πολιτιστικό πρόγραμμα 2012-13

1. ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΝΤΕΛΗΣ
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2012-2013
ΚΑΒΑΦΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ
(ΑΓΓΛΙΚΑ – ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ) ΚΑΙ
ΚΑΒΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΩΔΙΕΣ

2. 150 χρόνια από τη γέννησή του
και 80 χρόνια από το θάνατό
του

3. 2013: Έτος Καβάφη
Εμπνέομαι και δημιουργώ

4. Όπως συμβαίνει με όλους τους μείζονες ποιητές, ο Καβάφης
προηγήθηκε της εποχής του [...]. Είναι ο πρώτος Έλληνας ποιητής με
τόση μεγάλη απήχηση στο εξωτερικό, σχεδόν σε όλες τις γλώσσες.
Είναι, επιπλέον, ο μοναδικός μέχρι στιγμής σύγχρονος Έλληνας
ποιητής, που έχει επηρεάσει σε τέτοια έκταση και με τόση διάρκεια
νεώτερους ξένους ποιητές σε πολλές χώρες. Η φωνή του ακούγεται
καθαρά και σε ολόκληρη τη μεταπολεμική ελληνική ποίηση, η οποία,
μετά τον Καβάφη, γράφεται διαφορετικά στην Ελλάδα.
Δασκαλόπουλου Δ., «Κ. Π. Καβάφης: Λυρικός και στοχαστικός,
προηγήθηκε της εποχής του»,ΤΑ ΝΕΑ, 22/11/1999.

5. (1863-1933)

6. Πριν από 150 χρόνια γεννήθηκε
ο Κωνσταντίνος Καβάφης
•
Όταν πέθανε ο πατέρας του το 1870, η οικογένεια εγκαταστάθηκε στην
Αγγλία, όπου έμεινε μέχρι το 1876. Στην Αλεξάνδρεια ο Kαβάφης έμαθε
Αγγλικά, Γαλλικά και Ελληνικά με δάσκαλο στο σπίτι και συμπλήρωσε τη
μόρφωσή του για ένα-δύο χρόνια στο Ελληνικό Εκπαιδευτήριο της
Αλεξάνδρειας.
•
Έζησε επίσης για τρία χρόνια στην Κωνσταντινούπολη (188284). Ταξίδεψε στο Παρίσι το 1897 και στην Αθήνα το 1903 και από τότε
για 30 χρόνια δεν μετακινήθηκε ποτέ από την Αλεξάνδρεια. Αφού έκανε
διάφορες δουλειές, αποφάσισε να γίνει δημόσιος υπάλληλος και
διορίστηκε σε ηλικία 59 χρονών, στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων το
1922.
•
Άρχισε να δημοσιεύει ποιήματα από το 1886 και ήταν επηρεασμένα από
τους Αθηναίους ρομαντικούς ποιητές. Από το 1891, όταν εκδίδει σε
αυτοτελές φυλλάδιο το ποίημα «Κτίσται», και ιδίως το 1896, όταν γράφει
τα «Τείχη», το πρώτο αναγνωρισμένο, εμφανίζονται τα χαρακτηριστικά
των ώριμων ποιημάτων του.

7. • Το 1932, ο Καβάφης, άρρωστος από καρκίνο του
λάρυγγα, πήγε για θεραπεία στην Αθήνα, όπου
παρέμεινε αρκετό διάστημα, εισπράττοντας μια
θερμότατη συμπάθεια από το πλήθος των θαυμαστών
του.
•

8. • Επιστρέφοντας όμως στην Αλεξάνδρεια, η κατάστασή
του χειροτέρεψε. Μπήκε στο Νοσοκομείο της Ελληνικής
Κοινότητας, όπου και πέθανε τον Απρίλιο του 1933, όταν
έκλεινε τα 70 χρόνια ζωής.
• Ιδιαίτερη αξία έχει το σύντομο αυτοβιογραφικό σημείωμα
του ποιητή στο οποίο αναφέρει:
• «Είμαι Κωνσταντινουπολίτης την καταγωγήν, αλλά
εγεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια – σ’ ένα σπίτι της οδού
Σερίφ· μικρός πολύ έφυγα, και αρκετό μέρος της
παιδικής μου ηλικίας το πέρασα στην Αγγλία. Κατόπιν
επισκέφθην την χώραν αυτήν μεγάλος, αλλά για μικρόν
χρονικόν διάστημα. Διέμεινα και στη Γαλλία. Στην
εφηβικήν μου ηλικίαν κατοίκησα υπέρ τα δύο έτη στην
Κωνσταντινούπολη. Στην Ελλάδα είναι πολλά χρόνια
που δεν επήγα. Η τελευταία μου εργασία ήταν
υπαλλήλου εις ένα κυβερνητικόν γραφείον εξαρτώμενον
από το υπουργείον των Δημοσίων Έργων της Αιγύπτου.
Ξέρω Αγγλικά, Γαλλικά και ολίγα Ιταλικά».

9. ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

10. • Το σπίτι του Καβάφη βρίσκεται στην οδό Λέψιους, έναν
δρόμο στην καρδιά της Αλεξάνδρειας. Ο ποιητής
κατοικούσε στον δεύτερο όροφο ενός μεγάρου,
βαμμένου σε πορτοκαλί χρώμα. Από εκεί φαινόταν
απέναντι το νοσοκομείο, χτισμένο ανάμεσα σε μικρά
χαμηλά σπιτάκια.
• Ο Καβάφης ήταν, χωρίς αμφιβολία, μανιώδης με την
πρωτοτυπία. Από το διαμέρισμά του είχε βγάλει όχι
μονάχα το τηλέφωνο και το ραδιόφωνο αλλά και το
ηλεκτρικό και στη θέση του είχε βάλει κεριά και λάμπες
πετρελαίου.
• Το διαμέρισμα, όπως και η πρόσοψη του μεγάρου, δεν
έχει τίποτα το ξεχωριστό, που να εντυπωσιάζει τον
επισκέπτη, τίποτα το μοντέρνο. Επιπλωμένο, χωρίς
πίνακες. Στην πλατιά ορθογώνια είσοδο, από το κατώφλι
ακόμα, ένα μόνο πράγμα «χτυπάει»: η μακριά και ψηλή
βιβλιοθήκη σαν ερμάρι, με τα περισσότερα φύλλα
τζαμένια, που σκεπάζει όλο τον τοίχο, και τα
στοιβαγμένα στα ράφια βιβλία, μεγάλα και μικρά, σχεδόν
όλα δεμένα. 'Eνα έπιπλο επιβλητικό που και μόνο του
χαρακτηρίζει τον ένοικο.

11. •
•
•
Στο σαλόνι, εκεί όπου ο ποιητής συνήθιζε να δέχεται τους φίλους, ένας
καναπές τούρκικος, αρκετές πολυθρόνες και καρέκλες, ντυμένες με παλιά
χρυσοΰφαντα υφάσματα, μερικά τραπεζάκια από σκαλιστό ξύλο και πάνω
τους ένα κηροπήγιο από ατόφιο ασήμι ή μια λάμπα πετρελαίου με θαμπό
γυαλί. Πολλά χαλιά, μερικές φτηνές χαλκογραφίες στους τοίχους, μια
κορνίζα από έβενο στολισμένη με φίλντισι, που πλαισιώνει ένα ανάγλυφο
γύψινο με την αυτοκράτειρα Θεοδώρα, δουλειά ερασιτεχνική, και μια μεγάλη
φωτογραφία, με τζάμι, κορνιζαρισμένη, που παριστάνει τη μητέρα του
ποιητή, τη Χαρίκλεια Φωτιάδη.
Χτυπητή αντίθεση με τούτη την επίπλωση αποτελεί το δωμάτιό του. 'Eνα
στενό κι απλό κρεβάτι, ένα τραπεζάκι από ακατέργαστο ξύλο, μια καρέκλα
ψάθινη κι ένα σιδερένιο τρίποδο σκουριασμένο που είχε πάνω του μια
λεκάνη με μια κανάτα σμαλτωμένη. Τις ζεστές νύχτες του καλοκαιριού ο
ποιητής προτιμούσε, αντί να πηγαίνει στο λουτρό και έτσι να διακόπτει την
κουραστική δουλειά του, να βουτάει μια πετσέτα στο νερό αυτής της λεκάνης
για να δροσίζει το πρόσωπό του. Γιατί συχνά έμενε εκεί ως αργά, σκυμμένος
πάνω στο χοντροφτιαγμένο τραπεζάκι, να χτενίζει ένα στίχο ή να ψάχνει για
μια λέξη που θα έδινε πιο πιστά την ιδέα του.
Σ' αυτό το γυμνό δωμάτιο, το κρυφό του σπουδαστήριο, γεννιούνται ύστερα
από τις πρώτες δοκιμές, μέσα σ' ένα τέταρτο του αιώνα, τα ποιήματά του,
που, ακατανόητα στην αρχή για πολύ καιρό, θα προκαλέσουν αργότερα τον
θαυμασμό ακόμα και στις πιο μακρινές χώρες. Ο Καβάφης είναι,
πραγματικά, ο περισσότερο μεταφρασμένος στο εξωτερικό Nεοέλληνας
ποιητής.

13. Το έργο του
•
Το σώμα των Καβαφικών ποιημάτων περιλαμβάνει: Τα 154
ποιήματα που αναγνώρισε ο ίδιος (τα λεγόμενα Αναγνωρισμένα), τα
37 Αποκηρυγμένα ποιήματά του, τα περισσότερα νεανικά, σε
ρομαντική καθαρεύουσα, τα οποία αργότερα αποκήρυξε, τα
Ανέκδοτα, δηλαδή 75 ποιήματα που
βρέθηκαν τελειωμένα στα χαρτιά του, καθώς και τα 30 Ατελή, που
βρέθηκαν στα χαρτιά του χωρίς να έχουν πάρει την οριστική τους
μορφή. Τύπωσε ο ίδιος το 1904 μια μικρή συλλογή με τον τίτλο
Ποιήματα, στην οποία περιέλαβε τα ποιήματα:Φωνές, Επιθυμίες,
Κεριά, Ένας γέρος, Δέησις, Οι ψυχές των γερόντων, Το πρώτο
σκαλί, Διακοπή, Θερμοπύλες, Τα παράθυρα, Περιμένοντας τους
βαρβάρους, Απιστία και Τα άλογα του Αχιλλέως. Η συλλογή, σε
100-200 αντίτυπα, κυκλοφόρησε ιδιωτικά.
•
Το 1910 τύπωσε πάλι τη συλλογή του, προσθέτοντας αλλά επτά
ποιήματα: Τρώες, Μονοτονία, Η κηδεία του Σαρπηδόνος, Η
συνοδεία του Διονύσου, Ο Βασιλεύς Δημήτριος, Τα βήματα και
Ούτος εκείνος. Και αυτή η συλλογή διακινήθηκε από τον ίδιο σε
άτομα που εκτιμούσε.
Το 1935 κυκλοφόρησε στην Αθήνα, με επιμέλεια της Ρίκας
Σεγκοπούλου, η πρώτη πλήρης έκδοση των (154) Ποιημάτων του,
που εξαντλήθηκε αμέσως. Δύο ακόμη ανατυπώσεις έγιναν μετά το 1948.

16. ΙΘΑΚΗ
•
βγεῖς στὸν πηγαιμὸ γιὰ τὴν
Ἰθάκη,
νὰ εὔχεσαι νά ῾ναι μακρὺς ὁ
δρόμος, γεμάτος περιπέτειες,
γεμάτος γνώσεις.
Τοὺς Λαιστρυγόνας καὶ τοὺς
Κύκλωπας,
τὸν θυμωμένο Ποσειδῶνα μὴ
φοβᾶσαι,
τέτοια στὸν δρόμο σου ποτέ
σου δὲν θὰ βρεῖς,
ἂν μέν᾿ ἡ σκέψις σου ὑψηλή,
ἂν ἐκλεκτὴ
συγκίνησις τὸ πνεῦμα καὶ τὸ
σῶμα σου ἀγγίζει.
•
When you set sail for Ithaca,
wish for the road to be long,
full of adventures, full of
knowledge.
The Lestrygonians and the
Cyclopes,
an angry Poseidon — do not
fear.
You will never find such on
your path,
if your thoughts remain lofty,
and your spirit
and body are touched by a fine
emotion.

17. •
Σαν βγεῖς στὸν πηγαιμὸ γιὰ
τὴν Ἰθάκη,
νὰ εὔχεσαι νά ῾ναι μακρὺς ὁ
δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος
γνώσεις.
Τοὺς Λαιστρυγόνας καὶ τοὺς
Κύκλωπας,
τὸν θυμωμένο Ποσειδῶνα μὴ
φοβᾶσαι,
τέτοια στὸν δρόμο σου ποτέ
σου δὲν θὰ βρεῖς,
ἂν μέν᾿ ἡ σκέψις σου ὑψηλή,
ἂν ἐκλεκτὴ
συγκίνησις τὸ πνεῦμα καὶ τὸ
σῶμα σου ἀγγίζει.
•
Wen du aufbrichst nach
Ithaka
wunsch dir , dass deine Reise
lang sein wird
voll mit Abetnteuren, voll mit
wissen.
Vor den Lastrygonen und
Zyclopen,
vor dem wilden poseidon hab
keine Angst, solche wirst du
niemals auf deinem weg finden
solange du deine gedanken
hoch haltst
solange auserwahlte emotion
deinen Geist und daren
Korper beruht.

19. ΟΣΟ ΜΠΟΡΕΙΣ
• Κι αν δεν μπορείς να κάνεις τη ζωή σου
όπως τη θέλεις,
Τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στις πολλές κινήσεις κι ομιλίες.
Μην την εξευτελίζεις πιαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κι εκθέτοντάς την
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
ως που να γίνει σα μια ξένη φορτική.

20. AS BEST YOU CAN.
•
And if you can’t make your life
as you want it,try this at least,
As best you can: do not demean it
in the much relevance of the world
in a lot of moves and talks.
Do not demean it, by dragging Along,
going around after and exposing
to the daily foolishness of the
Relationships and associations
until it becomes a foreign nuisance.
Auch wenn du dein Leben
nicht gestalten kannst
wie du es gemagst
dieses versuche zumindest
so gut du kannst:
erniedrige es nicht
mit den vielen
Zummenhangen dieser
welt mit den vielen Bewegungen
und Reden.

23. Ο ΚΑΒΑΦΗΣ ΣΤΗΝ ΟΛΛΑΝΔΙΑ
Ποίημα του Κ.Π. Καβάφη σε τοίχο κτηρίου, στην πόλη Λέιντεν της
Ολλανδίας.

24. Ο Καβάφης στο Γυμνάσιο Πεντέλης
Ο Χαρταετός που κέρδισε το πρώτο
βραβείο στο δήμο Πεντέλης

25. Η Ιθάκη
στην αυλή του σχολείου μας

26. Η Βιβλιοθήκη μας
με βιβλία και περιοδικά για τον Καβάφη

28. Ν. Εγγονόπουλου,
Ο Καβάφης

29. Το ταξίδι όμως με τα ποιήματα του Καβάφη
συνεχίζεται και δεν τελειώνει ποτέ…
…Αυτή ήταν για όλους μας μόνο η αρχή…