De archivaris op straat

2. Dia 1
Archief is enerzijds baken van betrouwbaarheid, authenticiteit en zekerheid (AW 95)
in tijd van informatie-overload
Tegelijk vormt het “instellingsdenken” een belemmering: de wet kan je
ondernemerschap onderdrukken, erfgoed impliceert behoud (behoudendheid) en het
depot symboliseert de geslotenheid.
Juist voor een archief is het beeld “out of the box” hogere symboliek wanneer je de
archiefdoos (de instelling, het depot) loslaat om bredere perspectieven te zien. Maak
eens een doos kapot, het is bevrijdend, want je ziet vanzelfsprekendheden die je
eerst niet zag en waar je dus ook niets mee deed.
In de Goudse context was dat:
dat de Bibliotheek, het Archief en het Museum in Gouda op loopafstand van elkaar
liggen en een goede setting is (Cultureel Kwartier) om gezamenlijk ambities te
formuleren
dat educatief medewerkers al bij elkaar binnen liepen
dat er in een zelfde periode 3 directeuren zaten die veranderingsgericht waren
Je ziet ineens de puzzelstukjes en een afspraak om de puzzel te gaan leggen is dan snel
gemaakt: geen kennismakingsafspraak maar een doe-bijeenkomst.

3.  Ik bied structuur, context en betrouwbaarheid
en ben authentiek
 Ik ben innovatief, weet goed aan geld te
komen en heb een breed netwerk
 Ik ben creatief, weet me goed te presenteren
en ben op zondag open!

4. Dia 2
Waar ben jij goed in, waarin kunnen we elkaar aanvullen en wat kunnen we
vervolgens gaan doen?

6. Dia 3
DOEN is daarbij het medicijn! Niet eerst randvoorwaarden schetsen, belemmeringen
oplossen etc.
We richtten een projectgroep op: “BAM! Cultuurplein” bestaande uit educatief
medewerkers van de drie organisaties met de vraag gezamenlijk iets te gaan
ontwikkelen voor het voortgezet onderwijs. Omdat de educatief medewerkers elkaar al
kenden is de samenwerking optimaal en ontstaat een leuk project “Moordspel” waarbij
leerlingen van de brugklassen 5 waargebeurde moorden in 17de eeuws Gouda moeten
oplossen en ze tegelijk kennis maken met de culturele instellingen. Van schaarste gaan
we naar overvloed: authentiek historische informatie is omgebouwd tot een creatief
spel en uitgezet over een breed onderwijsnetwerk!
Én we leren van elkaar in dit proces. Dat het heel belangrijk is elkaar te vertrouwen,
elkaar iets te geven, je organisatie open te stellen en je kwetsbaar op te stellen. Af en
toe gaan dan de gedachten door je hoofd dat de Bibliotheek jouw organisatie wil
“opeten”, want in transformatie / in een overlevingsstrijd verwikkeld, om die gedachte
snel als onzinnig naast je neer te leggen. Zie de mogelijkheden!

7. We hebben nog geen visie, die is nog niet geformuleerd, maar wel impliciet aanwezig:
“Ik ben omdat wij zijn” dat toewijding en relaties tussen mensen betekent. Soms is het
goed om een doos kapot te maken om als baken in stand te blijven.
De samenwerking levert vervolgens gelden van de ministeries van EZ en OC&W op voor
het bouwen van een geïntegreerde catalogus en gezamenlijke inlichtingenbalie
(collecties integraal doorzoekbaar en associatief zoeken): Goudanet. Vooral de digitale
dossiers die we later in deze omgeving ontwikkelen met burgers bieden de mogelijkheid
tot discussie en uitwisseling van kennis tussen instellingen en burgers (Sportstad,
waterstad, vrijhaven, plateel, migranten, boekenstad). In de dossiers zijn vele
“vrijwilligers” actief, en er is sprake van “collaborative storytelling”: mensen vertellen
hun persoonlijke verhaal op platformen, i.c. Goudanet. Het archief levert specifiek
archiefmateriaal dat burgers kunnen integreren in hun verhaal. Door de rol van burgers
doen we aan nieuwe vormen van productontwikkeling: Collaborative Storytelling is een
vorm van co-creatie en co-creatie verbindt burgers en instellingen aan elkaar. We
laten nu burgers toe in onze organisatie en ook hier is een kernelement: iets weggeven.

9. Dia 4
Deze ontwikkelingen trekken een nieuwe partner aan: de Haagse Hogeschool (lectoraat
informatietechnologie en samenleving). De HHS is geïnteresseerd in wat we DOEN: “dat
is interessant wat daar gebeurt, wij willen de samenwerking in Gouda als
onderzoeksterrein voor ons lectoraat”. Samen met hen richten we Laboratorium
Waterwolf op, een plek waar we via praktijkonderzoek willen uitvinden hoe onze
instellingen moeten transformeren om aansluiting te vinden bij de netwerksamenleving
en het mediagedrag van de nieuwe netwerkburger. Hoe definiëren we onze nieuwe rol
in deze samenleving zonder het baken dat we ook willen zijn los te laten? Met
Waterwolf creëren we als instellingen een onderzoekshouding. Dat is een nieuwe rol die
essentieel is voor het opereren in de netwerkmaatschappij.
In het lab gaan denken en doen samen, onderzoeken en maken, interveniëren,
netwerken en publiek maken. Visie ontstaat uit doen, infrastructuur (organisatie) volgt.
Een voorbeeld
Interventie “Vergeten eten”:
Interventie op de markt -> recepten uit verleden maken en “verkopen”, recepten retour
vragen, wat is uw lievelingsrecept, kijken wat communicatie oplevert
Visie: ontmoetingsplaats is niet alleen studiezaal, maar ook de markt, de agora, de stad
Organisatie: competenties aanpassen -> communiceren, leren denken in termen van
netwerken met burgers en businessmodellen: recepten / geld retour.

10. 4. X/HHS/BAM/Archief:
+ “De lerende stad”
3. HHS/BAM/Archief:
+ Laboratorium Waterwolf
en actieve burgers
2. BAM/Archief:
+ Goudanet en
projectbureau BAM
1. Archief:
studiezaal en
instellingswebsite

11. Dia 5
we gaan van schaarste naar overvloed (meer producten, meer publiek en netwerk)
samenwerking is essentieel voor het verwerven van nog meer nieuwe interessante
partners (HHS etc.) -> intrinsieke waarde, grootte netwerk, kwaliteit netwerk.
een onderzoekshouding is essentieel voor het kunnen opereren in de
netwerksamenleving
co-creatie is een nieuwe vorm van productontwikkeling passend in een
netwerkomgeving
laat steeds meer partijen toe tot je organisatie: stand alone (depot en studiezaal) ->
instellingen (Moordspel en Goudanet) -> publiek (dossiers /CS en blogs op GHA) ->
opgaan in samenleving: de lerende stad.
Uiteraard zijn er belemmeringen. In Gouda weerstand bestuur, weinig ambitie
gemeenten, maar ook dus je eigen box. Bovenal is het je eigen blokkade die je niet laat
beseffen dat je in een samenleving terecht bent gekomen waar ”geven” bovenaan is
komen te staan en niet meer concurrentie. Als je dat beseft zie je ineens een
omgekeerde piramide. Je krijgt veel terug als je geeft. Een waardespiraal.

13. .

14. Het ontbreekt subsidiegevers aan een visie op het
functioneren van erfgoed in een digitale
samenleving, als de toegankelijkheid een
collectieve zaak wordt, moeten zij de instellingen
faciliteren in het participeren in het collectief.

15. Het “instellingsdenken” ontneemt ons het inzicht
op de betekenis van de netwerksamenleving.
Daardoor zien we alleen onze inherente
eigenschappen (identiteit en kerntaken) en
verloopt samenwerking gebrekkig.

16. De nieuwe archivaris heeft het
Woudlopershandboek op zijn nachtkastje
liggen en niet langer Archiefbeheer in de
praktijk.
Niet de bron, maar de mens staat centraal in de
nieuwe samenleving.

17. De netwerksamenleving gaat uit van
schenken, toevoegen, geven. Dat betekent
het beschikbaar stellen in een gesloten
omgeving niet langer houdbaar is.

18. Archief 2.0 is de plek voor het ontwikkelen
en delen van die visie op het functioneren in
een netwerksamenleving.