1. โครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาภ ูพาน จ.สกลนคร
จัดทาโดย
ชื่อ นส. ภาน ุชนาถ ผด ุงกมล เลขที่ 16
ชัยมัธยมศึกษาปที่ 4/10
้ ี
โรงเรียนจอมส ุรางค์อ ุปถัมภ์
เขตพื้นที่การศึกษาพระนครศรีอย ุธยาเขต 3

2. ในการเสด็จพระราชดาเนินครังนี้ทาให้พระองค์ทรงประสบ
้
ปัญหาความท ุกข์ยากของราษฎรภาคอิสานว่าแร้นแค้นยิ่งนัก อีกทังการ
้
คมนาคมหลายแห่งท ุรกันดารยิ่ง และถือได้ว่าการเสด็จพระราชดาเนิน
ในครังนัน ทาให้ทรงได้รบรูขอมูลพื้นฐานเบื้องต้นที่สาคัญด้านการ
้ ้ ั ้ ้
พัฒนา และเปนรากฐานสูการพัฒนาศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพาน อัน
็ ่
เนื่องมาจากพระราชดาริ
เมือ วันที่ 2-20 พฤศจิกายน 2498 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูหัว
่ ่
และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินนาถ เสด็จพระราชดาเนินทรงเยี่ยม
ี
ราษฎร ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือเป็ นภูมภาคแรกอย่างทัวถึง จึงเป็ นที่ปลาบ
ิ ่
ปลื้มปิ ติยินดีของมวลพสกนิกรทังหลายยิ่งนัก
้

3. จุดกาเนิดศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพาน อันเนื่องมาจากพระราชดาริ
จารึกประวัตศาสตร์เกี่ยวกับต้นเหตุปัญหาของศูนย์ศึกษาการพัฒนาพาน
ิ
อันเนืองมาจากพะราชดาริ จากเอกสารข้อมูลส่วนพระองค์ ที่ทรงพระกรุณา
่
โปรดเกล้าฯ พระราชทานแก่สานักงาน กปร. (สานักงานคณะกรรมการพิเศษ
เพื่อประสานงานโครงการอันเนืองมาจากพระราชดาริ) มีความตอนหนึงว่า
่ ่
"...ศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพาน อาเภอเมือง จังหวัด
สกลนคร เดิมเปนปาโปร่ง คนไปตัดไม้สาหรับ จึงไม่มีน้าใน
็ ่
หน้าแล้ง น้าไหลแรงในหน้าฝน ทาให้มีการชะล้าง (Erosion)
หน้าดิน (Top Soil) บางลง และเกลือที่อยูขางใต้จะขึ้นเปนหย่อมๆ..."
่ ้ ็
เป็ นฟื นและใช้พื้นที่สาหรับทาการการเกษตรกรรม ป่ าไม้ที่อยูเ่ หนือพื้นที่ถกู
ทาลายไปมาก

4. พร้อมกันนี้ ได้พระราชทานข้อมูลเกี่ยวกับปั ญหาของดินบริเวณศูนย์
ศึกษาการพัฒนาภูพานฯ ว่า
"...เปนดินทราย ดินเค็ม ขาดน้า..."
็
ต่อมาเมือวันที่ 25 พฤศจิกายน 2525 พระราชทานพระบรมราช
่
วโรกาส ให้หม่อมเจ้าจักรพันธ์ เพ็ญศิรจกรพันธ์ องคมนตรี และนาย
ิ ั
ส ุนทร เรืองเล็ก อธิบดีกรมชลประทาน
พร้อมด้วยนายเล็ก จินดาสงวน เข้าเฝาทูลละอองธุลีพระบาท ณ กรมราช
้
องครักษ์ สวนจิตรลดา ได้พระราชทานพระราชดาริเกี่ยวกับศูนย์ศึกษาการ
พัฒนาภูพานฯ เป็ นครังแรก
้

5. โดยทรงให้พิจารณาวาง
โครงการ จัดหา น้าสนับสน ุนโครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานตาม
พระราชดาริ จังหวัดสกลนคร โดยมีวตถ ุประสงค์เพื่อศึกษาทดลอง
ั
งานพัฒนาแบบเบ็ดเสร็จ อันได้แก่ การพัฒนาปาไม้ การเกษตร
่
ต่างๆ ตามความเหมาะสม รวมทังการดาเนินงานด้านเกษตร
้
อ ุตสาหกรรม สาหรับเปนตัวอย่าง อันจะนาไปสูความสามารถในการ
็ ่
พึ่งตนเองได้ ต่อไป
และได้ให้ราษฎรนาไปปฏิบตในพื้นที่ของตนเองได้พระราชทาน
ั ิ
พระราชดาริ ให้กรมชลประทานพิจารณาวางโครงการก่อสร้างอ่างเก็บนา ้
ตาดไฮใหญ่ ที่พิกด 48 QUD 961-909 แผนที่มาตราส่วน 1 :
ั
50,000 ระวาง 5843 III เพื่อจัดหานาสนับสนุนศูนย์ฯพื้นที่โครงการ
้
ประมาณ 1,800 ไร่ ให้สามารถ ส่งนาใช้ทาการศึกษาและทดลองได้ตลอดทังปี
้ ้

6. ในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2526 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูหัวไดเสด็จ
่
ทอดพระเนตรตรวจสภาพพื้นที่บริเวณ บ้านนานกเค้า และเสด็จพระราชดาเนิน
เข้าไปถึงพื้นที่บริเวณที่จะก่อสร้างอ่างเก็บนาตาดไฮใหญ่
้
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูหัวจึงพระราชทานพระราชดาริ
่
ให้พิจารณานาน้าจากอ่างเก็บน้าตาดไฮใหญ่มาสนับสน ุนพื้นที่
เกษตรกร บริเวณบ้านนานกเค้า และทรงคัดเลือกพื้นที่จดตัง ั ้
ศูนย์ ณ บริเวณบ้านนานกเค้า ตาบลห้วยยาง อาเภอเมือง จังหวัด
สกลนคร ด้วยพระองค์เอง เพื่อเปนพื้นที่ ตัวแทนของภูมิภาค
็
ทังหมด ด้วยพื้นที่น้ ีมีลกษณะสภาพธรรมชาติแวดล้อม และวงจรชีวภาพ
้ ั
ที่คล้ายคลึงกับภูมิภาคโดยทัวไป ของภาคอิสาน
่

7. ดังนัน ศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพาน อันเนื่องมาจาก
้
พระราชดาริ จึงถือกาเนิดขึ้น
เพื่อเป็ นแบบจาลองของภาค ตะวันออกเฉียงเหนือและเป็ นพื้นที่
ส่วนย่อ ที่สอดค้องกับการแก้ปัญหา และศึกษาวิธีการพัฒนาของภูมภาคนีได้
ิ ้
อย่างเหมาะสม

8. ที่ตง : ศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพาน อันเนื่องมาจากพระราชดาริ
ั้
ในปี พ.ศ. 2527 ได้ดาเนินการก่อตังที่ทาการของศูนย์ศึกษาการ
้
พัฒนาภูพาน อันเนืองมาจากพระราชดาริ ณ หมูบานนานกเค้า ตาบลห้วยยาง
่ ่ ้
อาเภอเมือง จังหวัดสกลนคร ตังอยูเ่ ส้นรุงที่ 17.04
้ ้
องศา ถึง 17.07 องศาเหนือ และเส้นแวงที่ 104.00 องศา ถึง 104.04 องศา
ตะวันออกบ้านนานกเค้า
ตาบลห้วยยาง อาเภอเมือง จังหวัดสกลนคร 47000 โทร. 0-4274-
7458-9 โทรสาร. 0-4274-7460
ถนนสาย สกลนคร - กาฬสินธุ์ ประกอบด้วยพื้นที่ 11,300 ไร่ โดยแบ่ง
ออกเป็ น 2 ส่วน
1. พื้นที่สาธิตเพื่อพัฒนาเกษตรกรรม จานวน 2,300 ไร่
2.พื้นที่พฒนาป่ าไม้ จานวน 1,1000 ไร่ พื้นที่หมูบานรอบศูนย์ ฯ 22 หมูบาน
ั ่ ้ ่ ้
จานวน 11,000 ไร่

9. วัตถ ุประสงค์
1.เพื่อให้เป็ นสถานศึกษา ทดลอง ด้านการพัฒนาทุกรูปแบบ และถ่ายทอด
เทคโนโลยีแผนใหม่ให้แก่เกษตรกร
2.เพื่อส่งเสริมให้มการบารุงรักษาและพัฒนาป่ าไม่ในเขตปริฆณฑลของศูนย์ฯ ภู
ี
พาน ด้วยระบบชลประทาน
3.เพื่อการส่งเสริมให้มการปลูกพืชเศรษฐกิจและนาผลผลิตทางการเกษตรมา
ี
แปรรูปเป็ นสินค้าเกษตรกรรม
4.เพื่อส่งเสริมการพัฒนาอาชีพทางการเกษตรต่างๆ เช่น กสิกรรม การประมง
การปศุสตว์ เป็ นต้น
ั