Sejarah Sosial Moden IPGKTB

Cetakan Pertama 2016
Hak Cipta Terpelihara
Hak Cipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-mana bahagian artikel, dan isi
kandungan buku ini dalam apa jua bentuk dan dengan cara apa jua sama ada secara elektronik, fotokopi,
mekanik, rakaman, atau cara lain sebelum mendapat keizinan bertulis daripada pihak Jabatan Kajian
Sosial, IPG Kampus Tuanku Bainun, 14000 Bukit Mertajam, Pulau Pinang.

Penghargaan
Guru-guru pelatih opsyen Sejarah IPG Tuanku Bainun semester 5 PISMP telah memberi sumbangan ke
arah menulis sejarah sosial Malaysia kerana bagi mengisi tema-tema yang terdapat dalam sejarah sosial
Malaysia. Guru pelatih yang terlibat sememangnya adalah pengkhususan sejarah dan layak.
Banyak kekosongan perlu diisi dalam bidang sejarah sosial Malaysia memandangkan
pengkajian Sejarah banyak tertumpu kepada bidang politik negara, sejarah penjajahan negara dan
sebagainya. Jika sekiranya hanya beberapa orang sejarawan sahaja ditugaskan menulis kembali sejarah
sosial Malayasia, kerja itu akan memakan masa yang berpanjangan.
Sambutan para guru pelatih yang diberikan itu amatlah menggembirakan. Mereka bukan
sahaja hanya menjalankan penyelidikan, tetapi mutu kerja yang diajukan sangatlah tinggi dan pernah
dipuji oleh beberapa orang pensyarah. Jabatan Kajian Sosial dibawah Unit Sejarah memang mempunyai
tujuan untuk mengeluarkan lebih banyak monograf seperti ini pada tahun-tahun akan datang supaya
penuntut sejarah sama ada di sekolah, universiti, juga orang ramai dapat menambahkan pengetahuan
mereka tentang sejarah sosial tanah air.
Guru pelatih sejarah yang bertungkus-lumus memberi bantuan dan sumbangan kepada
usaha memperkaya sejarah sosial Malaysia, saya ucapkan ribuan terima kasih. Saya juga suka
mengambil kesempatan ini untuk mengucapkan penghargaan kepada semua pensyarah yang banyak
membantu dan mengorbankan masa lapanya untuk menguruskan segala kerja berhubung dengan
penerbitan.
Sekian, Terima Kasih
DR. Sivarajan A/l Ponniah,
En Zahari Bin Zainal,
Pensyarah Unit Sejarah,
IPG Kampus Tuanku Bainun.
September 2016.

Prakata
Pengetahuan tentang sejarah sosial di Malaysia sehingga kini masih cetek. Kebanyakan kajian yang
diselenggarakan sekarang kurang mengkaji bidang sosial sejarah. Jadi jelaslah bahawa masyarakat
kurang mengetahui sejarah sosial negara kita.
Sememangnya buku Sejarah Sosial Malaysia ini tidak menjawab semua soalan. Walaupun
begitu, ia telah memberi gambaran tentang sejarah sosial di negara kita. Dalam buku ini dibincangkan
bagaimana penubuhan-penubuhan pusat pendidikan dan badan berkanun. Malahan itu dalam buku ini
dibincangkan juga berkaitan dengan tokoh-tokoh pendidikan, tokoh-tokoh sejarah dan dimuatkan juga
sejarah sesuatu etnik di dalam buku ini.
Buku ini diharapkan memberi manfaat kepada semua golongan masyarakat sebagai bahan
tambahan untuk mengetahui lebih lanjut berkaitan sejarah sosial Malaysia. Para pelajar di sekolah,
universiti dan orang awam seharusnya cuba membaca buku ini untuk mendapatkan suatu perspektif yang
lebih mendalam tentang perkembangan sejarah sosial di Malaysia kerana penulisan ini adalah himpunan-
himpunan yang yang baru dikaji oleh guru-guru pelatih sejarah IPGK Tuanku Bainun.
Terbitan pertama ini sudah pasti mempunyai kelemahan dan kekurangan yang akan
diperbaiki dari semasa ke semasa hasil dari maklum balas yang kami terima. Seterusnya harapan kami
buku ini akan menjadi bahan rujukan pada peringkat IPG dan universiti pada satu masa nanti apabila
proses pemurnian secara holistik selesai dilaksanakan. Oleh itu, pihak kami menerima dengan hati yang
terbuka jika tidak mendapat sebarang pandangan dan ulasan yang membina tentang buku ini.
September 2016.
DR. Sivarajan A/L
Ponniah,
Zahari Bin Zainal,
Pensyarah Jabatan Kajian Sosial,
IPGK Tuanku Bainun.

KANDUNGAN
PERKRA HALAMAN
PENGHARGAAN i
PRAKATA ii
KANDUNGAN iii
PENUBUHAN MAKTAB PERGURUAN TUANKU BAINUN, BUKIT MERTAJAM, PULAU PINANG.
Jamilah Binti Mustakim
1
MAKTAB MAHMUD ALOR SETAR 1938-1985: SUMBANGAN KEPADA PENDIDIKAN DI MALAYSIA.
Siti Norzaidah Binti Kamaruddin
24
PERKEMBANGAN SEKOLAH MELAYU PERMATANG BERTAM, KEPALA BATAS TAHUN 1918 HINGGA
1945.
Nur Amira Binti Hasin @ Hashim
45
SEJARAH DAN SUMBANGAN DAERATUL MAARIFIL WATANIAH TERHADAP PENDIDIKAN AGAMA
KEPALA BATAS, PULAU PINANG
Sharifah Zuraihah Binti Syed Hamid
63
PERKEMBANGAN DAN PERANAN SEKOLAH MENENGAH AGAMA NAHDHAH HASANAH DARI TAHUN
1946 HINGGA 2000
Nurul Huda Binti Mohd Faudzi
82
MAKTAB SULTAN ABU BAKAR ( ENGLISH COLLEGE), JOHOR BAHRU, JOHOR DARI TAHUN 1914-1967
Santhiah A/P Sunthararaju
99
PENUBUHAN DAN PERKEMBANGAN RIDA DAN MARA PADA TAHUN 1950 HINGGA 2013
Muhamad Syafiq Bin Hussin
109
PENUBUHAN DAN PERANAN JABATAN ZAKAT NEGERI KEDAH DARI TAHUN 1995 HINGGA 2005
Sharifah Nur Atiqah Binti Syed Ghalib
138
PENGLIBATAN TAN SRI P. RAMLEE DALAM INDUSTRI SENI DARI TAHUN 1929 HINGGA 1973
Nur Izzati Binti Abdul Jamil
166
KRISHNAN TAMBUSAMY : TOKOH GURU DAN TOKOH SUKAN
Raja Norazlinda Binti Raja Abdul Rahim
179
KEMASUKAN PENDATANG ASING TANPA IZIN DARI SELATAN FILIPINA DAN KESAN SOSIAL
TERHADAP MASYARAKAT SETEMPAT DI SABAH DARI 1970 HINGGA 2013
Jay Freslly John
202
SEJARAH PERKEMBANGAN ORANG JAWA DI KAMPUNG TEBUK MUFRAT
Ahmad Khobir Bin Muslim Buhari
225
SUMBANGAN DAN PENGLIBATAN MASYARAKAT INDIA MUSLIM DI PULAU PINANG
Nur Syahirah Syaza Binti Mohd Deli
242
SEJARAH PENANAMAN TEMBAKAU DI DAERAH BACHOK, KELANTAN
Mohd Amirul Hatta Bin Md Mokhtar
257

LATAR DAN SUMBANGAN GEREJA KATOLIK CHRIST THE KING SUNGAI PETANI, KEDAH TERHADAP
PERKEMBANGAN PENDIDIKAN KEAGAMAAN DARI TAHUN 2013 HINGGA 2015
Henrieta A/P Thomas
269
SYARIKAT PERUSAHAAN OTOMOBIL NASIONAL SDN. BHD ( PROTON ) : PEMANGKIN EKONOMI
NEGARA MALAYSIA DARI TAHUN 1983 HINGGA 2014
Priiya A/P K. Ganeson
276

PENUBUHAN MAKTAB PERGURUAN TUANKU BAINUN BUKIT MERTAJAM, PULAU PINANG
JAMILAH BINTI MUSTAKIM
1.0 Pengenalan
Maktab Perguruan Tuanku Bainun pada awalnya dikenali sebagai Maktab Perguruan Bukit Mertajam,
perubahan nama ini berlaku pada tahun 1994, yang kemudiannya di naik takraf kepada institut bermula
pada April 2006. Maktab Perguruan Tuanku Bainun siap sepenuhnya pada awal tahun 1993. Keluasan
kampus ini meliputi 66.38 ekar tanah dan dianggarkan menelan kos sebanyak Rm 38 juta. Kampus ini
merupakan antara kampus yang termoden dan dilengkapi dengan pelbagai kemudahan bagi kakitangan
dan juga para guru pelatih.
2.0 Sejarah Ringkas Kemasukan Pensyarah dan Pelajar
Kumpulan pensyarah pada awal penubuhan maktab ini adalah seramai sembilan orang yang terdiri
daripada lapan orang pensyarah lelaki dan seorang pensyarah wanita. Pensyarah-pensyarah ini terdiri
daripada pensyarah dari maktab-maktab perguruan yang terdapat di seluruh Malaysia. Selain itu terdapat
juga pensyarah yang berasal daripada kalangan guru yang berpengalaman di sekolah.
Meskipun begitu, sembilan orang pensyarah ini bukanlah jumlah sebenar pensyarah yang
terdapat di kampus tersebut. Tetapi sembilan orang pensyarah ini merupakan pensyarah yang terawal
melapor diri untuk berkhidmat di Maktab Perguruan Bukit Mertajam. Jumlah sebenar bilangan pensyarah
sehingga akhir tahun 1992 adalah seramai 18 orang. (kajian penuh pada halaman 8 )
Pada awal penubuhan, disebabkan faktor pembinaan yang belum siap sepenuhnya,
pensyarah dan guru-guru pelatih terpaksa ditempatkan sementara di beberapa buah maktab perguruan
lain. Sebagai contoh, pensyarah Encik Rosli Bin Abu Bakar yang ditugaskan untuk mengurus dan
mengendalikan guru pelatih yang terdiri daripada dua kumpulan Kursus Perguruan Asas Pengajian
Bahasa Inggeris yang ditempatkan sementara di Maktab Perguruan Ipoh, Hulu Kinta, Perak bermula Julai
1992 sehinggalah November 1992.

3.0 Sejarah Perasmian Secara Ringkas
Majlis perasmian institut ini telah disempurnakan oleh Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda Raja
Permaisuri Agong Tuanku Siti Bainun binti Mohd Ali pada 18 April 1994. Perasmian institut ini merupakan
hari bersejarah dan telah dihadiri tokoh-tokoh terkemuka seperi Tuan Yang Terutama Gabenor Pulau
Pinang, Yang Amat Berhormat Ketua Menteri Pulau Pinang, Yang Berhormat Menteri Pendidikan, Ketua
Setiausaha Kementerian Malaysia dan Pengetua-Pengetua Maktab Perguruan dari seluruh Malaysia
pada masa itu.
Antara kemudahan yang dimilik oleh institut ini termasuklah sebuah dewan perhimpunan
yang mampu menampung seramai 1,000 orang pada satu-satu masa, astaka sukan yang terdapat sebuah
padang bola sepak dan juga trek larian 400 meter, gimnasium, gelangan sukan terbuka, lima blok asrama,
surau, kuartes dan rumah kakitangan, kafetaria, kantin, pusat sumber, bangunan pra sekolah, dua buah
dewan kuliah dan tiga bilik akademik dan bengkel.
4.0 Sejarah Ringkas Kemasukan Pelajar
Pada peringkat awal, Maktab Perguruan Tuanku Bainun Bukit Mertajam hanya menawarkan kursus
perguruan asas yang akan menyediakan guru-guru sekolah rendah. Kursus-kursus tersebut ialah PSR (
Pengajian Melayu ), PSR ( Pengajian Inggeris ), PSR ( Pengajian Cina ), PSR ( Pengajian Matematik )
dan PSR ( Pengajian Muzik ). Pengambilan pelatih-pelatih baru bagi semester satu sesi 1992/1994
seramai 510 orang dalam 18 unit telah dimulakan Julai 1992.1
Bagaimanapun pelatih-pelatih sesi perkenaan ditempatkan sementara di maktab-maktab
perguruan lain di Semenanjung Malaysia kerana kampus maktab ini belum dapat digunakan sepenuhnya.
Penempatan pelatih sesi 1992/1994 ke kampus yang ini dilakukan pada 12 Disember 1992. Walau
Bagaimanapun hanya seramai 379 orang sahaja yang ditempatkan di maktab ini dalam 13 unit. Manakala
bakinya menetap di maktab asal.2
Pengambilan pelatih-pelatih baru bagi semester satu sesi 1993-1995 pula seramai 458
orang yang memulakan pengajian pada 5 Julai 1993. Pengambilan baru ini di tambah dengan PSR (
Pengajian Agama Islam ) dan PSR ( Pengajian Tamil ). Bagi pengambilan Disember 1993, seramai 238
orang pelatih dalam 14 unit telah memulakan pengajian pada 6 Disember 1993. Pengambilan ini telah
ditambah dengan satu pengajian baru iaitu PSR ( Pengajian Sains ). Pengambilan pelatih baru bagi
semester 1 sesi 1994/1996 ialah seramai 515 orang yang memulakan pengajian pada 11 Julai 1994.
1
(t.p) Majalah Maktab Perguruan Tuanku Bainun.Edisi Pertama.(t.t.p): (t.n.p).1995. Hlm 6
2
ibid

Pengambilan baru ini telah ditambah dengan PSM ( Pengajian Ekonomi Rumahtangga ), PSM ( Pengajian
Kemahiran Hidup ) dan PSM ( Pengajian Kemahiran Hidup Bersepadu )3
Pada tahun 1996 Kursus Perguruan Asas (KPA) telah digantikan kepada Kursus Diploma
Perguruan Malaysia (DPM). Pengambilan pertama Kursus DPM ini adalah pada tahun 1996, diikuti
dengan pengambilan kedua pada Julai 1997, dan ambilan ketiga pada Julai 1998.
5.0 Perubahan Nama
Nama asal Maktab Perguruan Tuanku Bainun adalah Maktap Perguruan Bukit Mertajam, pada awalnya
nama ini diberikan sempena nama lokasi maktab ini didirikan.
Pada tahun 1994, nama baru maktab ini diumumkan secara rasmi sewaktu majlis perasmian
pembukaan maktab yang dilakukan oleh Permaisuri Agong ke-9 Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka
Baginda Raja Permaisuri Agong Tuanku Siti Bainun binti Mohd Ali. Penukaran nama ini dilakukan atas
permintaan Timbalan Perdana Menteri Dato’ Seri Anwar Ibrahim dan Kementerian Pendidikan Malaysia
pada ketika itu, yang ingin menamakan maktab ini bersempena nama tokoh negarawan.4
Pemilihan nama Maktab Perguruan Tuanku Bainun disebabkan empat faktor utama. Faktor
yang pertama kerana Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda Raja Permaisuri Agong Tuanku Siti
Bainun binti Mohd Ali merupakan anak jati kelahiran Pulau Pinang5
. Kedua, baginda merupakan bekas
pelajar Teacher Training College, Kirby di United Kingdom.6
Ketiga adalah disebabkan baginda pernah
menjadi guru selama 22 tahun7
dan mengajar di beberapa sekolah di Kuala Lumpur, Seremban (Negeri
Sembilan), Raub (Pahang), Taiping (Perak) dan Kuantan (Pahang). Faktor keempat dan yang paling
utama kerana baginda merupakan Raja Permaisuri Agong ke-9 pada waktu itu.8
Seiring dengan keputusan cabinet yang bersetuju untuk menaik taraf maktab menjadi institut
pada tahun 20089
,nama maktab ini ditukar sekali lagi kepada Institut Pendidikan Guru Malaysia, Kampus
Tuanku Bainun. Penjenamaan semula bertujuan untuk mengangkat nama maktab agar sama taraf
dengan universiti yang turut menawarkan kursus-kursus perguruan.
3
(t.p) Majalah Maktab Perguruan Tuanku Bainun. op.cit.Hlm 6
4
Shahidan Hashim. (2015, Mac 12 ) Pensyarah IPG Kampus Tuanku Bainun. Personal Interview. Pulau Pinang
5
Ibid
6
ibid
7
ibid
8
ibid
9
( t.p ) Keratan Akhbar. 27 Maktab Naik Taraf Institut Pendidikan : Kerajaan Mahu Siwazah Pengajar Di Semua
Sekolah Menjelang 2010. Diambil Daripada Berita Pendidikan Guru Kementerian Pelajaran Malaysia. Bil 2 : Jilil 28,
2005 Ogos. Hlm 3

Perubahan nama maktab kepada insititut telah mengantikan Kursus Sijil Perguruan kepada
Program Ijazah Sarjana Muda Perguruan (PISMP) bermula pada April 2006. Pelancaran menaik taraf
maktab kepada institut pertama kali dilakukan di Institut Pendidikan Guru Malaysia, Kampus Tun Abdul
razak, Kota Samarahan, Sarawak oleh Menteri Pelajaran Dato Seri Hishammuddin Tun Hussein Onn
pada Mei 200610
Pada tahun 2007, nama kampus ini diubah sekali lagi dengan mengantikan nama Institut
Pendidikan Guru Malaysia, Kampus Tuanku Bainun, kepada Institut Pendidikan Guru Kampus Tuanku
Bainun ataupun singkatannya IPGKTB.
6.0 Logo
6.1 Logo Asal Maktab Perguruan Tuanku Bainun (1992)
Logo asal Maktab Perguruan Tuanku Bainun dicipta oleh Encik Harme Bin Abdullah11
pada tahun 1992.
Reka bentuk logo diasaskan daripada buku, pen dan tangan, dicantumkan sekali dengan bentuk bujur
bagi melahirkan suatu identiti.
Terdapat tiga simbol utama yang terdapat dalam logo yang membawa erti yang berbeza.
Buku melambangkan ilmu. Pen melambangkan ketajaman fikiran dan penyambung kepada dunia
keilmuan. Tangan bermaksud kepimpinan yang berwibawa serta melambangkan kesemuanya itu
haruslah diperolehi melalui usaha dan doa agar kehidupan direstui.12
. Simbol buku pula mengandungi
cogan kata Maktab iaitu “ Pendidik Pengasas Budaya Ilmu”.
10
(t.p ). Berita Pendidikan Guru Kementerian Pelajaran Malaysia. Bil 2 : Jilil 9. 2006 Ogos. Hlm, 24 - 25
11
Shahidan Hashim. (2015, Mac 12 ). op.cit
12

Terdapat empat warna yang terdapat dalam logo ini. Warna putih yang
membawa maksud kebersihan, merah melambangkan kecekalan, hijau pucuk pisang melambangkan
kesuburan dan kesejahteraan dan kuning yang melambangkan kedaulatan dan keagongan.13
6.2 Logo Baru Institut (2006)
Logo baru institut mula diguna pakai pada tahun 2006. Logo ini menggabungkan simbol buku dan
beberapa huruf.
Simbol lima lapisan buku yang terdapat di dalam logo ini melambangkan ilmu serta
melambangkan lima Prinsip Rukun Negara dan Rukun Islam, selain itu simbol buku juga membawa
maksud untuk melahirkan generasi yang seimbang dari aspek jasmani, emosi, rohani, intelek dan juga
sosial, seiring dengan matlamat Falsafah Pendidikan Negara. Simbol buku yang disusun secara
bertingkat melambangkan perkembangan di dalam pendidikan yang telah berlaku secara berperingkat-
peringkat iaitu bermula dengan Kursus Perguruan Asas (KPA), Kursus Diploma Perguruan Malaysia
(KDPM), Kursus Perguruan Lepasan Diploma dan Ijazah (KPLD dan KPLI ), Kursus Pra Ijazah Sarjana
Muda Perguuan dan Kursus Ijazah Sarjana Muda Perguruan14
Huruf G yang terdapat pada latar belakang logo adalah singkatan untuk perkataan Guru,
Gigih, Generasi, Gemilang dan Global. Manakalah perkataan IPGKTB merupakan akronomi kepada
Institut Pendidikan Guru Kampus Tuanku Bainun. Berilmu Mendidik merupakan motto bagi kampus ini.
Logo yang baharu ini mengunakan empat warna utama yang terdiri daripada warna putih
untuk melambangkan bersih, suci, murni dan tulin, warna kuning untuk melambangkan intelek dan
cemerlang, warna ungu melambangkan unggul dan terbilang, serta warna biru yang membawa maksud
perpaduan dan harmoni.
13
14
Laman web rasmi IPGKTB. http://ipgktb.edu.my/viewpage.php?page_id=15.

7.0 Prasarana Institut
Melihat kepada infrastruktur dan prasarana institut ini merupakan antara yang termoden pada waktu
tersebut, yang menelan belanja sebanyak RM 38 juta dengan keluasan kampus seluas 66.38 ekar.
Dilengkap dengan kemudahan-kemudahan bagi kakitangan dan juga guru pelatih. Antara prasarana yang
terdapat di institut ini adalah dewan perhimpunan, bangunan pentabiran, bilik kuliah, dewan kuliah, pusat
sumber, asrama, kantin, kafeteria, bangunan Unit Latihan Dalam Perkhidmatan, kuarters kakitangan,
bangunan Unit Gerak Kerja Kokurikulum (GERKO), gimnasium Engku Aziz, Bangunan persatuan dan
kelab, bangunan pra sekolah, garaj kenderaan, padang permainan, stor dan juga galeri seni.
Pada awal operasi 1992, dewan perhimpunan ataupun dewan utama belum siap
sepenuhnya dan belum mempunyai nama sehinggalah awal tahun 1993 nama Dewan Aminuddin Baki
telah dipilih untuk menghargai jasa “bapa pendidikan Malaysia” merangkap bekas Penasihat Pendidikan
Malaysia (kini dikenali sebagai Ketua Pengarah Pendidikan).
Bilik-bilik pembelajaran ataupun bilik kuliah merangkumi tiga blok utama iaitu Blok A yang
mengabungkan pejabat pentadbiran, Blok B, serta Blok C. Dikatakan bahawa pada tahun 1992 keluasan
sebenar satu bilik kuliah bersamaan dengan dua buah kelas yang digunakan di kampus pada masa kini
(2016), ini berlaku disebabkan pertambahan bilangan pelajar, keadaan ini memaksa pihak institut untuk
membuat pembahagian kelas bagi menampung jumlah pelajar yang semakin ramai.15
Terdapat tiga buah dewan kuliah yang terdiri daripada Dewan Kirkby, Dewan Ungku Azizi
dan juga Dewan Kuliah C ataupun Dewan Kuliah Tun Hamdan. Nama Dewan Kirkby diambil bersempena
nama Kolej Kirkby di Liverpool yang merupakan tempat latihan bakal-bakal guru daripada Tanah
Melayu16
. Dewan Kuliah Ungku Aziz pula digunakan bersempena dengan nama tokok pendidikan dan
juga ahli ekonomi negara YM Prof. Unku Abdul Aziz Bin Ungku Abdul Hamid. Kedua-dua dewan ini
didirikan bersebelahan dengan bangunan pentadbiran dan bilik kuliah, dan terletak tengah-tengah laluan
menuju ke perpustakaan (kanan) dan juga bangunan pentadbiran (kiri). Untuk Dewan Kuliah Tun Hamdan
pula terletak di tingkat tiga Blok C dan diberi nama sempena dengan Tun Tan Seri Datu Dr. Haji Hamdan
Bin Sheikh Tahir yang merupakan bekas Ketua Menteri Pulau Pinang.
Menyambut tahun 2005, Maktab Perguruan Tuanku Bainun memperkenalkan beberapa
batang jalan, dataran dan bangunan dengan nama tokoh pendidik dan nilai-nilai murni17
seperti Za’ba,
Aminuddin Baki, Ibd Khaldun, Ar-Razi, Ungku Aziz, Gemilang, Harmoni dan sebagainya.
15
Rosmah Ramli. (2013, September 14 ) Pensyarah IPG Kampus Tuanku Bainun. Personal Interview. Pulau Pinang
16
Petikan diambil daripada info yang terdapat di dalam Dewan Kuliah Kirkby di Kampus Tuanku Bainun.
17
Maniyamin Bin Haji Ibrahim. Berita Pendidikan Guru Kementerian Pelajaran Malaysia. Bil 3 : Jilil 26. 2004
Disember. Hlm 30

Tidak ketinggalan nama-nama bekas pengetua ataupun pengarah MPTB juga diabadikan
pada setiap laluan seperti Laluan Ariffin Yahya, Laluan Adnan Abdul Rahman, Laluan Haji Mohamad
Muda, Laluan Haji Md. Akhir Shafie dan tidak ketinggalan Laluan Haji Ismail Din.
Tujuan penamakan lokasi ini bagi memudahkan pengurusan pentadbiran di samping
mengenang jasa tokoh-tokoh berkenaan. Penstrukturan semula nama-nama dataran, jalan juga bagi
memperkasakan lagi MPTB18
8.0 Lagu Institut
Lagu Maktab Perguruan Tuanku Bainu direka oleh Puan Yong Yoon Chin, Encik Hashim Muzbidi Ahmad,
Encik Idris Samad dan juga Encik Mohd Shapee Mohd Zain19
. Lagu ini direka pada tahun 1994 dan telah
menjadi lagu kebanggaan kampus semenjak itu.Menurut Encik Shahidan Hashim lagu maktab ini
mengalami beberapa perubahan lirik seiring dengan perubahan nama maktab menjadi institut. Menurut
beliau lagi , lagu maktab ini antara lagu yang unik kerana mempunyai tiga rentak yang berbeza,
berbanding dengan maktab lain yang mempunyai dua rentak sahaja.
Lirik lagu di sebelah kiri merupakan lirik lagu yang asal manakala lirik lagu yang disebelah
kanan merupakan lirik lagu yang terbaru. Secara keseluruhan terdapat lima perubahan lirik yang
dilakukan terhadap lagu asal seperti mana yang telah diblodkan di sebelah.
Berdiri Megah tersergam indah
Maktab Perguruan Tuanku Bainun
Gedung Sebaran ilmu budaya
Teras cemerlang impian semua
Dari tiap ceruk20
/ negeri kami datang
Dengan tekad wajar berjuang
Membina memaju serta menjulang
Demi anak tersayang
Marilah berus’ha segera
Menuju arah hidup sejahtera
Itulah sumpah dan ikrar kamu
Penghuni suci, maktab terpuji
Berdiri Megah tersergam indah
Institut Perguruan Tuanku Bainun
Gedung Sebaran ilmu budaya
Teras cemerlang impian semua
Dari setiap negeri kami datang
Dengan tekad wajar berjuang
Membina memaju serta menjulang
Demi anak tersayang
Marilah berusaha segera
Menuju arah hidup sejahtera
Itulah sumpah dan ikrar kamu
Penghuni suci, institut murni
18
Shahidan Bin Hashim. ( 2015, Mac 12 ), Op.Cit
19
20
Shahidan Bin Hashim. ( 2015, Mac 12 ), Op.Cit ( berdasarkan rakaman temubual, Encik Shahidan menyatakan
pada asalnya perkataan Ceruk digunakan sebelum digantikan dengan perkataan Neger )

Menyimpan hasrat cemerlang diri
Khidmat kepada ibu pertiwi21
Menyimpan hasrat cemerlang diri
Khidmat kepada ibu pertiwi22
9.0 Senarai Tenaga Pengajar Dan Senarai Pengetua/ Pengarah
Bersesuaian dengan perkembangan semasa, bilangan pensyarah sentiasa meningkat dari tahun ke
setahun. malah kelayakan pensyarah untuk mengajar turut diambil kira bagi merealisasikan penubuhan
Institut Pendidikan Guru Malaysia. Justeru bilangan dan kelayakan pensyarah Institut Perguruan
memperlihatkan peningkatan yang memberangsangkan.
Pada tahun 1992 hanya terdapat sembilan orang pensyarah terawal yang melapor diri dan
mula berkhidmat pada Jun 1992, pada penghujung tahun 1992 seramai 18 orang pensyarah baru bagi
mengajar guru pelatih sesi 199/199423
. Meskipun begitu, pada awalnya bilangan pensyarah tidak
mencukupi akibat daripada bilangan pelajar yang terlalu banyak. Menurut Encik Shahidan Bin Hashim,
beliau terpaksa mengajar selama 22 jam seminggu bagi menampung kekosongan pensyarah pada waktu
tersebut, dan ada pensyarah yang mengajar dua hingga tiga subjek meskipun subjek tersebut bukan
kepakaran mereka.24
Pada tahun,- tahun berikutnya pula berlaku perubahan jumlah pensyarah yang mengajar di
institut ini sepanjang tahun 1992 sehinggalah 2010. Jumlah tersebut adalah 106 orang (1997), 126
(2004), 138 (2007), 168 (2008), 165 (2009) dan 182 (2010).
Sembilan orang pensyarah perintis MPTB adalah, Encik Adnan Bin Abdul Rahman
(Pengetua, Maktap Perguruan Pasir Panjang), Encik Hashim Bin Morshidi (Timbalan Pengetua Maktab
Perguruan Sandakan), Tuan Haji Abdul Rahman Othman (Ketua Jabatan Kajian Sosial, Maktab
Perguruan Sri Pinang), Tuan Haji Idris bin Abd Samad (Pensyarah Jabatan Pengajian Melayu,
Kementerian Pelajaran Malaysia), Encik Mohd Fathil Bin Abd. Majid (Pensyarah Jabatan Kajian Sosial,
Maktap Sri Pinang), Encik Hashim Bin Othman ( Pensyarah Jabatan Pengajian Melayu, Maktab Sri
Pinang), Encik Razid Bin Abdul Karim (Pensyarah Jabatan Kajian Sosial, Sekolah Menengah Bukit
Gantang), Puan Yong Yoon Chin ( Pensyarah Muzik ), Encik Mohd Shapee Bin Mohd Zain (Pensyarah
Muzik/Sains, Sk.Sg Dua Butterworth).
Sehingga tahun 2008 seramai lapan orang pengetua ataupun pengarah yang pernah
menjawat jawatan tersebut. Lapan orang tersebut adalah. Encik Adnan Bin Abdul Rahman (1992-1994),
Encik Ariffin Bin Yahaya (1994-2001), Tuan Haji Mohd Akhir Bin Sahfie ( Februari 2001-Ogos 2001), Tuan
Haji Mohamad Bin Muda (Oktober 2001-April 2003), Tuan Haji Ismail Bin Din (Mei 2003- Mac 2005), Tuan
21
22
23
Shahidan Hashim. (2015, Mac 12 ). op.cit
24
ibid

Haji Mohd Adenan Bin Deraman (Jun 2005-September 2006), Puan Hajah Asmah Bt Yahaya (September
2006-Disember 2007), Puan Hajah Rohani Bin Ismail ( Januari 2008 ).
10.0 Peristiwa Perasmian Maktab Perguruan Tuanku Bainun
Maktab Perguruan Tuanku Bainun telah dirasmikan pada 18 April 1993 oleh Duli Yang Maha Mulia Seri
Paduka Baginda Raja Permaisuri Agong Tuanku Bainun disebabkan empat faktor utama. Faktor yang
pertama kerana Duli Yang Maha Mulia Seri Paduka Baginda Raja Permaisuri Agong Tuanku Siti Bainun
binti Mohd Ali merupakan anak jati kelahiran Pulau Pinang25
. Kedua, baginda merupakan bekas pelajar
Teacher Training College, Kirby di United Kingdom (1952-1954)26
. Ketiga adalah disebabkan baginda
pernah menjadi guru selama 22 tahun27
dan mengajar dibeberapa sekolah di Kuala Lumpur, Seremban
(Negeri Sembilan), Raub (Pahang), Taiping (Perak) dan Kuantan (Pahang). Faktor keempat dan yang
paling utama kerana baginda merupakan Raja Permaisuri Agong ke-9 pada waktu itu.28
Berdasarkan keempat-empat faktor tersebut pihak maktab dan Kementerian Pendidikan
Malaysia dengan kelulusan daripada Timbalan Perdana Menteri merangkap ahli Parlimen Permatang
Pauh bersetuju untuk menggunakan nama Maktab Perguruan Tuanku Bainun (MPTB) mengantikan
nama Maktab Perguruan Bukit Mertajam (MPBM). Wakil daripada Kementerian Pendidikan Malaysia
bersama-sama dengan Pengetua MPBM Encik Adnan Bin Abdul Rahman telah menghadap Duli Yang
Maha Mulia Seri Paduka Baginda Raja Permaisuri Agong Tuanku Siti Bainun untuk memohon perkenan
baginda berkenaan dengan menggunakan nama baginda sebagai nama maktab ketika itu. Kesan
daripada peristiwa tersebut maka nama Maktab Perguruan Tuanku Bainun telah digunakan mengantikan
nama maktab sebelum ini.
Tarikh perasmian yang telah ditetapkan adalah pada 18 April 1993. Tempoh persiapan
memakan masa selama tiga hingga empat bulan. Sepanjang tempoh tersebut terdapat beberapa perkara
yang mengalami perubahan seperti menu santapan diraja. Menurut Encik Shahidan baginda permaisuri
teringin untuk makan makanan yang dimasak oleh seorang tukang masak yang berada di Pulau Pinang,
nama tukang masak tersebut tidak dapat diingati oleh beliau.29
Kesan daripada permintaan itu, pihak
maktab dan pengurusan bertugus lumus untuk mencari tukang masak tersebut.
Pada tarikh yang ditetapkan, terdapat beberapa peristiwa yang terjadi yang mengakibatkan
beberapa perubahan dilakukan. Salah satu peristiwa tersebut adalah ketika ketibaan baginda.
Perancangan awal menyatakan baginda akan tiba dengan menaiki helikopter dan mendarat di padang
25
Shahidan Hashim. (2015, Mac 12 ). Op.Cit
26
ibid. (
27
ibid
28
29
ibid

Asta Waja (Padang MPTB) tetapi pada hari kejadian baginda tiba di Kepala Batas seterusnya menaiki
kenderaan diiringi pengawal-pengawal peribadi baginda30
. Meskipun begitu, terdapat kecelaruan lokasi
sebenar di mana sebenarnya baginda mendarat, ini kerana pada sesi temubual pertama bersama dengan
Encik Shahidan beliau menyatakan bahawa baginda mendarat di Padang Astaka Waja31
namun pada
sesi temuramah yang kedua beliau menyatakan baginda mendarat di Kepala Batas.32
. Namun begitu
kenyataan yang menyatakan baginda mendarat di Kepala Batas adalah lebih kuat ini kerana terdapat
gambar yang memperlihatkan kenderaaan baginda diiringi oleh Polis Traffik menuju ke MPTB33
,
sekiranya difikirkan semula tidak mungkin baginda menaiki kenderaan yakni kereta sekiranya baginda
mendarat di Padang Astaka Waja, ini kerana jarak antara padang dengan dewan adalah tidak jauh.
Perubahan yang berlaku seterusnya adalah kedatangan Putera baginda DYTM Raja Nazrin
Muizzuddin Shah. Pada awal perancangan, pihak pengurusan diberi maklumat hanya baginda permaisuri
sahaja yang akan datang, namun pada hari tersebut Putera baginda turut serta ke majlis perasmian
tersebut sekali gus menyebabkan ajk persiapan tempat bertugus lumus mencari kerusi khas untuk putera
baginda
Meskipun terdapat perubahan pada saat-saat akhir, ketibaan baginda pada waktu itu tetap
disambut meriah oleh tetamu-tetamu kehormat seperti Tuan Yang Terutama Gabenor Pulau Pinang, Yang
Amat Berhormat Ketua Menteri Pulau Pinag Tun Tan Sri Dato Dr. Haji Hamdan Bin Sheikh Tahir, Yang
Berhormat Menteri Pendidikan Tan Sri Dr Haji Sulaiman Daud, Ketua Setiausaha Kementerian serta
pengetua-pengetua Maktab Perguruan seluruh Malaysia pada ketika itu.34
Sambutan pihak masyarakat setempat dikatakan tidak ramai , kerana tiada hebahan yang
dilakukan serta hanya ketua kampung ataupun ketua JKK Kampung Mengkuang saja yang dijemput bagi
memastikan kelancaran majlis dan juga sebagai salah satu faktor untuk menjaga keselamatan Permaisuri
Tuanku Bainun ketika itu.35
Dalam petikan ucapan baginda, baginda berhasrat agar pihak pengurusan MPTB dapat
menghantar laporan berkenaan dengan perkembang-perkembang yang berlaku di MPTB 10 tahun sekali,
selain itu baginda juga berhasrat untuk menghadiri majlis konvokesyen para pelajar MPTB.
Walaubagaimanapun hasrat baginda tidak dapat ditercapai akibat daripada peredaran masa dan
pertukaran pucuk kepimpinan kampus yang mengakibatkan hasrat tersebut dilupakan36
30
ibid
31
Shahidan Hashim. (2013, September 20) Pensyarah IPG Kampus Tuanku Bainun. Personal Interview. Pulau
Pinang
32
Shahidan Hashim. (2015, Mac 12 ) Pensyarah IPG Kampus Tuanku Bainun. Personal Interview. Pulau Pinang
33
(t.p) Majalah Maktab Perguruan Tuanku Bainun. op.cit.Hlm 60.
34
ibid. hlm 58 – 66
35
36
ibid. Sehingga temubual ini dijalankan, hanya Encik Shahidan sahaja yang masih ingat berkenaan dengan
perkara tersebut memandangkan beliau satu-satunya pensyarah lama yang masih berkhidmat dan terlibat secara
langsung dengan Majlis Perasmian MPTB.

Sebagai simbolik perasmian, baginda menarik tirai plak yang terdapat di dinding sebelah kiri
pentas utama Dewan Amiduddin Baki, dan seterusnya diiringi para tetamu ke tapak semaian yang
terdapat di hadapan dengan Dewan Kuliah Kirkby bagi menanam pokok mengkuang sebagai pelengkap
simbolik perasmian pada kali itu37
. Beberapa tahun selepas upacara perasmian , pokok mengkuang
tersebut telah mati dan digantikan dengan pokok mengkuang yang baru seperti mana yang dapat kita
lihat pada hari ini38
Setelah upacara simbolik perasmian dilakukan , baginda berkenan untuk melihat tapak-
tapak pameran yang disediakan oleh para guru-guru pelatih serta pensyarah MPTB yang terletak di
Perpustakaan Za’ba, dan seterusnya menghadiri majlis santapan. Meskipun kedatangan baginda sangat
singkat, namun ianya cukup bermakna dan menjadi satu catatan bersejarah bagi seluruh warga MPTB
kerana baginda sanggup mencemar duli untuk merasmikan maktab ini.
11.0 Senarai Kursus Yang Pernah Ditawarkan
Berikut merupakan senarai kursus yang ditawarkan di Maktab Perguruan Bukit Mertajam :
1. Kursus Perguruan Asas Sesi 1992/1994 (Pengajian Sekolah Rendah Dengan Major
i. Pengajian Melayu
ii. Pengajian Inggeris
iii. Pengajian Cina
iv. Pengajian Matematik
v. Pengajian Muzik
Kumpulan guru pelatih ini menumpang di maktab seluruh semenanjung Malaysia.
37
38

Kursus Perguruan Asas Sesi Julai 1993/1995 (Pengajian Sekolah Rendah Dengan Major )
i. Pengajian Melayu
iii. Pengajian Cina
v. Pengajian Agama Islam
vi. Pengajian Tamil
vii. Pengajian Sains
2. Kursus Perguruan Asas Sesi Julai 1994/1995 (Pengajian Sekolah Rendah Dengan Major)
i. Pengajian Melayu
iii. Pengajian Cina
v. Pengajian Muzik
vi. Pengajian Agama Islam
vii. Pengajian Tamil
viii. Pengajian Sains
ix. Pengajian Ekonomi
Rumahtangga
x. Pengajian Kemahiran
Hidup
xi. Pengajian Kemahiran
Hidup Bersepadu
3. Kursus Perguruan Asas Sesi Julai 1994/1996 ( Pengajian Sekolah Menengah )
i. Pengajian Kemahiran Hidup
4. Kursus Perguruan Lepasan Diploma Sesi Januari 1996
i. Pengajian sains ii. Pengajian kemahiran
hidup
5. Kursus Perguruan Lepasan Diploma Sesi Julai 1996
i. Pengajian Kemahiran
Hidup
ii. Pengajian Matematik
iii. Pengajian Seni
6. Kursus-Kursus Di Ipgm, Kampus Tuanku Bainun 2008 (Kepelbagaian Kursus )
i. Kursus Perguruan
Lepasan Ijazah (KPLI)
ii. Program Ijazah Sarjana
Muda Keperguruan
(PISMK)
iii. Kursus Pra Ijazah Sarjana
Muda Keguruan (PRA-
PISMK)
iv. Kursus Diploma
Perguruan Malaysia
(KDPM)
v. Program Khas
Pensiswazahan Guru
(PKPG)
vi. Program Latihan
Perguruan Berasaskan
Sekolah (LPBS)
vii. Program Latihan
Perguruan Berasaskan
Sekolah (J-QAF)
viii. Kursus Sijil Perguruan
Khas (KSPK)
ix. Kursus Dalam
Perkhidmatan (KDP) 14
minggu
x. Kursus Dalam
Perkhidmatan
(CONVERSION) 6 minggu
xi. Kursus dalam
Perkhidmatan (KDP) 2
ming

19
12.0 Kajian Data Enrolmen Pelajar
Tempoh Pengajian : Julai 1992 sehingga Julai 1994 Tarikh Kemasukan : 1 Disember 1992
Pengajian Kaum Jantina Jum.
Melayu Cina India Lain-
Lain
Wanita Lelaki
PSR 177 1 2 58 122 180
PSR – BM 17 3 10 26 4 30
PSR – PI 16 14 26 4 30
PSR – PC 31 31 31
PSR – MU 19 1 1 12 9 21
PSR – MT 70 11 6 55 32 87
Jumlah 299 47 33 208 171 379
Jadual : Pelajar 1 Disember 199239
Pendaftaran pelajar pada Jun 1992 terpaksa ditangguhkan ke 1 Disember 1992 akibat daripada kelewatan
kontraktor menyiapkan sepenuhnya bangunan yang menempatkan bilik-bilik kuliah. Untuk menyelesaikan
masalah tersebut, pihak maktab telah bertindak menghantar surat pendaftaran baharu yang mengandungi
penempatan sementara pelajar-pelajar di enam buah maktab. Maktab-maktab tersebut adalah Maktab
Perguruan Lembah Pantai, Maktab Perguruan Bahasa, Maktab Perguruan Sri Pinang, Maktab Perguruan
Sultan Abdul Halim, Institut Perguruan Sultan Idris40
Pada 1 Disember 1992 pelajar-pelajar tersebut dipanggil semula untuk meneruskan
pengajian semester dua mereka di MPBM. Ketibaan mereka disambut oleh pensyarah-pensyarah yang
bertugas pada masa itu. Pelajar kemudiannya ditempatkan di dua blok asrama iaitu Blok Budiman untuk
pelajar wanita dan Blok Aman bagi pelajar lelaki. Sewaktu kedatangan pelajar ke kampus ini, pihak maktap
belum lagi dapat menyediakan pengawal keselamatan untuk menjaga keselamatan pelajar. Oleh sebab
itu pelajar dan pensyarah mengambil inisiatif untuk melakukan rondaan pada waktu malam di kawasan
asrama memandangkan pada waktu tersebut kawasan kediaman dan sekitar kampus masih lagi dihuni
oleh pekerja-pekerja pembinaan.41
Berdasarkan pengiraan data pelajar yang diperolehi daripada Buku Pendaftaran Pelajar
Maktab Perguruan Tuanku Bainun 1992-1996 terdapat seramai 379 orang pelajar yang mendaftar untuk
kemasukan semester kedua pada 1 Disember 199242
. Pada awalnya pihak maktab dirancang menerima
seramai 510 orang pelajar, namun untuk kemasukan semester kedua yang hanya mendaftar masuk
adalah seramai 379 orang sahaja selebihnya menetap di maktab asal43
.
39
Buku Pendaftaran Pelajar Maktab Perguruan Tuanku Bainun 1992-1996
40
41
ibid
42
43
(t.p) Majalah Maktab Perguruan Tuanku Bainun.Edisi Pertama.(t.t.p): (t.n.p).1995. Hlm 6

20
Bagi kemasukan kali pertama ini terdapat seramai 299 orang pelajar berbangsa Melayu, 47
orang berbangsa Cina, dan 33 orang berbangsa India. Jika dikira mengikut jantina pula seramai 208
pelajar merupakan pelajar wanita selebih iaitu seramai 171 orang adalah pelajar lelaki. Pelajar-pelajar ini
dipecahkan kepada 13 unit yang terdiri daripada lima pengkhususan iaitu PSR (Pengajian Melayu), PSR
(Pengajian Inggeris), PSR (Pengajian Cina), PSR (Pengajian Matematik) dan PSR (Pengajian Muzik)
Tempoh Pengajian : 1993 – 1995 Tarikh Kemasukan : 5 Julai 1993 – 20 Julai
1993
Lain
Wanita Lelaki
PSR – PM 104 59 45 104
PSR – PI 20 1 12 1 29 5 34
PSR – PC 34 31 3 34
PSR – PT 36 27 9 36
PSR – PA 69 47 22 69
PSR – MU 38 2 25 15 40
PSR – MT 122 10 7 1 - - 140
Jumlah 353 45 57 2 - - 457
Jadual : Pelajar 1993 – 199544
Terdapat dua sesi pengambilan bagi kali ini, iaitu pengambilan pertama pada 5 Julai 1993 dan sesi kedua
pada 20 Julai 1993 yang memperlihatkan seramai 457 orang pelajar mendaftar masuk ke MPTB. Jumlah
yang diperolehi daripada Buku Pendaftaran Pelajar Maktab Perguruan Tuanku Bainun 1992-1996 iaitu
seramai 457 orang pelajar berbeza dengan jumlah pelajar yang dinyatakan dalam Majalah Maktab
Perguruan Tuanku Bainun Edisi Pertama 1995 iaitu seramai 458 orang pelajar45
. Perbezaan ini
berkemungkinan berlaku disebabkan terdapat pelajar yang berhenti ataupun tangguh semester akibat
perkara yang tidak dapat dipasti.
Bagi kemasukan kali pertama ini terdapat seramai 353 orang pelajar berbangsa Melayu, 45
orang berbangsa Cina, 57 orang berbangsa India dan dua orang pelajar yang berketurunan Siam (PSR-
PI) dan Pakistan (PSR-MT). Bagi jumlah pelajar mengikut jantina pula tidak dapat di kenal pasti
disebabkan terdapat beberapa maklumat pelajar Pengajian PSR Matematik yang tidak melengkapkan
maklumat diri mereka di buku pendaftaran. Pelajar-pelajar ini dipecahkan kepada tujuh pengkhususan
iaitu, PSR Pengajian Bahasa Melayu (104 orang pelajar), PSR Pengajian Inggeris (34 orang pelajar), PSR
Pengajian Cina (34 orang pelajar), PSR Pengajian Tamil (36 orang pelajar), PSR Pengajian Agama Islam
(69 orang pelajar), PSR Pengajian Muzik (40 orang pelajar) dan PSR Pengajian Matematik (140 orang
pelajar). PSR Pengajian Tamil dan PSR Pengajian Agama Islam merupakan kursus yang baru ditawarkan
pada semester ini.
44
45
(t.p) Majalah Maktab Perguruan Tuanku Bainun. op.cit Hlm 7

21
Tempoh Pengajian : 1993 – 1996 Tarikh Kemasukan : 6
Disember 1993
Lain
Wanita Lelaki
PSR – PM 73 42 31 73
PSR – PC 31 31 31
PSR – PA 32 19 13 32
PSR – MU 34 5 1 20 20 40
PSR – MT 30 2 3 21 14 35
PSR – SN 27 6 1 24 10 34
Jumlah 196 44 5 157 88 245
Jadual : Pelajar Disember 1993 – Disember 199646
Pengambilan sesi kedua tahun 1993 pada bulan Disember menunjukkan seramai 245 orang pelajar telah
berjaya mendaftar masuk ke MPTP jumlah ini berdasarkan maklumat pelajar yang terdapat di dalam buku
pendaftaran. Berbeza dengan jumlah yang terdapat pada Majalah MPTB yang menyatakan sebanyak 238
orang47
iaitu kurang tujuh orang daripada jumlah yang terdapat di dalam buku pendaftaran. Perbezaan ini
berlaku disebabkan kesalahan pengiraan jumlah pelajar yang terdapat dalam buku pendaftaran, yang
mana pengiraan turut melibatkan pelajar-pelajar yang telahpun berhenti belajar di MPTB.
Bagi sesi kali ini, sebanyak enam buah kursus yang ditawarkan iaitu PSR Pengajian Bahasa
Melayu (73 orang pelajar), PSR Pengajian Cina (31 orang pelajar), PSR Pengajian Agama Islam (32 orang
Pelajar), PSR Pengajian Muzik (40 orang pelajar), PSR Pengajian Matematik (35 orang pelajar), dan
penambah satu kursus baru iaitu PSR Pengajian Sains (34 orang pelajar). Bagi kemasukan kali ini juga,
terdapat seramai 196 orang pelajar berbangsa Melayu, 44 orang berbangsa Cina, dan 5 orang berbangsa
India. Jika dikira mengikut jantina pula seramai 157 pelajar merupakan pelajar wanita dan selebih iaitu
seramai 88 orang adalah pelajar lelaki.
46
47

22
Tempoh Pengajian : 1994 – 1996 Tarikh Kemasukan
:1 Julai 1994
Melayu Cina India Lain-Lain Wanita Lelaki
PSR – PM 141 1 86 56 142
PSR – PI 32 2 2 32 4 36
PSR – PC 41 41 41
PSR – PT 26 17 9 26
PSR – PA 68 41 27 68
PSR – MU 42 25 17 42
PSR – MT 48 6 5 38 21 59
PSM – KH – KHP 17 1 - - 18
PSM – KH – ERT 20 20 20
Jumlah 368 49 35 - - 452
Jadual : Pelajar Julai 1994 - 199648
Pengambilan pelajar pada Julai 1994 adalah seramai 452 berdasarkan maklumat pelajar yang yang
terdapat di dalam buku pendaftaran. Berbeza dengan jumlah yang dinyatakan di dalam Majalah Maktab
Perguruan Tuanku Bainun 1995 iaitu seramai 515 orang pelajar yang telah didaftarkan49
perbezaan
sebanyak 63 orang pelajar. Percanggahan ataupun perbezaan jumlah pelajar ini berlaku berkemungkinan
disebabkan terdapat beberapa orang pelajar ambil kedua yang belum didaftarkan di dalam Buku
Pendaftaran Pelajar pada ketika itu.
Bagi sesi kali ini, sebanyak sembilan buah kursus yang ditawarkan iaitu PSR Pengajian
Bahasa Melayu (142 orang pelajar), PSR Pengajian Inggeris (36 orang pelajar), PSR Pengajian Cina (41
orang pelajar), PSR Pengajian Tamil (26 orang pelajar), PSR Pengajian Agama Islam (68 orang pelajar),
PSR Pengajian Muzik (42 orang pelajar), PSR Matematik (59 orang pelajar), PSM Kemahiran Hidup
Pertanian (18 orang pelajar) dan PSM Kemahiran Hidup Ekonomi Rumah Tangga (20 orang pelajar). Bagi
kemasukan kali ini juga, terdapat seramai 368 orang pelajar berbangsa Melayu, 49 orang berbangsa Cina,
dan 35 orang berbangsa India.
48
Diambil daripada Buku Pendaftaran Pelajar Maktab Perguruann Tuanku Bainun
49

23
Tempoh Pengajian : 1994 – 1997 Tarikh Kemasukan :1
Disember 1994
Lain
Wanita Lelaki
PSR – PM 36 1 19 18 37
PSR – PI 5 1 6 11 1 12
PSR – PC 20 19 1 20
PSR – PA 34 25 9 34
PSR – MU 24 13 11 24
PSR – MT 26 1 1 22 6 28
PSR – SN 13 3 1 1 16 2 18
PSR – KH 33 1 20 14 35
JUMLAH 171 26 9 1 145 62 207
Jadual : Pelajar Disember 1994 – 199750
Pengambilan yang seterusnya adalah untuk sesi Disember 1994 – 1995, memperlihatkan sebanyak 8
kursus yang ditawarkan iaitu, PSR Pengajian Melayu, PSR Inggeris, PSR Pengajian Cina, PSR Pengajian
Agama Islam, PSR Pengajian Muzik, PSR Pengajian Matematik, PSR Pengajian Sains, PSR Kemahiran
Hidup. Pelajar bagi sesi ini adalah sejumlah 207 orang.
Bagi jumlah pelajar mengikut kaum, kaum Melayu seramai 171 orang, Cina 26 orang, India
9 orang dan lain-lain seorang. Jumlah pengambilan tertinggi adalah seramai 35 orang iaitu PSR-KH.
Seperti yang diperlihatkan sebelum ini golongan wanita mendahului seramai 145 orang pelajar dan pelajar
lelaki seramai 62 orang pelajar.
50

24
Tempoh Pengajian : 1995 – 1997 Tarikh
Daftar : 14 Jun 1995
PSR – PM 60 35 25 60
PSR – PI 25 2 7 27 7 34
PSR – PC 27 27 27
PSR – PA 57 50 7 57
PSR – MU 38 1 1 36 4 40
PSR – MT 27 24 3 27
PSR – SN 25 1 3 26 3 29
PSM – KH – KMT 21 21 21
PSM – KHP 20 1 18 3 21
PSM – ERT 20 20 20
KPLD – SN 49 14 35 49
KPLD – KH 27 12 15 27
Jumlah 369 31 12 310 102 412
Jadual : Pelajar Jun 1995 - 199751
Jadual di atas merujuk kepada jumlah pelajar bagi sesi 1995 – 1997 bermula pada 14 Jun
1995, sebanyak 12 matapelajaran yang diambil seramai 412 orang pelajar, yang terdiri daripada PSR
Pengajian Melayu,PSR Pengajian Inggeris, PSR Pengajian Cina, PSR Pengajian Agama, PSR Muzik,
PSR Pengajian Matematik, PSR Pengajian Sains, PSM Kemahiran Hidup Teknikal, PSM Kemahiran
Hidup Pertanian, PSM Kemahiran Hidup Ekonomi Rumah Tangga, KPLD Pengajian Sains, dan juga KPLD
Kemahiran Hidup.
PSR-PM merangkumi sebanyak 60 orang pelajar yang terdiri daripada pelajar-pelajar
Melayu dimana 35 daripadanya adalah pelajar wanita dan 25 adalah pelajar lelaki. Bagi PSR-PI pula
sebanyak 34 orang pelajar dan seramai 25 orang pelajar Melayu, 2 orang pelajar Cina, 7 orang Pelajar
India dan terdiri daripada 27 orang pelajar wanita dan 7 pelajar lelaki. PSR-PC pula seramai 27 orang
pelajar Cina dan merupakan pelajar perempuan. PSR- PA terdiri daripada 57 orang pelajar Melayu, 50
orang pelajar perempuan dan 7 orang pelajar lelaki. PSR-MU pula seramai 38 orang pelajar Melayu, 1
orang pelajar Cina dan India jumlah keseluruhan seramai 40 orang pelajar. Bagi PSR-MT pula pelajar
seramai 27 orang pelajar Melayu, 24 orang pelajar wanita dan 3 pelajar lelaki. PSR-SN seramai 29 orang
pelajar dengan 25 daripadanya adalah Melayu, 1 orang Cina dan 3 orang India, dan sebanyak 26 orang
pelajar wanita dan hanya 3 orang pelajar lelaki. PSM-KH-KMT pula seramai 21 orang pelajar wanita
Melayu, PSM-KHP seramai 20 orang pelajar Melayu dan seorang pelajar India yang terdiri daripada 18
wanita dan 3 lelaki. Bagi PSM-ERT pula pelajar seramai 20 orang pelajar wanita Melayu sahaja. Bagi dua
subjek yang terakhir yang juga merupakan subjek baru adalah KPLD-SN terdiri daripada 49 orang pelajar
51
Buku Pendaftaran Pelajar Maktab Perguruann Tuanku Bainun 1992 - 1996

25
Melayu 14 daripadanya adalah wanita dan 35 orang lelaki. KPLD-KH pula seramai 27 orang pelajar
Melayu dengan meperlihatkan seramai 12 orang pelajar wanita dan 15 pelajar lelaki.
Tempoh Pengajian : Januari 1996 - Tarikh Daftar : 2
Januari 1996
KPLD – MT 29 23 6 29
KPLD 45 32 13 45
KPLD – KH – KMI 21 12 9 21
Jumlah 95 67 28 95
Jadual : Pelajar 2 Januari 199652
Bagi sesi ini pengambilan pelajar hanya seramai 95 orang pelajar dan buat pertama kalinya
pengambilan bermula pada 2 Januari 1996 dan bukannya pada bulan Disember seperti yang selalunya.
Bagi pengambilan kali ini hanya terdapat dua pengambilan bagi subjek Kursus Perguruan Lepasan
Diploma Matematik (29 orang pelajar),dan juga Kursus Perguruan Lepasan Diploma Kemahiran Hidup
(21 orang pelajar), manakalah lagi 45 orang pelajar tidak dapat dikenal pasti pengkhususan mereka
disebabkan maklumat di dalam buku pendaftaran tidak lengkap. Berkemungkinan pelajar-pelajar tersebut
merupakan pelajar pengkhususan Matematik ataupu Kemahiran Hidup memandangkan pada ketika itu
hanya terdapat dua kursus sahaja yang ditawarkan. Bagi ketiga-tiga subjek kemasukan pelajar hanya
terdiri daripada pelajar Melayu sahaja, 67 daripada jumlah tersebut adalah pelajar wanita, dan 28 pelajar
lelaki.
Kemasukan pelajar selama 5 tahun iaitu dari tahun 1992 sehinggalah tahun 1996
mengandungi 7 kali pengambilan. Berdasarkan jumlah pengambilan pelajar tertinggi adalah pada ambilan
bulan Julai tahun 1993 iaitu ambilan kedua bagi Maktab Perguruan Bukit Mertajam seramai 457 orang
pelajar diikuti oleh pengambilan pada Julai 1994 iaitu seramai 452, pengambilan ketiga terbanyak pula
adalah pada ambilan Jun 1995 iaitu seramai 412 orang pelajar. Sekiranya diperhatikan graf, terdapat
pengurang pengambilan pelajar bagi selang setiap ambilan, sebagai contoh pada ambilan bulan Disember
1992 sebanyak 379 orang pelajar dan pada ambilan seterusnya iaitu pada Julai 1993 iaitu seramai 457
orang pelajar kenaikan sebanyak 9 peratus iaitu sebanyak 78 orang pelajar. Pada ambilan berikutnya pula
pada Disember 1993 penurunan sebanyak 212 orang pelajar menjadikan jumlah pelajar ambilan pada
kali tersebut adalah 245 orang sahaja pengurangan sebanyak 30 peratus.
Bagi pengambilan sesi ambilan Julai 1994 pula meningkat sebanyak 29 peratus menjadikan
jumlah pelajar ambilan kali tersebut adalah seramai 452 orang pelajar. Ambilan berikutnya pula
menunjukkan penurunan dari ambilan Julai 1994 dengan pengambilan Disember 1994, menurunan
sebanyak 37 peratus dengan hanya kemasukan pelajar sebanyak 207 orang sahaja. Pada ambilan
seterusnya kemasukan pelajar mengalami peningkatan sebanyak 33 peratus menjadikan jumlah pelajar
52
Diambil daripada Buku Pendaftaran Pelajar Maktab Perguruann Tuanku Bainun

26
seramai 412 orang. Pada ambilan seterusnya pula iaitu ambilan Januari 1996 hanya terdapat seramai 95
orang pelajar yang memasuki maktab menurunan sebanyak 62 peratus.
Perubahan bilangan jumlah kemasukan pelajar dipengaruhi oleh dua faktor utama. Pertama
sistem pengagihan pelajar ditentukan oleh pihak IPGM sendiri dan diberi kepada setiap IPG yang terdapat
di malaysia, faktor penentu yang kedua pula adalah daripada jumlah pelajar yang mampu ditampung oleh
IPG pada suatu-suatu masa memainkan peranan penting untuk menentukan tahap kemampuan
sesebuah IPG untuk menempatkan pelajar-pelajar di dalam kelas. kedua-dua faktor ini merupakan
penentu kepada ipg untuk menentukan bilangan pelajar yang mampu ditampung oleh kampus.
13.0 Kaitan Penutupan Maktab Sri Pinang Dan Pembukaan Maktab Perguruan Bukit
Mertajam
13.1 Sejarah Ringkas Maktab Perguruan Sri Pinang53
Maktab ini telah ditubukan pada 1 Jun 1957 dengan nama Maktab Latihan Harian, maktab ini pada
asalnya beroperasi di bangunan Sekolah Cina Normal Green Lane di Jalan Hamilton, yang asalnya
merupakan bekas kilang roti. Pada tahun pertama seramai 321 orang guru pelatih menuntut di maktab
ini. Kesemua pelatih ini mengikuti pengajian selama 3 tahun. Seterusnya pada bulan Januari 1958
sebahagian besar guru pelatih yang sedang menjalani latihan di Maktab Perguruan Kota Bahru telah
dipindahkan ke maktab ini untuk meneruskan latihan mereka.
Sehingga ke tahun 1960-an, kelayakan asas mengikuti kursus perguruan ialah Sijil Rendah
Pelajaran (SRP). Selepas tahun tersebut mereka yang memiliki Sijil Persekolahan turut diambil. Golongan
ini dikehendaki menjalani latihan selama dua tahun.
Pada tahun 1973 apabila Rancangan Latihan Guru Bersepadu dilaksanakan, maktab ini
mula menyediakan guru-guru sekolah rendah dan menengah rendah menerusi program pendidikan
peringkat awal kanak-kanak. Selaras dengan fungsi dan peranan maktab, maka nama maktab ini telah
ditukar kepada Maktab Perguruan Sri Pinang dalam tahun 1977. Mulai tahun 1981, maktab ini memulakan
kursus perguruan asas mengikuti sistem enam semester dan kemudiannya lima semester.
Disebabkan keluasan kawasan maktab di Jalan Hamilton terhad di samping kekurangan
kemudahan asa, maka pada Jun 1979, maktab ini telah dipindahkan ke Jalan Northam yang kini dikenali
sebagai Jalan Sultan Ahmad Shah sehinggalah maktab ini ditutup pada tahun 1998.
Pada tahun 1975, Maktab Perguruan Sri Pinang yang pada waktu itu masih lagi berada di
bangunan Jalan Hilmilton. Bangunannya berbentuk segi empat di mana bahagian tengahnya terdapat
53
Pengkisahan Sejarah Maktab Perguruan Sri Pinang.(1998).[CD].Pulau Pinang : Arkib Negara Cawangan Pulau
Pinang.

27
gelanggan bola jaring dan di bahagian belakang terdapat dua pandang iaitu padang hoki dan juga padang
bola sepak berserta dengan trek larian 400 meter, sehinggalah pada tahun 1976 hanya terdapat trek yang
tidak sampai 200 meter sahaja. Dari segi kemudahan perpustakaan sangat kurang berbanding dengan
yang terdapat Maktab Perguruan Sultan Idris (MPSI) pada waktu itu.
Pada tahun 1974, logo maktab yang sedia ada yang dicipta oleh Encik Chong Ching Seng
telah ditukar dengan logo yang baru hasil ciptaan Encik Samsudin yang merupakan salah seorang
pensyarah. Pada tahun 1983 Maktab Sri Pinang menyambut Jubli Perak.
Maktab Sri Pinang juga bertindak sebagai tempat penyimpanan arkib daripada Maktab
Perguruan yang terdapat di Alor Setar yang telah ditutup. Pelajar-pelajar terpaksa duduk menyewa di
rumah-rumah dan flat berhampiran dengan kawasan maktab bermula pada tahun 1986 akibat daripada
pertambahan pelajar.54
13.2 Kaitan Maktab Perguruan Sri Pinang dan Maktab Perguruan Tuanku Bainun
Maktab perguruan Sri Pinang ditutup secara rasmi pada tahun 1998, dan pembinaan Maktab Perguruan
Tuanku Bainun telah dimulakan sejak tahun 1990an lagi, perancangan awal mengatakan bahawa Maktab
Bukit Mertajam ini akan mengunakan Nama Maktab Sri Pinang, namun disebabkan Maktab Perguruan
Sri Pinang telah ditamatkan operasi jadi tidak sesuai sekiranya Maktab Perguruan Bukit Mertajam
menggunakan nama tersebut55
, dan akhirnya pemilihan nama Maktab Perguruan Bukit Mertajam telah
dilakukan.
Dari segi kaitan Maktab Perguruan Sri Pinang dan Maktab Perguruan Bukit Mertajam cuma
dari segi peralatan dan kemudahan yang dibawa dari Maktab Sri Pinang ke Maktab Perguruan Bukit
Mertajam. Sebagai contohnya buku pendaftaran pelajar Maktab Perguruan Sri Pinang yang digunakan
untuk pendaftaran pelajar di Maktab Perguruan Bukit Mertajam yang pada waktu itu masih baru beroperasi
dan tidak lagi mempunyai buku pelajar sendiri sehingga tahun 1994.
Selain itu peralatan dan kemudahan bilik kemahiran hidup yang terdapat hingga ke hari ini
juga merupakan bekas daripada Maktab Perguruan Sri Pinang yang dibawa masuk ke bengkel kemahiran
hidup maktab ini setelah maktab tersebut ditutup. Kemudahan lain adalah dari segi rak-rak, almari fail,
projekter dan kerusi meja sebilangan besarnya berasal daripada Maktab Sri Pinang.
54
Pengkisahan Sejarah Maktab Perguruan Sri Pinang.(1998).op.cit
55
Shahidan Bin Hashim. (2015, Mac 12), op.cit

28
14.0 Penutup
Sejarah Maktab Perguruan Bukit Mertajam ataupun Sejarah Maktab Perguruan Tuanku Bainun ,
menyimpan 1001 peristiwa disebalik penubuhannya sehinggalah sekarang Maktab ini mengambil nama
sempena dengan nama permaisuri agong yang ke-9 Tuanku Bainun, dan baginda sendiri yang
memperkenankan untuk turun merasmikan maktab perguruan ini. Melalui kajian ini, dapat dikenal pasti
penulis lagu dan logo Maktab Perguruan Tuanku Bainun yang selama ini tidak diketahui oleh pelajar-
pelajar mahupun barisan pelajar bermula daripada tahun 2008 akibat daripada tiada pendedahan yang
dilakukan selain daripada pelajar-pelajar kurang minat untuk mengkaji pencipta lagu dan logo asal maktab
ini.
Kajian berkenaan dengan data enrolmen pelajar dapat memberikan sedikit sebanyak
berkenaan dengan jumlah bilangan pelajar yang memasuki maktab ini dan kursus-kursus yang
ditawarkan. Selain itu juga melalui kajian data pelajar ini dapat kita kenal pasti jumlah pelajar mengikut
kaum dan jantina yang terdapat di maktab ini sepanjang tahun 1992 sehingga tahun 1996.
Penubuhan Maktab Perguruan Tuanku Bainun juga berkait dengan Maktab Perguruan Sri
Pinang, akibat daripada penutupan Maktab Sri Pinang peralatan dan kemudahan yang terdapat di Sri
Pinang di bawa masuk ke maktab ini bagi menambah kekurangan yang terdapat dalam maktab
memandangkan pada masa tersebut maktab baru lagi dibuka dan serbaserbi kekurangan dari segi
kemudahan dan tempat belajar.

29
BIBLIOGRAFI
( t.p ) Berita Pendidikan Guru Kementerian Pelajaran Malaysia. Bil 2 : Jilil 28, 2005 Ogos.
(t.p ). Berita Pendidikan Guru Kementerian Pelajaran Malaysia. Bil 2 : Jilil 9. 2006 Ogos.
(t.p) Majalah Maktab Perguruan Tuanku Bainun.Edisi Pertama.(t.t.p): (t.n.p).1995.
Maniyamin Bin Haji Ibrahim. Berita Pendidikan Guru Kementerian Pelajaran Malaysia. Bil 3 : Jilil 26.
2004 Disember.
Pengkisahan Sejarah Maktab Perguruan Sri Pinang.(1998).[CD].Pulau Pinang : Arkib Negara
Cawangan Pulau Pinang.
Petikan info yang terdapat di dalam Dewan Kuliah Kirkby di Kampus Tuanku Bainun.
Rosmah Ramli. (2013, September 14 ) Pensyarah IPG Kampus Tuanku Bainun. Personal Interview.
Pulau Pinang
Shahidan Hashim. (2013, September 20) Pensyarah IPG Kampus Tuanku Bainun. Personal Interview.
Pulau Pinang
Shahidan Hashim. (2015, Mac 12 ) Pensyarah IPG Kampus Tuanku Bainun. Personal Interview. Pulau
Pinang

30
MAKTAB MAHMUD ALOR SETAR 1938-1985 : SUMBANGAN KEPADA PENDIDIKAN DI MALAYSIA
SITI NORZAIDAH BINTI KAMARUDDIN
1.0 Pendahuluan
Semasa pemerintahan Sultan Abdul Hamid Halim Syah, berlakunya perkembangan agama Islam dengan
pesatnya di negeri Kedah. ketika ini, muncul seorang tokoh agama yang terkenal iaitu Haji Wan Sulaiman
b. Wan Sidek, seorang guru agama di-Raja yang amat terkenal. Beliau kemudiannya menjadi seorang
Syeikh Ul-Islam Kerajaan Kedah. Beliau dikenali sebagai seorang yang sangat bersungguh-sungguh
dalam memperkembangkan agama Islam di Kedah.
Akhirnya, kesungguhan beliau telah membawa kepada penubuhan sebuah madrasah di
Jalan Limbong Kapal demi memajukan pelajaran agama Islam. Madrasah ini telah dikenali sebagai
Madrasah Hamidiah yang diberi nama sempena nama Almarhum Sultan Abdul Hamid Halim Syah. Namun
begitu, madrasah ini lebih dikenali sebagai Madrasah Pak Wan Sulaiman atau Sekolah Arab Limbong
Kapal.
Bermula daripada hanya sebuah bangunan kecil dan hanya mempunyai dua bilik darjah
sahaja, kini madrasah ini berdiri gah dengan identitinya yang tersendiri. Madrasah ini telah membawa
kepada satu kejayaan yang cemerlang terutama dalam usahanya memberi pelajaran agama dan bahasa
Arab. Oleh itu, kajian yang dilakukan ini bertujuan untuk melihat sejauh mana perkembangan madrasah
ini sehingga diberi nama baharu iaitu Maktab Mahmud dan perkembangannya yang membawa banyak
perubahan dalam bidang pendidikan terutamanya yang berkait rapat dengan keagamaan.
2.0 Sejarah dan Perkembangan Pendidikan Agama Islam di Kedah sebelum 1900
Pendidikan agama Islam di Tanah Melayu sebelum tahun 1900 terbahagi kepada dua bentuk iaitu secara
formal dan tidak formal. Secara umumnya, pendidikan dalam aspek agama Islam boleh dibahagikan
kepada tiga bentuk iaitu pendidikan bercorak surau atau kelas mempelajari al-Quran, sekolah-sekolah
pondok dan madrasah.
2.1 Pendidikan Secara Surau
Pengajian secara surau boleh dikatakan merupakan antara pendidikan agama Islam terawal yang
terdapat di Tanah Melayu. Pendidikan secara surau di Kedah dijalankan hanya secara sambilan sahaja
oleh guru yang mengajar iaitu pada sebelah malam kerana guru-guru yang mengajar di surau-surau
dikatakan merupakan orang tempatan yang bekerja sebagai petani. Oleh itu, mereka hanya boleh
mengajar pada sebelah malam sahaja. Pengajian di surau lebih tertumpu pada mempelajari al-Quran.
Setelah tamat pengajian, istiadat berkhatam sering kali diadakan. Khatam di sini bermaksud seseorang

31
itu telah habis membaca al-Quran dari kulit ke kulit. Seseorang murid itu hanya boleh dikhatamkan jika
bacaannya mengikut hukum tajwid, menyampaikan dengan irama lagu yang sedap dan suara yang
merdu. Kebiasaannya istiadat berkhatam ini diadakan dengan mengadakan kenduri secara kecil-kecilan.
Kesimpulannya pendidikan di surau boleh dikatakan merupakan salah satu pendidikan secara tidak formal
yang dijalankan di Tanah Melayu khususnya dalam pengajian agama Islam.
2.2 Pendidikan Di Sekolah-Sekolah Pondok
Pendidikan di surau-surau kemudiannya telah menjalani satu evolusi sehingga terbentuknya satu
pendidikan yang lebih tersusun dan bersistem iaitu pendidikan pondok. Sistem pendidikan ini merupakan
salah satu sistem yang sangat popular di Kedah sekitar abad ke-19.
Pondok dikatakan berasal dari perkataan “fondok” yang bererti tempat sementara, yang
menggambarkan satu sistem di mana murid-murid mendirikan pondok tempat tinggal mereka yang
sementara di kelilingi rumah Tok Guru pondok. Pengajian pondok merupakan satu pendidikan agama
yang tertua. Sekolah pondok dipercayai lahir di kedah dan Pattani iaitu hasil daripada pengaruh Sumatera
Utara dan Timur Tengah. Menjelang abad ke-19, perkembangan sekolah pondok ini sangat pesat berlaku
di bahagian utara Tanah Melayu. Perkembangan ini kemudiannya berterusan hingga meletusnya Perang
Dunia 1. Pada ketika itu, didapati telah terdapat lapan buah sekolah pondok di Kedah iaitu sekolah pondok
di Titi Gajah, Langgar, Pumpong, Alor Setar, Pokok Pisang, Kota Kuala Muda, Anak Bukit dan Yan.
Misalnya di Langgar, sekolah pondok yang tertua ialah Pondok Tuan Haji Muhammad Noor
atau lebih dikenali sebagai Pondok Tasak. Gurunya ialah Tuan Haji Muhammad Noor yang mendapat
pendidikan di Mekah. Biasanya guru-guru di sekolah pondok sangat fasih berbahasa Arab. Sekolah
pondok biasanya bermula apabila orang kampung mula berkumpul di rumah Tok Guru untuk mendengar
penjelasan kitab dan hadis. Pada mulanya Tok Guru akan mendirikan sebuah balai. Rumah Tok Guru
juga mungkin dijadikan sebagai balai. Pada peringkat permulaan pembukaan sekolah pondok, anak
muridnya terdiri daripada masyarakat yang tinggal berdekatan sahaja yang datang belajar di waktu-waktu
tertentu dan hari-hari tertentu. Kebanyakan murid akan berpindah dan tinggal berdekatan dengan rumah
Tok Guru. Guru-guru di sekolah pondok biasanya mempunyai hubungan yang sangat rapat dengan ibu
bapa murid. Tok Guru dibenarkan untuk merotan anak mereka dan wang perbelanjaan anaknya juga
diberikan kepada Tok Guru.
Pelajaran di Pondok menggunakan kitab-kitab tertentu yang menggunakan Bahasa Arab.
Guru akan membaca dan memberi penjelasan. Manakala murid-murid pula akan mengikuti secara
menghafal. Pembelajaran secara menghafal memang merupakan kaedah yang sering dipraktikkan. Murid
diberi kitab tertentu supaya dihafal tanpa mempersoalkan kebenarannya. Antara Mata pelajaran yang
diajar di sekolah pondok ialah Tauhid, Tafsir, Fiqah, Hadis, Nahu Saraf, Tasawuf dan Akhlak.
Pembelajaran di pondok boleh dikatakan longgar kerana hanya bergantung pada Tok Guru sahaja.
Sukatan pelajaran di sekolah pondok juga boleh dikatakan agak sempit kerana kitab-kitab yang digunakan
hanyalah yang disukai dan diminati oleh Tok Guru tersebut. Pembelajaran di pondok lebih menitikberatkan
soal-soal akhirat sedangkan soal keduniaan atau sekular tidak disentuh.

32
Jadual waktu harian di sekolah pondok bermula dengan sembahyang Subuh dan diikuti
kuliah selepas Subuh. Selepas itu, guru berehat dan murid menjalankan aktiviti harian menghafal atau
menelaah. Kemudiannya, disambung pula dengan solat Zuhur dan berakhir dengan solat Asar. Kuliah
bermula lagi selepas Maghrib dan berakhir dengan solat Isyak. Cuti penggal di sekolah pondok mengambil
kira hal-hal seperti bulan puasa dan musim menuai padi. Pada kedua-dua masa ini, kuliah di pondok
diberhentikan untuk amalan ibadah puasa dan juga untuk membolehkan penuntut-penuntut mencari
nafkah bekerja di musim menuai sambil memungut fitrah dan zakat bagi pihak guru pondok. Sistem
pendidikan pondok adalah dipengaruhi oleh tradisi pembelajaran Masjid di Mekah dan beberapa negara
Islam dengan dengan murid-murid duduk di lantai dalam bentuk tiga perempat bulatan atau dalam bentuk
ladam kuda. Lulusan-lulusan pondok ini biasanya akan melanjutkan pelajaran ke Makkah bagi yang
berkemampuan. Sesetengahnya pula memperkembangkan pengajaran ini dengan membuka sekolah-
sekolah pondok sendiri. Tidak kurang pula ada yang menjadi pegawai-pegawai agama seperti imam, tok
Kadi dan sebagainya.
Sistem persekolahan pondok ini terus berkembang sehingga membawa kepada penubuhan
sekolah agama rakyat yang lebih maju bermula setelah melewati tahun 1900iaitu dengan kemunculan
institusi madrasah.
2.3 Penubuhan Madrasah
Penubuhan sekolah agama rakyat yang lebih maju telah bermula sejak tahun 1900.56
Perkembangan
sekolah agama rakyat yang lebih tersusun ini dikenali sebagai sekolah Arab atau madrasah dan
penubuhannya lebih ketara selepas Perang Dunia 1.57
Melihat kepada penubuhan madrasah di Tanah
Melayu pada awal kurun ke-20, penubuhannya berkait rapat dengan golongan Kaum Muda dan Kaum
Tua. Pertelingkahan di antara dua golongan ini merupakan fenomena penting dalam sejarah masyarakat
Melayu . Akibat wujudnya golongan inilah yang membawa kepada pertumbuhan madrasah di Tanah
Melayu.
Kaum Muda ini dikenali sebagai golongan reformasi. Gerakan reformasi yang dianjurkan
oleh Kaum Muda ini juga disebut Gerakan Islah yang berusaha bersungguh-sungguh untuk memperbaiki
kepincangan yang berlaku dalam masyarakat Islam ketika itu. Kepincangan ini termasuklah dalam hal-hal
siasah, iktisad, kemasyarakatan, pelajaran, pertanian, perniagaan, perindustrian dan sebagainya.
Golongan inilah yang menaja Al-Imam dan antara pelapor yang terkenal ialah Syeikh Tahir Jalaluddin dan
Syed Sheikh Ahmad Al-Hadi. Mereka mendesak supaya umat Islam kembali kepada Al-Quran dan Hadis.
58
Kaum Tua pula merujuk kepada golongan yang lebih gemar menekankan soal-soal ibadah
dalam agama khususnya mengenai perkara yang kecil-kecilan. Sekolah pondok yang berkembang
sebelum ini dikatakan mewakili kaum-kaum tua sehinggalah munculnya Kaum Muda yang telah
56
Nabir bin Haji Abdullah, Maahad II Ihya Assyariff Gunung Semanggol, 1934-1959, Kuala Lumpur,1976,hlm 11.
57
Khoo Kay Kim, “Perkembangan Pelajaran Agama Islam” dalam Awang Had Salleh (ed.), Pendidikan Ke Arah
Perpaduan Sebuah Perspektif Sejarah, Fajar Bakti, 1980, hlm.5.
58
Ibid.,hlm.8.

33
mendirikan madrasah-madrasah yang merupakan saingan dan cabaran kepada sekolah pondok yang
dianggap ketinggalan zaman. Perbezaan fahaman yang timbulan antara kedua-dua golongan ini bukanlah
mengenai perkara-perkara pokok di dalam Islam. Kedua-duanya mempercayai dan bersandarkan kepada
al-Quran dan hadis, Cuma Kaum Muda lebih menumpukan kepada pentafsiran yang tidak terikat. Sumber
penyaluran idea Kaum Muda adalah melalui beberapa akhbar dan majalah seperti Al-Imam, Neraca, Al-
Ikhwan, Seruan Azhar, Pilihan Timur dan banyak lagi.
Kaum Muda merupakan pelapor di Tanah Melayu yang mengasaskan sekolah agama
moden iaitu Madrasah Al-Iqbal pada 1907, di Singapura. Kemudian, diwujudkan pula Madrasah Al-
Masahor di Pulau Pinang. Kedua-dua institut ini merupakan hasil perjuangan Kaum Muda. Perang Dunia
1 sebenarnya merupakan garis pemisah antara zaman yang didominasi oleh sekolah-sekolah pondok
dengan zaman penubuhan madrasah yang lebih tersusun dari segi organisasinya serta mempunyai
persamaan dengan sekolah-sekolah sekular.
3.0 Madrasah Hamidiah Limbong Kapal
Maktab Mahmud merupakan sebuah sekolah agama yang mempunyai sejarah kelahiran yang begitu
menarik untuk dikaji. Sejarah penubuhannya telah dianggap oleh pengkaji sejarah sebagai sejarah
kelahiran yang paling menarik di Semenanjung Malaysia. Maktab Mahmud merupakan sebuah pusat
pengajian Islam yang cukup terkenal di utara Semenanjung Malaysia. Sejarah perkembangannya adalah
berkait rapat dengan kewujudan Madrasatul Hamidiah. Kewujudan Maktab Mahmud adalah bermula di
Madrasatul Hamidiah.
Nama Madrasatul Hamidiah diambil sempena dengan nama baginda Sultan Abdul Hamid
Halim Shah Ibni Almarhum Sultan Ahmad Tajudin Mukarram Shah. Ketika itu baginda menduduki takhta
kerajaan negeri Kedah. Negeri Kedah sememangnya amat terkenal sebagai negeri yang mempunyai
ramai raja yang dianggap alim dan warak. Keadaan ini wujud kerana asas perkembangan agama Islam
di negeri Kedah adalah bermula dari istana dan sultan-sultan bertindak sebagai ketua agama. Oleh itu,
kebanyakan putera raja terutamanya yang bakal dilantik sebagai pengganti raja adalah diasuh
bersungguh-sungguh dalam hal ehwal agama Islam.59
Antara beberapa orang raja Kedah yang dianggap
mempunyai pegangan yang kuat kepada ajaran agama ialah DYMM Sultan Abdul Hamid Halim Shah,
DYMM Almarhum Sultan Ahmad Tajuddin, YTM Tengku Mahmud dan DYMM Sultan Badlishah. 60
Selain dari dinamakan Madrasatul Hasanah sempena nama Sultan Abdul Hamid, sekolah
ini juga dikenali dengan Madrasah Pak Wan Sulaiman atau Sekolah Arab Limbong Kapal.61
Penubuhan
madrasah ini oleh Haji Wan Sulaiman adalah hasil daripada iniasitif persendirian tanpa mendapat apa-
apa bantuan dari kerajaan negeri. Kegiatan di madrasah ini telah berjalan dengan lebih lima belas tahun.62
59
Hussain Haji Yaakob, “Sedikit Tentang Maktab Mahmud”, Ilham, Majalah Tahunan Maktab Mahmud, Bil. ke 10,
Tahun ke 11, 1968, hlm.22.
60
Ibid.
61
Hussain Haji Yaakob, Op.cit.
62
Berita Minggu, 27 September 1983.

34
Sebagai seorang yang berilmu pengetahuan, Haji Wan Sulaiman mempunyai rasa bertanggungjawab
menyampaikan ilmunya kepada manusia sebagaimana yang dituntut oleh agama Islam. Rasa kesedaran
inilah yang mendorong beliau mendirikan madrasah tersebut kerana pengajaran yang ingin disampaikan
hanya dapat dilakukan dengan sempurna melalui sebuah institusi tertentu. Madrasah tersebut yang
bermula dengan pendidikan kampung itu telah menjadi perintis kepada penubuhan-penubuhan sekolah-
sekolah agama Islam di Kedah. yang mendapat sambutan dan menjadi kebanggaan orang Islam
terutamanya di negeri Kedah.
Madrasah ini seterusnya mencapai kejayaan yang cemerlang memberi pendidikan agama
dan Bahasa Arab menjadi tempat tumpuan penuntut bukan sahaja di negeri Kedah, tetapi juga telah
meluas ke seluruh Semenanjung Malaysia hingga ke Kepulauan Indonesia.63
4.0 Pembukaan Serta Perasmian Maktab Mahmud
Menjelang tahun1930-an, wujud beberapa masalah pembelajaran di Madrasah Hamidiah. Pelajarnya
semakin bertambah ramai, keadaan sekolah menjadi semakin sempit dan kelas kekurangan tempat
duduk.64
Bangunan sekolah juga telah uzur dan tidak mengizinkan pengajaran terus dijalankan.
Tambahan pula sekolah itu selalu banjir ketika air pasang. Ketika ini madrasah Hamidiah masih lagi
ditadbir oleh Ustaz Haji Salleh bin Haji Samsudin sebagai guru besarnya. 65
Suatu usaha telah dijalankan untuk mengatasi masalah tersebut iaitu Wan Sulaiman
memberi tanah yang dimilikinya seluas 223 jemba 20 kaki. dalam mukim Kota Setar kepada Kerajaan
Negeri Kedah bagi kegunaan murid-murid yang menuntut di Madrasatul Hamidiah. Walaupun usaha telah
dibuat namun masalah yang dihadapi tidak dapat diatasi. Akhirnya masalah ini sampai ke pengetahuan
DYMM Regent Negeri Kedah iaitu Tengku Mahmud.
Semasa Tengku Mahmud Ibni Almarhum Sultan Ahmad Tajuddin menjadi Regent dan
Presiden State Council negeri Kedah, baginda amat mengambil berat dalam hal ehwal agama Islam
negeri Kedah. Baginda juga sangat menitikberatkan tentang perkembangan pendidikan di Madrasatul
Hamidiah itu.
Setelah melihat masalah yang dihadapi oleh Madrasah Hamidiah itu, baginda segera
menggantikan Madrasatul Hamidiah yang telah uzur itu. Cita-cita baginda ialah menyesuaikan tarafnya
sebagai sebuah tempat pendidikan agama dan ingin memberi pengajaran agama Islam dan Bahasa Arab
yang lebih tinggi dan mendalam lagi. Keadaan inilah yang menjadi bayangan ke arah pembukaan Maktab
Mahmud.
63
Ibid.
64
A.Ghani Rokambol, “Surau Usang Menjadi Maktab Agama”, Berita Minggu, 27 September 1981.
65
Haji Azizan bin Haji Aroff, “Sejarah Maktab Mahmud Simpang Kuala Alor Setar Kedah”, Manuskrip, t.t., hlm. 2.

35
Tengku Mahmud kemudiannya mengarahkan Setiausaha Kerajaan negeri Kedah, Haji
Mohamad Shariff bin Osman mencari kawasan baru untuk menggantikan Madrasah Hamidiah. Akhirnya
tempat yang sesuai telah ditemui iaitu sebidang tanah di persimpangan Jalan Pegawai dan Jalan Kuala
Kedah, kira-kira 3 kilometer dari bandar Alor Setar. Hasil daripada usaha gigih Tengku Mahmud serta
pemimpin-pemimpin lain di negeri Kedah, maka dalam tahun 1936, kerja-kerja pembinaan Maktab
Mahmud dimulakan. Perletakkan batu asas maktab ini telah dilakukan sendiri oleh DYMM Tengku
Mahmud pada 16 Jun 1936 bersamaan 29 Rabiulawal 1355 Hijrah.
Akhirnya setelah siap dengan sempurnanya, maka pada hari Rabu 19 hari bulan
Jamadilawal 1356 Hijrah bersamaan dengan 20 Ogos 1937, sekolah tersebut dibuka dengan rasminya
oleh DYMM Sultan Abdul Hamid Halim Shah Ibni Almarhum Sultan Ahmad Tajuddin Mukarram dengan
dihadiri pembesar-pembesar negeri dan alim ulama dari seluruh negeri Kedah66
dan diberi nama Al-
Makhadil Mahmud.
Nama Al Makhadil mahmud dipilih untuk diberikan kepada maktab ini adalah kerana
sempena nama DYMM Tengku Mahmud yang menjadi Regent negeri Kedah.
5.0 Organisasi Pendidikan Dahulu dan Kini
Organisasi pendidikan Maktab Mahmud sentiasa berubah-rubah. Hal ini dapat dilihat sistem pentadbiran
dari tahun 1937 sehingga 1986. Pengkelolaan organisasi berubah kepada dua tahap.
5.1 Pentadbiran Maktab Mahmud 1937 – 1985
Pentadbiran merupakan salah satu aspek penting dalam sesebuah institusi untuk berdiri dengan kukuh.
Organisasi pentadbiran yang licin dan kemas akan memudahkan sesuatu organisasi itu bergerak. Oleh
itu, bab ini akan menerangkan mengenai dasar pentadbiran Maktab Mahmud dari sejak ia ditubuhkan
hinggalah sekarang.
Pentadbiran Maktab Mahmud boleh dibahagikan kepada dua tahap iaitu :
i) Dari tahun 1937 hingga 1967 – pentadbiran di bawah Pentadbiran Jawatankuasa Pentadbir.
ii) Dari tahun 1967 hingga 1985 – pentadbiran Lembaga Maktab Mahmud.
5.2 Jawatankuasa Pentadbir
Di bawah Jawatankuasa Pentadbir, sebuah badan kecil/khusus telah dibentuk pada tahun 1961 iaitu
Jawatankuasa Tertinggi. Jawatankuasa ini hanya ditubuhkan khusus untuk mengendalikan hal-hal
kebajikan di maktab ini. Dari segi keanggotaannya pula badan ini mempunyai 9 orang ahli. Pengerusinya
dipilih oleh Sultan Kedah sendiri dengan nasihat State Council. Kemudian, ahli-ahli yang lain terdiri
66
Ibrahim Said, “Ringkasan Sejarah Al-Maahad Al-Mahmud”, manuskrip(Jawi), t.t., hlm. 2.

36
daripada wakil-wakil yang dihantar Kementerian Pelajaran, Majlis Agama Negeri dan dua orang bekas
penuntut Maktab Mahmud. Penubuhan badan ini merupakan antara langkah-langkah yang dijalankan oleh
Jawatankuasa Pentadbiran demi meningkatkan mutu kebajikan bagi penuntut-penuntut di Maktab
Mahmud ini.
5.3 Peranan dan Kejayaan Jawatankuasa Pentadbir
Sepanjang jawatankuasa ini ditubuhkan, badan ini sememangnya telah banyak memainkan peranannya
terutama dalam usaha meningkatkan mutu pelajaran di maktab ini. Pada masa itu sistem
pembelajarannya juga tidaklah sekompleks seperti yang terdapat pada hari ini. Bilangan murid juga
adalah sedikit jika dibandingkan pada hari ini. Demikian juga bilangan guru dan bilik darjah. Antara fungsi-
fungsi yang dibuat oleh jawatankuasa ini ialah mengadakan pemilihan pelajar-pelajar yang mendaftar
untuk mengikuti pengajian di Maktab Mahmud, menerima kemasukan guru-guru baru, mengurus hal-hal
biasiswa dan lanjutan pengajian ke luar negara serta memohon kepada kerajaan untuk membangunkan
kawasan sekitar Maktab Mahmud ini. Secara keseluruhannya , dapat dikatakan jawatankuasa ini telah
menjalankan tanggungjawab mereka seperti mana yang diharapkan oleh Duli Yang Maha Mulia Sultan
dengan sedaya upaya mereka. Sepanjang beberapa tahun Maktab Mahmud di bawah pentadbiran ini,
banyak mesyuarat telah diadakan melibatkan penuntut-penuntut, guru-guru dan sekolah bagi
membangunkan sekolah ini.
5.4 Pentadbiran di Bawah Lembaga Maktab Mahmud
Maktab Mahmud telah menjalani satu perubahan besar dari segi pentadbirannya mulai dari tahun 1967.
Selama maktab ini ditubuhkan dari tahun 1937, maktab ini ditadbir oleh sebuah Jawatankuasa Pentadbir.
Jawatankuasa ini, dan ahli-ahlinya dilantik dengan perkenan sultan telah bertanggungjawab menjalankan
polisi demi melipatgandakan mutu serta taraf pendidikan di institusi ini. Namun begitu, bermula 25 Mac
1976, Majlis Perundangan Negeri tekah meluluskan satu enakmen yang dengan bersyarat telah berjanji
untuk mengadakan :-
……..suatu pertubuhan dan Perbadanan Lembaga yang kekal turun temurun dan mempunyai satu meteri
dan kuasa bagi memperoleh dan memegang harta yang boleh berpindah dan tidak boleh berpindah dan
melepaskan atau dengan jalan lain-lain membuat apa-apa berkenaan dengannya.
Setelah mendapat kelulusan ini , maka jawatankuasa ini pun dimansuhkan dan pada 19 September
1967, menurut enakmen berkenaan iaitu Seksyen (4) Enakmen Lembaga Maktab Mahmud 1967, dilantik
beberapa ahli lembaga baru yang akan memegang jawatan selama 2 tahun mulai dari tarikh ini. Ahli
lembaga pertama ialah :
1) Datok Sheikh Abdul Halim bin Haji Osman – Beliau adalah Yang Dipertua Majlis Agama
Islam Kedah
2) Y.B Tuan Haji Ali bin Hj. Ismail
3) Yang Berbahagia Tuan Haji Alauddin Abdul Manan
4) Yang Berbahagia Tuan Haji Ahmad Bin Haji Abdullah
5) Yang Berbahagia Tuan Haji Mansor Chik

37
6) Yang Mulia Tunku Burhanuddin bin Tunku Yahya
7) Yang Berbahagia Tuan Haji Abdullah Bin Haji Mahmud
8) Ustaz Abdul Majid bin Mohd. Noor67
5.5 Sebab-sebab Penubuhan Lembaga
Tujuan ditubuhkan lembaga ialah untuk mewujudkan satu badan yang bebas yang mempunyai kuasa
penuh terhadap perjalanan Maktab Mahmud demi kejayaan di masa depan. Lembaga juga ditubuhkan di
saat-saat Maktab Mahmud sedang pesat berkembang baik dari segi akademik mahupun kegiatan
kokurikulum. Oleh itu, penubuhan lembaga adalah untuk mengimbangi kepesatan perkembangan Maktab
Mahmud dengan organisasi yang dipertanggungjawab mentadbirnya. Organisasi yang teguh dan
berkuasa sahaja yang boleh mentadbir sesebuah institusi yang sedang menuju kegemilangan.
Kuasa yang diberikan kepada lembaga jelas kelihatan jika ditinjau kepada enakmen yang
diluluskan oleh majlis Perundangan Negeri Kedah terhadap institusi ini. Lembaga melalui kelulusan ini
telah diberi kuasa serta dipertanggungjawabkan memegang harta dan menjalankan sebarang polisi demi
kejayaan maktab ini. Lembaga merupakan suatu badan yang mempunyai kuasa autonomi yang luas
dalam menjalankan dasar Maktab Mahmud dan segala tindakan yang lain sama ada kecil atau besar.
Mulai dari tahun 1968 iaitu penubuhan lembaga, Maktab Mahmud telah menjadi seolah-olah
sebuah institusi swasta, semua pentadbirannya sama ada dalam hal-hal kewangan atau pelajaran adalah
diuruskan sendiri dengan tidak melalui Jabatan Agama Islam Negeri Kedah lagi. Sebelum ini,
pentadbirannya merupakan sebahagian daripada Jabatan Agama Islam Negeri Kedah. Mulai tahun 1968
segala masalah kewangan yang dibentangkan berasingan daripada Jabatan Agama Islam Negeri Kedah
dalam Dewan undangan Negeri, ia diserahkan terus kepada pentadbiran Lembaga Maktab Mahmud.
Cadangan untuk menubuhkan lembaga telah dianjurkan oleh Ahli Jawatankuasa Pentadbir,
yang diwujudkan sebelum itu. Setelah mendapat persetujuan kerajaan Negeri maka cadangan itu
dilaksanakan. Tujuannya secara keseluruhan ialah untuk memudahkan pentadbiran Maktab Mahmud. Hal
ini kerana, terdapat beberapa kesukaran mentadbir di bawah Jawatankuasa Tadbir terutamanya dari segi
pengambilan guru-guru. Oleh sebab guru disediakan oleh Jabatan Hal Ehwal Agama Islam, permintaan
untuk mendapatkan guru oleh jawatankuasa terpaksa memakan masa yang lama sebelum guru-guru itu
dapat didatangkan. Kadang kala melebihi masa setahun. Sebaliknya selepas penubuhan lembaga,
dengan kuasa yang diberikan kepada badan ini, lembaga boleh mengambil gurunya sendiri.
6.0 Dasar atau Sistem Pelajaran di Maktab Mahmud
Dasar pelajaran yang dijalankan di Maktab Mahmud dapat dibahagikan kepada tiga tahap iaitu tahun 1937
hingga tahun 1938 iaitu semasa sekolah ini di bawah Ustaz Haji Salleh bin Sulaiman yang bertindak
sebagai pemangku guru besar . Tahun 1938 hingga 1961 iaitu semasa Maktab Mahmud di bawah Sheikh
67
Halimah Desa, “Sejarah Maktab Mahmud”, dalam Khoo Kay Kim (ed.), Beberapa Aspek Sejarah Kedah,
monograf, Persatuan Sejarah Malaysia, 1983, hlm.123.

38
Abdul Halim menjadi guru besar dan 1962 hingga sekarang ketika institusi mengalami perubahan sebagai
reaksi terhadap dasar Pelajaran Kebangsaan yang diperkenalkan kerajaan.
Dasar pelajaran Maktab Mahmud dari tahun 1937 hingga 1938 merupakan dasar terawal
yang dijalankan. Oleh kerana terlalu muda dan belum berdiri teguh, maka pelajarannya adalah sama
seperti yang diajar di Limbong Kapal dahulu. Penekanan diberikan kepada pelajaran Bahasa Arab dan
agama Islam sahaja. Pelajaran akademik tidak dipentingkan. Mata pelajaran yang diajar ialah fiqh,
tasawuf, tafsir dan hadis.
Dasar Pelajaran Maktab Mahmud tahun 1938 hingga 1961 pula terdapat beberapa pembaharuan
berikutan dengan kepulangan Datuk Sheikh Abdul Halim Bin Osman dari Universiti Al-Azhar, Mesir.
Apabila beliau memegang jawatan guru besar, beberapa pembaharuan telah dibuat. Pelajaran di Maktab
Mahmud telah disesuaikan dengan pelajaran di Al-Azhar. Penyusunan mata pelajaran ini tidaklah seratus
peratus meniru Al-Azhar tetapi juga disesuaikan dengan keadaan dan psikologi tempatan. Disebabkan
penyesuaian ini, beberapa mata pelajaran akademik telah dimasukkan. Antaranya ialah Sejarah Islam,
Geografi, Matematik. Namun begitu, mata pelajaran ini diajar dalam Bahasa Arab. 68
Kitab-kitab yang digunakan sesetengahnya adalah kitab yang telah sedia ada dan juga
sesetengahnya dibawa dari Al-Azhar. Pada peringkat awalnya, peringkat pengajian yang terdapat di
Maktab Mahmud hanyalah peringkat Ibtidaiyah iaitu peringkat rendah sehingga darjah 4 sahaja. Usaha
untuk mengadakan kelas sehingga ke peringkat Thanawiyah semata-mata bertujuan untuk memberi
peluang kepada pelajar-pelajar yang tamat darjah lapan di Maktab Mahmud melanjutkan pelajaran
mereka di universiti-universiti di Timur Tengah, khasnya di Al-Azhar.
Usaha-usaha menyusun semula pelajaran peringkat Thanawiyah itu mula berkesan dan
mencapai kejayaan yang amat menggalakkan selepas sekolah itu dibuka semula setelah ditutup buat
sementara akibat serangan Jepun ke atas Tanah Melayu.69
Buktinya, menjelang 1950-an, ramai lulusan
Maktab Mahmud telah melanjutkan pelajaran di Universiti Al-Azhar. Jadual berikut menunjukkan senarai
mata pelajaran yang diajar di Maktab Mahmud mulai tahun 1938 hingga 1961.
Bidang Ilmu Mata pelajaran
Ilmu Agama ( ‘Ulum Dinniah ) i) Al Fiqh
ii) Al Tauhid
iii) Al Tafsir
iv) Al Hadis
Ilmu Bahasa Arab ( ‘Ulum Arabiah ) i) Al Nahu
ii) Al Saraf
iii) Al Insyak (Karangan)
iv) Al Balaghah (Kiasan)
v) Al Muta la’ah (kefahaman)
68
Hussain Haji Yaakob, “Sedikit Tentang Maktab Mahmud, Ilha,” Majalah Tahunan Maktab Mahmud, Bil ke 10,
Tahun ke 11,1968, hlm.23.
69
Utusan Malaysia, 28 Ogos 1984.

39
vi) Al Mahfuz hat (syair)
vii) Al Imlak (rencana/ejaan)
viii) Ak Khata al-Arabi (Seni tulisan
Arab)
Ilmu Masyarakat (Muadul Ijtima’ujah
)
i) Al Tarikh al Islami (Sejarah)
ii) Al Geografi
iii) Al Akhlak Wa Tahzib (Sivik)
Pengetahuan Am (Al Awam) i) Al Ashyak (Pengetahuan Am)
ii) Al Sihah (Kesihatan)
iii) Al-Tarbiah al Badaniah
(Pendidikan Jasmani)
Amalan (Riadhah) i) Al Hisab wal Handisah
(Matematik)
Jadual 1.0 : Mata pelajaran bagi peringkat Ibtidaiyah iaitu darjah 1 – 4
Bidang Ilmu Mata pelajaran
Ilmu Agama (‘Ulum Dinniah) i) Al Fiqh
ii) Faraidh (pembahagian harta pusaka)
iii) Al Tauhid
iv) Al Tafsir
v) Al Hadis
Ilmu Bahasa Arab (‘Ulum Arabiah) i) Al Nahu
ii) Al Saraf
iii) Al Ma’ani
iv) Al Bayan
v) Al Badi’
vi) Al Insyak
vii) Al Tarjimah
viii) Al ‘Urudh
ix) Al Muta la’ah
x) Al Mahfuzhat
xi) Adab al
(Mata pelajaran –mata pelajaran ini ialah kajian mendalam
mengenai Bahasa Arab)
Ilmu Masyarakat i) Al Tarikh
ii) Al Geografi
iii) Al Akhlak
iv) Usul al tarbiah Wal – Takila
Amalan (Ria’dah) i) Al Nikad
ii) Al Hisab
Pengetahuan Am ( Al Awam) i) Mabadi’ Al Tabi lah (Kajian mengenai tabiat)
ii) Mabadi’al – Ulum Al Tarbiah al Badanish
Pelajaran Tambahan (‘Ulum Syitak) i) Usul al Fiqh

40
Jadual 1.1 : Mata pelajaran peringkat Thanawiyah iaiatu darjah 5 - 6
Keseluruhan peringkat-peringkat pelajaran dari ilmu pengetahuan yang telah dijadualkan di
sekolah ini adalah disusun menurut tangga-tangga pelajaran yang boleh membawa sekolah ini kepada
melayakkan penuntut-penuntutnya dengan ilmu pengetahuan yang mnjadi punca untuk mencari
kebahagiaan hidup di dunia dan di akhirat, melahirkan penuntut-penuntut yang sanggup berkhidmat
kepada negara, menyediakan dan membolehkan penuntut-penuntut menyambung pelajaran di Universiti
Al-Azhar dan meberi peluang kepada penuntut yang berjaya dalam Shahadah Aliyah memperoleh ijazah
Shahadah Aliyah di universiti Al-Azhar.
Tenaga pengajar juga pada masa ini telah semakin ramai yang terdiri dari guru-guru
tempatan dan berkelulusan tempatan. Sistem pengajaran juga turut berubah. Guru-guru diarahkan
membuat ringkasan mengajar dan mengajar mengikut apa yang diringkaskan itu. Keadaan ini bertujuan
semata-mata untuk mengelakkan guru-guru ini mengajar tanpa satu garis panduan yang tertentu. Kaedah
ini juga dapat memastikan segala sukatan pelajaran yang ditetapkan dapat dihabiskan.
6.1 Peperiksaan Dan Sijil Yang Dikeluarkan (1938-1961)
Pada peringkat awal, Maktab Mahmud hanya mempunyai peringkat pengajian di bahagian rendah sahaja
(Ibtidaiah). Pelajaran yang diberikan adalah sehingga darjah 4 sahaja, kemudian diteruskan lagi sehingga
darjah 7. Namun masih disebut peringkat Ibtidai. Jadi selepas tamat darjah 4, penuntut-penuntut akan
meneruskan pelajaran ke darjah 5 sehingga darjah 7. Penuntut-penuntut yang telah lulus darjah 4 akan
memperoleh sijil yang dinamakan Syahadah Ibtidaiyah. Kemudian apabila tamat darjah 7, satu lagi
peperiksaan diadakan. Bagi yang lulus, sijil yang diberikan ialah Syahadah Assabiyah. Lulusan-lulusan
darjah 7 ini di antaranya diterima menjadi guru di Maktab Mahmud. Tidak kurang pula yang berkhidmat
sebagai pegawai agama dalam negeri Kedah, seperti Imam, Kadi dan sebagainya.
Keadaan ini berlanjutan sehingga Perang Dunia Kedua. Kemudian selepas Perang Dunia
Kedua iaitu pada 1946, usaha-usaha telah dijalankan oleh pihak pentadbir Maktab Mahmud untuk
menaikkan peringkat pengajian hingga ke darjah 8. Sijil yang diberikan pada peringkat ini ialah Syahadan
Saminah iaitu yang terakhir. Bahagian Thanawiyah dianggap sebagai peringkat menengah.
Perkembangan pelajaran di Maktab Mahmud kemudian semakin pesat dan menggalakkan.
Sehingga pada awal tahun 1950 an, atas daya usaha guru besarnya, iaitu Sheikh Abdul Halim
menghubungi Universiti Al-Azhar, maka sijil Maktab Mahmud telah mendapat pengiktirafan dari Universiti
Al-Azhar. Penuntut-penuntut yang telah lulus peringkat Thanawiyah iaitu peringkat menengah darjah 8,
kini boleh meneruskan pelajaran mereka di Al-Azhar tanpa perlu menduduki kelas persediaan. Setelah
mendapat pengiktirafan ini, sijil Maktab Mahmud darjah 8 ini ditukar nama kepada Shahadah Nihaiyah
Pengiktirafan yang diberikan oleh universiti dari Mesir terhadap sijil ini membuktikan akan ketinggian mutu
pelajaran agama di Maktab Mahmud.
ii) Mustalah al Hadis

41
Sijil Maktab Mahmud iaitu Syahadah Nihaiyah ini kemudian diteruskan hinggalah ke hari ini,
dengan diadakan sedikit perubahan dari semasa ke semasa untuk menyesuaikannya dengan kehendak
masa dan keadaan. Selepas beberapa tahun kemudian iaitu 1955 pihak Maktab Mahmud telah
mengadakan satu lagi peringkat dalam sistem pengajiannya. Peringkat tersebut ialah peringkat tinggi
selama 4 tahun. Hal ini bermaksud selepas darjah 8, murid-murid meneruskan pengajian mereka di
Maktab Mahmud selama 4 tahun lagi dan akan memperoleh sijil dinamakan Syahadah Aliyah. Pemegang
Sijil Aliyah ini boleh terus masuk ke tahun 3 di Universiti Al-Azhar. Jadi di peringkat ini murid-murid diberi
pilihan sama ada untuk terus ke Al-Azhar dan menduduki tahun pertama selepas lulus darjah 8 dengan
sijil Nihaiyahnya ataupun menyambung pelajaran selama 4 tahun sehingga memperoleh sijil Aliyah di sini
kemudian memasuki tahun 3 di Al-Azhar. Walau bagaimanapun, peringkat tinggi ini tidaklah begitu lama
usianya, sistem ini telah dimansuhkan beberapa tahun selepas itu.
Tujuan diadakan bahagian tertinggi ini ialah untuk mengelakkan pelajar-pelajar dari terlalu
lama berada di luar negeri. Ini adalah disebabkan oleh beberapa faktor. Antaranya ialah disebabkan
masalah pembiayaan yang melibatkan kos kewangan. Selain dari itu, kerajaan Kedah juga tidak mahu
penuntutnya terlalu lama terdedah dalam persekitaran yang agak berbeza dengan di sini.
Mengenai peperiksaan Syahadah Nihaiyah ini, peperiksaan tersebut dijalankan pada setiap
akhir tahun oleh sebuah Jawatankuasa Khas yang dilantik oleh Jawatankuasa Maktab Mahmud yang
menjadi badan pentadbir ketika itu. Badan ini terdiri seramai 7 orang termasuk guru besarnya dan guru-
guru di Maktab Mahmud yang berkelulusan dari Universiti Al-Azhar. Bidang-bidang soalan yang
disediakan adalah meliputi hampir kesemua mata pelajaran yang dipelajari di Maktab Mahmud. Walau
bagaimanapun penekanan diberikan kepada Bahasa Arab. Ini adalah memudahkan pelajar-pelajar ini
mengikuti pelajaran mereka di Mesir.
Melihatkan kepada mata pelajaran yang diberikan, peperiksaan yang diadakan, sijil-sijil yang
dikeluarkan dan peringkat-peringkat pelajaran yang disediakan, Maktab Mahmud sememangnya telah
berusaha mencapai matlamat yang diidamkannya iaitu memajukan pengajian Islam dan Bahasa Arab.
Keseluruhannya dapat dikatakan bahawa peringkat pelajaran dan ilmu pengetahuan yang dijadualkan
dalam institusi ini adalah disusun mengikut tangga-tangga pelajaran yang boleh membawa kejayaan dan
pengetahuan mendalam kepada penuntut-penuntutnya .
Peperiksaan serta pemberian sijil yang diadakan pada peringkat-peringkat tertentu semata-
mata bertujuan untuk menguji dan menilai kemampuan pelajar, menerima pendidikan yang disampaikan,
di samping memberikan pengiktirafan kepada kelulusan mereka.
Pihak pentadbiran yang merangkakan dasar pelajaran di institusi ini sentiasa berusaha
supaya penuntut-penuntut diberi pendidikan yang lengkap agar mereka dapat memainkan peranan
sebagaimana yang dituntut oleh masyarakat. kemahiran dalam segala aspek keagamaan adalah perlu
dalam usaha mempertingkatkan pendidikan Islam di negara ini.
Sebagai kesimpulannya, sistem pelajaran di peringkat ini dibahagikan sedemikian kerana
mempunyai motif yang tersendiri. Selain dari untuk melengkapkan penuntutnya dengan ilmu keagamaan
yang tinggi ia juga dirangkakan dengan tujuan membolehkan pelajarnya melanjutkan pelajaran ke Timur

42
Tengah. Selai dari itu , sebagai lambang ketinggian mutu pelajaran Bahasa Arab yang merupakan media
yang digunakan dengan meluas di institusi ini.
7.0 Sumber Kewangan, Yuran Dan Biasiswa
Semenjak ditubuhkan perbelanjaan maktab ini dibiayai oleh Jabatan Zakat Negeri Kedah. Kemudian,
maktab ini mendapat bantuan bersama Jabatan Zakat dan pihak Kerajaan Negeri Kedah. Mulai 1956
hingga sekarang segala perbelanjaan dibiayai oleh Kerajaan Negeri.
Semasa Jabatan Zakat memberikan bantuan kewangan kepada maktab ini sumbangan
yang terbesar ialah dari segi pengurusan pembayaran gaji guru-guru. Berdasarkan kepada skim-skim gaji
yang tertentu dan telah ditetapkan, pihak pentadbir Maktab Mahmud akan membuat peruntukan lalu
menyerahkan kepada Jabatan Zakat dan pihak Zakat akan menguruskan pembayaran tersebut. Guru-
guru yang mengajar di Maktab Mahmud juga disediakan oleh pihak Zakat yang menjalankan proses
pengambilan guru-gurunya secara tersendiri.
Selepas beberapa lama, berikutan dengan keadaan Maktab Mahmud yang semakin
berkembang dan memerlukan tenaga pengajar serta kakitangan yang banyak, maka Jabatan Zakat
dengan perolehannya yang terhad menyebabkan Jabatan Zakat tidak mampu untuk melakukan
pembayaran gaji sepenuhnya. Oleh sebab itu, Maktab Mahmud terpaksa meminta bantuan Kerajaan
Negeri untuk menampung keperluannya.
Perbelanjaan Maktab Mahmud di dalam tahun 1370 (1950) misalnya adalah berjumlah $ 34,
820.24 dan dari jumlah ini, sebanyak $20,387.74 ditanggung oleh kerajaan Negeri Kedah sementara
bakinya sebanyak $14,44.50 adalah dibiayai oleh Pusat Zakat. Sementara pada tahun 1955, dari
perbelanjaan tahunan Maktab ini yang kesemuanya berjumlah $51,768.00 sebanyak $28.483.00 adalah
ditanggung oleh Kerajaan Negeri Kedah, sementara bakinya sebanyak $23,275.00 adalah ditanggung
oleh Pejabat Zakat.
Perkembangan Maktab Mahmud terus digiatkan oleh pihak pentadbirnya dengan berbagai-
bagai cara seperti pengambilan murid lebih ramai dan pembinaan bilik darjah dengan lebih banyak serta
pengambilan lebih ramai guru-guru. Keadaan ini memerlukan perbelanjaan lebih besar dari sumber yang
tetap. Oleh sebab keadaan ini, pada tahun 1956 pihak kerajaan Negeri Kedah telah mengambil keputusan
untuk membiayai perbelanjaan Maktab Mahmud ini. Tambahan pula, maktab ini pada masai itu
merupakan satu-satunya institusi pendidikan agama terpenting dan terbesar di negeri Kedah dan
diharapkan dapat berfungsi untuk melahirkan cendiakawan agama di negeri ini. Maka itu, adalah sangat
wajar pihak Kerajaan Negeri memberi sumbangan sepenuhnya kepada Maktab Mahmud ini.
Pada tahun 1956 misalnya, Kerajaan Negeri Kedah telah menyumbangkan sebanyak
$51,549.20 bagi perbelanjaan Maktab ini. Kemudian pada 1957, sebanyak $52,528.00 pula diberikan oleh
Kerajaan Negeri. Selain dari untuk pembayaran elaun kepada guru-guru, wang ini juga dibelanjakan untuk
kebajikan pelajarnya, termasuklah bantuan atau hadiah untuk mereka yang lulus dalam peperiksaan.

43
Walaupun secara rasminya mulai tahun 1956 pembiayaan pentadbiran maktab ini
dikelolakan oleh Kerajaan Negeri, namun tidak menjadi apa-apa halangan sekiranya pejabat Zakat masih
bermurah hati untuk turut sama menyumbang sebarang bantuan kewangan terhadap institusi ini.
8.0 Pengambilan Guru Dan Penuntut-Penuntut
Menurut sumber-sumber yang diperolehi, bilangan guru pertama yang dihantar ke Maktab Mahmud pada
tahun 1937 ialah seramai 5 orang.70
Golongan yang merupakan perintis di institusi ini merupakan bekas
pengajar di Madrasah Hamidiyah, Limbong Kapal sebelum ini. Guru-guru tersebut ialah Pak Ku Ariffin,
Syed Mohamad, Ustaz Salleh Shamsudin, Haji Darus dan Haji Said Bin Haji Shuib.71
Pada peringkat awal Maktab Mahmud hanya mempunyai sebuah bangunan sahaja.72
Terdapat hanya empat kelas Ibhdaiyah pada masa ini. Pentadbiran Maktab Mahmud masa ini masih di
bawah sebuah Jawatankuasa Pentadbir dengan Sheikh Salleh Shamsudin menjadi Setiausahanya, beliau
juga menjadi pemangku Guru Besar pada masa yang sama.
Seterusnya, ketika Maktab Mahmud berada di bawah pimpinan Datuk Sheikh Abdul Halim,
bilangan guru yang lebih banyak diperlukan. Pada tahap ini, terdapat beberapa sumber untuk memperoleh
guru iaitu dengan mengambil guru daripada golongan-golongan tempatan mengikut pengambilan atau
penilaian yang ditetapkan oleh pihak pentadbir, tenaga pengajar yang dihantar oleh Pejabat Zakat atau
pejabat Agama dan bekas penuntut Maktab Mahmud.
Guru-guru daripada golongan tempatan mempunyai sedikit pengetahuan agama.
Pengambilan mereka dibuat dengan amat mudah. Mereka yang ingin memohon hanya perlu mengadakan
pertemuan iaitu temu duga dengan Jawatankuasa Pemilih. Setelah mendapat persetujuan, guru tersebut
akan diambil bekerja di situ. Kebanyakan anggota pemilihan adalah terdiri dari ahli-ahli Jawatankuasa
Pentadbir Maktab Mahmud.
Pada ketika itu adalah sukar untuk memperoleh guru-guru yang benar-benar berkebolehan.
Guru-guru ini kebanyakannya adalah berkelulusan tempatan. Kesemuanya adalah lulusan berbagai-bagai
madrasah terkemuka yang terdapat di negeri Kedah khasnya di utara Semenanjung Malaysia ketika itu.
Terdapat tiga orang guru yang diambil melalui pemilihan ini iaitu Ustaz Othman Yusuf, Sheikh Adnan bin
Haji Hashim dan Lebai Ismail Said.
Dengan berdasarkan pendidikan dan pengalaman guru yang berkhidmat ketika itu, jelaslah
pada peringkat ini mereka tidak mempunyai apa-apa latihan perguruan. Hal ini kerana sukar untuk
mencari tenaga pengajar yang berpotensi dan tidak ramai pula yang berminat untuk menjadi pendidik.
Demikianlah perkembangan maktab ini dari tahun ke tahun sehinggalah tercetus Perang Dunia Kedua
70
Haji Azizan bin Haji Aroff, “Sejarah Maktab Mahmud Simpang Kuala Alor Setar Kedah”, manuskrip, t.t., hlm.11.
71
Yaakop bin Mohamad, “Sejarah Maktab Mahmud,” Taipskrip,t.t., hlm.9.
72
Bangunan ini dipanggil bangunan A. lihat gambar.

44
yang menyebabkan perjalanan sesi persekolahan maktab ini terganggu kerana terdapat beberapa
bangunan sekolah ini digunakan oleh tentera Jepun.
Selepas perang ini terjadi sistem pendidikan di Maktab Mahmud lebih teratur sedikit.
Terdapat satu lagi sumber yang menyumbangkan tenaga guru-guru. Pada masa ini lulusan-lulusan dari
Maktab Mahmud yang mendapat pendidikan sehingga darjah 7 dan 8 telah pun keluar dari maktab itu.
Ada di antara lulusan ini yang bertugas sebagai Imam, kadi dan sebagainya. Sesetengahnya telah diambil
bertugas di Maktab Mahmud. Murid pertama yang keluar dari Maktab Mahmud ialah Ustaz Ibrahim Said.
Selain dari beliau, terdapat beberapa lagi guru lain yang tamat diambil menjadi guru di situ. Antaranya
ialah Ustaz Ali bin Ahmas dan Ustaz Azizan bin Haji Aroff. Walau bagaimanapun Ustaz Azizan, setelah
tamat darjah 8 di Maktab Mahmud telah melanjutkan pelajaran ke Mekah selama 4 tahun sebelum beliau
diambil sebagai guru. Seorang lagi contoh guru yang merupakan bekas pelajar Maktab Mahmud ialah
Sheikh Abdul Majid bin Mooh Noor. Guru-guru yang diambil dari kalangan bekas Maktab Mahmud ini telah
berjaya mengatasi masalah mendapatkan guru-guru. Tahun 1950 misalnya terdapat11 orang guru
termasuk seorang guru al-Quran dan seorang guru Bahasa Inggeris.73
Angka ini meningkat menjadi 15
orang pada tahun 195 (1374)74
dan 18 orang pada tahun 1958.75
Peningkatan terhadap keperluan guru-guru menjadi lebih ketara selepas pengenalan dasar
pelajaran baru tahun 1962. Perkhidmatan guru untuk mengajar mata pelajaran akademik sangat
dikehendaki pada masa ini. Walau bagaimanapun masalah guru-guru ini tidaklah sesukar yang
dijangkakan dengan adanya kerjasama dari pihak Kementerian Pelajaran, di mana beberapa orang guru
telah dihantar untuk memenuhi keperluan tersebut. Pada tahun 1970 misalnya, 11 orang guru lepasan
institusi pengajian tinggi, iaitu Universiti Al-Azhar dan 10 orang guru lepasan institusi pengajian tinggi iaitu
Universiti Kebangsaan Malaysia dan Kolej Islam telah dihantar untuk berkhidmat di sini.76
Kemudian pada
tahun 1973 pula seorang guru Ilmu Hisab yang mempunyai ijazah dari Indonesia dan seorang lepasan
dari Al-Azhar dengan ijazah sarjana turut dihantar ke Maktab Mahmud.
Bermula tahun 1976, setelah diwujudkan Lembaga Maktab Mahmud, badan ini diberi kuasa
memilih guru-gurunya sendiri. Guru dipilih oleh satu badan penapis yang terdiri dari Pengerusi Lembaga
dan beberapa ahli Jawatankuasa Lembaga. Cara pemilihan dibuat mengeluarkan iklan di dalam surat
khabar dan bagi sesiapa yang mempunyai kelayakan sebagaimana yang disyaratkan, adalah layak untuk
memohon. Kelayakan dan kelulusan ditentukan oleh Lembaga Pemilihan.
Jadi mulai tahun 1967 – 1980, terdapat tiga jenis guru yang mengajar di Maktab Mahmud
iaitu Guru kerajaan negeri, Guru Kementerian Pelajaran dan Guru Lembaga. Guru kerajaan negeri ialah
guru-guru kerajaan yang diambil oleh Kerajaan Negeri Kedah untuk berkhidmat di Maktab Mahmud. Guru
ini adalah sama dari segi taraf mengajar, pemberian gaji dan pencen serta segala keistimewaan yang
73
“Penyataan Tahunan Sekolah Al Mahad Al Mahmud 1369(1950)”, Al Mahad Al-Mahmud, Bil. ke-2, 1370 (1951),
hlm.6.
74
“Ringkasan Penyata Sekolah Al-Mahad Al-Mahmud 1374(1955)”, Al-Mahad Al-Mahmud, Bil. ke 4,1375 (1956),
hlm.8.
75
“Laporan Tahunan Al-Mahad Al-Mahmud 1377 (1958)”, Al –Mahad Al-Mahmud Bil. ke 9, 1378 (1959), hlm.47.
76
Halimah Desa, “Sejarah Maktab Mahmud”, dalam Khoo Kay Kim (ed.), Beberapa Aspek Sejarah Kedah,
Persatuan Sejarah Malaysia, Kuala Lumpur, 1983, hlm. 122.

45
diterima guru kerajaan. Guru-guru ini akan berkhidmat di sini sehinggalah pencen ataupun kerajaan negeri
menukarkan guru ini ke sekolah lain. Guru-guru ini adalah golongan tenaga pengajar yang paling awal
berkhidmat di Maktab Mahmud iaitu sejak tahun 1956 lagi.
Kategori yang kedua pula ialah merupakan guru –guru yang dihantar oleh Kementerian
Pelajaran, Kuala Lumpur untuk mengajar di Maktab Mahmud. Guru-guru ini adalah berpencen dan
mendapat keistimewaan lain seperti gaji, elaun, cuti dan sebagainya menurut sebagaimana yang
ditetapkan oleh pihak kementerian. Perbezaannya ialah guru-guru ini dipinjamkan ke Maktab Mahmud.
Jangka waktu peminjaman ini tertakluk kepada pihak kementerian. Jika pihak berkenaan inginkan kembali
kakitangannya yang dipinjamkan itu, maka pihak Maktab Mahmud hendaklah melepaskan guru tersebut.
Sementara itu, guru Lembaga pula ialah guru yang dipilih oleh Lembaga Maktab Mahmud
sendiri melalui cara pemilihan yang tersendiri. Biasanya menerusi iklan yang disiarkan dalam surat khabar
dan tapisan oleh sebuah badan khas sebelum ia diterima masuk. Namun, guru ini kurang sedikit
keistimewaannya, mereka tidak diberi pencen apabila telah cukup umur persaraan, kecuali jika mereka
diserap menjadi guru kerajaan negeri. Kebanyakan guru-guru dari kategori ini adalah pegawai-pegawai
baru yang belum menjawat sebarang jawatan sebelum ini. Di bawah ini dinyatakan bilangan guru di
Maktab Mahmud mulai 1974-1980.
Tahun Bilangan Guru
1974 58 orang
1975 58 orang
1976 63 orang
1977 63 orang
1978 63 orang
1979 63 orang
1980 63 orang
Jadual 2.0 – Bilangan guru di Maktab Mahmud mulai 1974 -1980
Data ini menunjukkan mulai tahun 1976 hingga 1980, bilangan guru tidak bertambah. Tiada
pertambahan guru mungkin bertujuan untuk mengelakkan dari timbulnya masalah guru berlebihan. Tahun
1962 dan 1967 bolehlah dianggap mempunyai signifikasinya yang tersendiri dalam perkembangan
pelajaran di maktab ini. Dengan pengenalan sistem pelajaran baru 1962, guru dihantar oleh Kementerian
Pelajaran. Kemudian setelah diwujudkan Lembaga Maktab Mahmud pula pada 1967, badan ini diberi
kuasa dan mandat untuk melantik gurunya tersendiri. Langkah ini adalah sebagai salah satu cara untuk
menampung masalah kekurangan guru yang mungkin timbul pada masa akan datang.
8.1 Pengambilan Penuntut-Penuntut
Sebagaimana yang dinyatakan sebelum ini, bilangan murid-murid yang masuk dan belajar di Maktab
Mahmud adalah seramai 88 orang.77
Mereka ini sebenarnya pelajar-pelajar dari Madrasah Hamidiah.,
77
Haji Azizan Haji Aroff, “Sejarah Maktab Mahmud Simpang Kuala Alor Setar Kedah”, Manuskrip, t.t., hlm.11.

Sejarah Sosial Moden IPGKTB

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Sejarah Sosial Moden IPGKTB

Similar to Sejarah Sosial Moden IPGKTB (20)

More from syafiq hussin

More from syafiq hussin (6)

Recently uploaded

Recently uploaded (6)

Sejarah Sosial Moden IPGKTB