Lezing naar aanleiding van HVV Activiteit "Beste Wereld"

2. ONZE WERELD,
DE BESTE VAN
ALLE
WERELDEN ?

3. Het raadsel van Goudlokje

4.  Waarom is de wereld precies goed voor
het leven ?
 Is de wereld op maat van de mens
gemaakt ?
 Is een andere wereld met ons erin
mogelijk ?
 Is onze wereld de beste van alle werelden
?

5. Het mensprincipe
Brandon Carter, 1973
 Het feit dat wij er zijn legt
bepaalde beperkingen
aan natuurconstanten op
 …
 Universum is ontworpen
om waarnemers zoals wij
toe te laten
 …

6. I
KAN DAT TOEVAL ZIJN ?
FEITEN DIE TOT NADENKEN STEMMEN
UIT KOSMOLOGIE, FYSICA, CHEMIE
BIOLOGIE

7. 1. De vorming van koolstof
1. Levensduur beryllium >> botsingstijd He-He
2. Energie (Be + He) ~ Energie (koolstof-12)
3. Energie (C + He) < Energie (zuurstof-16)
In some sense the universe knew we were coming, Freeman Dyson,
Disturbing the Universe, 1979
DRIE KEER JACKPOT!

8. 8

9. 2. Dertig constanten maken een
wereld
Zéér kleine veranderingen in
 lading van een elektron,
 massa van een neutron,
 massa ven een proton,…
en wij zouden er niet zijn !
Kunnen er andere werelden met andere natuurconstanten
bestaan ?

10. 1 00000000000000000000000
zonnen voor één aarde ?
Grootte en leeftijd van het heelal (ca.
15 miljard jaar) zijn nodig voor ons
bestaan op aarde !
3.

12. 4. Water: de merkwaardigste stof in
het heelal ?
 Hoog smeltpunt
 Hoog kookpunt
 Hoge smeltwarmte
 Hoge
verdampingswarmte
 Hoge warmtecapaciteit
 IJs blijft drijven
 Zeer goed oplosmiddel
 ….

13. 5. De genetische code: geen
betere mogelijk ?
 20 aminozuren voor alle
levenseiwitten
 3 baseparen in het DNA
voor elk aminozuur
 270 miljoen
mogelijkheden
 1 keuze van de natuur die
het minst kans op fouten
heeft

14. 6. Zijn wij alleen ?
 100 – 1000 miljard melkwegen
 100 – 1000 miljard sterren per melkweg
 10 miljoen levensvatbare planeten per melkweg
 Kans op intelligente beschaving per melkweg:
0,025 << 1
 Kans voor intelligente beschaving op aarde: 1
op 20 miljard
 Kans om de lotto te winnen: 1 op 5 miljoen

15. II
Toeval ? Wetmatigheid ?
Ontwerp ?
Een gang door de
geschiedenis

16. 1. Oudheid
Niets is gemaakt opdat wij het
zouden kunnen gebruiken(…)Het
ding creëert het gebruik ervan
Lucretius, 99 – 55 v.C.
Niemand twijfelt eraan dat een
klok gemaakt is door een bewust
wezen. Hoe kunnen we er dan aan
twijfelen dat de beweging van de
hemellichamen het werk is van
een perfecte en goddelijke rede ?
Cicero, 106-43 v.C.
Alles is het gevolg van toevallige
botsingen tussen atomen
Democritos,460-370 v.C.
De orde in de kosmos is een
bewijs voor het bestaan van God
Plato, 428-347 v.C.

17. De orde in het universum heeft
een geplande oorzaak en een
gepland doel die wij met ons
verstand kunnen achterhalen.
Aristoteles, 384-322 v.C.

18. 2. Middeleeuwen
De hele wereld
werkt samen
ten dienste van de mens
Hoe kan iemand denken dat
de dingen bestaan voor hem
en dat zij bedoeld om hem
ten dienste te staan ?
Roger Bacon, 1220-1292
Er bestaat een intelligent
persoonlijk wezen
dat alles in de natuur
volgens het doel
ervan ordent
Thomas van Aquino, 1225-1274 Maimonides, 1135-1214

19. 3. De wetenschappelijke
revolutie
We matigen ons te veel aan door te
denken dat de zorg voor ons het werk en
het doel van God is.
Denk je echt dat een tinnen schotel,
slablaadjes, zoutkorrels, olie en azijn en
stukjes hard gekookt ei zich bij toeval tot
een sla zouden samenstellen ?
Galileo Galilei,1564-1642
Johannes Kepler, 1571-1630

20. Wetenschap bewijst bestaan
van God
Natuur is het bewijs van Gods schepping.
De wereld is geschapen voor de mens.
De wetenschap onderzoekt waarom iets het geval is.
Het doel ervan wordt bepaald door God.
Robert Boyle, 1621-1697
Hoe komt het dat de Natuur niets tevergeefs doet en
vanwaar komt al de Orde en de Schoonheid in de
Natuur…. Is het oog gemaakt zonder kennis van
optica ?
,
Isaac Newton, 1643-1727

21. De dingen hebben vele doelen maar de
meeste hebben niets met de mens te
maken.
God installeert de wetten en de natuur
doet de rest
Weerlegging van het atheïsme door de
oorsprong en de bouw van de wereld,
1694
René Descartes,1596-1650
Richard Bentley, 1662-1742

22. Natuurlijke theologie
William Paley
1743-1805
Wie twijfelt eraan dat de verschillende onderdelen van een uurwerk
volgens een bepaald ontwerp en met een bepaald doel gemaakt
zijn. Hoeveel te meer geldt dat dan niet voor de ongelooflijke
complexiteit van het menselijk oog ?
Natural Theology: or Evidences of the Existence and Attributes of the Deity,
Collected from the Appearances of Nature, 1802

23. 4. 19de eeuw: God en wetenschap:
boedelscheiding
1809-1882
 Charles Darwin, On the origin of species, 1859
 Soorten ontstaan door natuurlijke selectie

24. Beste wereld:
resultaat van toeval en
onvermijdelijkheid
1. Toevallige verschillen tussen
nakomelingen
2. Toevallige veranderingen in de omgeving
3. Best aan de omgeving aangepaste
soorten krijgen onvermijdelijk een
overwicht

25. Evolutie aan het werk

26. Nergens in het universum heb ik een
spoor van God kunnen vinden
Jerome Lalalande, 1807
1728-1822
William Herschel, 1732-1807

27. III
De beste wereld en de
wetenschap vandaag
Waarom wij zo goed passen in de
wereld

28. 1. Het absurde universum
Het feit dat wij er zijn is
het gevolg van een
buitengewoon toeval,
een ‘mirakel’ zoals 10
keer achter elkaar de
lotto winnen

29. 2. Het unieke universum
Alle wetten van de fysica
zijn het gevolg van een
(nog te vinden)
moedertheorie
 die slechts deze
wereld mogelijk
maakt
 die meerdere
werelden mogelijk
maakt

30. 3. Het multiversum
 Er ontstaan voortdurend
nieuwe universa die van
elkaar gescheiden zijn
en waarin telkens
andere
natuurwetten gelden.
 Sommige werelden zijn
geschikt voor leven,
andere niet

31. 4. ARE YOU LIVING IN A
COMPUTER SIMULATION?
BY NICK BOSTROM
Department of Philosophy, Oxford University
Homepage: http://www.nickbostrom.com
[First version: May, 2001; Final version July 2002]
Published in Philosophical Quarterly (2003), Vol. 53, No. 211,
pp. 243-255.
[This document is located at http://www.simulation-argument.
com] [pdf-version]

32. 5. It’s turtles all the way down
 Het probleem van de
eerste onveroorzaakte
oorzaak
 Of van de onbewogen
beweger

33. Participatorisch universum
Wij leggen vanuit het heden het
universum de voorwaarden om
tot ons te evolueren op
Cyclische tijd
Universum doorloopt oneindig
aantal kringlopen van
voorwaartse en achterwaartse tijd

34. De evolutie:
toeval of noodzaak?

35. Speel de band met gebeurtenissen nog een keer af en
kans is onbestaand dat er zich zoiets als Homo
Sapiens zal ontwikkelen. We zijn hier omdat we hier
zijn, niet omdat er moesten zijn
Stephen Jay Gould, 1989
 Het leven navigeert naar bepaalde functionele
oplossingen
 Aan de diversiteit van het leven ligt een beperkt aantal
natuurlijke vormen ten grondslag
 De mens is een noodzakelijke uitkomst van de
evolutie
Simon Conway Morris, 2003

36. CONVERGENTIE
Mens Kat Walvis Vleermuis

37. IV
Intelligent Design
1999
2005

38. 1. Natuurlijke theologie als wetenschap
 Het leven op aarde kan niet door natuurlijke
oorzaken verklaard worden
 De natuurwetenschappen moeten naast
natuurlijke ook intelligente (dwz goddelijke)
oorzaken toelaten

39. 2. Aanval op de huidige wetenschap
 De huidige natuurwetenschap en inzonderheid de
evolutietheorie zijn een ideologie die het mensbeeld en
de normen en waarden negatief beïnvloedt
 Het christelijk geloof moet aan invloed winnen door de
theologie de status van objectieve waarheid terug te
geven
 ID moet tot een wetenschappelijk
onderzoeksprogramma gemaakt worden
 Wedge strategie, 1999
 www.discovery.org

40. Intelligent Design:
…niets dan drogreden en illusie!
D. Hume, An Enquiry Concerning Human Understanding, 1748
 ID is geen wetenschap maar
een ideologie
 ID gaat uit van een opvatting
van god als ‘supermens’
hetgeen willekeurig en
ongerechtvaardigd is
 Omgekeerd zouden we dan
ook uit onvolkomenheden in
de natuur tot een niet bestaan
van een intelligente ontwerper
kunnen besluiten
David Hume, 1711-1766

41. Indien ik almachtig zou zijn en miljoenen jaren had
om te experimenteren, zou ik niet zo hard
opscheppen over de Mens als het uiteindelijke
resultaat van mijn inspanningen.
Bertrand Russell, Religion and Science, 1935

42. V
Wat nu met Goudlokje
?
Stellingen over geloof , God en
wetenschap vanuit vrijzinnig-humanistisch
perspectief

43. Geloof en wetenschap
1. De oplossing voor het raadsel van Goudlokje behoort
tot het domein van de wetenschap
2. De wetenschap laat zien hoe de wereld in elkaar zit en
het geloof moet zich hieraan aanpassen
3. Een beroep doen op God ‘om gaten’ in
wetenschappelijke kennis te vullen is willekeurig,
ongerechtvaardigd en vanuit theologisch standpunt
onverstandig
4. Geloof en wetenschap zijn twee verschillende
perspectieven op de wereld

44. En God ?
 Verstaan we onder ‘God’
 Een oneindige intelligentie die alwetend, almachtig en
moreel perfect is en die oorsprong, schepper en
heerser is van deze wereld
 Voor deze God-als-uitvergrote mens is er geen enkel bewijs
 De naam voor het mysterie achter en verborgen in
onze waarneembare werkelijkheid en voor de
verwondering daarvoor
 Rond deze God kunnen gelovigen en atheïsten elkaar
ontmoeten en naar elkaars verhalen luisteren

45. Religie en spiritualiteit
 De mens is beter af zonder een religie van een
theïstische God met de daarbij horende
hypothesen en speculaties.
 Zich bewust zijn van de spirituele dimensie in
onszelf, met name open staan voor het mysterie
van het Zijn en voor onze verwondering erover
kan een verrijking betekenen

46. 46
4. Een open geest koesteren
 Openstaan voor
tegenspraak
 Zichzelf en eigen belang
in vraag kunnen stellen
 Eigen fouten erkennen en
ervan leren
 Karl Popper, 1902-1994
1945