ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ, ΛΕΞΙΚΗ ΠΕΝΙΑ

1. ΓΛΩΣΣΑ
Γλώσσα είναι κώδικας σημείων ορισμένης μορφής (γλωσσικής) με την οποία επιτυγχάνεται η
επικοινωνίας των μελών μιας γλωσσικής κοινότητας. (Γ. Μπαμπινιώτης)
Οι λειτουργίες της γλώσσας.
 Η γλώσσα είναι μέσο επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων και συντελεί στην κοινωνικοποίηση
του ανθρώπου. Προωθεί την:
-Ανάπτυξη διαλόγου και την ανταλλαγή απόψεων για την ειρηνική επίλυση των διαφορών.
-Διευκόλυνση της συνεργασίας, της συνεννόησης και του καλύτερου συντονισμού στον εργασιακό
χώρο, για ποιοτική βελτίωση του παραγόμενου έργου.
-Σύναψη διαπροσωπικών σχέσεων και την ανάπτυξη δεσμών φιλίας και αγάπης των ανθρώπων.
 Στο πολιτικό επίπεδο ως φορέας διάδοσης και έκφρασης ιδεών η γλώσσα αποτελεί το
βασικότερο παράγοντα για την ανάπτυξη πολιτικής συνείδησης, αφού ο διάλογος αποτελεί την
πεμπτουσία της δημοκρατίας. Με την εξασφάλιση της παρρησίας, διατυπώνονται ελεύθερα οι
απόψεις και οι ιδέες τόσο των μεμονωμένων ατόμων όσο και των οργανωμένων φορέων
(συνδικαλιστικές οργανώσεις, κόμματα κλπ). Με τη γλώσσα οι άνθρωποι διατυπώνουν και
διεκδικούν τα δικαιώματά τους, ασκούν κριτική και ελέγχουν την εκάστοτε εξουσία.
 Η ανάπτυξη των Επιστημών, των Γραμμάτων και των Τεχνών βασίστηκε στις λέξεις και ιδιαίτερα
στην ανάπτυξη του γραπτού λόγου. Η γλώσσα, δηλαδή, δεν είναι μόνο κώδικας ομιλίας αλλά και
κώδικας σκέψης.
 Αποτελεί μέσο έκφρασης των συναισθημάτων και του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου.
Με την έκφραση των σκέψεων και των προβλημάτων του ο άνθρωπος καταπολεμά την
εσωστρέφεια και τη μοναξιά. Με το διάλογο μετριάζονται τα συναισθήματα και αποφεύγονται
ακραίες εκδηλώσεις. Η γλώσσα ευαισθητοποιεί τους ανθρώπους και συντελεί στον ψυχικό
συμπλησιασμό τους.
 Η γλώσσα αποτελεί στοιχείο της πολιτιστικής και εθνικής ταυτότητας ενός λαού. Διασώζει και
μεταδίδει την εθνική κληρονομιά και προσδιορίζει την ταυτότητα ενός λαού ενώ αποτελεί
στοιχείο που τον διαφοροποιεί από τους άλλους λαούς.
Γλωσσική πενία είναι η αδυναμία του ανθρώπου να επιλέξει τις καταλληλότερες λέξεις για την
ακριβή απόδοση των σκέψεών του, ή το δανεισμό λέξεων από άλλες γλώσσες, με κίνδυνο
συρρίκνωσης της μητρικής του γλώσσας. Ο άνθρωπος αγνοεί το λεξιλογικό πλούτο της γλώσσας
του και κάνει πολλά λεκτικά σφάλματα.
Αίτια του φαινομένου
 Το σχολείο δεν αφιερώνει το χρόνο που απαιτείται ούτε εφαρμόζει τις κατάλληλες μεθόδους για
τη διδασκαλία της γλώσσας. Επίσης περιορίζει τη κριτική σκέψη και την πρωτοβουλία του
μαθητή, προωθώντας τη μηχανιστική μάθηση.
 Τα ΜΜΕ (τηλεόραση, τύπος, ραδιόφωνο κτλ.) στα οποία κυριαρχούν :
-Η εικόνα και ο ήχος έναντι του λόγου με αποτέλεσμα την υποχώρηση του λόγου και τον
περιορισμό του λεξιλογίου. Η κυριαρχία της εικόνας παθητικοποιεί τον άνθρωπο, συρρικνώνει τη
σκέψη και κατά συνέπεια τη γλωσσική του έκφραση.
-Η διαφήμιση με την πληθώρα ξένων εκφράσεων, το συνθηματικό λόγο, την επιτηδευμένη
ασυνταξία.
-Προγράμματα χαμηλής ποιότητας που δεν καλλιεργούν τη πλούσια γλωσσική έκφραση και την
πνευματική ανάπτυξη των ανθρώπων.

2.  Η τεχνολογική εξέλιξη και η επίδραση των αναπτυγμένων χωρών στις κοινωνίες των διαφόρων
χωρών. Η επιβολή ξένης ορολογίας είναι απαραίτητη για τη χρήση των σύγχρονων
τεχνολογικών επιτευγμάτων (υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα κ.λπ.) καθώς η απόδοσή τους στην
ελληνική είναι δύσκολη. Επίσης χαρακτηριστική είναι η εισβολή ξενόγλωσσων εκφράσεων μέσα
από το τραγούδι, τον κινηματογράφο και τα ΜΜΕ. Η υιοθέτησή τους είναι έντονη στη καθημερινή
ομιλία, ιδιαίτερα από τους νέους.
 Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και η ιεράρχηση των αξιών του ανθρώπου: Ο άνθρωπος
ενδιαφέρεται κυρίως για των απόκτηση υλικών αγαθών και λιγότερο για την πνευματική του
ανάπτυξη. Έχει ελάχιστο ελεύθερο χρόνο και διάθεση για κάθε τι πνευματικό. Για παράδειγμα
έχει απομακρυνθεί από το βιβλίο του οποίου η ανάγνωση είναι ανάπτυξη του νου αλλά και
καλλιέργεια της γλωσσικής έκφρασης.
 Ο μιμητισμός και η τάση ξενομανίας που διακρίνει ιδιαίτερα τους νέους. Οι νέοι ακολουθούν τα
ξενόφερτα πρότυπα ζωής και ψυχαγωγίας (η διάδοσή τους είναι γρήγορη λόγων των σύγχρονων
τεχνολογικών μέσων) για να εκδηλώσουν το νεωτεριστικό τους πνεύμα , με αποτέλεσμα να
υιοθετούν στην καθημερινή γλωσσική τους έκφραση ξένες λέξεις και φράσεις.
 Οι σύγχρονες απρόσωπες σχέσεις και η έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας λειτουργεί αρνητικά
και στη γλωσσική καλλιέργεια.