πληροφορικής το

4. ΑΒΑΚΙΟ.Εννοείται ότι το μάθημα θα ήταν πιο πρόσφορο να γίνει
στο εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου.Τέλος, κρίνεται
απαραίτητο να δοθούν σημειώσεις από τον διδάσκοντα για τη
χρήση του συγκεκριμένου λογισμικού με απλά βήματα.
Φύλλα εργασίας
Δίνονται 5 φύλλα εργασίας με κοινά ερωτήματα.Θα υπάρχει
διαφοροποίηση από ομάδα σε ομάδα ως προς το είδος των
ευρημάτων και το γεωγραφικό στίγμα των μυκηναϊκών κέντρων.Πιο
αναλυτικά:
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΜΑΔΑ 1
ΟΝΟΜ/ΜΑ ΜΑΘΗΤΩΝ:………………………………
…………………………………………………………………………….
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
ΜΑΘΗΜΑ:ΙΣΤΟΡΙΑ
ΤΑΞΗ:Α ΛΥΚΕΙΟΥ
Ανοίξτε τον υπολογιστή, επιλέξτε το ΑΒΑΚΙΟ Ε-SLATEΜικρόκοσμος-Μυκήνες.
1. Τοποθετήστε στη γραμμή του χρόνου τον Μυκηναϊκό πολιτισμό
στο απόγειο της δύναμής του.Θα σας βοηθήσει στον εντοπισμό
της περιόδου το σχολικό βιβλίο,σελ.71,παρ.1η.
2. Επιλέξτε στο χάρτη την Πύλο, εστιάστε εδώ και με τη βοήθεια της
σκαπάνης εμφανίστε τον κατάλογο ευρημάτων της περιοχής.Να
συλλέξετε και να καταγράψετε στοιχεία που αφορούν στις
πινακίδες της γραμμικής β γραφής .Συγκεκριμένα ανακαλύψτε το
είδος της γραφής και το περιεχόμενό της.
Να επαναλάβετε την ίδια εργασία στις Μυκήνες.Καταγράψτε τα
κοινά στοιχεία.
3. Επιλέξτε τη Θήβα και στη συνέχεια την Ιωλκό και καταγράψτε τα
κοινά στοιχεία στην οχύρωση και τα ταφικά μνημεία.
4. Δημιουργήστε ένα κείμενο στο Πρόγραμμα Επεξεργασίας
Κειμένου όπου θα αναφέρετε τα συμπεράσματα που προέκυψαν
από την αρχαιολογική σκαπάνη ως προς τις πινακίδες και ως
προς την αρχιτεκτονική στα συγκεκριμένα μυκηναϊκά
κέντρα.Οργανώστε το κείμενο σε 2 παραγράφους,μία για τις
πινακίδες και μία για την αρχιτεκτονική.
5. Αξιοποιήστε την πηγή του βιβλίου (σελ.72,Θουκυδίδης,Α,3), για
να αποδείξετε τον πανελλήνιο χαρακτήρα της Τρωικής
εκστρατείας,η οποία τοποθετείται χρονικά στα τέλη του 13ου αι.Σε
κείμενο 80 περίπου λέξεων καταγράψτε τα επιχειρήματα του
μεγάλου ιστορικού.
6. Σε μία παράγραφο 80-100 περίπου λέξεων να γράψετε ένα
γενικό συμπέρασμα όπου θα δείχνετε ότι ο μυκηναϊκός
πολιτισμός είναι ο πρώτος ελληνικός πολιτισμός.

5. Σημείωση:Τα υπόλοιπα φύλλα θα έχουν τις ίδιες εργασίες με τις
εξής διαφοροποιήσεις κατά ομάδα:
ΟΜΑΔΑ 2:Στη 2η εργασία θα επιλέξουν την Τίρυνθα και το Άργος.
Στην 3η εργασία θα επιλέξουν τον Ορχομενό και την
Αθήνα. Διαφοροποιείται το γεωγραφικό στίγμα.Ανάλογη θα είναι και
η δημιουργία κειμένου της 4ης εργασίας.
ΟΜΑΔΑ 3:Στη 2η εργασία θα επιλέξουν άλλη συλλογή ευρημάτων,
τον πολεμικό εξοπλισμό.
Στην 3η εργασία θα επιλέξουν τις τοιχογραφίες.
Διαφοροποιείται η συλλογή ευρημάτων.Ανάλογη θα είναι και η
δημιουργία κειμένου της 4ης εργασίας.
ΟΜΑΔΑ 4: Στη 2η εργασία θα επιλέξουν την Τίρυνθα και το Άργος
με συλλογή κοινών θεμάτων στα αγγεία.
Στην 3η εργασία θα επιλέξουν τον Ορχομενό και την
Αθήνα
με
συλλογή
κοινών
στοιχείων
στα
κοσμήματα.Διαφοροποιείται το γεωγραφικό στίγμα και η συλλογή
ευρημάτων.Ανάλογη θα είναι και η δημιουργία κειμένου της 4ης
εργασίας.
ΟΜΑΔΑ 5: ΄Ιδια με την ομάδα 1.
Περιγραφή σεναρίου:
Το σενάριο εφαρμόζεται σε κανονική τάξη 25 ατόμων, χωρισμένων
σε πενταμελείς ομάδες.Ως χώρος κατάλληλος προτείνεται το
εργαστήριο πληροφορικής.Η διάρκειά του υπολογίζεται σε 3
ώρες:έρευνα,γραφή κειμένων,παρουσίαση.΄Εχει γίνει προεργασία
ως προς τη διανομή ρόλων και ως προς την εξασφάλιση της
υλικοτεχνικής υποδομής. Τα παραπάνω θέματα έχουν αναλυθεί
επαρκώς στις προηγούμενες ενότητες.
Βασική επισήμανση που πρέπει να γίνει εδώ είναι ο ρόλος του
διδάσκοντος.Κατά τη διάρκεια της 1ης ώρας (έρευνα,καταγραφή
στοιχείων υπό μορφή σημειώσεων) ο διδάσκων πρέπει να είναι
συνεχώς σε εγρήγορση,ώστε να διαχειριστεί πιθανά προβλήματα
στη χρήση του συγκεκριμένου λογισμικού,να επιβλέπει τη ροή
εργασίας και να αποκαθιστά τυχόν προβλήματα συντονισμού ή μη
συμμετοχικής διάθεσης.Στόχος είναι να απαντηθούν τα 3 πρώτα
θέματα των φύλλων εργασίας.Η παρέμβαση του διδάσκοντος
πρέπει να είναι καθοδηγητική/βοηθητική στην αρχή και σταδιακά να
αποσύρεται. Ο διδάσκων θα πρέπει να ενθαρρύνει τα παιδιά, να
επαινεί την προσπάθεια, να μεταδίδει τη χαρά της
ανακάλυψης.Υιοθετώντας τις βασικές αρχές του εποικοδομητισμού
στη μάθηση δίνει το χρόνο στη σταδιακή δόμηση της μάθησης,
αξιοποιεί πρότερες γνώσεις και εμπειρίες των μαθητών, διορθώνει
παρανοήσεις ( Piaget).Προάγει την ανακαλυπτική μάθηση (Bruner)
και καλλιεργεί την κοινωνιογνωστική συνεργατική μάθηση(Vigotsky).

6. Tη 2η ώρα τα παιδιά γράφουν τα κείμενα που ζητούνται στο 4 ο και 5ο
θέμα των φύλλων εργασίας. Εδώ ο διδάσκων βοηθά ενδεχομένως
στη σωστή χρήση των όρων και στην οργάνωση αποδεικτικού
λόγου δίνοντας σαφείς οδηγίες. Κατά συνέπεια, οι μαθητές αβίαστα
ασκούνται σε ένα πολύ απαιτητικό επίπεδο λόγου, του
επιστημονικού.Την 3η ώρα παρουσιάζονται τα συμπεράσματα από
τους συντονιστές κάθε ομάδας και ακολουθεί επαγωγικά η
διατύπωση του γενικού συμπεράσματος από διάφορους μαθητές
της τάξης.Ο μυκηναϊκός πολιτισμός, ο πρώτος ελληνικός
πολιτισμός!!Τεκμηριώνεται από γραπτές πηγές και αρχαιολογικά
ευρήματα.Οι μαθητές το ανακάλυψαν μόνοι τους!
Πρόσθετες πληροφορίες
Θα μπορούσε να δοθεί εναλλακτικά ως πρωτογενής πηγή ένα
απόσπασμα από την Ιλιάδα ή την Οδύσσεια, όπου θα σχολιαζόταν
τα κοινά ήθη,έθιμα,στοιχεία λατρείας των διαφόρων ηρώων του
μυκηναϊκού κόσμου. Επίσης, θα μπορούσε να τεθεί ως δευτερεύων
στόχος η επιβεβαίωση του πολεμικού χαρακτήρα του Μυκηναϊκού
πολιτισμού.

7. Tη 2η ώρα τα παιδιά γράφουν τα κείμενα που ζητούνται στο 4 ο και 5ο
θέμα των φύλλων εργασίας. Εδώ ο διδάσκων βοηθά ενδεχομένως
στη σωστή χρήση των όρων και στην οργάνωση αποδεικτικού
λόγου δίνοντας σαφείς οδηγίες. Κατά συνέπεια, οι μαθητές αβίαστα
ασκούνται σε ένα πολύ απαιτητικό επίπεδο λόγου, του
επιστημονικού.Την 3η ώρα παρουσιάζονται τα συμπεράσματα από
τους συντονιστές κάθε ομάδας και ακολουθεί επαγωγικά η
διατύπωση του γενικού συμπεράσματος από διάφορους μαθητές
της τάξης.Ο μυκηναϊκός πολιτισμός, ο πρώτος ελληνικός
πολιτισμός!!Τεκμηριώνεται από γραπτές πηγές και αρχαιολογικά
ευρήματα.Οι μαθητές το ανακάλυψαν μόνοι τους!
Πρόσθετες πληροφορίες
Θα μπορούσε να δοθεί εναλλακτικά ως πρωτογενής πηγή ένα
απόσπασμα από την Ιλιάδα ή την Οδύσσεια, όπου θα σχολιαζόταν
τα κοινά ήθη,έθιμα,στοιχεία λατρείας των διαφόρων ηρώων του
μυκηναϊκού κόσμου. Επίσης, θα μπορούσε να τεθεί ως δευτερεύων
στόχος η επιβεβαίωση του πολεμικού χαρακτήρα του Μυκηναϊκού
πολιτισμού.