Recommended
Recommended
More Related Content
Similar to การใช้ยาอย่างไรให้ถูกต้องปลอดภัยเหมาะสม.pptx
Similar to การใช้ยาอย่างไรให้ถูกต้องปลอดภัยเหมาะสม.pptx (20)
การใช้ยาอย่างไรให้ถูกต้องปลอดภัยเหมาะสม.pptx
- 2. • ยาคือ? • ยาสามัญประจาบ ้าน คือ? • การอ่านฉลากยา • การใช ้ยาอย่างถูกต ้อง • อันตราย/ผลข ้างเคียงจากการใช ้ยา • ระยะเวลาและการเก็บรักษายา • การจัดตู้ยาสามัญประจาบ ้าน หัวข้อ
- 3. ยาคือ? “ยา” หมายความว่า (๑) วัตถุที่รับรองไว ้ในตารายาที่รัฐมนตรีประกาศ (๒) วัตถุที่มุ่งหมายสาหรับใช ้ในการวินิจฉัย บาบัด บรรเทา รักษา หรือป้องกันโรค หรือความเจ็บป่ วยของมนุษย์หรือสัตว์ (๓) วัตถุที่เป็นเภสัชเคมีภัณฑ์ หรือเภสัชเคมีภัณฑ์กึ่ง สาเร็จรูป หรือ (๔) วัตถุที่มุ่งหมายสาหรับให ้เกิดผลแก่สุขภาพ โครงสร ้าง หรือการกระทาหน้าที่ ใด ๆ ของร่างกายของมนุษย์หรือสัตว์
- 5. ยาสามัญประจาบ้าน คือ? ยาที่กระทรวงสาธารณสุขได ้พิจารณาเอาไว ้ว่าเป็นยาที่ เหมาะสม ที่สามารถให ้ประชาชนหาซื้อมาใช ้ได ้เองตามร ้านขาย ยาทั่วไปโดยไม่ต ้องมีใบสั่งแพทย์ เพื่อใช ้รักษาอาการเจ็บป่ วย เล็กๆ น้อยๆ ที่อาจจะเกิดขึ้นได ้ทั่วไปในชีวิตประจาวัน
- 7. •ผงน้าตาลเกลือแร่ แก้ท้องเสีย •ผงถ่านรักษาอาการท้องเสีย •ยาระบายมะขามแขก •ยาพาราเซตามอล ลดไข้ บรรเทาปวด •ยาคลอร ์เฟนิรามีน แก้แพ้ ลด น้ามูก ตัวยาขนาด 2 มิลลิกรัม •ยาแก้ไอน้าดา •ยาดมแก้วิงเวียน •ยาหม่อง •ยาไดเมนไฮดริเนท แก้เมารถ บรรจุ 2 เม็ด •ยาโพวิโดน-ไอโอดีน ใส่แผล สด •น้าเกลือล้างแผล •คาลาไมน์โลชั่น ยาทาแก้ผด ผื่นคัน ยาสามัญประจาบ้าน คือ?
- 12. ตัวอย่างยาสามัญประจาบ้าน ยาลดไข้ บรรเทา ปวด ยาน้าพาราเซตา มอล 120 มิลลิกรัม / 5 มิลลิลิตร ยาเม็ดพาราเซตา มอล
- 17. ยาคลอร ์เฟนิรามีน แก้แพ้ ลดน้ามูก ตัวยาขนาด 2 มิลลิกรัม ตัวอย่างยาสามัญประจาบ้าน
- 18. ยาไดเมนไฮดริเนท แก้ เมารถ บรรจุ 2 เม็ด ตัวอย่างยาสามัญประจาบ้าน
- 20. ข้อมูลบนฉลากยา ได้แก่ • ชื่อยา • เลขทะเบียนตารับยา • ปริมาณยาหรือขนาดบรรจุของยา • เลขที่หรืออักษรครั้งที่ผลิต • วันเดือนปีที่ผลิต / วันเดือนปีที่หมดอายุ • ข ้อความระบุประเภทยา คาว่า ยาอันตรายยาควบคุมพิเศษ ยาใช ้เฉพาะที่ หรือยาใช ้ภายนอก • ขนาดและวิธีใช ้ยา • คาเตือนหรือข ้อควรระวังอาการข ้างเคียงของยา • วิธีการเก็บยา การอ่านฉลากยา
- 23. การดูวันผลิต วันหมดอายุ •MFG / MFD ย่อมาจาก Manufacturing date / Manufactured Date หมายถึง วันที่ ผลิต •EXP/EXD ย่อมาจาก Expiry Date / Expiration Date หมายถึง วันหมดอายุ
- 24. 1. ใช ้ยาให ้ถูกโรค ตรงกับสาเหตุอาการของโรค 2. ใช ้ยาให ้ถูกกับบุคคล 3. ใช ้ยาให ้ถูกขนาด - ปริมาณ ตรงตามน้าหนัก ขนาดยา ของเด็ก-ผู้ใหญ่ 4. ใช ้ยาให ้ถูกเวลา การใช้ยาสามัญประจาบ้านและยาอื่นๆ
- 25. ขนาดยาพาราเซตามอลที่เหมาะสมคือ 10 – 15 มิลลิกรัม/กิโลกรัม โดยรับประทานทุก 4-6 ชั่วโมง (วันละ 4 ครั้ง ) หรือเมื่อมีอาการ ปวดหรือมีไข ้ เช่น น้าหนักตัว 50 กิโลกรัม ควรรับประทานเท่ากับ 500 – 750 มิลลิกรัม (ก็คือพาราเซมอล 500 มิลลิกรัม จานวน 1 เม็ด ขนาดยาพาราเซตามอล
- 26. ยาน้าสาหรับเด็ก มีความเข้มข้นต่างๆ ดังนี้ • แบบหยด มีตัวยา 60มก./0.6 มล. หรือ 80 มก./0.8 มล. เหมาะกับเด็กอ่อน น้าหนักตัวไม่ถึง 10 กก.(อายุไม่ถึง 1 ปี) • แบบยาน้าเชื่อม มีตัวยา 120, 125มก./ช้อนชา เหมาะกับเด็กน้าหนักตัว 12 – 15 กก. (อายุน้อยกว่า 2 ปี) • แบบยาน้าเชื่อม มีตัวยา 160 มก./ช้อนชา เหมาะกับเด็กน้าหนักตัว 16 – 24 กก. (อายุประมาณ 3-7ปี) • แบบยาน้าเชื่อม มีตัวยา 250 มก./ช้อนชา เหมาะกับเด็กน้าหนักตัว 25- 40 กก. (อายุประมาณ 8-10ปี) ขนาดยาพาราเซตามอล
- 28. ยาเม็ดสาหรับผู้ใหญ่ และเด็กที่สามารถทานยาเม็ดได้และมี น้าหนักตัว 40 กก. ขึ้นไป มีความเข ้มข ้นต่างๆ ดังนี้ • ยาเม็ดขนาด325 มก./เม็ด จานวนเม็ดที่รับประทานให ้คานวณ ตามน้าหนักตัว โดยให ้10 – 15 มก./กก. ( น้าหนักในช่วง 22 – 32 กก.) • ยาเม็ดขนาด500 มก./เม็ด จานวนเม็ดที่รับประทานให ้คานวณ ตามน้าหนักตัว โดยให ้10 – 15 มก./กก. ขนาดยาพาราเซตามอล
- 29. ขนาดยาพาราเซตามอล • ยาเม็ดขนาด650 มก./เม็ด เป็นยาที่ออกฤทธิ์ยาว 8 ชั่วโมง เพราะฉะนั้นให ้ทานทุก 8 ชั่วโมง โดยจานวนเม็ดที่รับประทาน ให ้คานวณตามน้าหนักตัว โดยให ้10 – 15 มก./กก.
- 30. • เด็กไม่ควรรับประทานติดต่อกันเกิน 5 วัน ผู้ใหญ่ไม่ควร รับประทานติดต่อกันเกิน 10 วัน • ผู้ป่ วยโรคตับไม่ควรใช ้ยา • ผู้ที่ดื่มเหล ้าเป็นประจา อาจเกิดพิษต่อตับจากยาได ้มากขึ้น • ผู้ที่แพ ้ยาพาราเซตามอลเกิดผื่น คัน แดง หรือมีไข ้ควรหยุดใช ้ ยาทันทีและรีบไปพบแพทย์ ข้อควรระวัง
- 31. •1 ช ้อนชา = 5 มิลลิลิตร •ครึ่ง ช ้อนชา = 2.5 มิลลิลิตร •1 ช ้อนโต๊ะ = 15 มิลลิลิตร ปริมาตรการตวงขนาดยาในเด็ก
- 32. • ยาก่อนอาหาร • : รับประทานยาก่อนมื้ออาหาร 30 นาที • ยาหลังอาหาร • : รับประทานยาหลังมื้ออาหาร 15 นาที • ยาหลังอาหารทันที • : รับประทานยาพร้อมมื้ออาหารหรือหลังมื้ออาหาร ทันที เวลากับการรับประทานยา
- 38. ระยะเวลาการเก็บยา • ยาเม็ด/แคปซูล อายุการเก็บ 1 ปี หรือตามที่ฉลาก ระบุ
- 39. • ยาน้าสาหรับรับประทาน อายุการเก็บ 1 เดือน ** ยกเว ้น ยาฆ่าเชื้อชนิดผงผสมน้าสาหรับเด็ก มีอายุการเก็บแค่ 7 วัน ภายหลังการผสม ระยะเวลาการเก็บยา
- 40. • ยาใช้ภายนอก / ยาขี้ผึ้ง / ครีมที่มีขนาดการใช้มากกว่า 1 ครั้ง อายุการเก็บ 1 เดือน ระยะเวลาการเก็บยา
- 41. • ยาหยอดตา อายุการเก็บ 1 เดือน ระยะเวลาการเก็บยา
- 42. • ห ้าม โดนแสง • ห ้าม แกะยาออกจากแผงไว ้ล่วงหน้าเกิน 1 สัปดาห์ • ห ้าม ร ้อน • ห ้าม ชื้น การเก็บรักษายา
- 43. การเก็บรักษายา
- 44. • ยาเม็ด : เม็ดยาจับติดกันหลายๆ เม็ด มียา ละลายซึมออกมา เม็ดยาเปลี่ยนสี หรือมีรอยด่างดา • ยาผง : ผงยาชื้น เยิ้ม จับตัวเป็นก ้อน ไม่กระจายตัว ลักษณะยาที่เสื่อมสภาพ ที่มา : https://med.mahidol.ac.th/ramapharmacy/th/knowledge/general/11092015-2303-th
- 45. • ยาขี้ผึ้งและยาครีม : มีลักษณะหยาบ มีการแยกตัว หรือมีน้าใสๆ ปนกับเนื้อยา สีและกลิ่นเปลี่ยนแปลงไป ลักษณะยาที่เสื่อมสภาพ ที่มา : https://med.mahidol.ac.th/ramapharmacy/th/knowledge/general/11092015-2303-th
- 46. • ยาน้าใส : มีการเปลี่ยนสี/กลิ่น/รส หรือมีการแยกชั้น ตกตะกอน หรือตกผลึก • ยาน้าแขวนตะกอน : เกิดการเปลี่ยนสี/กลิ่น/รส ไม่สามารถเขย่า ผสมให ้เป็นเนื้อเดียวกันได ้ ลักษณะยาที่เสื่อมสภาพ ที่มา : https://med.mahidol.ac.th/ramapharmacy/th/knowledge/general/11092015-2303-th
- 47. • ตาแหน่งและลักษณะของตู้ยา • การจัดเรียงให ้เป็นสัดส่วน ตามประเภทของยา : ยาเม็ด, ยาน้า, ยาใช ้ภายนอก • การติดฉลากยาและเวชภัณฑ์ทุกชนิด : ชื่อยา, ข ้อบ่งใช ้, ขนาด ยา, วิธีใช ้ยา, ข ้อควรระวัง • การจัดเรียงยาตามวันหมดอายุ ตาม “First in – Expire out” การจัดตู้ยาสามัญประจาบ้าน ที่มา: https://pharmacy.mahidol.ac.th/drugstore/Download_Poster/%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8 %88%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%95%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0% B8%8D%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B3%E0%B8%9A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99.pdf
- 49. ขอบคุณค่ะ
Editor's Notes
- การใช้ยาสามัญประจำบ้านและยาอื่นๆ 1. ใช้ยาให้ถูกโรค หรือถูกขนาน ก่อนใช้ยาบำบัดหรือบรรเทาอาการที่เกิดขึ้น ควรศึกษาก่อนว่าอาการนั้นเกิดจากสาเหตุใด และควรใช้ยาขนานใดให้ตรงกับการแก้ปัญหาหรือสาเหตุนั้น เช่น ปวดท้อง เป็นเพราะท้องผูกหรือท้องเสีย หรืออาหารไม่ย่อย เป็นต้น การใช้ยาแก้ปวดท้องจากสาเหตุต่างๆ ซึ่งไม่เหมือนกัน 2. ใช้ยาให้ถูกกับบุคคล ปฏิกิริยาการตอบสนองต่อยาในแต่ละบุคคลจะต่างกัน โดยเฉพาะต่างเพศหรือต่างวัย เด็กและคนชราจะตอบสนองต่อยาไวกว่าวัยกลางคน ยาบางชนิดใช้ได้กับสตรีเท่านั้น ยาบางชนิดห้ามใช้ในสตรีมีครรภ์และเด็ก เช่น เตตราซัยคลีน เป็นต้น ดังนั้นจึงไม่ควรนำยาของบุคคลหนึ่งมาใช้กับอีกบุคคลหนึ่งที่ต่างเพศต่างวัยกัน หากจำเป็นต้องศึกษาจากผู้รู้ก่อน 3. ใช้ยาให้ถูกขนาด ให้ตรงกับขนาดที่ระบุเท่านั้น สำหรับการใช้ยาต้านจุลชีพ ไม่ว่าจะเป็นยาภายในหรือยาภายนอก จะต้องใช้อย่างต่อเนื่อง สม่ำเสมอจนกว่ายานั้นหมด สำหรับการลืมรับประทานยา ให้รีบรับประทานขนาดเดิมทันทีเมื่อนึกได้โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยา การใช้ยาน้ำรับประทาน ควรใช้ช้อนตวงมาตรฐานที่ให้มากับยาเท่านั้น 4. ใช้ยาให้ถูกเวลา ช่วงห่างของเวลาใละครั้ง ควรมีระยะเท่าๆ กัน อย่างเช่น ใช้ยาทุก 4 ชั่วโมง เพื่อให้ระดับยาในเลือดสม่ำเสมอ ไม่ต่ำเกินไปคงที่ และมีการกำหนดว่าเป็นยาก่อนหรือหลังอาหารด้วย 'ยาก่อนอาหาร' ต้องรัีบประทานยานั้นก่อนอาหารครึ่งชั่วโมง ถึง 1 ชั่วโมง จุดมุ่งหมายให้รับประทานยานั้นตอนท้องว่าง จะช่วยในการดูดซึมยาผ่านผนังกระเพาะอาหารเข้าสู่เส้นเลือดได้ดี นอกจากนี้ยาบางประเภท เช่น ยาปฏิชีวนะจะถูกทำลายได้ง่าย โดยน้ำย่อยอาหารที่หลั่งออกมาโดยอัตโนมัติ เมื่อเริ่มรับประทานอาหาร เป็นต้น 'หลังอาหาร' จะรับประทานยานั้นภายหลังการรับประทานอาหารไปแล้วนานเท่าใดก็ได้ เช่น รับประทานยานั้นหลังจากเสร็จสิ้นการรับประทานอาหารทันที หรือ 15 นาทีไปแล้วก็ได้ แสดงว่ายานั้นไม่มีผลเสียต่อกระเพาะอาหาร และอาหารไม่มีผลต่อยานั้น แต่ถ้าระบุว่า 'หลังอาหารทันที' จะต้องรับประทานยานั้นหลังเสร็จสิ้นการรับประทานอาหารทันทีเท่านั้น เนื้องจากยานั้นมีฤทธิ์กัดกร่อนผนังกระเพาะ ซึ่งจำเป็นต้องใช้อาหารเป็นเกราะำกำบังไว้มิให้ยาสัมผัสกับผนังโดยตรง 'หลังอาหาร 1-2 ชั่วโมง' การรับประทานยาเคลือบผนังกระเพาะอาหารหรือยาลดกรด เพื่อรักษาแผลในกระเพาะอาหาร ควรรับประทานหลังอาหารไปแล้วประมาณ 1-2 ชั่วโมง หรือก่อนอาหาร 1 ชั่วโมง เพื่อให้ยานี้ทำหน้าที่ได้อย่างเต็มที่โดยไม่มีอาหารเป็นเครื่องกีดขวาง การับประทานยาระบายแก้ท้องผูก ยานั้นจะออกฤทธิ์หลังจากรับประทานเข้าไปแล้ว 6-8 ชั่วโมง ดังนั้นหากต้องการให้เกิดการถ่ายอุจจาระในตอนเช้า จะต้องรับประทานยานี้ก่อนนอนการรับประทานยาแก้อาเจียน แก้ปวดท้อง มักนิยมให้รับประทานก่อนอาหารเป็นเวลาประมาณ 20-30 นาที เพื่อมิให้เกิดอาการเมื่อเริ่มรับประทานอาหารเข้าไป การรับประทานยาขับปัสสาวะ มักใช้ในโรคความดันโลหิตสูง เพื่อลดปริมาณน้ำในร่างกาย ซึ่งจะมีผลให้ความดันโลหิตลดลง นิยมให้มื้อเช้าหรือกลางวันเท่านั้น เนื่องจากถ้าให้มื้อเย็นจะทำให้คนไข้ต้องตื่นกลางดึกเพื่อลุกขึ้นมาปัสสาวะ