การรักษาด้วยยาสมุนไพร คือ หนึ่งในการรักษาแบบการแพทย์แผนไทยมาแต่ครั้งโบร่ำโบราณ ก่อนหน้านี้ ด้วยความนิยมในวิถีการรักษาแบบใหม่ๆ ทำให้สมุนไพรคล้ายๆ จะเลือนไปจากสังคมไทย แต่เมื่อมาถึงสมัยแห่งการแพทย์ทางเลือกอย่างทุกวันนี้ ความสนใจของผู้ใส่ใจสุขภาพจำนวนไม่น้อย ก็หันกลับมามอง “สมุนไพร” อีกครั้ง

1. สมุนไพรไทย
รักษาโรค

2. • การรักษาด้วยยาสมุนไพร คือ หนึ่งในการรักษาแบบการแพทย์
้ ่
แผนไทยมาแต่ครังโบราโบราณ ก่อนหน้านี้ ด้วยความนิยมในวิถี
การรัก ษาแบบใหม่ ๆ ท าให้ส มุ นไพรคล้ายๆ จะเลื อ นไปจาก
สังคมไทย แต่เมื่อมาถึงสมัยแห่งการแพทย์ทางเลือกอย่างทุก
วันนี้ ความสนใจของผูใ้ ส่ใจสุขภาพจานวนไม่นอย ก็หนกลับมา
้ ั
มอง “สมุนไพร” อีกครัง ้

3. พืชสมุนไพร ต่อไปนี้ สามารถบารุง ร่างกายและ
รักษาโรคได้

4. มะกรูด สมุนไพรไทย รูปไม่สวยแต่น่าใช้
• การใช้ในเครืองสาอางและสรรพคุณทางยา
่
รักษา ชันนะตุ รักษารังแค
• นาคันจากผลใช้รกษาชัน นะตุ รักษารังแค่
้ ้ ั
ทาให้ผมสะอาดชุ่มชื่นเป็ นเงางามดกดาผม
ลื่ น โดยใช้ ม ะกรู ด แก่ แ ต่ ไ ม่ สุ ก ผ่ า ครึ่ ง
ออกเป็ น2ชิ้นแกะเมล็ดออกเมื่อสระผมเสร็จ
แล้วให้เอามะกรูดสระซาจะทาให้ผมสะอาด
้
เป็ นมัน

5. ยาแก้ไข้ ลดความร้อน
แคดอกขาว แคดอกแดง
• เปลือก
- ต้มหรือฝนรับประทาน แก้โรคบิดมีตว ั
- แก้มูกเลือด แก้ทองเดิน ท้องร่วง คุมธาตุ
้
- ภายนอก ใช้ชะล้างบาดแผล
• ดอก,ใบ
- แก้ปวดและหนักศีรษะ ลดความร้อน ลดไข้
• ใบสด
- รับประทานใบแคทาให้ระบาย

6. ยาแก้อ่อนเพลีย บารุงกาลัง บารุงธาตุ กฤษณา
• ส่วนที่ใช้ : เนื้อไม้ แก่น และชัน
• เนื้อไม้
- รสขม หอม เป็ นยาบารุงหัวใจ (คือมีอาการหน้าเขียวตาเขียว)
- ช่วยตับ ปอด ให้เป็ นปกติ แพทย์ตามชนบทใช้ปรุงเป็ นยาหอมแก้ลม
หน้ามืดวิงเวียน ผสมเครื่องหอมทุกชนิด ใช้ในอุตสาหกรรมเครื่องหอม
เช่น ธูปหอม นาอบไทย
้
• นามันจากเมล็ด - รักษาโรคเรื้อน และโรคผิวหนังได้
้

7. ยากล่อมประสาท ทาให้นอนหลับ ชุมเห็ดไทย
่
ส่วนทีใช้ : เมล็ด ทังต้น ใบ และ ผล
้
สรรพคุณ
• เมล็ด - ทาให้ง่วงนอนและหลับได้ดี แก้กระษัย
ขับปั สสาวะพิการได้ดี รักษาโรคผิวหนัง
• ทังต้น - ปรุงเป็ นยาแก้ไข้ ขับพยาธิในท้องเด็ก
้
รับประทานเป็ นยาระบายอ่อนๆและแก้ไอ
• ใบ - เป็ นยาระบาย
• ผล - แก้ฟกบวม

8. ่
สมุนไพรแก้มะเร็ง แพงพวยฝรัง
• ส่วนที่ใช้ : ใบ ราก ทังต้นสดหรือแห้ง
้
• ใบ - บารุงหัวใจ ช่วยย่อย
• ราก
- แก้บิด ขับพยาธิ ใช้หามเลือด
้
- รักษามะเร็งในเม็ดเลือด
• ทังต้น
้
- แก้เบาหวาน ลดความดัน
- ขับปั สสาวะ แก้บวม ถอนพิษต่างๆ
- แก้โรคหนองใน หัด ผื่นคันและแผลอักเสบอืนๆ
่

9. ยาขับประจาเดือน ว่านชักมดลูก
• ส่วนที่ใช้ : เหง้า ราก
สรรพคุณ
• ราก - แก้ทองอืดเฟ้ อ
้
• เหง้า
- เป็ นยาบีบมดลูก ทาให้มดลูกเข้าอูเ่ ร็วหลังจากการคลอดบุตร ทาให้ประจาเดือน
่ี
มาปกติและขับประจาเดือนในกรณีทประจาเดือนมาไม่ปกติ รักษาโรคมดลูกพิการ
ปวดบวม
- แก้รดสีดวงทวาร
ิ
- แก้ไส้เลื่อน
- ขับเลือด ขับลม ขับนาคาวปลา แก้โรคลม
้
- รักษาอาการอาหารไม่ยอย ่

10. ยาถ่ายพยาธิ เล็บมือนาง
• ส่วนที่ใช้ : ใบ ต้น ราก เมล็ดในของผลเล็บมือนางทีแก่แห้ง
่
สรรพคุณ
• ใบ
- ตาชโลม หรือทาแผล ทาฝี
- แก้ปวดศีรษะ แก้ไข้
• ต้น - ใช้เป็ นยาแก้ไอ
• ราก - ใช้ถ่ายพยาธิ รักษาตานซาง
• เมล็ด - ใช้เป็ นยาขับพยาธิตวกลม, พยาธิเส้นด้ายในเด็ก
ั

11. พืชถอนพิษ ผักบุงทะเล
้
• ส่วนที่ใช้ : ใบ รากสด ทังต้น เมล็ด
้
สรรพคุณ
• ใบสด - เป็ นยาพอก ต้มอาบรักษาโรค
ผิวหนัง แก้ปวดไขข้อบวมอักเสบมีหนอง
• รากสด - ขับปั สสาวะในโรคกระเพาะ
ปั สสาวะอักเสบ แก้โรคเท้าช้าง ปวดฟั น
ผดผื่นคันมีนาเหลือง
้
• ทังต้น - แก้อาการอักเสบจากพิษ
้
แมงกระพรุนไฟ
• เมล็ด - ป้ องกันโรคตะคริว

12. สมุนไพรไล่ยุงหรือฆ่าแมลง ยูคาลิป
• ส่วนที่ใช้ : ใบสด นามันทีกลันได้จากใบสด
้ ่ ่
สรรพคุณ
• เป็ นยาแก้ไอ ขับเสมหะ
• บรรเทาอาการข้ออักเสบ
• ไล่ หรือ ฆ่ายุง แมลง

13. ข้อควรระวังในการใช้สมุนไพร
1. ต้องมีความรูเ้ กี่ยวกับการใช้สมุนไพรในการรักษาโรคชนิดนันๆ้
2. ต้องวินิจฉัยโรคให้ถูกต้องว่าเป็ นโรคอะไร เพื่อสามารเลือกใช้สมุนไพรได้ตรง
กับโรคนัน ้
3. ต้องใช้สมุนไพรให้ถูกส่วน ว่าเป็ นส่วนไหนของพืชที่ตองนามาใช้
้
4. ต้องรูวธีการเตรียมสมุนไพรชนิดนัน
้ิ ้
5. ต้องระวังการปนเปื้ อนของสิ่งที่มีพิษ
6. มีเพียงบางโรคเท่านันที่สามารถรักษาให้หายได้ ด้วยสมุนไพร ไม่ควรใช้
้
สมุนไพรกับโรคที่มีความรุนแรงและอันตรายถึงชีวต ิ
7. ถ้าใช้สมุนไพรแล้วไม่ได้ผลภายใน 2-3 วัน ควรรีบปรึกษาแพทย์

14. ขอบคุณค่ะ