Schepping les 3 HIGW Leuven 2017
•Download as PPTX, PDF•
1 like•161 views
Derde les scheppingsleer HIGW Leuven 2017 - Tekst D. Sölle + Philip Hefner - created co-creator - medescheppen - relatie God-mens
Recommended
More Related Content
Featured
Featured (20)
Schepping les 3 HIGW Leuven 2017
- 1. God heeft mensen nodig…? GESCHAPEN MEDE-SCHEPPER
- 2. De mens als beheerder van de schepping Heel de schepping is er voor de mens. De schepping is de vrijheid van de mens toevertrouwd.
- 3. Terug naar de bron: ‘heersen’ in Gen. 26] En God zei: ‘Nu gaan Wij de mens maken, als beeld van Ons, op Ons gelijkend; hij zal heersen over de vissen van de zee, over de vogels van de lucht, over de tamme dieren, over alle wilde beesten en over al het gedierte dat over de grond kruipt.’ [27] En God schiep de mens als zijn beeld; als het beeld van God schiep Hij hem; mannelijk en vrouwelijk schiep Hij hen. 16] God maakte de twee grote lampen, de grootste om over de dag te heersen, de kleinste om te heersen over de nacht, en Hij maakte ook de sterren. [17] God gaf ze een plaats aan het hemelgewelf om de aarde te verlichten, [18] om te heersen over de dag en over de nacht, en om het licht van de duisternis te scheiden. En God zag dat het goed was.
- 4. Dorothee Sölle: Geschapen naar Gods beeld Mens als mede-schepper creatieve macht mens vooronderstellingen: schepping = proces confrontatie met niets onderscheid scheppen/maken heiligheid ’anders-zijn’ en ‘gelijk-zijn’ God
- 5. Schepping = proces onderscheid oorsprong/begin deïsme
- 6. confrontatie met niets chaos/niets in onszelf in de wereld
- 7. maken of scheppen? God deelt creatieve vermogen Jesaja 58: 6-12: “Is dit niet het vasten dat ik verkies: (…) , en men zal u noemen: Hersteller van bressen, Herbouwer van straten.”
- 8. heiligheid opgave: beeld van God worden
- 10. Scheppen van God doorheen evolutie creatio ex nihilo: schepping hangt af van God creatio continua: God blijft betrokken op schepping kijken naar wat kan in het licht van Gods bedoelingen vrijheid vanuit de mogelijkheid in vrijheid te kiezen
- 11. ‘Created Co-Creator’: samenvatting • mens resultaat evolutie • mens deel ecosysteem
- 12. ‘Created Co-Creator’: samenvatting • 2 stromen informatie • genetische info • culturele info
- 16. ‘Created Co-Creator’: samenvatting • door interactie 2 informatiestromen • vrijheid • verantwoordelijkheid • ‘zonde’
- 17. ‘Created Co-Creator’: samenvatting • theologische antropologie • dus: religieuze interpretatie wetenschappelijke data • God: • Schepper van vrijheid • Schepper met een plan
- 18. • Belang cultuur • ‘Myth-ritual- complex’ • verleden – heden - toekomst ‘Created Co-Creator’: samenvatting
- 19. Boek ‘Created Co-Creator’ in 6 dia’s 1) God schept de mensheid doorheen natuurlijke processen.
- 20. Boek ‘Created Co-Creator’ in 6 dia’s 2) De mensheid is niet in staat om het evenwicht te bewaren tussen de 2 informatiestromen
- 23. Boek ‘Created Co-Creator’ in 6 dia’s 3) Daardoor leven we in een culturele crisis.
- 24. Boek ‘Created Co-Creator’ in 6 dia’s 4) Dit leidt tot bedreiging globale ecosysteem.
- 25. Boek ‘Created Co-Creator’ in 6 dia’s • 5) Nood aan revitalisatie cultuur • “We need new myths.”
- 26. Boek ‘Created Co-Creator’ in 6 dia’s 6) Mogelijkheid nieuwe wegen naar de toekomst te vinden.
- 27. Cultuur: van verleden naar toekomst • belang technologie • deel van cultuur • deel van natuur • realisatie van toekomstvisie
- 28. Amber Case: We are all cyborgs now
- 29. God als geheel Andere? God als tochtgenoot? God als geheel Andere oneindige afstand God, de vreemdeling de vader gehoorzaamheid aan God verlossing = juridische rechtvaardigheid zonde= afgoderij, ongehoorzaamheid God als tochtgenoot mystieke unie God in ons (af)grond, oceaan, bron macht van God ontvangen verlossing = heiliging, eenwording met God zonde = vervreemding, leegheid
- 30. Scheppingsgeloof: werkwoorden – verwonderen – – verbazen – – eerbiedigen – – vernieuwen – – zien – – verheugen – – prijzen – – vertrouwen
Editor's Notes
- “Heel de schepping is er voor de mens”: wat betekent dit? Staat de mens centraal? Mogen mensen alles doen met de schepping wat zij willen? Filmpje: toelichting bij de instelling van de Werelddag van Gebed voor de Zorg voor de Schepping in 2015 https://www.youtube.com/watch?v=vsDaynTz4xw
- ”Heersen over”: niet voorbehouden aan de mens – eerder connotatie met “bewaren van de orde” (kosmos) Ook: verbonden met “beeld van God zijn”; dus gemodelleerd naar hoe God in relatie treedt met schepping: liefdevol; betrokken, als een Vader
- overzicht: links: hoofdstelling tekst – rechts: vooronderstellingen, argumenten voor deze stelling
- oorsprong/begin: tekst Sesboué – begin = hoe; oorsprong = waarom Aanvulling: oorsprong duidt op wortels, op afkomst, op inbedding, op waarvandaan – vandaar: groei + relaties met waarmee/waaruit men opgroeit Deïsme houdt in dat God afstand neemt van schepping, niet langer betrokken is op schepping – verbonden met onafhankelijkheidsdenken theologie/wetenschap
- in onszelf: mentale crisis, vergelijking met adolescentie; zoeken naar identiteit in de wereld: dreiging van het kwaad – vgl. met Schillebeeckx: negatieve contrastervaring; ervaring van de wereld zoals hij niét bedoeld is en van oproep in dergelijke gebeurtenis om zich in dienst van Rijk Gods te stellen – zie ook Cardijn: zien, oordelen, handelen stelling: door creatief te handelen tegenover de dreiging van het niets zetten wij het scheppen voort. Of maken wij alleen?
- Waarmee moet de leerling-pottenbakker beginnen? Wat is het verschil tussen wat de leerling doet en wat de meester doet? Wat komt tot stand op het einde van de film? stelling: onderscheid scheppen/maken of: voorbehouden scheppen voor God te maken met angst God te reduceren. risico: God wegdenken – constructivisme tegengewicht: verwijzing naar Bijbelse metaforen i.v.m. scheppen: uitoefenen van gerechtigheid in termen van scheppen
- “Wij worden opgeroepen om deel te nemen aan de schepping, die niet een voltooid feit uit het verleden is, maar die onze toekomst constitueert. Als mede-scheppers hebben wij een aandeel in de goedheid van de schepping, doordat we het kwaad ongedaan maken.” 2 elementen uitdiepen in het volgende: deel nemen aan schepping/deel zijn van de schepping mede-schepper zijn
- evolutie = medium Gods handelen; 2 stromen informatie: cultuur en natuur; cultuur deel natuur (tech = bijen maken honing) God schept doorheen evolutie natuur geschapen vanuit God doorheen evolutie cultuur dus ook geschapen door God religie dus ook geschapen door God (als deel cultuur, deel natuur, deel evolutie) Handelen van God doorheen evolutie bij Hefner versus handelen door God in ID: Hefner: stelt dat probleem van het lijden in evolutie ernstig dient genomen te worden door theologie niet: door te stellen dat dit lijden ‘goedgemaakt’ zal worden in hiernamaals, want daardoor wordt de betekenis van (menselijk) leven buiten de scheppingsorde geplaatst – de evolutionaire geschiedenis verminderd in waarde wel: reflecteren op wat tot kern scheppingsgeloof behoort: de goedheid van de schepping. Daarbij herinnert hij ons aan twee begrippen.
- ”creatio ex nihilo”: er is geen andere bron voor de schepping dan God – evolutie staat dus bv. ook niet naast God “creatio continua”: God blijft betrokken op schepping – evolutie dus niet los van Gods bedoelingen met de schepping Normatief: Bijbelse traditie die verhaalt dat God trouw is aan Zijn schepping, die Hij in vrijheid gewild heeft ”Kijken naar wat kan”: verschil met ID in de rol die vrijheid speelt. Hefner legt een logische link tussen de vrijheid die door God aan de schepping wordt geschonken en de vrijheid waarin de schepping zich mag ontwikkelen. Cf. procestheologie: God die de schepping tot zich uitnodigt, maar niet dwingt. Hefner: De schepping is zodanig geschapen dat ze uit eigen keuze vrij kan worden – geen geprogrammeerde vrijheid, maar mogelijkheid vrij te worden. Evolutie is proces waardoor de dispositie vrij te worden tot stand komt. ID: evolutie alleen is niet voldoende om ontstaan en geschiedenis leven te verklaren; ook geregeld ingrijpen God nodig – opheffen natuurwetten, ingrijpen in gang van zaken, beperken vrijheid schepping Verschil in Godsbeeld: tochtgenoot of manipulator?
- Created co-creator is door Philip Hefner ontwikkeld als deel van de manier waarop hij de relatie tussen theologie en wetenschap zag. Hij ziet de mens als product van evolutie – als scheppingsdaad van God – en dus als deel ecosysteem Aarde.
- 2 stromen van informatie zijn voor Hefner belangrijk in het vormen van de mens: genetische – culturele. Beide werken op elkaar in (gene-culture co-evolution, één van de benaderingen binnen culturele evolutie).
- Er zijn verschillende manieren om de relatie tussen natuur en cultuur te zien (Norbert Bischof): natuur en cultuur staan tegenover elkaar (ridder en de draak) theologisch voorbeeld: Gerd Theissen, Biblischer Glaube in evolutionärer Sicht (Biblical Faith) – mens ontworstelt zich langzaam aan natuurlijke selectie doorheen cultuur (openbaring)
- natuur bepaalt cultuur (Manhattan eiland) wetenschappelijk/filosofisch voorbeeld: Daniel Dennett: memen
- natuur en cultuur zijn nauw met elkaar verbonden wetenschappelijk: gene-culture co-evolution (lactose tolerantie) theologisch: Hefner
- Door de interactie van beide informatiestromen: mens in staat om verschillende mogelijkheden af te wegen, keuzes te maken – in mindere mate aanwezig bij andere levensvormen. Daardoor: menselijke vrijheid – verantwoordelijkheid en zonde. Hefner vat zonde op als: keuzes maken die geen heilzame toekomst teweegbrengen voor het leven op aarde. Vgl. Schillebeeckx: negatieve contrastervaring niet (h)erkennen, niet op de oproep die bemiddeld wordt door deze ervaring ingaan.
- Het is belangrijk aan te stippen dat Hefner ons een theologische antropologie biedt, wat betekent dat God in de kern van zijn voorstellen zit. Het is God die mensen schept, het is God die het ontwikkelen van vrijheid mogelijk maakt, het is God die een bedoeling heeft met de schepping. De drie elementen van ‘created co-creator’ verwijzen hiernaar. Created/geschapen: context is gegeven, leven is gegeven,... wij zijn geen meester, wij zijn beheerder Co/mede: relationaliteit – horizontaal (ecologisch) maar op de eerste plaats verticaal, met God! Co-creator/mede-schepper: opnemen van de eigen rol als mens in Gods plan met de schepping. "Human beings are God's created co-creators whose purpose is to be the agency, acting in freedom, to birth the future that is most wholesome for the nature that has birthed us - the nature that is not only our own genetic heritage, but also the entire human community and the evolutionary and ecological reality in which and to which we belong. Exercising this agency is said to be God's will for humans." (Hefner 1993, 27)" Dat biedt een antwoord op de zorg van Sölle om haar voorstellen niet verkeerd te begrjipen, in licht van de spanning tussen God die nabij is en die veraf staat.
- Belangrijk kenmerk mens als ‘created co-creator’ is cultuur. Hefner stelt dat het doorheen cultuur is dat wij, als soort, vrijheid kunnen uitoefenen op een andere, vollediger manier dan andere soorten. Het is door cultuur – gekenschetst als de interactie tussen mythe – ritueel en praxis, dat we beroep kunnen doen op het verleden en en toekomst kunnen zien. Belangrijk is het karakter van mythische verhalen: geen handleidingen, wel suggesties – laten mogelijkheden zien, geven voorbeelden, doen nadenken over scenario’s
- Hefner bouwt zijn argumentatie in een aantal stappen op – 3 hoofdstellingen en 9 nevenstellingen. Ik vat hier kort samen. Een eerste stap is het identificeren van Gods handelen met natuurlijke processen, of liever: natuurlijke processen als Gods werkmiddelen (cf. Thomas: Eerste Oorzaak./tweede oorzaken) Vraag: Wat is de relatie tussen ‘schepping’ en ’evolutie’? Zijn zij gelijk? Kan dit voor wetenschappers? (bewuste designer!?) Voor theologen? (lijden?!) Question here: - What is the relation between the concepts "creation" and "evolution"? Are they the same? Scientists would criticise this, because they refuse to accept intentionality as a guiding principle for evolution. And theologians would probably point to the suffering that comes along with natural selection, or fear that this path leads to deism.
- Hefner schetst dan hoe cultuur de band tussen mens en natuur begint te verbergen. Er is een analogie in wat hij beschrijft en technologie: we drukken wel op allerlei knopjes, maar we weten niet wat er achter de schermen gebeurt. Hefner neemt geen anti-techniek standpunt in, of een anti-cultuur standpunt. Maar hij wijst er wel op dat we vergeten zijn hoe culturele objecten ons verbinden met natuur ipv losmaken van natuur. What happens is that culture begins to veil nature, our awareness of our ecological embeddedness. It's a bit like an interface on the computer: you hit the buttons, totally ignorant of the programming that makes your rocket kill the aliens in your game, or that makes your documents go into a file - no, those icons are not really your documents, and there a no actual cabinet in your computer...
- Doordat we veilig achter het scherm van cultuur blijven en onbewust zijn van de impact die we, vanuit onze culturele leefwereld, hebben op het ecosysteem van onze aarde, zitten we nu in een ecologische crisis, die eigenlijk een culturele crisis is. – vgl Fransciscus! consumentisme Culturele crisis: gebrek aan zicht op toekomst, gebrek aan zicht op verleden, gebrek aan wegwijzers bij zinvragen. Zie Sölle: kaputter typ – gebroken, beschadigde mens This veiling of our ecological embeddedness is what Hefner calls a cultural crisis. Because we lost this awareness, we became biased and have lost the imaginative power of culture.
- Ecologische crisis: global warming, armoede,… Beschreven in Laudato si, Because of this bias, this loss of imagination, we - as a species - make choices that do not benefit global ecology. One could say that Hefner accuses us of taking a too anthropocentric stance.
- Dus is, volgens Hefner, een revitalisatie nodig van onze mythen, een herbronning aan/van onze mythen en rituelen. Je kan Hefner plaatsen in het denken rond tweede naïviteit, of als een voorstel tot recontextualisering van culturele tradities – let wel: niet gericht op bewaren van deze tradiies, wel op (h)erkennen van de oproep in deze tradities, de toekomstvisioenen in deze tradities en op realiseren van die laatste; dus op concreet handelen. Drie stappen in revitalisering: “retrieval”, of culturele erfenis terug aan de oppervlakte brengen, in herinnering brengen. – “testing”, of culturele erfenis in dialoog brengen met hedendaagse ervaringen, waaronder wetenschappelijke inzichten om te kijken of traditionele interpretaties nog vruchtbaar zijn, ons nog iets zeggen – “reformulating”, of tot nieuwe interpretatoes komen indien nodig gebleken tijdens het testen. The solution Hefner is looking for lies in a revitalisation of culture, in a re-appropriation of our myths and rituals. In a way, Hefner is arguing for a second naïveté or a recontextualisation of cultural traditions. Revitalizing culture means three things for Hefner: (a) “retrieval”, or bringing back cultural heritage, as e.g. religious myths, to the memory of the species; (b) “testing”, or connecting classical interpretations of cultural heritage with scientific insights, to see whether these interpretations remain viable; (c) “reformulating”, or bringing about new interpretations of cultural heritage if this has been proven to be necessary in phase (b).
- Doorheen revitalisering kunnen we dan komen tot nieuwe kijk op de toekomst – vgl. Rijk Gods Revitalisering: retreiving/terughalen: verhalen, rituelen,… terug ophalen, in herinnering brengen testing/testen: hoe verhouden traditionele verklaringen zich tov van wat we nu weten over de wereld? (wetenschappelijke kennis = menselijke ervaring!) restatement/herformulering: openen zich nieuwe betekenslagen in het licht van de test-fase? When we succeed in revitalising our culture, we succeed in opening up new possibilities for the future.
- Hefner ziet technologie als deel van cultuur en meent dat we in een technologische beschavingsfase leven. Daarmee bedoelt hij dat we vandaag in een context leven waarin mensen, door hun culturele vermogens – meer specifiek: technologische vemogen – de toestand van alle andere levende wezens bepalen. Menselijke keuzes hebben effect op het gehele aardse ecosysteem. Zoals gezegd: geen anti-technologie standpunt. Techniek is deel van onze menselijke natuur! Technologie speelt een belangrijke rol in het tot werkelijkheid brengen van wat we ons dromen, voorstellen. Going back to myth and ritual?
- Amber Case (antropologe) enkele vragen bij deze lezing: houdt cultuur ons weg van natuur, of juist niet? klopt het dat technologie ons helpt in onze relationaliteit, of juist niet? digitale zelf: chaos/niets of ‘naar beeld en gelijkenis van God? technologie als ‘uitwendig geheugen’: analoog met wat Hefner ‘grote culturele kaders’ noemt, zoals religieuze traditiies. Religie bevat volgens hem de verzamelde herinneringen van de menselijke soort doorheen haar geschiedenis – in metaforen en verhalen – dankzij religie (hij vergelijkt religie en cultuur met technologie) kunnen we teruggrijpen naar ons verleden om onze toekomst te beginnen in het heden. Vgl. met wat in de lezing wordt gezegd over afstand nemen, stiltemomenten, reflectie inbouwen. Ook bij technologie: oproep Leviticus 19:2: “Heilig zult gij zijn, want ik, de Heer uw God, ben heilig.” – betrokkenheid te realiseren bij werkzame liefde 'digital natives'? robots taking care for the elderly? Evernote?
- God als geheel Andere: vervreemding? mensen niet ‘thuis’ op aarde? God met wie identificatie mogelijk is: volledige eenheid met God mogelijk? Spanning tussen beide én onmogelijkheid totale realisatie van beide: voedingsbodem voor revitalisatie/recontextualisering, voor het zoeken naar nieuwe taal en nieuwe vormen van spiritualiteit van de schepping – type verhaal = Marcus 9, epileptische jongen: “Als gij kunt?! Alles is mogelijk voor wie gelooft.”
- verwondering als basis voor spiritualiteit: in staat zijn om dingen als nieuw te bekijken zien: schoonheid erkennen, waarnemen – schoonheid als deur naar waarheid vreugde: antwoord op besef geschapen te zijn, geschenk ontvangen te hebben – maar: geen goedkoop sentimentalisme; blijft ook oproep om ons als behoeder van dit geschenk op te stellen Volgende les: vanuit werkwoord ‘baren’ verder kijken naar wat het betekent deel te nemen aan de schepping