Schepping les 4
•Download as PPTX, PDF•
0 likes•99 views
Laudato si: inleiding, hoofdstuk 1
Recommended
More Related Content
Similar to Schepping les 4
Similar to Schepping les 4 (11)
More from Tom Uytterhoeven
More from Tom Uytterhoeven (9)
Schepping les 4
- 1. Laudato si oproep tot mede-scheppen
- 2. inhoud Inleiding hoofdstuk 1: Wat er in ons huis gebeurt hoofdstuk 2: Het evangelie van de schepping hoofdstuk 3: De menselijke oorzaak van de ecologische crisis hoofdstuk 4: Een integrale ecologie hoofdstuk 5: Enkele oriëntatie- en aandachtspunten hoofdstuk 6: Ecologische opvoeding en spiritualiteit
- 3. Inleiding meteen verbinding toestand milieu en menselijke zonde mens en natuur bepalen publiek “elke mens die deze planeet bewoont” (n° 3)
- 4. Inleiding situeren encycliek in recente kerkgeschiedenis paus Paulus VI: belang sociale-morele vooruitgang paus Johannes Paulus II: noodzaak ecologische bekering paus Benedictus XVI: erkenning menselijke verantwoordelijkheid milieu is ook: sociale milieu verwijzing naar oecumenisch patriarch Bartholomeus “de ethische en spirituele wortels van milieuproblemen” (n° 9)
- 5. Inleiding verwijzing naar Sint Franciscus van Assisi bescherming zwakke voorbeeld integrale ecologie verbondenheid besef dat wereld ons God kan openbaren.
- 6. Inleiding bedoeling van de encycliek: “Mijn oproep” mensen samen brengen in “de zoektocht naar een duurzame en integrale ontwikkeling” - vertrouwen in blijvende betrokkenheid God op schepping dialoog starten/ondersteunen “hoe de toekomst van de planeet uitbouwen”
- 7. Inleiding
- 8. hoofdstuk 1: Wat er in ons huis gebeurt I. Vervuiling en klimaatverwarming 1. Vervuiling, afval en wegwerpcultuur effecten van vervuiling treffen mensen - armsten eerst verbonden met wegwerpcultuur ontbreken circulaire economie (vgl met ecosysteem) 2. Klimaat als gemeenschappelijk goed wetenschappelijke consensus: menselijke rol in klimaatopwarming belangrijk opnieuw: treft ook mensen, vooral de armsten.
- 9. hoofdstuk 1: Wat er in ons huis gebeurt II. Het waterprobleem III. Teloorgang van de biodiversiteit IV. Achteruitgang van de kwaliteit van het menselijk leven en sociaal verval V. Wereldwijde ongelijkheid VI. Zwakke Reacties* VII. Verscheidenheid van meningen
- 10. Hoofdstuk 2: Het evangelie van de schepping belang dialoog wetenschap-religie
- 15. Niche Co- Construction Welke mogelijkheden suggereert traditie? Tegendraadse traditie!
- 16. Hoofdstuk 2: Het evangelie van de schepping schepping uit liefde liefde God = basis waardigheid mens
- 17. Hoofdstuk 2: Het evangelie van de schepping menselijk bestaan: 3 fundamentele relaties met God met de naaste met de aarde
- 18. Hoofdstuk 2: Het evangelie van de schepping ontwikkeling verhouding God-mens-aarde geen heersen als ‘overheersen’ ‘bewerken’ ‘zorg dragen’ ‘beheren’ God blijft mensen trouw Blijven mensen God trouw?
- 19. Hoofdstuk 2: Het evangelie van de schepping Mysterie van het universum mens als subject doel evolutie volheid van God
- 20. Hoofdstuk 2: Het evangelie van de schepping hele schepping toont God God aanwezig in hele schepping niet in volheid universele gemeenschap & gemeenschappelijke bestemming goederen ‘kinship model’ Jezus’ zienswijze natuur = model Rijk Gods kosmische Christus – eschatologisch perspectief
Editor's Notes
- meteen verbinding toestand milieu en menselijke zonde: ”Het geweld dat in het menselijk hart, verwond door de zonde aanwezig is, komt ook aan het licht doorheen de ziektesymptomen van de bodem, van het water, van de lucht en van de levende wezens.” (n° 2) – cf. Hefner, zonde als negeren mogelijkheden mens heilzame toekomst mede te scheppen, vgl. Sölle: onderdrukking zwakke, kaputter typ mens en natuur: “We vergeten dat ook wij stof zijn (Gn 2,7). Ons lichaam zelf is samengesteld uit elementen van de planeet, haar lucht laat ons ademen, haar water schenkt ons leven en voedt ons.” (n° 2) bepalen publiek “elke mens die deze planeet bewoont” (n° 3) – niet: iedereen van goede wil! nòg inclusiever? - vandaar: encycliek bedoeld als dialoog over “ons gemeenschappelijk huis” (n° 3)
- paus Paulus VI: waarschuwing - indien wetenschappelijk/technologische vooruitgang niet samengaat met sociale/morele vooruitgang, dan keert zich dit tegen de mens, tegen de natuur - vrees voor ecologische ramp tgv ontwikkelingen in samenleving (1971) (n°4) vgl: rapport "Club van Rome", ”De grenzen aan de groei" paus Johannes Paulus II: noodzaak ecologische bekering - “het vermogen eigen aan de mens om de werkelijkheid te veranderen, (SH)moet(/SH) uitgaan van het feit dat alles oorspronkelijk door God gegeven is.” (n° 5) paus Benedictus XVI: oproep tot erkenning: “dat het natuurlijk leefmilieu ernstig beschadigd is door ons onverantwoord gedrag. Ook het sociale milieu heeft schade geleden.” (n° 6) D.i. voorbereiding integrale ecologie - zie ook: waarschuwing BXVI “dat men de wereld niet kan analyseren door alleen maar één van zijn aspecten af te zonderen” (n° 6) tweede punt: erkenning grenzen vrijheid (rapport Rome!) - impliceert: erkennen dat mens niet laatste instantie is (Schepper) Bartholomeus: Dit kunnen we verbinden met Philip Hefner: ecologische crisis als culturele crisis, nood aan revitaliseren culturele/religieuze tradities - zal later nog duidelijker worden in bespreking hoofdstuk 6
- verwijzing naar Sint Franciscus van Assisi “voorbeeld bij uitstek voor de bescherming van het zwakke en voor een integrale ecologie, beleefd op een vreugdevolle en authentieke manier.” (n° 10) getuigt van belang gevoel van/beleving van verbondenheid (alles n° 11° “openheid (…) voor dat wat de taal van de wiskunde en de biologie overstijgt en dat ons richt op het wezenlijke van de mens” “meer dan een intellectuele waardering of een economische berekening” maar: geen “irrationele romantiek, (…) want ze heeft gevolgen voor de keuzes die ons gedrag bepalen;” “Als we zonder deze open houding van verbazing en verwondering de natuur en het milieu benaderen, als we niet langer de taal van broederlijkheid en van schoonheid gebruiken in onze relatie met de wereld, dan gaan we handelen als een overheerser, verbruiker of pure uitbuiter van middelen, niet meer in staat om grenzen te stellen aan onze onmiddellijke belangen.” (n° 11) getuigt ook van besef dat wereld ons God kan openbaren. “De wereld is meer dan een probleem dat moet opgelost worden, het is een blij mysterie dat we bewonderen met vreugde en lof.” (n° 12)
- bedoeling van de encycliek: “Mijn oproep” mensen samen brengen in “de zoektocht naar een duurzame en integrale ontwikkeling” - vertrouwen in blijvende betrokkenheid God op schepping “De Schepper laat ons nooit in de steek, hij komt nooit terug op zijn liefdesproject, hij heeft geen spijt ons geschapen te hebben.” (n° 13) vgl. met einde tweede scheppingsverhaal (vellen van dierenhuiden), regenboog Noach dialoog starten/ondersteunen over “hoe de toekomst van de planeet uitbouwen” analyse: voorgestelde oplossingen mislukken vaak door attitude probleem: “ontkennen van het probleem, onverschilligheid, gemakkelijke berusting of een bind vertrouwen in technische oplossingen” (n° 14) vandaar begrijpelijk dat encycliek wordt beschouwd als deel sociale leer Kerk (n° 15)
- stand van zaken; context inschatten - bewust worden van toestand bij punt 2: vgl met Zygmunt Bauman, Liquid Society: onderscheid tussen zij die mobiel zijn en zij die gebonden zijn aan productieplaats legt verband tussen macht en betwijfelen global warming (of menselijke rol daarin): macht wordt misbruikt om ecologische crisis te minimaliseren
- steeds connectie tussen (1) economische ‘wetmatigheden’ – eigenlijk: maatschappelijke keuzes, waarin processen van macht en gebrek aan transparantie spelen – en milieuvervuiling; (2) tussen milieuvervuiling en sociale onrechtvaardigheid belangrijk: natuur niet alleen belangrijk wanneer nuttig voor de mens – cf. n° 33! zie ook debat binnen natuurbehoud: wat zijn goede criteria? bos, want nodig voor opname stikstof, of heide, want nodig voor biodiversiteit? wat met ‘exoten’? wat met ‘cultuurlandschap’? enz.: telkens discussie rond mens als norm belang bescheidenheid technologische/wetenschappelijke mogelijkheden Vgl. ‘Green revolution’ op Bali: negeren van traditionele landbouwkalender en dit vervangen door gebruik pesticiden en genetisch gemodificeerde rijst. Gevolg: minder opbrengst, meer parasieten. link tussen technologische ingrepen en economische macht (n° 34) oproep (n°49) om armen niet als collateral damage te zien geboortebeperking (n° 50): enerzijds terechte waarschuwing dat geboortebeperking geen argument mag zijn om verantwoordelijkheid voor actie naar de zwakkeren toe te schuiven – anderzijds had dit beter ingewerkt kunnen worden in het geheel van de encycliek: ongeboren kinderen hebben niet alleen recht op leven, ze hebben ook recht op goed leven en dat is wat ons (gepriviligieerden) zou moeten oproepen tot acties zoals later in de encycliek beschreven – opmerkelijk: kritiek op standpunt geboortebeperking encycliek negeert vaak de koppeling van dit standpunt met de nood om actie voor de zwakkeren, wat het argument van de encycliek de facto versterkt… verscheidene meningen: n° 60 – nood om goed na te denken “over mogelijke toekomstige scenario’s, want er zijn meerdere wegen die leiden naar oplossingen. Dit zou diverse voorstellen kunnen opleveren waarover men in dialoog kan gaan om integrale antwoorden te bieden”. – vgl. met Hefner: revitalisering religieuze tradities, want daardoor in connectie met wijsheid die menselijke soort doorheen geschiedenis verwierf, daardoor in connectie met wat Hefner noemt: ‘werkelijkheid zoals het werkelijk is’ (Tillich: ultimate concern) of: God.
- - paus pleit voor holistische benadering van de werkelijkheid, vandaar nodig aandacht te geven aan wat vanuit religieuze tradities kan worden gezegd.
- Religie deel deep history mensheid niche construction: levende wezens beïnvloeden hun omgeving, net als omgekeerd: voortdurende feed-back relatie voor mens: via cultuur – natuur beïnvloedt dus ook cultuur! (bv. ondergang cultuur Paaseiland tgv uitputting ecologisch systeem) cultural niche construction: niet alleen plaats vinden in ecologisch systeem, maar die plaats ook mee vorm geven. geschiedenis ‘groeit’ Religie deel natuur – deel evolutionaire geschiedenis mens – theologisch: deel van voortdurende dialoog God-mens natuurlijke wijsheid? openbaren toekomstmogelijkheden?
- niche construction – mogelijkheden voor de toekomst openen
- niche construction: suggesties tot handelen
- Bijbelse verhalen openbaren mogelijkheden voor de toekomst vanuit wijsheid van het verleden interpretatie altijd nodig, letterlijke lezing gaat in tegen dialogale karakter openbaring, relationele karakter schepping
- schepping uit liefde: n° 65 – “De Schepper kan tot ieder van ons zeggen: “Voordat Ik u in de moederschoot vormde, koos Ik u uit” (Jr 1,5). We werden onvangen in het hart van God, en daarom “is elk van ons de vrucht van Gods gedachte. Ieder van ons is gewild, eenieder is geliefd, eenieder is nodig.” (uit homilie Ben. XVI) liefde God = basis waardigheid mens; waardigheid mens niet afhankelijk van vermogens mens, bv. bewustzijn encycliek verwijst hier naar toespraak/lezing in context vieren met mensen met een handicap impliciete kritiek op bepaalde vormen van theologie/filosofie die relatie God/mens te zeer vanuit vermogens mens bekijken bv. deep incarnation, stelling dat mensen op unieke wijze op Gods oproep kunnen ingaan vanwege hun intellectuele vermogens: wat met mensen met ASS? bv. eigen onderzoek: veel belang aan vermogen tot kritische reflectie – maar wat met kinderen met mentale beperkingen; hoe bieden we hen goed godsdienstonderwijs aan?
- Breuk in deze relaties, buiten én in onszelf = zonde (n° 66) cf. verkeerd begrepen “meesterschap” over de aarde (dominion, stewardship, kinship model) vgl. Jezus: “Bemin God en bemin uw naaste als uzelf. Een ander gebod, groter dan deze twee, is er niet" – m.a.w. 3 relaties horen samen, liefde God = fundament verbreken relaties: zonde - vgl. verhaal Kaïn en Abel in n° 70 dit betekent: zorg voor natuur = verbonden met gerechtigheid zie ook: profeten, Babylonische gevangenschap n° 74: “Als hij (God) het universum kon scheppen (telst: schapen?) uit het niets, kan hij ook tussenkomen in deze wereld en elke vorm van het kwaad overwinnen. Bijgevolg is onrecht niet onoverwinnelijk.”
- gebruik werkwoorden: suggereert “een relatie van wederzijdse verantwoordelijkheid tussen de mens en de natuur” – kinshipmodel, mens verbonden door ‘familiebanden’ met natuur – in elk geval geen absoluut eigenaarschap (n° 67) wijst op Bijbelse normen voor omgaan met natuur, die “tiranniek antropocentrisme” onmogelijk maken – niet de mens is centraal, maar de schepping als geheel – zie ook eigen waarde elk schepsel – ‘zijn’ staat boven ‘nuttig zijn’ intellectuele vermogens mens zijn opgave (n° 69): wijsheid zoeken, dezelfde wijsheid als waarmee God de aarde heeft geschapen God blijft mensen trouw: Noach – blijven mensen God trouw? Geen spiritualiteit zonder geloof in Schepper -> beste dam tegen antropcentrisme
- n° 81: erkenning evolutie, maar: “In zich heeft ieder van ons een persoonlijke identiteit die hem toelaat om met anderen en met God zelf in dialoog te treden. Het vermogen om te denken, te argumenteren, creatief te zijn, te interpreteren, kunstwerken te scheppen, en nog andere ongekende mogelijkheden, verwijst naar iets unieks dat het fysische en biologische overstijgt.” inzet: mens mag niet tot object gereduceerd worden. Vraag is of wetenschap dit per se doet. Vraag is of alles uit dit lijstje onverklaarbaar is voor wetenschap. Principieel risico: God of the Gaps. Tegelijk: Kan wetenschap het particuliere, de individuele persoonlijkheid, bv. van een kunstenaar, een moeder, … volledig verklaren? En is uit materie niet inderdaad iets nieuws ontstaan, waarvan God zag dat het goed was? En: gaat het hier niet om verwittiging dat alleen bril wetenschap opzetten niet hele plaatje laat zien, dat ook andere perspectieven nodig zijn, dan om feitelijke discussie of er nu wel/niet zoiets als de ziel bestaat? aansluitend: andere levende wezens ook niet reduceren tot object – object is steeds in positie zwakste – vandaar: sterk beeld dat mensen geboren zijn uit de rots! doel evolutie volheid God: niet: volheid mens – opnieuw: geen antropocentrisme! terugkeer schepping – in vrijheid – naar God: n° 83
- teruggrijpen naar Middeleeuwse begrip: natuur = boek van God relationaliteit leven = voornaamste beeld “onuitputtelijke rijkdom God” God roept ons doorheen schepping op om met Hem in relatie te treden vandaar: geen probleem dat cognitieve wetenschappen wijzen op belang verwondering in ontstaan religieuze overtuigingen! n° 84: erkenning natuurlijke omgeving waarin we opgroeien als bepalend voor identiteit – ook als die omgeving een stad is: “Wie opgroeide in de bergen, of wie als kind gehurkt water uit de rivier dronk, of wie speelde op het plein van zijn wijk, voelt zich geroepen om zijn eigen identiteit terug te vinden als hij naar deze plaatsen terugkeert.” bedenking: wat betekent dit voor ons? welke opdracht zit hieronder besloten: scheppen van leefbare ruimte!