Өсвөр насны хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх үндэслэл, журам

1. Монголын хуульчдын холбооны
гишүүн хуульч, өмгөөлөгч М.Ганзориг

3.  Гэмт хэрэг үйлдэх үедээ 14 насанд хүрсэн ба 18 насанд
хүрээгүй байсан хүнд энэ бүлэгт заасан үндэслэл,
журмын дагуу эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.
 Өсвөр насны хүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлага нь:
 түүний нас, биед тохирсон,
 эрүүл мэнд, ёс суртахуун, сэтгэцийн онцлогийг
харгалзсан,
 нийгэмд өөрийн байр суурийг олоход туслах,
 боловсрол эзэмшүүлэх,
 үйлдсэн гэмт хэргийнх нь хор уршгийг ухамсарлуулах,
 гэмт хэрэг үйлдэхэд хүргэсэн орчин, хүмүүсийн
нөлөөнөөс тусгаарлах,
 шаардлагатай тохиолдолд гэмт хэрэг үйлдсэн өсвөр
насны хүнийг хорьж хүмүүжүүлэхэд чиглэсэн байна.

4. Өсвөр насны хүний хувийн
байдал, гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл
байдлыг харгалзан энэ бүлэгт
заасан журмын дагуу ял
оногдуулж, оногдуулсан ял дээр
нэмж, эсхүл ял
оногдуулахгүйгээр хүмүүжлийн
чанартай албадлагын арга
хэмжээ хэрэглэж болно.

5. Хүнд гэмт хэрэг үйлдсэн өсвөр
насны хүнд ял оногдуулахгүйгээр
энэ бүлэгт заасан хүмүүжлийн
чанартай албадлагын арга
хэмжээг дангаар хэрэглэж
болохгүй.
Шүүхээс 18 насанд хүрсэн ба 21 насанд хүрээгүй хүнд энэ
бүлэгт заасан үндэслэл, журмаар ял оногдуулж,
хүмүүжлийн чанартай албадлагын арга хэмжээ
хэрэглэхээр шийдвэрлэж болно.

7. Нийтэд тустай ажил
хийлгэх
Зорчих эрхийг хязгаарлах
Сургалт-хүмүүжлийн
тусгай байгууллагад хорих

9. Гэмт хэрэг үйлдсэн өсвөр насны
хүнд:
түүний нас, биед тохирсон,
эрүүл мэнд,
ёс суртахуун,
хүүхдийн сэтгэцийн хөгжилд
харшлахгүй нийтэд тустай ажил
хийлгэх ял оногдуулна.

10. Шүүх нийтэд тустай ажил хийлгэх
ял дээр нэмж хүмүүжлийн чанартай
албадлагын арга хэмжээ хэрэглэж
болно.
Шүүх өсвөр насны хүнд нийтэд тустай ажил
хийлгэх ялыг өдөрт 3-аас дээшгүй цагаар, нийт
120-360 цагаар тогтооно.

12. Шүүх энэ хуулийн тусгай ангид
зорчих эрхийг хязгаарлах ял
оногдуулахаар заасан гэмт хэрэг
үйлдсэн өсвөр насны хүнд энэ
хуульд заасан журмаар тусгай ангид
заасан зорчих эрхийг хязгаарлах ял
оногдуулж эдлэх ялыг хоёр дахин
багасгана.

13. Шүүх энэ хуулийн тусгай ангид хорих
ял оногдуулахаар заасан гэмт хэрэг
үйлдсэн өсвөр насны хүнд хуульд
заасан журмаар тусгай ангид заасан
хорих ял оногдуулж эдлэх ялыг 2
дахин багасгана.
Өсвөр насны хүнд оногдуулсан хорих
ялыг эдлүүлэх сургалт-хүмүүжлийн
тусгай байгууллагын нөхцөлийг
хуулиар тогтооно.

14. Сургалт-хүмүүжлийн тусгай байгууллагад ял эдэлж
байгаа өсвөр насны хүнд:
ерөнхий,
мэргэжлийн боловсрол,
хөдөлмөрлөх,
амьдрах ухааны дадал олгох сургалт зохион байгуулна.
Хорих ял эдэлж байгаа өсвөр насны хүнээр хөдөлмөр
эрхлүүлэхгүй.
Сургалт-хүмүүжлийн тусгай байгууллагад хорих ял эдэлж
байсан өсвөр насны хүн 18 насанд хүрсэн бол түүний
эдлээгүй үлдсэн хорих ялыг 21 нас хүртэл сургалт-
хүмүүжлийн тусгай байгууллагад үргэлжлүүлэн эдлүүлэх,
эсхүл насанд хүрэгчдийн хорих байгууллагад шилжүүлэн
эдлүүлэх эсэхийг шүүх шийдвэрлэнэ.

16.  Шүүх анх удаа хөнгөн гэмт хэрэг үйлдсэн өсвөр
насны хүнд энэ хуульд заасны дагуу шийтгэх
тогтоол биелүүлэхийг хойшлуулахдаа үүрэг
хүлээлгэж, хязгаарлалт тогтоож болно.
Шүүхийн шийтгэх тогтоол биелүүлэхийг
хойшлуулсан өсвөр насны хүн:
 шүүхээс тогтоосон хугацаанд хүлээлгэсэн үүргийг
биелүүлээгүй,
 тогтоосон хязгаарлалтыг зөрчсөн бол прокурорын
дүгнэлтийг үндэслэн шүүх хорих ял оногдуулсан
шийтгэх тогтоол биелүүлэхийг хойшлуулсан
шийдвэрийг хүчингүй болгож, хорих ялыг биечлэн
эдлүүлэх тухай шийдвэр гаргана.

17. Шүүхийн шийтгэх тогтоол
биелүүлэхийг хойшлуулсан
хугацаанд уг этгээд
санаатай гэмт хэрэг
шинээр үйлдвэл шүүх
түүнд энэ хуульд заасныг
баримтлан ял оногдуулна.

18. Өсвөр насны хүнд хорих ял
оногдуулсан шүүхийн шийтгэх
тогтоол биелүүлэхийг
хойшлуулсан хугацаанд:
шүүхээс хүлээлгэсэн үүрэг,
тогтоосон хязгаарлалтыг
зөрчөөгүй бол
прокурорын дүгнэлтийг үндэслэн
шүүх ялаас чөлөөлнө.

20. гэмт хэрэг
үйлдсэн нөхцөл
байдал,
учруулсан
хохирол, хор
уршгийн шинж
чанар,
хувийн байдлыг
харгалзан
ял оногдуулахыг тэнсэж 1-3 жил хүртэл
хугацаагаар хянан хүмүүжүүлэхээр шийдвэрлэж
болно.

21.  Шүүх гэмт хэрэг үйлдсэн өсвөр насны
хүнийг:
 гэм бурууг нь ухамсарлуулах,
 хохирлыг нөхөн төлүүлэх,
 хөдөлмөрлөх,
 амьдрах зөв арга барилд сургах,
 гэмт хэрэг дахин үйлдэхээс урьдчилан
сэргийлэх зорилгоор үүрэг хүлээлгэнэ.
 Хүмүүжлийн чанартай албадлагын арга
хэмжээг хүүхдийн асуудал эрхэлсэн төрийн
захиргааны байгууллага хэрэгжүүлнэ.

22. Гэмт хэрэг үйлдсэн өсвөр насны хүнийг
хянан хүмүүжүүлэх хугацаанд хараа
хяналтдаа байлгаж хүмүүжүүлэх үүргийг:
тодорхой хамт олон,
төрийн бус байгууллага,
эцэг, эх, асран хамгаалагч, харгалзан
дэмжигч,
сурган хүмүүжүүлэгч,
ойрын төрөл, садангийн хүн,
тодорхой иргэний хүсэлтээр нь, эсхүл
зөвшөөрснөөр нь даалгаж болно.