Орхон аймгийн Байгаль орчин аялал жуулчлалын газар

1. Байгаль орчин, аялал жуулчлалын газрын
2021 онд хийж гүйцэтгэсэн ажлын
танилцуулга
2021 он

2. Ойн нөөцийг
хамгаалах

3. Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн
2021 оны 58 дугаар зарлигийн дагуу
“Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөнд
нэгдэж 2030 он хүртэл аймгийн
хэмжээнд 6.5 мянган га талбайд 20.0
сая мод тарих төлөвлөлт
боловсруулж, мод үржүүлгийн
газрууд, жимсний аж ахуйг дэмжих
арга хэмжээнүүдийг 2022 оны
төлөвлөгөөнд тусгалаа.
Тэр бум мод
Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилсан “Тэрбум
мод” үндэсний хөдөлгөөний нээлтийг Эрдэнэт цэцэрлэгт
хүрээлэнд зохион байгууллаа. Нээлтийн үйл ажиллагаанд
Байгаль орчин, аялал жуулчлалын салбарын байгууллагууд
болох СГСГЗ, УЦУОШТ, СДОА, болон Баян-Өндөр сумын
Засаг дарга, багуудын ажлын алба, мод үржүүлгийн газрууд,
Тогтвортой хөгжлийн боловсрол II төсөлд хамрагдсан 4 эко
сургууль зэрэг байгууллагуудыг хамруулж, зохион
байгуулалтын ажлын мэдээллийг Монгол улсын
Ерөнхийлөгчийн Тамгын газарт мэдээллэж, тайлагналаа.

4. Бүх нийтээр мод тарих хавар, намрын ажлыг “Ногоон Эрдэнэт”
төслийн хүрээнд зохион байгуулж аймгийн хэмжээнд 525 аж ахуйн
нэгж, 20261 иргэний оролцоотойгоор 86321 ширхэг мод, 67166
ширхэг бут сөөг буюу нийт дүнгээр 153487 ширхэг мод, бут сөөг
тарих ажлыг зохион байгууллаа.
Орчин цагийн шинжлэх ухаан, соёл урлагын салбар үүсэж,
хөгжсөний 100 жилийн ойд зориулж аймгийн Боловсрол, соёл
урлагын газрын санаачлагаар 24 сургууль, 38 цэцэрлэгийн
оролцоотойгоор 52968 ширхэг мод, бут сөөгийг тухайн
байгууллагын орчин болон нийтийн эзэмшлийн гудамж талбайд
тарьж ургууллаа.
Бүх нийтээр мод тарих

5. Аймгийн Засаг даргын санаачилсаны дагуу Булган аймгийн
Орхон, Бугат сумын ойн сангийн 20 га талбай “Хожуул” төсөл
хэрэгжүүлж, гэр хорооллын 14 багт бүртгэгдсэн 30 тээврийн
хэрэгслийг зохион байгуулалтаар хангаж 3-н татан авалтаар 2091м3
түлээний модны нөөц бүрдүүлж, багуудын ажлын албанд хүсэлт
гаргасан 446 өрхөд хөнгөлөлттэй үнээр олголоо, түлээний модны
захуудын борлуулалт Булган аймгийн сумдаас манай аймагт
нийлүүлэгдсэн 8050м3 түлээний модны эрхийн бичгийг Бугат,
Хангал-Сэлэнгэ, Баянхайрхан, Буянтхангай захуудаар дамжүүлан
борлуулалтад хяналт тавин ажиллалаа.
Хожуул төсөл

6. Орчны бохирдол

7. Аймгийн Засаг даргын 2019 оны А/528 дугаар захирамжаар батлуулсан “Стандартын
шаардлага хангасан эко ариун цэврийн байгууламж байгуулах гэр хорооллын иргэдэд
урамшуулал олгох журам”-ыг шинэчлэн боловсруулж, аймгийн Засаг даргын зөвлөлийн
хурлаар хэлэлцүүлэн батлуулж, хэрэгжилтийг ханган ажиллаж байна. Үүнд:
2019 онд 290ш, нийтийн эзэмшлийн талбайд 8ш, 2020 оны 210 айл өрх, 2021 онд нийт
80 өрхөд эко ариун цэврийн байгууламжийн урамшуулал олгож ажиллалаа.
2021 онд хамрагдсан 80 өрхийн суурийн байгууламжийг бүрэн суурилуулж дуусаад
байна.
Эко ариуйн цэврийн байгууламж

8. Аймгийн ИТХ-ын 2020 оны
02/05 дугаар тогтоолын
гурав дугаар хавсралтын
2.2.1-т туссаны дагуу 780
ширхэг “CL710K22
маркийн 1 фазын ухаалаг
тоолуур худалдан авч,
Эрдэнэт Ус ОНӨХК-д
хүлээлгэн өглөө.
Агаарын бохирдлыг бууруулах

9. Аяны хүрээнд аймгийн хэмжээнд иргэдийн гарч
зан үйл үйлддэг уул, овоонуудын судалгааг гаргаж,
Баян-Өндөр суманд 13 овоо, Жаргалант суманд 7
овооны хог хаягдлыг цэвэрлэх ажлыг 2 жил
дарааллан Хот тохижуулах газар, Их шүтээн
цогцолбор ОНӨҮГ-тай хамтран зохион байгуулж
нийт 40 гаруй м3 хогийг цэвэрлэж хогийн нэгдсэн
цэгт төвлөрүүллээ.
Хоггүй цэвэр монгол аян

10. Эрдэнэт хотын үйлдвэрлэлийн бүсийн
агаарын чанарын хяналтыг сайжруулах
зорилгоор тоосжилт ихтэй Говил багт,
Баянцагаан багийн Вокзал орчмын агаар дахь
тоосны хэмжилтийг хэмжих 2 ширхэг багажийг
суурилуулан pm1-ээс pm10 хүртлэх
үзүүлэлтээр 24 цагаар дээж авч, тоон
мэдээллийг цуглуулж байна.
Орчны бохирдлын хүрээнд

11. Судалгаа, шинжилгээ
Эрдэнэт хотын хог хаягдлын
нэгдсэн цэгийн үйл
ажиллагаанаас байгаль орчинд
үзүүлж буй болон цаашид үүсч
болзошгүй сөрөг нөлөөллийг
тодорхойлж, тэдгээрийн
тархалтын замналуудыг үнэлэх,
үр дагаваруудыг тогтоох,
тэдгээрийг бууруулах, арилгах
арга хэмжээг төлөвлөх
зорилгоор 47 537 600 төгрөгөөр
ЭМ И СИ ЭС ЗЭТ БИ ХХК-тай
ОР-150/2021 тоот гэрээ
байгуулан судалгааны ажлыг
гүйцэтгүүлж, тайланг хүлээж
авахаар хэлэлцэж байна.

12. Эрдэнэт хотын эргэн
тойронд болон Булган аймгийн
хөрш зэргэлдээ 4 сумдын
хилийн бүс нутгаар уулын гуу
жалга, голын голдиролд
хуримтлагдсан эзэнгүй хог
хаягдлыг цэвэрлэх ажлыг
аймгийн Хөдөлмөр, Халамжийн
Үйлчилгээний газартай хамтран
зохион байгуулж, нийт 38 цэгт
хуримтлагдсан 1172 м3 хог
хаягдлыг бүрэн цэвэрлэж,
хогийн цэгт төвлөрүүлж, орчны
бохирдлыг буурууллаа.
Цэвэрлэгээний хүрээнд ажилгүй
20 иргэнийг түр ажлын байраар
хангаж ажиллалаа.
Эзэнгүй дүүргийн хог цэвэрлэгээ

13. Газрын хэвлий

14. НӨХӨН СЭРГЭЭЛТ
Эвдэрсэн газрын тооллогыг 2017 онд
аймгийн хэмжээнд зохион байгуулж
эвдрэлд орсон нийт 37 газарт тооллого,
хэмжилт судалгаа хийж 47.8 га газрыг
тооллогын дүнгээр тогтоолоо.
2021 онд нийт 4 га эвдэрч эзэнгүй
орхигдсон газарт техникийн болон
биологийн нөхөн сэргээлтйиг
гүйцэтгэлээ.
-Баян-Өндөр сумын нутаг дэвсгэрт 2 га
-Жаргалант сумын нутаг дэвсгэрт 2 га-д
тус тус техникийн нөхөн сэргээлтийн
ажлыг хийгээд байна.
Нийт эвдэрсэн газрын 95.8 %-д нь техникийн нөхөн сэргээлтийн ажлыг гүйцэтгүүлээд байна.

15. Байгаль орчны менежментийн төлөвлөгөө
боловсруулж батлуулан ажилладаг ААНБ-ууд батлагдсан
төлөвлөгөөний дагуу Баян-Өндөр хайрханы урд энгэрт
болон гурван замын ногоон зурвасын хамгаалалтын
хашааг шинэчлэн 1.5 метрээс дээш өндөртэй 2573 модыг
тарьж, арчилж ургуулж байна. Мөн Баян-Өндөр хайрханы
хамгаалалтын хуучин хашааг Очир төв ХХК-иар 100 метр,
Гал Сэнтий ХХК-иар 110 метр хашааг хэсэгчлэн шинэчлэх
ажлыг санаачлан гүйцэтгүүлж ажиллалаа.
БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ МЕНЕЖМЕНТИЙН ТӨЛӨВЛӨГӨӨНИЙ ХҮРЭЭНД

16. Аймгийн хэмжээнд Байгаль орчны менежментийн төлөвлөгөө-Орчны хяналт
шинжилгээний төлөвлөгөөтэй ажиллаж буй 25 ААНБ-ын 500 гаруй албан хаагчдыг
хамруулан Эрдэнэт, Хангал, Чингэл голын голдирол, үерийн гуу жалга, улсын чанартай
авто зам дагуу, орон нутгийн тусгай хамгаалалттай Баян-Өндөр, Сархиа уулын орчимд
хуримтлагдсан эзэнгүй хог хаягдлын цэвэрлэгээний ажлыг зохион байгуулж, нийт 348м3
хог хаягдлыг цэвэрлэж, орчны бохирдлыг буурууллаа.
БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ МЕНЕЖМЕНТИЙН ТӨЛӨВЛӨГӨӨНИЙ ХҮРЭЭНД

17. Усны нөөцийг
хамгаалах

18. Булаг шандыг хашиж хамгаалах ажил
Баян-Өндөр, Жаргалант
сумдын нутаг дэвсгэрт
хамгаалж тохижуулах
шаардлагатай булаг шандын
байршил, төлөв байдлыг
тодорхойлон Баян-Өндөр
сумын Говил багийн
Баянцагааны булаг, Ар булаг,
Жаргалант сумын Дулаан-Уул
багт байрлах Хойд булаг,
Шувуутын булаг нийт 4
булгуудын эх ундарга, орчныг
хамгаалж тохижуулах ажлыг
гүйцэтгүүлж, тухайн газар
оршин суугчдын хэрэгцээнд
хүлээлгэн өглөө.

19. Гадаргын усны тоо бүртгэлийн ажил
Усны тухай хуулийн дагуу Орхон Чулуут болон Сэлэнгэ голын сав газрын захиргаад,
сумдын ЗДТГ-тай хамтран аймгийн нийт нутаг дэвсгэрт гадаргын усны тоо бүртгэлийн
ажлыг зохион байгуулж Баян-Өндөр сумын 316 худаг, 14 булаг, 4 гол, 2 цэвэрлэх
байгууламж, 15 усан сан, хөвцөөрөм, 23 үерийн хамгаалалтын далан, 25 цооног, Жаргалант
сумын 245 худаг, 32 булаг, 6 гол, 1 цэвэрлэх байгууламж, 1 усан сан, хөв цөөрөм, 3
услалтын систем, 1 үерийн хамгаалалтын далан нийт 687 цэгийг бүртгэлжүүлэн 5
үзүүлэлтээр шинжилгээ авч улсын нэгдсэн мэдээллийн санд оруулах ажлыг гүйцэтгэлээ.

20. Газрын доорхи усны нөөц тогтоогдсон орд, усан сан
бүхий газруудын тэмдэгжүүлэлтийг сэргээн засварлах
ажлын хүрээнд хээрийн хэмжилтийн ажлыг 2 удаа зохион
байгуулж, Хангал, Говил, Эрдэнэт, Чингэлийн гол дагуух
газрын доорхи усны нөөц тогтоогдсон орд, усны сан бүхий
газруудад хэмжилт хийж, хамгаалалтын бүсэд тогтоосон
40 ш /хуучин/ анхааруулах тэмдэг, самбаруудаас
шинэчлэн сэргээн засварлах шаардлагатай цэгүүдийг
тогтоож, 36 ш анхааруулах тэмдэг, самбарыг шинэчлэн
сэргээн засварлалаа.
Усны нөөцийг хамгаалах

21. Усны нөөцийг хамгаалах
Хүн амын ундны усны чанар, аюулгүй байдлыг
хангах зорилгоор “Айл өрхүүдийн хашаанд гаргасан
ундны усны худгуудаас дээж авч шинжилгээнд
хамруулах” ажлыг зохион байгууллаа. Аймгийн
Мэргэжлийн хяналтын газрын итгэмжлэгдсэн
лаборатори болон Эрдэнэт Үйлдвэр ТӨҮГ-ын
Байгаль орчин, Ногоон хөгжлийн хэлтсийн харьяа
Байгаль орчны лабораториудад хашаандаа худагтай
айл өрхүүд болон хүн амын нэгдсэн ус хангамжийн
эх үүсвэрүүдээс нийт 65 усны дээжүүдийг аммони,
кальци ион, магни ион, төмөр, нитрат, нитрит, рН,
сульфат ион, фтор, хатуулаг, хлорид, халуун
тэсвэртэй гэдэсний бүлгийн нян зэрэг 14 үндсэн
үзүүлэлтээр шинжлүүлэхэд ундны ус эрүүл ахуйн
шаардлага, түүнд тавих хяналт MNS 0900:2005
стандартын шаардлага хангасан дүгнэлт гарлаа.

22. Швейцарын хөгжлийн агентлагийн санхүүжилтээр БОАЖЯ, БШУЯ, Байгаль орчны Мэдээлэл
сургалтын төв ТББ-тай хамтран Тогтвортой хөгжлийн боловсрол төслийн 2-р үе шатыг
хэрэгжүүлж эхэллээ. Төсөлд Орхон аймгийн ерөнхий боловсролын 4, 5, 14, 15-р сургуулиудын
төслүүд шалгарч, тогтвортой хөгжлийн төлөөх загвар сургууль болохоор зорилт дэвшүүлэн
техникийн зөвлөн зохицуулах орон нутгийн багтай хамтран ажиллаж байна. Сургууль тус бүрт
30 сая, нийт 120 сая төгрөгийн санхүүжилттэй дараах төсөл хэрэгжиж байна. Үүнд:
- 4 дүгээр сургуульд хэрэгжих “Өв уламжлал түүх соёлын өргөө” төсөл
- 5 дугаар сургуульд хэрэгжих “Агаарын чанар-Аюулгүй орчин” төсөл
- 14 дүгээр сургуульд хэрэгжих “Хэрэгцээ-Хэрэглээ-Хэмнэлт” төсөл
- 15 дугаар сургуульд хэрэгжих “Өвлийн хүлэмж байгуулах” төсөл
Тогтвортой хөгжлийн боловсрол төсөл

23. Аялал жуулчлал

24. “Хямд амар” аялал жуулчлалын цахим
үзэсгэлэн улс орон даяар зохион
байгуулагдсантай холбогдуулан “Манай аймгаар
аялаарай” видео танилцуулга, контентыг Орхон
аймгийн түүх соёл, бүтээн байгуулалтыг сайн
мэдэх урлаг соёлын алдартнуудтай хамтран
хийж бүх нийтэд хүргэн ажиллаж байна.
Уг бичлэгт аймгийн Засаг дарга асан Д.Тогооч,
Биеийн тамир, спортын улсын хорооны дарга,
Монгол улсын гавьяат тамирчин Ц.Шаравжамц,
Сүнс хамтлагийн ахлагч дуучин Б.Лхагвасүрэн
нарыг урин Улаанбаатар студид бичлэгт оруулж
Орхон аймаг Эрдэнэт хотыг сурталчлах ажлыг
зохион байгууллаа.
https://www.facebook.com/ihotel.mn/videos/277921
333963736
Аялал жуулчлал

25. Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам, Монголын Аялал жуулчлалын холбооноос “АйТиЭм-2021”
үзэсгэлэнг энэ жил “TOURISM FOR INCLUSIVE GROWTH - ХҮРТЭЭМЖТЭЙ ӨСӨЛТИЙГ ХАНГАХ
АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛ” уриатай зохион байгууллаа.
22 дахь жилдээ зохион байгуулж байгаа энэхүү үзэсгэлэнд Орхон аймаг 12 дахь жилдээ оролцож
байгаа бөгөөд аж ахуйн нэгж, мэргэжлийн холбоодын төлөөлөл оролцлоо. Уг арга хэмжээнд аялал
жуулчлалын чиглэлээр Орхон аймагт хэрэгжүүлж буй төсөл, цаашид хэрэгжүүлэх төслүүдийн уялдаа
холбоог хангах төлөөлөл бүхий 23 хүний бүрэлдэхүүнтэй уг арга хэмжээнд оролцсон.
Орхон аймаг "Эрдэнэт үйлдвэр" ТӨҮГ, Сэлэнгэ амралтын баазыг түшиглэсэн аялал жуулчлалын
багц бүтээгдэхүүн гаргаснаа үзэслгэлэнгийн үеэр сурталчилж мөн орон нутгийн брэнд бүтээгдэхүүний
багцаа танилцууллаа.
Аялал жуулчлал

26. Аймгийн аялал жуулчлалын мэдээ
мэдээллийг бүх нийтэд хүргэх ажлын хүрээнд
байр зүйн зураглал болон үзэх боломжит
газруудын мэдээллийг Эрдэнэт цэцэрлэгт
хүрээлэнгийн төв хаалганы хажууд
байрлууллаа.
Аялал жуулчлал

27. Аймгийн аялал жуулчлалын маршрутыг бүх нийтэд хүргэх,
Эрдэнэт үйлдвэрийг үзэж танилцах боломжийг нэмэгдүүлэх
зорилгоор эко аялалын болон танин мэдэхүй, ажил хэргийн 6
төрлийн маршрутыг Сэлэнгэ амралт аялал жуулчлалын
цогцолбортой хамтран гаргаж туршилтын аялалуудыг зохион
байгуулж эхлээд байна. Уг аялалын хүрээнд 1 өдрийн эко аялал
болон 2 шөнө 3 өдөр, 3 шөнө 4 өдрийн аялалуудыг Монголын
төмөр замтай хамтран тусгай үүргийн 2 вагоноор нэг ээлжиндээ 74
амрагчыг хүлээн авч Эрдэнэт хотын түүх соёл, бүтээн байгуулалт,
цогцолборууд, аймгийн музей, ЭҮ-н Цахим музей, үйлдвэрийн бүс
нутаг, Сэлэнгэ амралтын баазыг үзэж танилцуулж, амраах арга
хэмжээнүүд хөтөлбөрт багтсан.

28. 2021 оны 4 дүгээр улиралын байдлаар тус байгууллагад нийт 27
өргөдөл гомдол, санал хүсэлт ирснээс аймгийн Засаг даргын тамгын
газрын гомдол санал хүлээн авах 70353511 утсанд манай
байгууллагатай холбоотой 15 өргөдөл гомдол ирснийг 2.1 өдөрт,
иргэн ААНБ-с бичгээр 12 өргөдөл тус тус ирсэнд дүн шинжилгээ
хийхэд 4.3 өдөрт шийдвэрлэж ажиллалаа..
Өргөдөл, гомдол шийдвэрлэлт

29. Хяналт шалгалт

30. № Хуулийн нэр
2021 он
Зөрчлийн
тоо
Холбогдох хуулийн заалт
1 Ойн тухай хууль 2
Ойн тухай хуулийн 47.2.4 дэх заалт,
Зөрчлийн тухай хуулийн 7.9 дүгээр зүйл.
Монгол улсын Зөрчил шалган
шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.4 дүгээр
зүйлд заасны дагуу харьяалалаар
шилжүүлсэн.
2
Ой хээрийн
түймрээс
урьдчилан
сэргийлэх
2 ОБГ-т шилжүүлсэн
3 Усны тухай хууль 2
Зөрчлийн тухай хуулийн 7.15 дугаар
зүйл. Усны тухай хууль зөрчих
4
Газрын хэвлий,
ашигт малтмал
8
Зөрчлийн тухай хуулийн 7.10 дугаар
зүйл. Газрын хэвлийн тухай хууль
зөрчсөн
5
Амьтны тухай
хууль
0
Зөрчлийн тухай хуулийн 7.6 дугаар зүйл.
Амьтны тухай хууль зөрчсөн
6
Хог хаягдлын
тухай хууль
4
Зөрчлийн тухай хуулийн 6.1 дүгээр зүйл.
Хог хаягдлын тухай хууль зөрчсөн
7
Ургамалын
хамгааллын хууль
0
Зөрчлийн тухай хуулийн 7.8 дугаар зүйл.
Ургамал хамгааллын тухай хууль
зөрчсөн
Нийт 20
2016
он
2017
он
2018
он
2019
он
2020
он
2021
он
Зөрчлийн тоо 22 5 11 48 12 20
Урьдчилан сэргийлж
таслан зогсоосон
44 25 33 26 17 36
0
10
20
30
40
50
60 Chart Title
Зөрчлийн тоо Урьдчилан сэргийлж таслан зогсоосон

31. Аймгийн ИТХ-ын болон Тэргүүлэгчдийн тогтоол
шийдвэрийн биелэлт
Байгаль орчин, аялал жуулчлалын салбарын чиглэлээр орон
нутгийн хэмжээнд хэрэгжиж буй аймгийн ИТХ-ын 6 тогтоол,
Тэргүүлэгчдийн 7 тогтоол, нийт 13 тогтоол шийдвэрүүдийг
хяналтандаа авч, 2021 оны жилийн эцсийн урьдчилсан байдлаар
95.3%-ийн биелэлттэй байна.

32. Анхаарал тавьсанд
баярлалаа.