1. Το ταξίδι της ενέργειας
από τον Ήλιο στο σπίτι μας

2. Ενέργεια στον Ήλιο…
Στην καρδιά του Ηλίου συμβαίνουν
πυρηνικές αντιδράσεις. Η ενέργεια που
δημιουργείται ακτινοβολείται προς όλες
τις κατευθύνσεις στο Διάστημα.
Γη

3. Ο Ήλιος, φωτοδότης και ζωοδότης…
Φωτίζει και θερμαίνει τη Γη…

4. Ο Ήλιος, φωτοδότης και ζωοδότης…
Δίνει ζωή σε κάθε οργανισμό.


5. Ο θεός Ήλιος των αρχαίων λαών…
Παλαιότερα πίστευαν ότι ο
Ήλιος είναι θεός…Οι αρχαίοι
Έλληνες τον ταύτιζαν με τον
Φοίβο-Απόλλωνα, οι
Βαβυλώνιοι με τον Σάμα, οι
αρχαίοι Αιγύπτιοι με τον
Άμμωνα-Ρα, οι αρχαίοι
Πέρσες με τον Μίθρα.
Στο θεό Ήλιο οι Ρόδιοι είχαν αφιερώσει το
κολοσσιαίο του άγαλμα, το γνωστό ως «Κολοσσός
της Ρόδου», ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου. 

6. Η ηλιακή ενέργεια…
προσπίπτουσ
α ακτινοβολία
ανακλώμενη
ακτινοβολία
Παρόλο που το 1/3 της ηλιακής ενέργειας που
φτάνει στη Γη ανακλάται από τα σύννεφα και
από τους ωκεανούς…


7. Η ηλιακή ενέργεια…
14,4oC
Θερμαίνει το έδαφος, ώστε η
θερμοκρασία του να παραμένει
σταθερή…


8. Η ηλιακή ενέργεια…
υδρατμοί
υδρατμοί
Εξατμίζει το νερό…


9. Η ηλιακή ενέργεια…
Δημιουργεί τα σύννεφα και τη βροχή.


10. Η ηλιακή ενέργεια…
σύννεφα
χιόνι
βροχή
εξάτμιση
εξάτμιση
τρεχούμενα νερά
ωκεανός
υπόγεια νερά
Δημιουργεί τον κύκλο του νερού.


11. Η ηλιακή ενέργεια…
τεχνητή λίμνη
ανεμογεννήτριες
ανεμογεννήτριες
Θερμαίνει τον αέρα, εμφανίζεται ως
ενέργεια κίνησης και δημιουργεί τους
ανέμους και τα κύματα…


12. Η ηλιακή ενέργεια…
εξέδρα
ανθρακωρυχείο άντλησης
πετρελαίου
Εμφανίζεται ως χημική ενέργεια αποθηκευμένη
στις τροφές, στο ξύλο, στα ορυκτά καύσιμα.


13. Η ηλιακή ενέργεια…
φωταβολταϊκό ηλιακός θερμοσίφωνας κάτοπτρο
στοιχείο
δεξαμενή
νερού
για την ηλεκτρογεννήτρια
παραγωγή για τη
ηλεκτρικού θέρμανση για τη θέρμανση
ρεύματος… του νερού… νερού και την
Χρησιμοποιείται απευθείας: παραγωγή
ηλεκτρικού
○ στα φωτοβολταϊκά ρεύματος…
○ στους ηλιακούς θερμοσίφωνες
○ στους ηλιακούς φούρνους
○ από τα φυτά… 

14. Η ηλιακή ενέργεια στα φυτά…
Στα φύλλα, με την
ηλιακή ενέργεια που δεσμεύει η
χλωροφύλλη,
τα φυτά δημιουργούν με
τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης
τροφή για να αναπτυχθούν…

15. Φωτοσύνθεση και τροφοενέργεια
γλυκόζη
κυτταρίνη
πρωτεΐνες
λίπη
Με τη φωτοσύνθεση η ηλιακή ενέργεια
μετασχηματίζεται στα φυτά σε τροφοενέργεια…

16. Η τροφοενέργεια
…που μέσω των τροφών μεταφέρεται
στους ζωικούς οργανισμούς και
αποθηκεύεται με τη μορφή λιπών,
πρωτεϊνών και υδατανθράκων (ζαχάρων).

17. Η τροφοενέργεια
Έτσι, τα πράσινα φυτά καταναλώνονται
από τα ζώα και από τους ανθρώπους,
διασπώνται στον οργανισμό τους
προσφέροντάς τους ενέργεια…

18. Η ενέργεια στην τροφική αλυσίδα …
Η ενέργεια «ρέει», δηλαδή,
μεταφέρεται και μετασχηματίζεται
μονόδρομα από τον Ήλιο μέσω των
φυτών προς τους σαρκοφάγους
οργανισμούς… Xωρίς κατά τις
μετατροπές αυτές να
παρατηρείται δημιουργία ενέργειας.

19. Η ηλιακή ενέργεια στα νερά και στον άνεμο…
φράγμα
υδραυλικός
τροχός
ανεμογεννήτρια
υδροηλεκτρικός σταθμός
παραγωγής ηλ. αιολικό πάρκο
ρεύματος
για την παραγωγή
…εμφανίζεται έμμεσα: ηλεκτρικού ρεύματος…
παλαιότερα
κινούσε
○ στα νερά ως υδροδυναμική ενέργεια,
αλευρόμυλους,
πριονιστήρια,
○ στον άνεμο ως αιολική ενέργεια.
υφαντουργεία… 

20. Η ηλιακή ενέργεια στα καύσιμα…
ορυκτά
φωτοσύνθεση
καύσιμα
Σε παλαιότερες εποχές η αποσύνθεση φυτικών και
ζωικών οργανισμών δημιούργησε τα ορυκτά
καύσιμα: γαιάνθρακα, φυσικό αέριο και πετρέλαιο.

21. Η ηλιακή ενέργεια στα καύσιμα…
Παράλληλα, για εκατομμύρια χρόνια το ξύλο των
δένδρων χρησιμοποιήθηκε (και χρησιμοποιείται)
από τον άνθρωπο ως καύσιμο…

22. Μετατροπές της ηλιακής ενέργειας …
Όταν καίμε κάρβουνο ή πετρέλαιο έχουμε μια
σειρά ενεργειακών μετατροπών,
με αποτέλεσμα την παραγωγή θερμότητας,
ενέργειας κίνησης και ηλεκτρικής ενέργειας.

23. Ηλεκτρική ενέργεια σπίτι μας …
σταθμός γραμμές μεταφοράς
παραγωγής ρεύματος
ΔΕΗ
καταναλωτές
Η ηλεκτρική ενέργεια μεταφέρεται στο σπίτι μας και …

24. Μετατροπές της ηλεκτρικής ενέργειας…
φωτιστικό
φούρνος
μίξερ μικροκυμάτων
φρυγανιέρα
ηλεκτρικό
ψυγείο
πλυντήριο ηλεκτρική
πιάτων κουζίνα
…μετατρέπεται σε φως, σε θερμότητα, σε κινητική
ενέργεια, σε ηλεκτροχημική ενέργεια…

… όταν, για παράδειγμα, φορτίζεται η μπαταρία του κινητού τηλεφώνου.

25. Με άλλα λόγια…

26. ηλεκτρισμός
θερμότητα
τροφοενέργεια
κίνηση
ηλιακή ενέργεια
άντληση εξόρυξη
τρόφιμα
ορυκτά καύσιμα
τροφές
τροφοενέργεια
φωτοσύνθεση
τροφοενέργεια φωτοσύνθεση
Ο Ήλιος είναι πηγή όλης σχεδόν της
ενέργειας που χρησιμοποιούμε.

27. Το ταξίδι της ηλιακής ενέργειας…
Περίγραψε την ενεργειακή αλυσίδα με την οποία η ηλιακή
ακτινοβολία μετασχηματίζεται σε ενέργεια κίνησης στο ηλεκτρικό
πλυντήριο που έχουμε στο σπίτι μας.
Περίγραψε ποια σχέση συνδέει την υδροδυναμική ενέργεια και
τα μαγειρεμένα φρέσκα φασολάκια με την ηλιακή ενέργεια.
Γράψε μια σύντομη έκθεση για τη σημασία των φυτών στη
διατήρηση της ζωής στον πλανήτη μας.
Γιατί χρειαζόμαστε ενέργεια; Γράψε μια σύντομη αναφορά
αιτιολογώντας την άποψή σου.
Στην Ιλιάδα ο Ήλιος είναι θεός που «βλέπει και ακούει τα πάντα».
Εξέτασε τους λόγους που (πιθανόν) οδήγησαν τον Όμηρο σε
αυτό το στίχο σε συνδυασμό με τη λατρεία του θεού-Ηλίου.

28. αρχή τέλος προβολής Alt+F4

29. Πυρηνική σύντηξη
+ +
σύντηξη
υδρογόνο + δευτέριο ήλιο + νετρόνιο
Υπολογίζεται ότι στον Ήλιο από αντιδράσεις πυρηνικής
σύντηξης 657 εκ. τόνοι υδρογόνου (Η) μετατρέπονται σε 653
εκ. τόνους ηλίου (He) σε κάθε δευτερόλεπτο. Η
ενέργεια που παράγεται ακτινοβολείται παντού στο Σύμπαν.


30. Πυρηνική σύντηξη
+ +
2
1 H + 3 H → 4 He + 0 nενέργεια
1
σύντηξη
 2 1
+
Υπολογίζεται ότι στον Ήλιο από αντιδράσεις πυρηνικής
σύντηξης 657 εκ. τόνοι υδρογόνου (Η) μετατρέπονται σε 653
εκ. τόνους ηλίου (He) σε κάθε δευτερόλεπτο. Η
ενέργεια που παράγεται ακτινοβολείται παντού στο Σύμπαν.

31. Μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια της Γης
για τα έτη 1950-2000
θερμοκρασία (σε οC)
θερμότερη ημέρα
ψυχρότερη ημέρα 10ετίας
Πηγή: Goddard Institute for Space Studies
έτη


32. Φωτοσύνθεση και τροφοενέργεια
Τα φυτά που φωτοσυνθέτουν τρέφονται
αποκλειστικά με το διοξείδιο του άνθρακα που
παίρνουν από τον ατμοσφαιρικό αέρα και από το
νερό, όπως και τα άλατα και τα ιχνοστοιχεία, που
αντλούν από το έδαφος με τις ρίζες. Η διοξείδιο
διαδικασία της φωτοσύνθεσης οφείλεται στη άνθρακα
χλωροφύλλη
και συμβαίνει μόνο όταν υπάρχει φως. Κατά τη οξυγόνο
ηλιακή
διαδικασία αυτή παράγεται οξυγόνο, που ακτινοβολία
ελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα, και συνθέτονται
νέες ουσίες, τα ζάχαρα (γλυκόζη).
6CO2+ 6Η2O ηλιακή ενέργεια 6H12O6+6O2+ενέργεια
χλωροφύλλη C
νερό+ άλατα
διοξείδιο νερό γλυκόζη οξυγόνο

άνθρακα

33. Η φωτοσύνθεση
αποδίδεται στην
ατμόσφαιρα
νο
γό
φως γλυκόζη άμυλο, κυτταρίνη
υ
οξ
η
ύ λλ αποθηκεύεται ως
ρ οφ τροφή σε άλλα
χ λω διοξείδιο μέρη του φυτού
νερό άνθρακα
από την ατμόσφαιρα
από το έδαφος με τα στόματα των
αποθηκεύει την φύλλων
με τις ρίζες
ηλιακή ενέργεια και
φτιάχνει τροφή


34. Τροφές και τροφική αλυσίδα
αποβολή αποβολή αποβολή
θερμότητας θερμότητας θερμότητας
ηλιακή
ακτινοβολία
φύκια σαλιγκάρια, κυπρίνος τούρνα
γαρίδες κ.ά. (γριβάδι) σαρκοφάγο
παραγωγός - φυτοφάγα σαρκοφάγο
αυτότροφος καταναλωτής καταναλωτής καταναλωτής
1ης τάξης 2ης τάξης 3ης τάξης
οργανισμός
Σχηματική παράσταση τροφικής αλυσίδας στο
οικοσύστημα μιας λίμνης.


35. Τροφική αλυσίδα στο οικοσύστημα μιας λίμνης
φύλλα
φυτοπλαγκτόν γαρίδες
αλκυόνη
σαλιγκάρια
έντομα
τούρνα
κυπρίνος
σκουλήκι
σκουλήκι
βακτήρια
Σχηματική παράσταση τροφικής αλυσίδας
στο οικοσύστημα μιας λίμνης.


36. Τροφική αλυσίδα στο οικοσύστημα μιας λίμνης

37. Ηλεκτρική ενέργεια από υδατόπτωση
Στην ηλεκτρογεννήτρια
 Στην τεχνητή τεχνητή η (αρχική) δυναμική
λίμνη το νερό έχει λίμνη ενέργεια του νερού έχει
μόνο δυναμική μετατραπεί σε ηλεκτρική
ενέργεια. ηλεκτρογεννήτρια ενέργεια.
 Στη βάση του  …και κινεί τον
αγωγού το νερό έχει ροή νερού υδροστρόβιλο που
μόνο κινητική περιστρέφει την
ενέργεια… ηλεκτρογεννήτρια.
υδροστρόβιλος
Ένας υδροηλεκτρικός σταθμός χρησιμοποιεί την
υδροδυναμική ενέργεια του νερού της τεχνητής
λίμνης, για να τη μετατρέψει σε ηλεκτρική ενέργεια.


38. Προέλευση των κοιτασμάτων άνθρακα
Από περίπου 300 εκατ. χρόνια πριν
μέχρι πιο πρόσφατα (3 εκατ. χρόνια)
εναποθέσεις
τύρφης και δάση από φτέρες και άλλα φυτά
τύρφη καταβύθιση καταπλακώθηκαν σε ελώδεις εκτάσεις,
όπου αποσυντέθηκαν από τα βακτήρια
και μετατράπηκαν σε τύρφη. Οι
πίεση τυρφώνες κάποια εποχή βυθίστηκαν
πίεση Έλος
στο υπέδαφος από σεισμό ή από
λιγνίτης
ηφαιστειακή δραστηριότητα. Οι
ανθρακίτης
μεγάλες πιέσεις από τα υπερκείμενα
πίεση στρώματα τύρφης και πετρωμάτων και
Δάσος φτέρης
θερμοκρασία η υψηλή θερμοκρασία στο φλοιό της
Γης (αυξάνεται κατά 1οC κάθε 30 μέτρα
Tα κοιτάσματα λιγνίτη και ανθρακίτη
βάθους) δημιούργησαν τα κοιτάσματα
σχηματίστηκαν από τα υπολείμματα
προϊστορικών φυτών. λιγνίτη και ανθρακίτη.


39. Πετρέλαιο και φυσικό αέριο
Το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο
διαμορφώθηκαν από τα λείψανα υδρόβιων
μονοκύτταρων και πολυκύτταρων
οργανισμών, που βυθίστηκαν στα βάθη
των θαλασσών και θάφτηκαν από
στρώματα της λάσπης από περίπου 500
ασβεστόλιθος
άνθρακας
εκατομμύρια χρόνια πριν. Η πίεση από
σχιστόλιθος
αυτά τα στρώματα και η θερμότητα του
φυσικό αέριο γήινου φλοιού άλλαξαν βαθμιαία τη νεκρή
πετρέλαιο
σχιστόλιθος οργανική ύλη σε πετρέλαιο και σε φυσικό
νερό και ψαμμίτης
αέριο. Το φυσικό αέριο και το
πετρέλαιο μπορούν να κινηθούν μέσω
των πορωδών βράχων (ψαμμιτών), να
σχιστόλιθος
εγκλωβιστούν μεταξύ σχιστολιθικών και
Θύλακες πετρελαίου και φυσικού αερίου ασβεστολιθικών πετρωμάτων ή μπορούν
συνήθως εγκλωβίζονται μεταξύ μη ακόμη και να έρθουν στην επιφάνεια.
πορωδών πετρωμάτων.

40. Ηλεκτρική ενέργεια από καύση άνθρακα
χοάνη
άνθρακα
καυστήρας ατμός ατμοστρόβιλος
βραστήρας
ηλεκτρογεννήτρια
κρύο νερό συμπυκνωτής
κύκλωμα
από κρύου νερού
συμπυκνωτή
Προσομοίωση λειτουργίας θερμοηλεκτρικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής.

41. Ατμομηχανή και ατμοκίνηση
βαλβίδα
ασφαλείας Με την καύση του
καπνοδόχος
άνθρακα στον
ατμολέβητας καυστήρα βράζει το
ατμοσύρτης νερό στον
είσοδος
καυστήρας
ατμού ατμολέβητα.
έξοδος
ατμού Η ενέργεια του ατμού
έμβολο κύλινδροςπου παράγεται
διωστήρας κινεί το έμβολο και η
κίνηση του εμβόλου
κινεί τους τροχούς.
Διάγραμμα και προσομοίωση ατμομηχανής σιδηροδρόμου.


42. Η πετρελαιομηχανή
βαλβίδα Κατά την καύση του
εισαγωγής πετρελαίου στον
βαλβίδα εξαγωγής
κινητήρα της
εισαγωγή
εξαγωγή μίγματος πετρελαιομηχανής, η
καυσαερίων πετρελαίου- αέρα ενέργεια των θερμών
κύλινδρος έμβολο καυσαερίων κινεί το
διωστήρας έμβολο μέσα στον
στρόφαλος κύλινδρο και η
κίνηση του εμβόλου
Προσομοίωση λειτουργίας κινεί τους τροχούς του
πετρελαιομηχανής. οχήματος.

43. ΠΛ
ΗΡ
ΟΦ
Ηλιακή ενέργεια ΟΡ
ΙΕ
Σ
άνεμος
Αιολική νερό χλωρο- Φωτοβολ-
ενέργεια φύλλη ταϊκή
ορυκτά
Υδραυλική καύσιμα
Ενέργεια
ενέργεια
ανεμόμυλος Χημική
ενέργεια βιομάζα
υδροστρόβιλος ς
ατμοστρόβιλος
ηλεκτρογεννήτρια
ανεμογεννήτρια κινητήρας
Κινητική Ηλεκτρική
ενέργεια Θερμότητα ενέργεια

44. ΠΛ
Μέση κατά κεφαλή κατανάλωση ενέργειας
ΗΡ
ΟΦ
Ενέργεια ανά ημέρα (σε ΜJ/ημέρα)
ΟΡ
ΙΕ
Σ
π.Χ.
π.Χ.
π.Χ.
Χρόνος πριν το 2000 (σε έτη)
- Η ενέργεια είναι άμεσα συνδεδεμένη με την πρόοδο της ανθρωπότητας.
- Τα επίπεδα ζωής, υγείας, παιδείας συσχετίζονται με τα επίπεδα της
καταναλισκόμενης ενέργειας.
- Η κατά κεφαλή κατανάλωση ενέργειας στο διάστημα από 1 εκατομμύρια
χρόνια πριν μέχρι σήμερα αυξήθηκε κατά 1000 φορές, από 10 ΜJ την
ημέρα σε 10 000 ΜJ/ημέρα. Η κατανάλωση αυτή αντιστοιχεί σε μία μέση
συνεχή ισχύ 10,4 kW (όση περίπου ισχύ έχουν 10 αναμμένοι ηλεκτρικοί
λαμπτήρες των 100 W έκαστος) ή σε καύση 32 kg άνθρακα την ημέρα.
1 ΜJ = 1 000 000 joules

45. ΠΛ
ΗΡ
ΟΦ
Δες περισσότερα στο κεφάλαιο: ΟΡ
ΙΕ
Θερμότητα>Βρασμός>Διαθεματικά>Ατμομηχανή και ατμοκίνηση Σ
Θερμότητα>Βρασμός> Παραδείγματα>Υδρατμοί και ατμοκίνηση
Θερμότητα>Διάδοση με ακτινοβολία>Διαθεματικά>Φαινόμενο θερμοκηπίου
Άλλες αναφορές:
Στο σχολικό βιβλίο σου Φυσικής, στο κεφάλαιο της Ενέργειας…
Στο σχολικό βιβλίο σου Βιολογίας, στο κεφάλαιο της Φωτοσύνθεσης…
J. Challoner, Ενέργεια, σειρά Ανακαλύπτω την Επιστήμη, εκδ. Ερευνητές, 1992,
σελ. 6-21,28-37, 48-61
Μ. Ουίλσον, Ενέργεια, Επιστημονική βιβλιοθήκη Life, εκδ. Λύκειος Απόλλων, σελ.
8-49, 102-115
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος- Λαρούς- Μπριτάννικα, Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος,
Αθήνα: σχετικά λήμματα
Στο διαδίκτυο:
http://www.cres.gr/kape/kidsol/sun/main.htm
http://kpe-kastor.kas.sch.gr/energy1/human activities/energy_use.htm
http://www.geocities.com/grphysics/news/scnews145.html
http://www.greekastronomy.gr/solarsystem/sol_sun.htm