1. H άλωση
Tο τέλος …

2. Προς το 1453 …
 Κατά τα 1.100 χρόνια ζωής της  Ένα από αυτά, η ελληνική
Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η Αυτοκρατορία της Νίκαιας
Κωνσταντινούπολη είχε κατάφερε να επικρατήσει στην
πολιορκηθεί αρκετές φορές περιοχή και να ανακτήσει την
αλλά μόνο μία φορά είχε πέσει Πόλη το 1261. Τους
στα χέρια των εχθρών, το επόμενους δύο αιώνες, η
1204 από τους Σταυροφόρους εξασθενημένη Βυζαντινή
της Δ' Σταυροφορίας. Μετά το Αυτοκρατορία δεχόταν
1204 στην πόλη συνεχείς επιθέσεις από
εγκαθιδρύθηκε ένα αδύναμο Λατίνους, Σέρβους,
Λατινικό βασίλειο και οι Βουλγάρους και ιδιαίτερα από
υπόλοιπες περιοχές της τους Οθωμανούς Τούρκους.
Αυτοκρατορίας είχαν
διασπαστεί σε επί μέρους
βασίλεια.

3. Τι απέμεινε
στο Βυζάντιο;
Πώς ονομάζεται
η αυτοκρατορία
σε αυτή τη φάση,
και γιατί;

4.  Το 1453 στην
Αυτοκρατορία
ανήκε εκτός από
την ίδια την
Κωνσταντινούπολη
και τα περίχωρά
της, το μεγαλύτερο
τμήμα της
Πελοποννήσου, με
επίκεντρο τον
Μυστρά.

6.  Στο οθωμανικό
στρατόπεδο, ο Μωάμεθ
Β', είκοσι ενός μόλις ετών
(το 1453), χαρακτήρας
ιδιαίτερα
σκληροτράχηλος,
φιλοπόλεμος, υπέκυπτε
γενικά σε κατώτερα
πάθη, ταυτόχρονα όμως
έδειχνε ενδιαφέρον για
την επιστήμη και τη
μόρφωση.

7. Η επιθυμία να κατακτήσει την
Κωνσταντινούπολη είχε γίνει έμμονη ιδέα
για τον νεαρό σουλτάνο: διασώζεται ότι
έμενε άυπνος για συνεχείς νύχτες,
χαράσσοντας στο χαρτί το σχέδιο της
πόλης και σημειώνοντας τα σημεία που
μπορούσαν να προσβληθούν ευκολότερα.
Αφού αποφάσισε να δώσει το τελικό
χτύπημα στην Πόλη, ο Μωάμεθ άρχισε να
εργάζεται με εξαιρετική προσοχή.

8.  Πρώτα έκτισε, στα βόρεια της πόλης, στις ευρωπαϊκές ακτές του
Βοσπόρου, στο πιο στενό σημείο του, ένα ισχυρό φρούριο (Ρούμελι
Χισάρ). Τα κανόνια του τοποθετήθηκαν εκεί. Το οχυρωματικό αυτό
έργο απέκοπτε, σε συνδυασμό με το προϋπάρχον οχυρό στην
απέναντι ασιατική ακτή (Ανατολή-Χισάρ) την θαλάσσια επικοινωνία
της Κωνσταντινούπολης με τα λιμάνια του Εύξεινου πόντου.

9.  Ο Κωνσταντίνος ΙΑ'
κατέβαλε
γενναιόδωρες
προσπάθειες να
περισώσει από την
Αυτοκρατορία ό,τι
ήταν δυνατό. Ως
χαρακτήρας
διακρινόταν για την
ενεργητικότητα και
την ανδρεία του.

10.  Η είσοδος του Κεράτιου
κόλπου κλείσθηκε με
βαριά αλυσίδα, όπως
συνέβαινε κάθε φορά σε
επικείμενες καταστάσεις
πολιορκίας για να
αποτραπεί η διείσδυση
του εχθρικού στόλου.
Παρά τη σημαντική
αριθμητική διαφορά, η
Πόλη προστατευόταν από
τα περίφημα τείχη που
είχαν μήκος πέραν των
22 χιλιομέτρων.

11.  Στις 7 Απριλίου κηρύχθηκε επίσημα η πολιορκία
από τον Μωάμεθ Β' και στις 12 κατέφθασε ο
τουρκικός στόλος από την Καλλίπολη. Το
μεγάλο τουρκικό κανόνι είχε τοποθετηθεί
ακριβώς μπροστά και για τον λόγο αυτό οι
Βυζαντινοί τοποθέτησαν μεγάλο μέρος του
στρατού σε αυτό το μέρος των τειχών. Στις 21
Μαΐου, ο σουλτάνος έστειλε πρέσβη στην
Κωνσταντινούπολη. Ζητούσε την παράδοση της
πόλης με την υπόσχεση να επιτρέψει στον
Αυτοκράτορα και σε όσους το επιθυμούσαν να
φύγουν με τα υπάρχοντά τους.

12. Τὸ δὲ τὴ ν πόλιν σοὶ δοῦ ναι
οὔ τ' ἐ μὸ ν ἐ στίν οὔ τ' ἄ λλου
τῶ ν κατοικούντων ἐ ν ταύτῃ •
κοινῇ γὰ ρ γνώμῃ πάντες
αὐ τοπροαιρέτως
άποθανοῦ μεν καὶ οὐ
φεισόμεθα τῆ ς ζωῆ ς ἡ μῶ ν.

14.  Την Τρίτη το βράδυ, 29 Μαΐου, μεταξύ 01.00 και 02.00,
εκδηλώθηκε γενική τουρκική επίθεση. Η πολιορκία
κράτησε περίπου 3 μήνες και, τελικά, ο σημαντικά
ισχυρότερος Μωάμεθ κατέλαβε την Κωνσταντινούπολη
την Τρίτη 29 Μαΐου 1453 (αποφράς ημέρα). Μετά τον
θάνατο του Κωνσταντίνου οι Τούρκοι όρμησαν μέσα
στην πόλη, αρχίζοντας μαζικές λεηλασίες. Ένα μεγάλο
πλήθος πολιτών κατέφυγε στην Αγία Σοφία, ελπίζοντας
να βρει εκεί ασφάλεια. Αλλά οι Τούρκοι διέρρηξαν την
κεντρική πύλη και όρμησαν μέσα στην εκκλησία όπου
έσφαξαν το πλήθος. Την ημέρα της πτώσης της
Κωνσταντινούπολης, ή πιθανόν την επόμενη, ο
Σουλτάνος εισήλθε επίσημα στην πόλη και πήγε στην
Αγία Σοφία, όπου και προσευχήθηκε.

16.  ΘΡΗΝΟΣ – ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ
 Σημαίνει ο Θιος, σημαίνει η γης, σημαίνουν τα επουράνια,
σημαίνει κ' η αγιά Σοφιά, το μέγα μοναστήρι,
με τετρακόσια σήμαντρα κ’ εξηνταδυό καμπάναις,
κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος.
Ψάλλει ζερβά ο βασιλιάς, δεξιά ο πατριάρχης,
κι' απ' την πολλή την ψαλμουδιά εσειόντανε οι κολόνναις.
Να μπούνε 'ς το χερουβικό και νά βγη ο βασιλέας,
φωνή τους ήρθε εξ ουρανού κι' άπ' αρχαγγέλου στόμα.
"Πάψετε το χερουβικό κι' ας χαμηλώσουν τ' άγια,
παπάδες πάρτε τα γιερά, και σεις κεριά σβηστήτε,
γιατί είναι θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψη.
Μόν στείλτε λόγο 'ς τη Φραγκιά, νάρτουνε τρία καράβια,
το ‘να να πάρη το σταυρό και τάλλο το βαγγέλιο,
το τρίτο, το καλύτερο, την άγια τράπεζα μας,
μη μας την πάρουν τα σκυλιά και μας την μαγαρίσουν".
Η Δέσποινα ταράχτηκε, κ' εδάκρυσαν οι εικόνες.
"Σώπασε, κυρά Δέσποινα, και μη πολυδακρύζης,
πάλι με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά μας είναι”.

17.  ΤΡΙΤΗ ΡΩΜΗ
 Ο Ιβάν Γ΄ Βασίλιεβιτς (ρωσ. Иван III Васильевич, 22
Ιανουαρίου 1440 – 27 Οκτωβρίου 1505) ο επονομαζόμενος
Μέγας ως επίσης και «μεγάλος πρίγκηπας πασών των
Ρωσιών» (στα ρωσικά Великий князь всея Руси)
νυμφεύθηκε τη Ζωή Σοφία Παλαιολογίνα και μέσω του γάμου
αυτού διακήρυξε ότι είναι ο νόμιμος κληρονόμος των
δικαιωμάτων επί του βυζαντινού θρόνου, τα οποία ήταν
περιζήτητα στην τότε μεσαιωνική Ευρώπη, μετά την
κατάρρευση της ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, δηλαδή
του Βυζαντίου. Ο Ιβάν Γ΄ διακήρυξε ότι κληρονομεί και το
δικέφαλο αετό των Παλαιολόγων τον οποίο έκανε θυρεό δικό
του και του νεοσύστατου βασιλείου του. Επίσης ο Ιβάν
ανακήρυξε τη Μόσχα σε Τρίτη Ρώμη, αφού η
Κωνσταντνούπολη η Δεύτερη Ρώμη, όπως είχε χαρακτηρισθεί
επί Μεγάλου Κωνσταντίνου, βρισκόταν ήδη υπό οθωμανική
κατοχή. Διακήρυξε ακόμα ότι τα πρωτεία του Οικουμενικού
Πατριαρχείου περιέρχονται στην αρχιεπισκοπή της Μόσχας.
Συγχρόνως, με την προτροπή της συζύγου του Σοφίας
Παλαιολογίνας έλαβε τον τίτλο του καίσαρα (caesar), όπως
ανακηρύσσονταν τα άρρενα τέκνα των Βυζαντινών
αυτοκρατόρων. Τίτλος που με τη ρωσική γλωσσική
παραφθορά έγινε τσάρος. Από την πλευρά της, η Σοφία
Παλαιολογίνα εισήγαγε και καθιέρωσε όλο το βυζαντινό
τυπικό στο παλάτι του συζύγου της, προκαλώντας την
αντιπάθεια των Βογιάρων αρχόντων.