Scalone dokumenty (19)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Ewa Stanek
Ubezpieczanie ładunków 342[02].O1.04
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

1
Recenzenci:
dr hab. inż., Tomasz Nowakowski, prof. nadzw.
dr inż. Stanisław Kwaśniowski
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Halina Bielecka
Konsultacja:
mgr inż. Halina Bielecka
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 342 [02].01.04
Ubezpieczanie ładunków zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik
spedytor.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Podstawy rynku ubezpieczeń 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.2.2. Pytania sprawdzające 9
4.2.3. Ćwiczenia 9
4.2.4. Sprawdzian postępów 13
4.2. Ubezpieczenia środków transportowych - casco 14
4.2.1. Materiał nauczania 14
4.2.3. Ćwiczenia 18
4.3. Ubezpieczenia w przewozach ładunków - cargo 21
4.3.1.Materiał nauczania 21
4.4. Ubezpieczenia w przewozach międzynarodowych 32
4.5. Roszczenia i reklamacje 42
5. Sprawdzian osiągnięć 47
6. Literatura 53

3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat roli ubezpieczeń
w działalności transportowo-spedycyjnej oraz kształtowaniu umiejętności ubezpieczania
ładunków w transporcie krajowym i międzynarodowym.
Poradnik ten zawiera:
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności, które powinieneś mieć
opanowane, aby przystąpić do realizacji programu jednostki modułowej.
2. Cele kształcenia programu jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania
ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają:
− wskazówki potrzebne do realizacji ćwiczenia,
− pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,
− sprawdzian postępów.
4. Zestaw zadań testowych sprawdzających opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej
jednostki. Zaliczenie tego testu jest dowodem osiągnięcia umiejętności określonych w tej
jednostce modułowej.

4
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Ubezpieczanie ładunków”
powinieneś umieć:
− posługiwać się podstawową terminologią z zakresu prawa,
− korzystać z aktów prawnych,
− charakteryzować działalność transportową i spedycyjną,
− określać podstawowe przepisy prawne regulujące działalność transportową i spedycyjną,
− korzystać z różnych źródeł informacji.

5
Schemat układu jednostek modułowych
342[02].O1.01
Charakteryzowanie rynku
usług spedycyjnych
Moduł 342[02].O1
Podstawy spedycji
i transportu
342[02].O1.02
Charakteryzowanie usług
transportowych
342[02].O1.03
Dobieranie środków
transportu
342[02].O1.04
Ubezpieczanie ładunków

6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− wyjaśnić rolę ubezpieczeń w działalności spedycyjnej,
− określić zasady ubezpieczenia ładunku,
− porównać warunki ubezpieczenia ładunku w transporcie krajowym i międzynarodowym,
− odróżnić polisę ubezpieczeniową od certyfikatu ubezpieczeniowego,
− przedstawić zakres ubezpieczenia ładunku w przewozie,
− określić przedmiot ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewoźnika,
− określić przedmiot ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej spedytora,
− określić zasady, formy, sposoby oraz zakres ubezpieczenia obiektów,
− określić zasady zapobiegania uszkodzeniom ładunku w trakcie realizacji usługi,
− określić zobowiązania ubezpieczającego w razie powstania szkody,
− wskazać powody dochodzenia roszczeń wynikających z umowy spedycji,
− określić zasady dochodzenia roszczeń i terminy ich przedawnienia,
− określić zakres roszczeń z tytułu ubezpieczenia,
− scharakteryzować warunki ubezpieczenia i wyłączenia z ubezpieczenia,
− ustalić czynniki decydujące o koszcie ubezpieczenia,
− wypełnić wniosek ubezpieczeniowy,
− wskazać podstawy prawne zawierania umów ubezpieczeniowych,
− określić przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska.

7
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Podstawy rynku ubezpieczeń
4.1.1. Materiał nauczania
Rodzaje, klasyfikacja i funkcje ubezpieczeń
Ubezpieczenie jest usługą, której głównym zadaniem jest łagodzenie lub likwidowanie
negatywnych skutków zdarzeń losowych przez rozłożenie ciężaru tego łagodzenia na wiele
jednostek, którym także takie zdarzenia zagrażają. W ramach umowy ubezpieczenia zakład
ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia wypadku
przewidzianego w umowie. Ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Umowa może
być też zawarta na rzecz osoby trzeciej, czyli ubezpieczonego. W takim przypadku obowiązki
ubezpieczającego związane z wykonaniem umowy przechodzą na ubezpieczonego. Najczęściej
ubezpieczający jest jednocześnie ubezpieczonym, ale w handlu zagranicznym, np. przy
zawieraniu umowy sprzedaży z zastosowaniem formuły CIF Incoterms 2000, ubezpieczającym
jest eksporter (sprzedawca), zaś ubezpieczonym importer (nabywca).
Podstawową funkcją ubezpieczeń jest ochrona ubezpieczeniowa. Polega ona na
dostarczeniu środków finansowych potrzebnych do wyrównania zakłóceń w procesach
produkcyjnych. Środki finansowe są potrzebne firmie do odtworzenia zniszczonych
składników majątku trwałego, a także do pokrycia strat osobowych. Funkcja ta polega więc
na pokryciu przez zakład ubezpieczeń potrzeb majątkowych ubezpieczonego, wynikłych na
skutek realizacji różnego rodzaju ryzyk (zagrożeń). Można wyróżnić jeszcze funkcje społeczne
(prewencji) oraz funkcje finansowe (akumulacji kapitału).
Ryzyko jest to możliwość zaistnienia zdarzeń niezależnych od podmiotu gospodarczego,
których nie jest on w stanie dokładnie przewidzieć i nie jest im w stanie w pełni zapobiec.
Ubezpieczenia są związane z różnymi rodzajami ryzyk:
− finansowe (dają się wycenić),
− niefinansowe (nie dają się wycenić finansowo),
− statyczne (niezależne od czasu, np. żywioły),
− dynamiczne (są pochodną zmian ekonomicznych, technicznych, technologicznych),
− czyste (zrealizowanie tego ryzyka powoduje stratę, a niezrealizowanie nie przynosi
korzyści),
− spekulatywne (zrealizowanie takiego ryzyka to brak zysku lub brak straty np. ryzyko
inwestycyjne),
− fundamentalne (jego źródłem są przyczyny społeczne lub polityczne),
− partykularne (polega na zagrożeniu indywidualnych interesów. Źródła tego ryzyka tkwią
w prowadzonej działalności gospodarczej).
Podstawowe zasady ubezpieczeniowe mają ścisły związek z funkcjami ubezpieczeń:
− zasada pełności ochrony ubezpieczeniowej,
− zasada realności ochrony ubezpieczeniowej,
− zasada powszechności ochrony ubezpieczeniowej.

8
Klasyfikacja ubezpieczeń gospodarczych:
− osobowe,
− majątkowe,
− obowiązkowe,
− dobrowolne.
Do najważniejszych ubezpieczeń gospodarczych należą:
− ubezpieczenia transportowe, do których zaliczyć należy: ubezpieczenie środków
transportowych (casco),
− ubezpieczenia ładunku w transporcie (cargo),
− ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone ruchem środków
komunikacyjnych (OC),
− ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków (NW) osób przewożonych albo
innych osób poszkodowanych wskutek ruchu środków komunikacji.
Ubezpieczenia obowiązkowe dochodzą do skutku w drodze zawarcia umowy
ubezpieczenia. Obowiązek zawarcia ubezpieczenia spoczywa na obydwu stronach stosunku
prawnego. Tak więc zainteresowane podmioty, jak posiadacze pojazdów mechanicznych, mają
obowiązek wystąpienia z ofertą zawarcia umowy do zakładu ubezpieczeń prowadzącego
ubezpieczenia danego rodzaju, a zakład ten nie ma prawa odmówić przyjęcia tej oferty. Jeśli
chodzi o ubezpieczenia dobrowolne, to jeżeli przed upływem 14 dni od daty otrzymania oferty
na piśmie zakład ubezpieczeń nie doręczył składającemu ofertę dokumentu ubezpieczeniowego
(polisy), umowę uważa się za zawartą z piętnastym dniem od otrzymania oferty, na podstawie
danych zawartych w ofercie ubezpieczającego i „ogólnych warunków ubezpieczenia” oraz
taryfy danego zakładu ubezpieczeń.
Podstawy prawne regulujące działalność ubezpieczeniową
Do podstawowych aktów prawnych regulujących działalność ubezpieczeniową należą
cztery ustawy, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2004r. Są to:
− ustawa o działalności ubezpieczeniowej,
− ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym
oraz Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych,
− ustawa o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych,
− ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym.
Ustawa o działalności ubezpieczeniowej określa warunki i zasady wykonywania
działalności w zakresie ubezpieczeń osobowych i majątkowych, a także zasady wykonywania
zawodu aktuariusza, sprawowania nadzoru ubezpieczeniowego, organizacji i funkcjonowania
ubezpieczeniowego samorządu gospodarczego.
Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym określa zasady wykonywania pośrednictwa
ubezpieczeniowego w zakresie ubezpieczeń osobowych i majątkowych.
Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym
i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych określa zasady zawierania i wykonywania
umów obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów
mechanicznych, obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności rolników z tytułu
posiadania gospodarstwa rolnego i obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących

9
w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych. Ponadto ustawa określa
sposób kontroli spełniania obowiązku zawarcia powyższych umów ubezpieczeń oraz
konsekwencje niespełnienia tego obowiązku.
Ustawa o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych
określa organizację nadzoru ubezpieczeniowego i emerytalnego oraz zasady działania
Rzecznika Ubezpieczonych.
Ustawy te mają charakter administracyjny, organizatorski. Nie regulują natomiast samego
stosunku prawnego ubezpieczenia, to znaczy stosunku między ubezpieczającym a zakładem
ubezpieczeń. Stosunek ten, czyli umowa ubezpieczenia, unormowany jest w Kodeksie
cywilnym (art. 805 – 834), z tym, że w odniesieniu do ubezpieczeń morskich zastosowanie
mają przepisy Kodeksu morskiego (z 2001r.).
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to są ubezpieczenia oraz jakie spełniają funkcje?
2. Jakie są rodzaje ubezpieczeń?
3. Na czym polega i jakie istnieją rodzaje ryzyka ubezpieczeniowego?
4. Jak klasyfikuje się ubezpieczenia gospodarcze?
5. Jakie ubezpieczenia zalicza się do obowiązkowych a jakie do dobrowolnych?
6. Jakie ubezpieczenia zalicza się do majątkowych a jakie do osobowych?
7. Jakie podstawy prawne regulują działalność ubezpieczeniową?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ubezpieczenia związane są z różnymi rodzajami ryzyka. Podaj przykłady zdarzeń
(sytuacji), w których stosowane są poszczególne rodzaje ryzyka. Przykłady zapisz w poniższej
tabeli.
Ryzyko związane z danym
ubezpieczeniem
Przykłady zdarzeń (sytuacji), dla których stosowane jest
określone ubezpieczenie
Finansowe
Niefinansowe
Statyczne
Dynamiczne
Czyste
Spekulatywne
Fundamentalne
Partykularne

10
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać materiał nauczania z rozdziału 4.1, na temat rodzajów ryzyka,
2) zapoznać się z literaturą rozdziału 4.1, w szczególności T. Sangowski, Ubezpieczenia
gospodarcze, rozdział 6 dotyczący klasyfikacji ryzyka, s.30-36.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− materiał nauczania z rozdziału 4.1,
− tekst źródłowy: T. Sangowski, Ubezpieczenia gospodarcze, rozdział 6.
Ćwiczenie 2
Podstawowe zasady ubezpieczeń mają ścisły związek z funkcjami ubezpieczeń tj. ochroną
ubezpieczeniową, funkcjami społecznymi oraz finansowymi. Określ, na czym polegają
poszczególne zasady ubezpieczeń.
Zasady ubezpieczeń Charakterystyka zasad ubezpieczeń
Pełności
Realności
Powszechności
1) przeczytać materiał nauczania z rozdziału 4.1 na temat zasad ubezpieczeń,
gospodarcze, rozdziały 5-7 dotyczące zasad ubezpieczeń, s.83-96.
− materiał nauczania z rozdziału 4.1.,
− tekst źródłowy: T. Sangowski, Ubezpieczenia gospodarcze, rozdziały 5-7.
Ćwiczenie 3
Ubezpieczenia można sklasyfikować według różnych kryteriów, np. ze względu na
przedmiot ubezpieczenia oraz występowanie swobody (lub jej brak) w nawiązywaniu stosunku
ubezpieczeniowego. Podaj i zapisz w poniższej tabeli przykłady ubezpieczeń
w ramach podanych kryteriów podziału.
Rodzaje ubezpieczeń Przykłady ubezpieczeń w danej kategorii
Osobowe
Majątkowe
Obowiązkowe
Dobrowolne

11
1) przeczytać materiał nauczania z rozdziału 4.1 na temat rodzajów ubezpieczeń,
gospodarcze, rozdział 5 dotyczący podziału ubezpieczeń, s.143-158.
− tekst źródłowy: T. Sangowski, Ubezpieczenia gospodarcze, rozdział 5, s.143-158.
Ćwiczenie 4
Wykorzystując różne źródła informacji wyszukaj w swojej miejscowości co najmniej dwie
firmy ubezpieczeniowe. Zbierz materiały informacyjne i scharakteryzuj zakres usług
ubezpieczeniowych oferowanych przez firmy. Zwróć uwagę na kategorie ryzyk, z którymi
związane są poszczególne usługi ubezpieczeniowe.
Zakres oferowanych usług ubezpieczeniowych Ryzyka związane z usługami
ubezpieczeniowymi
Firma X:
Firma Y:
1) zapoznać się z materiałem nauczania w rozdziale 4.1,
2) korzystając z różnych źródeł informacji (np. Internet, książka adresowa, czasopisma
specjalistyczne) wyszukać firmy ubezpieczeniowe,
3) wykorzystując powyższe źródła informacji, zebrać materiały na temat świadczonych przez
firmy usług, zwracając szczególną uwagę na ubezpieczenia transportowe, zebrać druki
wybranych umów ubezpieczeń majątkowych oraz osobowych,
4) scharakteryzować usługi ubezpieczeniowe oferowane przez wybrane firmy według
klasyfikacji przedstawionej w materiale nauczania,
5) opisać z jakimi kategoriami ryzyk związane są poszczególne rodzaje ubezpieczeń.
− materiały informacyjne (ulotki, reklamy, foldery informacyjne, itp.),
− komputer z dostępem do Internetu,
− arkusze papieru, kolorowe flamastry.
Ćwiczenie 5
Podstawowym aktem prawnym regulującym działalność ubezpieczeniową jest ustawa
o działalności ubezpieczeniowej z dnia 22 maja 2003r. Korzystając z ustawy opisz zagadnienia
zawarte w poniższej tabeli.

12
Zagadnienia Charakterystyka zagadnień
Zakres regulacji ustawy (art. 1-2)
Pojęcie oraz formy prawne wykonywania
działalności ubezpieczeniowej (art.3, 4-11)
Elementy składowe umowy
(polisy) ubezpieczeniowej (art.13)
Sposób ustalania składek
ubezpieczeniowych (art.18)
Obowiązki zakładów ubezpieczeniowych
Sposób wypłaty odszkodowania
(art.15-16)
Zasady sprawowania nadzoru
ubezpieczeniowego (rozdział 13 art.202-216)
2) zapoznać się z ustawą o działalności ubezpieczeniowej z dnia 22 maja 2003 r., szczególnie
z artykułami podanymi w tabeli.
− tekst źródłowy: ustawa o działalności ubezpieczeniowej z dnia 22 maja 2003 r.
Ćwiczenie 6
Kodeks cywilny oraz Kodeks morski stanowią podstawę prawną, regulującą stosunek
prawny ubezpieczenia, to znaczy stosunek między ubezpieczającym a zakładem ubezpieczeń.
Korzystając z odpowiednich przepisów kodeksu cywilnego oraz kodeksu morskiego opisz
zagadnienia zawarte w poniższej tabeli.
Kodeks cywilny Kodeks morski
Nawiązywanie stosunku prawnego
umowy ubezpieczenia
Warunki powodujące nieważność
umowy ubezpieczenia
Sposób ustalenia składki
Obowiązki ubezpieczającego
w razie powstania szkody
Termin przedawnienia roszczeń
2) zapoznać się z odpowiednimi artykułami Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu morskiego.
− tekst źródłowy: Kodeks cywilny oraz Kodeks morski.

13
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) rozróżnić i omawiać rodzaje umów ubezpieczeniowych?  
2) scharakteryzować oraz interpretować ustawy regulujące działalność
ubezpieczeń?
 
3) scharakteryzować rynek ubezpieczeń w Polsce?  
4) określić zakres usług ubezpieczeniowych?  
5) rozróżnić kategorie ryzyk, z którymi związane są ubezpieczenia?  
6) określić różnice między ubezpieczeniami osobowymi a majątkowymi?  
7) sklasyfikować poszczególne ubezpieczenia do kategorii ubezpieczeń
majątkowych oraz osobowych?
 
8) scharakteryzować oraz interpretować przepisy Kodeksu cywilnego oraz
Kodeksu morskiego w zakresie ubezpieczeń?
 

14
4.2. Ubezpieczenia środków transportowych - casco
Ubezpieczenia transportowe mają złożony charakter, obejmują różne przedmioty
ubezpieczenia, na przykład: środki transportowe, przewożony ładunek, odpowiedzialność
cywilną posiadaczy środków komunikacji, odpowiedzialność cywilną przewoźników za szkody
w przesyłce czy opóźnienie w wykonaniu umowy przewozu. Każdy z tych przedmiotów może
być ubezpieczony oddzielnie i to niekiedy przez różne zainteresowane osoby. Ryzyko
transportowe to ryzyko związane z ruchem środków transportu i komunikacji oraz ruchem
przewożonym nimi osób i ładunków.
Ubezpieczenia w transporcie można podzielić ze względu na:
− gałąź transportu: w transporcie lądowym (kolejowym, samochodowym, pocztowym,
konnym), morskie, rzeczne (w żegludze śródlądowej), lotnicze,
− zasięg terytorialny: w transporcie krajowym i międzynarodowym,
− przedmiot ubezpieczenia: ubezpieczenie środków transportowych (casco), ubezpieczenie
ładunku w transporcie (cargo), ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za szkody
wyrządzone ruchem środków komunikacyjnych (OC). W żegludze morskiej przedmiotem
ubezpieczenia może być każdy interes majątkowy związany z żeglugą morską,
a w komunikacji samochodowej assistance oraz ubezpieczenie ochrony prawnej,
ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków (NW) osób przewożonych albo
innych osób poszkodowanych wskutek ruchu środków komunikacji.
Ubezpieczenia środków transportowych - casco
Ubezpieczenie casco ma charakter dobrowolny i umowny. W odniesieniu do pojazdów
samochodowych powszechnie używa się pojęcia autocasco (AC). Przedmiotem ubezpieczeń
AC są:
− pojazdy wraz z wyposażeniem podlegające rejestracji w Polsce, a ponadto motorowery,
− inne pojazdy napędzane umieszczonym na nich silnikiem, zasilanym z własnego źródła
energii,
− trolejbusy, a nawet tramwaje.
Ogólne warunki ubezpieczenia (OWU) wydawane przez zakłady ubezpieczeniowe,
w kolejnych punktach określają zakres ubezpieczenia, a więc rodzaje ryzyka objętego ochroną
ubezpieczeniową.
Ochroną ubezpieczeniową objęte są szkody powstałe w pojeździe, polegające na uszkodzeniu,
zniszczeniu lub utracie pojazdu na skutek:
− nagłego działania siły mechanicznej w chwili zetknięcia pojazdu z osobami, zwierzętami
lub przedmiotami pochodzącymi z zewnątrz pojazdu,
− powodzi, zatopienia, piorunu, pożaru, wybuchu, opadu atmosferycznego, huraganu,
osuwaniu lub zapadaniu się ziemi,
− nagłego działania czynnika termicznego lub chemicznego pochodzącego z zewnątrz
pojazdu,
− uszkodzenia pojazdu lub jego wyposażenia przez osoby trzecie,
− kradzieży pojazdu lub jego części, a także zaboru pojazdu w celu krótkotrwałego użycia,
pod warunkiem, że były one zabezpieczone przed kradzieżą w sposób przewidziany
w konstrukcji pojazdu, chyba, że pojazd był pozostawiony w zamkniętym pomieszczeniu.

15
Ochroną ubezpieczeniową nie są objęte szkody:
− poniżej określonej minimalnej granicy (tzw. franszyza),
− spowodowane umyślnie przez posiadacza pojazdu albo osobę, z którą on pozostaje we
wspólnym gospodarstwie domowym lub za którą ponosi odpowiedzialność, jak też inną
osobę upoważnioną do kierowania tym pojazdem,
− powstałe podczas kierowania pojazdem przez posiadacza lub uprawnionego kierowcę
w stanie nietrzeźwości, pod wpływem narkotyków lub innych środków odurzających albo
też bez odpowiedniego prawa jazdy, wówczas, gdy kierowca oddalił się z miejsca
wypadku bez uzasadnionej przyczyny,
− powstałe w pojazdach niezarejstrowanych oraz wówczas, gdy pojazd nie ma ważnego
badania technicznego w czasie ruchu na drogach publicznych,
− spowodowane działaniami wojennymi, a także spowodowane w związku
z obowiązkowymi świadczeniami na rzecz wojska lub innych podmiotów, a także
w pojazdach czynnie uczestniczących w akcjach protestacyjnych, blokadach dróg, itp.,
− podczas używania pojazdu przez posiadacza lub upoważnionego kierowcę jako narzędzia
przestępstwa,
− powstałe wskutek normalnej eksploatacji pojazdu,
− powstałe w pojazdach pochodzących z kradzieży, jeżeli nie upłynął wymagany przez
prawo okres do nabycia własności pojazdu na zasadzie dobrej wiary,
− w pojazdach nielegalnie wprowadzonych na polski obszar celny.
Ubezpieczenie autocasco może być zawarte:
− w pełnym zakresie: obejmuje szkody powstałe w wyniku uszkodzenia, zniszczenia lub
utraty pojazdu. Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń obejmuje szkody zaistniałe
wskutek: zderzenia pojazdów, zdarzeń losowych (powódź, huragan, pożar, itd.),
zderzenia pojazdu z osobami, zwierzętami, przedmiotami będącymi na zewnątrz pojazdu,
uszkodzenia pojazdu przez osoby trzecie, kradzieży pojazdu, jego części lub wyposażenia,
− w ograniczonym zakresie: obejmuje odszkodowanie za szkody powstałe wskutek
kradzieży i innych zdarzeń losowych,
− w zakresie mini-casco: zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność jedynie za szkody
powstałe wskutek zderzenia z innym pojazdem.
Umowę ubezpieczenia autocasco zawiera się zwykle na jeden rok lub na okres krótszy.
Dowodem zawarcia umowy jest polisa lub inny dokument ubezpieczenia. Polisa, do
wystawienia której zobowiązany jest zakład ubezpieczeń, ma jednak tylko znaczenie
dowodowe. Obok polisy ubezpieczeniowej występuje również certyfikat ubezpieczeniowy.
Oba dokumenty są jednostronnym potwierdzeniem zawarcia umowy ubezpieczenia
i stwierdzeniem jej warunków. Polisa ubezpieczeniowa występuje przy pojedynczej umowie
ubezpieczenia oraz jako potwierdzenie ubezpieczenia zawartego na podstawie umowy
ubezpieczenia generalnego. Certyfikat ubezpieczeniowy w zasadzie wystawiany jest wtedy,
gdy umowa ubezpieczenia o charakterze generalnym jest potwierdzona jakąś formą polisy
zbiorowej. W umowie określa się zakres objętych rodzajów ryzyka, ewentualnie także
wysokość „udziału własnego” ubezpieczającego w pokrywaniu szkody. Jeżeli nie umówiono
się inaczej, odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się od dnia następnego po
zapłaceniu składki. Podanie przez ubezpieczającego nieprawdziwych lub niepełnych danych,
mających wpływ na ocenę ryzyka i wysokość składki, może spowodować rozwiązanie umowy
przez zakład ubezpieczeń, a w razie powstania szkody – powoduje zmniejszenie
odszkodowania, stosownie do zapłaconej składki.

16
Ogólne warunki ubezpieczenia określają również sposób ustalenia składki
ubezpieczeniowej. Nakazują one stosować taryfy stosowane przez zakład ubezpieczeń w dniu
zawarcia umowy. Przewidziane są możliwości opłacania składki w rozmaicie ustalonych
ratach, a także doubezpieczenia pojazdu po wystąpieniu szkody, czy dodatkowe rozszerzenie
ochrony. Zasadniczo wysokość składki uzależniona jest od wartości, marki, wieku, rodzaju
oraz sposobu użytkowania pojazdu, sposobu płatności składki, zakresu ochrony, wieku
posiadacza pojazdu i okresu posiadania przez niego prawa jazdy, a także innych okoliczności,
jak np. przebieg dotychczasowego ubezpieczenia, czynniki związane z bezszkodowym lub
szkodowym przebiegiem ubezpieczenia (dolna granica zniżek za bezszkodowy przebieg przy
12-miesiecznej umowie wynosi 10%, a górna granica łącznej podwyżki składki wynosi 160%),
posiadanie innych ubezpieczeń czy kontynuacji ubezpieczenia w danym zakładzie ubezpieczeń.
Ustalone są specjalne tabele zwane Bonus/Malus określające wysokość zniżek
i zwyżek składki w zależności od zaistnienia określonych okoliczności. W razie wcześniejszego
rozwiązania umowy przewidziana jest niejednokrotnie możliwość zwrotu składki.
W przypadku bezszkodowego przebiegu ubezpieczenia, posiadacz pojazdu może skorzystać
z obniżki składki do 60%.
Istotnym elementem ubezpieczenia jest zdefiniowanie szkody i sposobu ustalenia
wysokości odszkodowania. Zakłady ubezpieczeń w różny sposób określają szkodę całkowitą
(uszkodzenie pojazdu w takim zakresie, że koszty naprawy przekraczają 70-80% wartości
pojazdu). Odszkodowanie z tytułu szkody całkowitej ustalane jest jako kwota stanowiąca
różnicę pomiędzy wartością pojazdy przed zaistnieniem szkody, a wartością pojazdu w stanie
uszkodzonym. W przypadku szkody częściowej odszkodowanie obejmuje koszty naprawy
pojazdu mające związek przyczynowo-skutkowy ze zdarzeniem objętym ochroną
ubezpieczeniową. Wysokość odszkodowania nie może jednak przekroczyć wartości pojazdu
i sumy ubezpieczenia. Każde wypłacenie odszkodowania zmniejsza zasadniczo sumę
ubezpieczenia aż do jej wyczerpania. Odszkodowanie wypłaca się w złotych. Termin
wypłacenia odszkodowania wynika z przepisów Kodeksu cywilnego, jednakże uregulowanie
tam zawarte ma charakter względnie obowiązujący więc strony mogą ustalić inne zasady
w umowie ubezpieczenia czy w ogólnych warunkach ubezpieczenia (OWU). Stosowane OWU
powtarzają zwykle reguły Kodeksu cywilnego. W razie powstania szkody, posiadacz pojazdu
lub uprawniony kierowca powinien:
− zapobiec, w miarę możliwości niezwłocznie, zwiększeniu się szkody,
− powiadomić, w miarę możliwości niezwłocznie, zakład ubezpieczeń o wypadku, udzielając
niezbędnych informacji i wyjaśnień,
− nie dokonywać w uszkodzonym pojeździe żadnych zmian nieuzasadnionych koniecznością
kontynuowania bezpiecznej jazdy i nie oddawać go do naprawy bez uprzedniego
przeprowadzenia oględzin przez uprawnionego pracownika lub innej upoważnionej osoby
z ramienia zakładu ubezpieczeń.
Ogólne warunki ubezpieczenia określają również zakres roszczeń regresowych zakładu
ubezpieczeń przeciwko osobie odpowiedzialnej za szkodę. Jeśli więc nie umówiono się
inaczej, z dniem zapłaty odszkodowania, roszczenia ubezpieczonego przeciwko osobie trzeciej
odpowiedzialnej za szkodę przechodzą na zakład ubezpieczeń do wysokości wypłaconego
odszkodowania. Na ubezpieczyciela nie przechodzą również roszczenia przeciwko określonym
osobom.
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych
W zakresie tym obowiązuje ustawa z dnia 22 maja 2003r. Posiadacz pojazdu
mechanicznego jest obowiązany do zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia od OC
pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów. Obowiązek

17
taki stosuje się także do posiadacza lub kierującego mechanicznym przed jego rejestracją, jak
również do posiadacza lub kierującego pojazdem zarejestrowanym za granicą. Członkowie sił
zbrojnych państw obcych oraz ich personel cywilny nie są zobowiązani do zawarcia umowy
ubezpieczenia obowiązkowego.
Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje zdarzenia powstałe na
terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Ubezpieczenie to obejmuje, na zasadzie wzajemności,
również zdarzenia powstałe na terytorium państw, których biura narodowe są sygnatariuszami
Jednolitego Porozumienia między Biurami Narodowymi – Regulaminu Wewnętrznego.
W razie zbycia pojazdu mechanicznego, którego posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC
– na nabywcę przechodzą prawa i obowiązki zdawcy wynikającej z tej umowy.
Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych objęta jest odpowiedzialność
cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym wyrządziła szkodę w związku
z ruchem tego pojazdu.
Wysokość odszkodowania ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej
posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie
ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Suma gwarancyjna nie może być niższa od równowartości
w złotych:
− w przypadku szkód na osobie – 350 000 euro na każdego poszkodowanego,
− w przypadku szkód w mieniu – 200 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego
skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych.
Jeżeli szkoda zostaje wyrządzona ruchem zespołu pojazdów mechanicznych, ubezpieczeniem
OC posiadacza pojazdu mechanicznego ciągnącego jest objęta szkoda spowodowana
przyczepą, która: jest złączona z pojazdem silnikowym albo odłączyła się od pojazdu
silnikowego ciągnącego i jeszcze się toczyła.
Ubezpieczeniem OC posiadacza przyczepy są objęte szkody spowodowane przyczepą,
która: nie jest złączona z pojazdem silnikowym ciągnącym albo odłączyła się od pojazdu
silnikowego ciągnącego i przestała się już toczyć. Dotyczy to również sytuacji gdy pojazdy są
złączone w celu holowania.
Zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody:
− polegające na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia, wyrządzonego przez
kierującego pojazdem mechanicznym,
− wynikłe w przewożonych za opłatą ładunkach, przesyłkach lub bagażu, chyba że
odpowiedzialność za powstałą szkodę ponosi posiadacz innego pojazdu,
− polegające na utracie gotówki, biżuterii, papierów wartościowych, wszelkiego rodzaju
dokumentów oraz zbiorów filatelistycznych, numizmatycznych lub podobnych,
− polegające na zniszczeniu lub skażeniu środowiska.
Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy oraz
zapłacenia składki ubezpieczeniowej lub jej pierwszej raty. Zakładowi ubezpieczeń przysługuje
prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu
ubezpieczenia OC odszkodowania, jeżeli kierujący:
− wyrządził szkodę umyślnie lub w stanie po spożyciu alkoholu albo pod wpływem środków
odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych
w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii,
− wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa,
− nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznych,

18
− z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo
o pościg za osobą, podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa,
− zbiegł z miejsca zdarzenia.
Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określa w rozporządzeniu rodzaj oraz
zakres dokumentu potwierdzającego spełnienie obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego
ubezpieczenia. Osoba, która nie spełniła obowiązku ubezpieczenia jest obowiązana do
wniesienia stosownej opłaty:
− w przypadku samochodów osobowych: 500 euro,
− w przypadku samochodów ciężarowych i autobusów: 800 euro,
− w przypadku pozostałych pojazdów: 100 euro.
Osoba poszkodowana przez nieubezpieczony pojazd mechaniczny może zgłosić się o wypłatę
należnego odszkodowania bezpośrednio do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.
1. Jakie są rodzaje ubezpieczeń w transporcie?
2. Co jest przedmiotem ubezpieczenia środków transportu (casco)?
3. Jakie szkody są objęte ochroną ubezpieczeniową a jakie nie są nią objęte?
4. Wyjaśnij różnice między polisą ubezpieczeniową a certyfikatem ubezpieczeniowym?
5. W jaki sposób definiuje się szkodę i jaki jest sposób ustalenia odszkodowania?
6. Co powinien zrobić posiadacz pojazdu lub uprawniony do kierowania w razie powstania
szkody?
7. Na czym polega i co obejmuje ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie materiału nauczania z rozdziału 4.2 oraz innych materiałów źródłowych
opracuj jedno z poniższych zagadnień:
a) omów charakter, przedmiot oraz zakres ubezpieczenia casco (jakie szkody są objęte,
a jakie nie są objęte ubezpieczeniem),
b) omów dokumenty ubezpieczeniowe – polisa a certyfikat ubezpieczeniowy,
c) omów sposób ustalenia składki ubezpieczeniowej oraz zdefiniowanie szkody
i ustalenie wysokości odszkodowania,
d) wymień czynności, jakie powinien wykonać posiadacz lub uprawniony do kierowania
pojazdem w razie wystąpienia szkody,
e) omów na czym polega i co obejmuje ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów.

19
2) przeczytać tekst źródłowy,
3) wybrać i opracować jedno z zagadnień.
− teksty źródłowe: literatura z rozdziału 4.2: Krajowy transport drogowy, s.510-516.
Ćwiczenie 2
Korzystając z różnych źródeł informacji oraz materiałów źródłowych przygotowanych
przez nauczyciela wyszukaj a następnie dokonaj analizy ofert ubezpieczenia środków
transportowych różnych zakładów ubezpieczeniowych (ogólnych warunków ubezpieczenia -
OWU). Opisz: przedmiot ubezpieczenia, wartość i zakres ubezpieczenia, szkody za jakie
zakład ubezpieczeń odpowiada oraz nie odpowiada, wyłączenia z ubezpieczenia, sposób
ustalania składki, czas trwania umowy, obowiązki ubezpieczającego, tryb dochodzenia
roszczeń, ustalenie wysokości szkody i odszkodowania.
2) odszukać w różnych źródłach informacji oraz zapoznać się z ofertami różnych zakładów
ubezpieczeń odnośnie ubezpieczeń casco – Ogólne Warunki Ubezpieczenia,
3) opisać i porównać oferty,
4) wybrać najbardziej atrakcyjną z punktu widzenia posiadacza pojazdu i uzasadnić swój
wybór.
− teksty źródłowe: przykładowe oferty kilku firm ubezpieczeniowych, obejmujące ogólne
warunki ubezpieczenia (OWU),
− komputer z dostępem do Internetu.
Ćwiczenie 3
Korzystając z wiadomości z rozdziału 4.2 wypełnij wniosek umowy ubezpieczenia casco
oraz OC właścicieli pojazdów lub uprawnionych do kierowania pojazdem.
2) odszukać w różnych źródłach informacji oraz zapoznać się drukami umów ubezpieczeń
casco oraz OC,
3) zgromadzić potrzebne informacje do wypełnienia druków a następnie wypełnić umowy.

20
− komputer z dostępem do Internetu,
− teksty źródłowe: druki umów ubezpieczeniowych.
Ćwiczenie 4
Firma transportowa Aga-trans dokonuje przewozu 60 kartonów filiżanek i talerzyków na
trasie Wrocław - Przemyśl 5-letnim samochodem z naczepą. Samochód ma ubezpieczenie
casco. Podczas przewozu nastąpiło zderzenie samochodu ciężarowego z samochodem
osobowym, w wyniku którego uszkodzeniu uległ ładunek oraz samochód osobowy. Opisz,
jakie czynności powinien wykonać kierujący pojazdem, jaka jest jego odpowiedzialność za
powstałe szkody. Za jakie szkody zakład ubezpieczeń nie odpowiada?
2) przeanalizować opis sytuacji,
3) dopasować odpowiednie przepisy prawne do podanej sytuacji,
4) napisać, co w danej sytuacji należy zrobić.
− tekst źródłowy: ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu
Gwarancyjnym oraz Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjaśnić charakter, przedmiot oraz zakres ubezpieczenia casco?  
2) odróżnić polisę ubezpieczeniową od certyfikatu ubezpieczeniowego?  
3) wypełnić wnioski ubezpieczeniowe?  
4) określić przedmiot ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej kierującego
pojazdem?
 
5) określić zobowiązania ubezpieczającego w razie powstania szkody?  

21
4.3. Ubezpieczenia ładunku w transporcie - cargo
Ubezpieczenie ładunku w transporcie (cargo)
Jest to ubezpieczenie majątkowe dobrowolne, niezależne od ubezpieczenia casco.
W praktyce najczęściej jest tak, że kto inny ubezpiecza środek transportowy, a kto inny
ładunek w transporcie. Środek transportowy ubezpieczany jest zwykle przez jego posiadacza
(z reguły przedsiębiorstwo transportowe), ładunek z kolei jest ubezpieczany przez jego gestora
-nadawcę lub odbiorcę.
Biorąc pod uwagę kryterium odpowiedzialności przewoźnika oraz zakładu ubezpieczeń,
rozróżnić można cztery grupy ryzyka:
− ryzyko, za które odpowiedzialność ponosi zarówno przewoźnik, jak i zakład ubezpieczeń,
− ryzyko, za które odpowiedzialność ponosi tylko przewoźnik (dotyczy to przede
wszystkim szkody wynikającej z opóźnienia przewozu),
− ryzyko, za które odpowiedzialność ponosi tylko zakład ubezpieczeń; są to na przykład:
szkody wynikające ze nadzwyczajnych zdarzeń losowych, szkody przewyższające limit
odpowiedzialności przewoźnika; przewoźnik ponosi odpowiedzialność za szkody, które
wydarzyły się w czasie, gdy przesyłka znajdowała się w jego pieczy, tymczasem
odpowiedzialnością zakładu ubezpieczeń objęty jest zwykle cały cykl transportowy – od
składu do składu – a więc również w czasie dowozu i odwozu, czynności ładunkowych
dokonywanych nie przez przewoźnika, jak również gdy przesyłka znajdowała się w gestii
innych przedsiębiorców, na przykład spedycyjnych, składowych czy przeładunkowych,
działających nie jako podwykonawcy przewoźnika; poza tym o odpowiedzialności
przewoźnika nie można mówić, gdy na całej trasie lub jej części przemieszczenia dokonuje
nie przewoźnik, lecz sam ubezpieczający albo jego partner obrotu gospodarczego,
własnym lub najętym (zaczarterowanym, leasingowanym) środkiem transportowym,
− ryzyko, za które odpowiedzialności nie ponosi ani przewoźnik, ani zakład ubezpieczeń; są
to szkody wynikające z winy wysyłającego lub odbiorcy przesyłki, z braku
niedostatecznego bądź wadliwego opakowania, z wadliwego załadowania przesyłki
przez wysyłającego oraz jej rozmieszczenia na środku transportowym, z tytułu ubytków
naturalnych, itd.
Przedmiotem ubezpieczenia ładunku jest nienaruszalność przesyłki. Ubezpieczenie
ładunku pokrywa ryzyko utraty lub uszkodzenia przesyłki przez cały okres trwania przewozu.
Zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń wynika z treści umowy ubezpieczenia,
przy uwzględnieniu „ogólnych warunków” oraz postanowień taryfowych – wydawanych przez
zakłady ubezpieczeń. Natomiast zakres odpowiedzialności przewoźnika wynika z ustawy
Prawo przewozowe oraz wydanych na jej podstawie przepisów wykonawczych. Przepisy te
mają charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że nie dopuszczają możliwości
odmiennego ukształtowania w umowie przewozu zasad i zakresu odpowiedzialności
przewoźnika. Ubezpieczenie ładunku nie zwalnia przewoźnika z odpowiedzialności za stan
przyjętej do przewozu przesyłki ani też nie zmienia zasad tej odpowiedzialności, wynikającej
z przepisów prawa przewozowego. Ubezpieczenie ładunku w transporcie jest celowe
z następujących powodów:
− dochodzenie roszczeń wobec przewoźnika jest uciążliwe i długotrwałe, a jego wynik nie
daje się przewidzieć,

22
− roszczenie do ubezpieczyciela ma oparcie w zawartej umowie, jest więc pewniejsze
i prostsze,
− roszczenia o odszkodowanie zamykają się często kompromisem, co oznacza, że
poszkodowany może otrzymać od przewoźnika sprawcy szkody tylko częściowe
odszkodowanie,
− ubezpieczony ma prawo do odszkodowania ubezpieczeniowego także wtedy, gdy szkodę
objętą ubezpieczeniem obowiązana jest naprawić osoba trzecia.
W ogólnych warunkach ubezpieczenia z reguły oferowane jest ubezpieczenie ładunku
w zakresie podstawowym i pełnym.
− Zakres podstawowy obejmuje wyłącznie szkody wynikłe w wypadku środka transportu,
pożaru, uderzenia pioruna, wybuchu, upadku statku powietrznego na przedmiot
ubezpieczenia, huraganu, powodzi, deszczu nawalnego, osunięcia się ziemi, lawiny
i rabunku. Z reguły zakres podstawowy oferowany jest w odniesieniu do ładunków
przewożonych środkiem transportu należącym do ubezpieczonego lub przez niego
dzierżawionym (tzw. transport własny).
− Zakres pełny obejmuje utratę, ubytek lub uszkodzenie ładunku na skutek ryzyk objętych
zakresem podstawowym oraz innych ryzyk. Oferowany jest w odniesieniu do ładunków
przewożonych transportem wykonywanym przez firmę zawodowo trudniącą się
przewozami, w oparciu o posiadaną koncesję, zezwolenia lub innego rodzaju uprawnienia
i dokonującą przewozów na podstawie wystawianego listu przewozowego lub innego
dokumentu przewozowego.
Istnieją wyłączenia określające sytuacje, w których odpowiedzialność ubezpieczyciela
wobec ubezpieczonego nie zachodzi. Wyłączenia zawarte są w tzw. klauzulach wyłączeń,
w których wymienione są zarówno kategorie ładunków nie objętych ubezpieczeniem, jak
i ryzyka nie objęte ubezpieczeniem. Warto również zwrócić uwagę na leżące po stronie
ubezpieczającego lub ubezpieczonego przyczyny, który wyłączają odpowiedzialność
ubezpieczyciela, wynikające z polisy.
Wyłączenia przedmiotowe: ubezpieczenie ładunków w przewozie z reguły nie obejmuje
szkód w pewnych określonych rodzajach ładunków, na przykład wartościach pieniężnych
rozumianych jako krajowe i zagraniczne znaki pieniężne, czeki, weksle i inne dokumenty
zastępujące w obrocie gotówkę oraz złoto, srebro i wyroby z tych metali, kamienie szlachetne
i perły, a także platynę i metale z grupy platynowców.
Wyłączone ryzyka: ubezpieczenie nie obejmuje niektórych rodzajów ryzyk, takich jak
ubytki naturalne, wada ukryta lub naturalna właściwość ładunku, niewłaściwe lub nienależyte
opakowanie lub zamocowanie, o ile dokonywane jest przez ubezpieczającego, zły stan
techniczny środka transportu lub jego niezdatność do przewozu określonego rodzaju ładunku,
o ile ubezpieczający o takiej niezdatności wiedział lub mógł wiedzieć, zwłoka w dostarczeniu
ładunku, działanie energii jądrowej lub skażenie radioaktywnego, działanie wojenne, stan
wojenny, stan wyjątkowy, wojna domowa, zamieszki społeczne, rozruchy, strajki, lokauty,
akty terroryzmu o podłożu politycznym, sabotaż oraz akty władzy państwowej.
Leżące po stronie ubezpieczającego lub ubezpieczonego przyczyny wyłączające
odpowiedzialność ubezpieczyciela to np. wina umyślna lub rażące niedbalstwo ubezpieczonego
lub osób, za które ponosi on odpowiedzialność, niezgłoszenie szkody ubezpieczycielowi
w ustalonym w umowie terminie, niezabezpieczenie praw regresowych do winnych powstania
szkody.

23
W razie szkody w przesyłce objętej ochroną ubezpieczeniową, za którą to szkodę
odpowiedzialność ponosi zarówno przewoźnik, jak i zakład ubezpieczeń – osobie uprawnionej
przysługują dwa niezależne od siebie roszczenia wobec przewoźnika: na podstawie przepisów
prawa przewozowego, oraz wobec zakładu ubezpieczeń – na podstawie zawartej z nim
umowy. Wybór jednej z tych dróg, zgodnie z ogólnymi zasadami należy do osoby uprawnionej.
Musi ona jednak takiego wyboru dokonać, a nie dochodzić swoich roszczeń dwutorowo.
Przy ubezpieczaniu ładunku w transporcie (cargo) wykształciło się kilka wzorów polis:
− polisa jednostkowa,
− polisa generalna,
− polisa obrotowa,
− polisa odpisowa.
Polisa jednostkowa stanowi dowód ubezpieczenia jednej konkretnej przesyłki na czas
przewozu określonym środkiem transportu, na określonej trasie. Taka polisa jest stosowana
przy ubezpieczeniu przesyłek sporadycznych przez osoby nie prowadzące działalności
gospodarczej albo też nie korzystające często z usług przewoźnika.
Polisa generalna stosowana jest przy ubezpieczaniu nie pojedynczych przesyłek, lecz
obejmuje cały potok ładunków. Dotyczy nie konkretnego przewozu, ale obejmuje cały okres
ustalony w umowie, zazwyczaj rok kalendarzowy, w ciągu którego ochroną ubezpieczeniową
mają być objęte wskazane w umowie rodzaje przesyłek wysyłanych bądź odbieranych przez
ubezpieczającego. Umowa powinna dokładnie precyzować rodzaj przesyłek, zakres objętego
ryzyka, rodzaj środka transportowego, itd. Ubezpieczający obowiązany jest do prowadzenia
swego rodzaju dziennika ubezpieczeń, w którym powinny być wpisywane wszystkie przesyłki
objęte ochroną ubezpieczeniową. Forma polisy generalnej stosowana jest z reguły
w odniesieniu do przewozów w handlu zagranicznym.
Polisa obrotowa stanowi odmianę polisy generalnej. Obejmuje ona cały obrót
transportowy ubezpieczającego, czyli wszystkie przesyłki przez niego wysyłane
i otrzymywane na odcinku trasy przewozu, na którym ponosi on ryzyko transportowe.
Poszczególne przesyłki nie muszą być ewidencjonowane. Wystarczy, gdy ubezpieczający poda
zakładowi ubezpieczeń co pewien czas wartość tych wszystkich przesyłek, według której
oblicza się należną składkę. Polisa obrotowa zapewnia maksymalne uproszczenie manipulacji
przy obsługiwaniu ubezpieczeń cargo, przyczyniając się tym samym do obniżenia kosztów tej
obsługi. Polisę obrotową można stosować wtedy, gdy przewidywane przesyłki są jednorodne z
punktu widzenia podatności na szkody objęte umową ubezpieczenia.
Polisa odpisowa jest także odmianą polisy generalnej. Bywa ona stosowana w krajach
ustabilizowanej gospodarki rynkowej. Według tej polisy ochroną ubezpieczeniową obejmuje
się całą pulę jednorodnych przesyłek, przewożonych określonym rodzajem środków
transportowych. Wartość kolejnych przesyłek odpisuje się (stąd nazwa polisy) od podanej na
początku wartości globalnej, aż do wyczerpania całej sumy ubezpieczenia.
Wniosek ubezpieczeniowy, na podstawie którego zawiera się umowę ubezpieczenia cargo
powinien zawierać: dokładne oznaczenie towaru (przesyłki) zgłaszanego do ubezpieczenia,
jego rodzaj, ilość, wartość oraz sposób opakowania. Wniosek powinien zawierać również
wskazanie środka transportowego, daty i miejsca nadania towaru do przewozu, miejsce
przeznaczenia, zakres objętych ryzyk, wyłączeń odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, itp.
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przewoźnika i spedytora
Przedmiotem ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewoźnika jest jego
odpowiedzialność cywilna wobec właściciela ładunku, wynikająca z faktu, iż przewoźnik
podejmuje się przewieźć ten ładunek. Przedmiotem ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej

24
(OC) spedytora (ubezpieczonego) jest jego odpowiedzialność wobec zleceniodawcy
i osób trzecich, za szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy
spedycji, którą ponosi spedytor zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego. Ubezpieczenie OC
przewoźnika należy do kategorii ubezpieczeń majątkowych i znajduje zastosowanie tylko
wtedy, gdy przewoźnik odpowiedzialny jest za utratę lub uszkodzenie przesyłki. Zakres
ubezpieczenia może być różny, w zależności od tego jak strony ubezpieczenia umówiły się.
Z reguły jednak do czynności spedycyjnych objętych ubezpieczeniem zalicza się:
− udzielanie instrukcji i porad w zakresie warunków przewozu, wyboru środka
transportowego oraz trasy przewozu przesyłek,
− opracowanie instrukcji wysyłkowej,
− przygotowanie wysyłek do przewozu (konfekcjonowanie, pakowanie, kontrola ilościowa,
wagowa, znakowanie przesyłek, załadunek, wyładunek, przeładunek, itp.),
− organizowanie czynności ładunkowych, przewozowych, konwojowania, składowania oraz
innych związanych z przemieszczaniem przesyłek,
− zawieranie umów o przewóz, przechowywania, składowania oraz innych umów
związanych z przemieszczaniem przesyłek, lub innych wynikających ze zlecenia
spedycyjnego,
− sporządzanie dokumentacji związanej z wykonaniem umowy spedycji,
− przesłanie dokumentacji zgodnie z otrzymanym zleceniem,
− zgłaszanie przesyłek do ubezpieczenia,
− odprawa celna,
− składowanie przed i po wykonaniu przewozu przez okres uzgodniony oraz
międzyskładowanie,
− opieka nad przesyłką w czasie jej przewozu oraz informowanie o przeszkodach w jej
przewozie,
− dostarczanie przesyłek do odbiorcy wskazanego przez zleceniodawcę,
− podejmowanie czynności potrzebnych do uzyskania zwrotu nienależnie pobranych
należności z tytułu przewoźnego, cła i innych należności związanych z przewozem
przesyłki,
− podejmowanie czynności w celu zabezpieczenia praw dającego zlecenie lub osoby przez
niego wskazanej względem przewoźnika, przeładowcy, składownika, innego spedytora,
lub innej osoby, którą spedytor zatrudnił dla wykonania określonej czynności, jeśli ich
wykonanie warunkowało należyte wykonanie otrzymanego zlecenia spedycyjnego.
Niektóre umowy ubezpieczenia OC spedytora, w zależności od uzgodnień
z ubezpieczycielem, przewidują, że ochroną ubezpieczenia objęte są także szkody polegające
na utracie całkowitej lub częściowej, ubytku lub uszkodzenia przesyłki, jak również kontenera,
powstałe w czasie od jej/jego przyjęcia aż do wydania przewoźnikowi, dalszemu spedytorowi,
dającemu zlecenie lub osobie przez niego wskazanej. Również i czynności przewoźników oraz
dalszych spedytorów, którymi posługuje się spedytor przy wykonaniu zlecenia spedycji objęte
są ochroną ubezpieczeniową, chyba, że spedytor nie ponosi winy
w ich wyborze.
Ubezpieczeniem OC spedytora w wersji klasycznej (oparte na zakresie odpowiedzialności
określonej w Kodeksie cywilnym) pokryte są jedynie ryzyka ewentualnych szkód, za które
odpowiedzialność ponosi spedytor, a więc: nieumyślne błędy spedytora, które wystąpiły po
stronie spedytora przy wykonywaniu czynności określonych zakresem ubezpieczenia i które
naraziły na szkodę zleceniodawcę, jego kontrahenta oraz strony uczestniczące w procesie
przemieszczania się towarów, oraz konsekwencje winy spedytora w wyborze podwykonawcy.

25
Natomiast inne zdarzenia, których efektem jest szkoda w towarze, zaistniałe w procesie
przemieszczania towaru, od momentu, gdy towar przyjęty został przez przewoźnika aż do
momentu jego wydania odbiorcy, nie są pokryte tym ubezpieczeniem.
Ubezpieczyciel nie odpowiada z reguły na następujące szkody:
− wyrządzone umyślnie przez ubezpieczonego oraz osoby, za które ponosi on
odpowiedzialność,
− powstałe wskutek braku lub wadliwości opakowania przesyłki, jeżeli winna być ona
przewożona we właściwym dla danego rodzaju przesyłek opakowaniu,
− powstałe w przesyłkach wartościowych (znaki pieniężne, czeki, weksle, papiery
wartościowe, złoto, srebro, platynę i wyroby z nich, kamienie szlachetne, dzieła sztuki,
itp., chyba, że przesyłki te zgłoszone zostały dodatkowo do ubezpieczenia),
− dotyczące żywych zwierząt,
− powstałe wskutek konfiskaty przesyłki przez upoważnione do tego władze,
− powstałe w wyniku klęsk żywiołowych, działań wojennych, wewnętrznych zamieszek
i rozruchów, akcji terrorystycznych, działania energii jądrowych i substancji
radioaktywnych.
Poza tym nie odpowiada za:
− kary i grzywny nałożone na ubezpieczonego lub osoby przez niego zatrudnione lub
działające w jego imieniu przez upoważnione władze,
− szkody osobowe,
− szkody, których wartość nie przekracza wysokości uzgodnionej franszyzy.
Górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela, z tytułu każdego zdarzenia w okresie
ubezpieczenia, stanowi suma gwarancyjna ustalona w umowie ubezpieczenia. Natomiast
odszkodowanie ustala się do wysokości szkody, nie wyżej jednak jak suma gwarancyjna na
jedno zdarzenie.
Wysokość składki ubezpieczeniowej uzależniona jest na ogół od rocznych dochodów lub
wpływów spedytora i od wybranej sumy gwarancyjnej. Dla spedytora bardziej korzystne jest
uzależnienie składki od dochodów, gdyż wówczas przychód spedytora z tytułu usług
spedycyjnych wykonywanych np. w okresie ostatnich 12 miesięcy poprzedzających okres
ubezpieczenia, pomniejszony jest o koszty zakupu usług obcych, bezpośrednio związanych
z wykonaniem w tym okresie otrzymanych zleceń spedycyjnych.
W razie powstanie szkody spedytor jako ubezpieczający i ubezpieczony zobowiązany jest
w miarę możliwości starać się zapobiec jej zwiększeniu , podjąć czynności zmierzające do
ustalenia sprawcy lub odpowiedzialnego i ewentualnie świadków zdarzenia, ustalić
protokolarnie stan przesyłki i okoliczności powstania szkody.
1. Co jest przedmiotem ubezpieczenia ładunku - cargo?
2. Jakie są cztery grupy ryzyka według kryterium odpowiedzialności przewoźnika oraz
zakładu ubezpieczeń?
3. W jakim celu ubezpiecza się ładunki?
4. Jaki jest zakres ubezpieczania ładunków oferowany w ogólnych warunkach ubezpieczeń?
5. Jakie są wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela wobec ubezpieczonego?
6. Jakie są rodzaje polis ubezpieczenia ładunku?
7. Jaki jest zakres ubezpieczenia OC przewoźnika i spedytora?

26
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Każde ubezpieczenie ma określony zakres ryzyka. Jaki jest przedmiot ubezpieczenia
ładunku? Podaj przykłady do każdego rodzaju ryzyka, według kryterium odpowiedzialności
przewoźnika wobec zakładu ubezpieczeń. Odpowiedzi zapisz w poniższej tabeli.
Przedmiot ubezpieczenia cargo
Zakres ryzyka Przykłady ryzyka Zakres obowiązywania ryzyka
Ryzyko, za które odpowiedzialność
ponosi zarówno zakład ubezpieczeń jak
i przewoźnik
ponosi tylko przewoźnik
ponosi tylko zakład ubezpieczeń
Ryzyko, za które odpowiedzialności nie
ponosi ani przewoźnik ani zakład
ubezpieczeń
2) skorzystać z literatury rozdziału np. W. Górski, E. Mendyk, Prawo transportu lądowego,
s.210-211,
3) uzupełnić tabelę.
− teksty źródłowe: W. Górski, E. Mendyk, Prawo transportu lądowego, s.210-211.
Ćwiczenie 2
W ogólnych warunkach ubezpieczenia (OWU) z reguły oferowane jest ubezpieczenie
ładunku w zakresie podstawowym i pełnym. Podaj 3-4 przykłady szkód, jakie obejmują oba
zakresy oraz zastosowanie ubezpieczenia w danym zakresie.
Zakres ubezpieczenia ładunku Przykłady szkód Zastosowanie ubezpieczenia
Podstawowy
Pełny
Istnieją wyłączenia określające sytuacje, w których odpowiedzialność ubezpieczyciela
wobec ubezpieczonego nie zachodzi. Wyłączenia zawarte są w tzw. klauzulach wyłączeń,
w których wymienione są kategorie ładunków nie objętych ubezpieczeniem, jak i ryzyka nie
objęte ubezpieczeniem. Występują również leżące po stronie ubezpieczonego lub
ubezpieczającego przyczyny, które wyłączają odpowiedzialność ubezpieczyciela. Korzystając

27
z materiału nauczania oraz tekstu źródłowego przedstawiającego ogólne warunki
ubezpieczenia, podaj 3-4 przykłady wyłączeń dotyczących: ładunku i ryzyka. Wskaż przyczyny
po stronie ubezpieczonego lub ubezpieczającego.
Klauzule wyłączeń Przykłady wyłączeń Przyczyny wyłączeń odpowiedzialności
Wyłączenia
przedmiotowe
Wyłączenia ryzyka
1) przeczytać materiał nauczania w rozdziale 4.3, dotyczący zakresu ubezpieczenia oraz
klauzul wyłączających odpowiedzialność ubezpieczyciela,
2) zapoznać się z tekstem źródłowym,
3) uzupełnić tabelki.
− teksty źródłowe: Ogólne warunki ubezpieczenia cargo (OWU) stosowane przez
przykładowe zakłady ubezpieczeń.
Ćwiczenie 3
Przy ubezpieczaniu ładunku w transporcie (cargo) występuje kilka rodzajów polis.
Scharakteryzuj oraz podaj zastosowanie każdej z nich.
Rodzaj polisy Opis polisy Zastosowanie polisy w ubezpieczaniu ładunków
Jednostkowa
Odpisowa
Obrotowa
Generalne
Następnie, do przedstawionych poniżej sytuacji dobierz odpowiedni zakres ubezpieczenia
oraz rodzaje polis, które powinny być sporządzone. Dopasuj warunki przewozu do
konkretnych polis.
− Sytuacja 1. Ma zostać wysłana duża ilość ładunku odpornego na działanie czynników
atmosferycznych w czterech partiach tranzytowych. Ubezpieczenie ma obejmować tylko
przewóz ładunku od nadawcy do odbiorcy.
− Sytuacja 2. Firma „Loki” z Wrocławia zajmuje się produkcją płyt wiórowych. Zamierza
ona zlecić firmie transportowo-spedycyjnej przewóz płyt do hurtowni w Rzeszowie oraz
Krakowie. Ubezpieczenie ma obejmować cykliczne przesyłki (raz w miesiącu) przez okres
jednego roku.

28
1) przeczytać materiał nauczania z rozdziału 4.3 na temat rodzajów polis i ich zastosowania,
3) scharakteryzować rodzaje polis,
4) przeanalizować podane sytuacje,
5) dobrać odpowiedni zakres ubezpieczenia oraz rodzaje polisy do podanych sytuacji.
− tekst źródłowy: ogólne warunki ubezpieczenia cargo (OWU) stosowane przez
przykładowe zakłady ubezpieczeń.
Ćwiczenie 4
Wypełnij wniosek umowy ubezpieczenia cargo. Na podstawie materiału nauczania dobierz
samodzielnie potrzebne dane do sporządzenia umowy.
1) skorzystać z materiału nauczania w rozdziale 4.3,
2) samodzielnie dobrać potrzebne dane do wypełnienia wniosku: wybrać rodzaj ładunku,
dobrać odpowiednie opakowanie, transport, oczekiwany zakres ubezpieczenia, trasę
przewozu, itd.
3) wypełnić wniosek.
WNIOSEK UBEZPIECZENIOWY
UBEZPIECZENIE ŁADUNKÓW W TRANSPORCIE KRAJOWYM
UBEZPIECZENIE JEDNOSTKOWE
1. Nazwa i adres Ubezpieczającego
2. Nazwa i adres Ubezpieczonego (jeżeli jest inną osobą niż Ubezpieczający)
3. Opis ładunku (prosimy o podanie cech jednostkowych pozwalających na identyfikację)
4. Informacja o sposobie opakowania ładunku
5. Suma ubezpieczenia (z podaniem podstawy jej oszacowania)
6. Data rozpoczęcia przewozu Przewidywana data zakończenia przewozu
Zakres ubezpieczenia Rodzaje polisy
Sytuacja 1
Sytuacja 2

29
7. Trasa przewozu
8. Środek transportu
9. Przewoźnik – nazwa i informacja o posiadanym ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej
przewoźnika (jeśli Ubezpieczający posiada taką wiedzę)
10. Wnioskowany zakres ubezpieczenia (prosimy zaznaczyć oczekiwany zakres ubezpieczenia w
prawej kolumnie tabeli poprzez wpisanie słowa TAK)
Opis zakresu ubezpieczenia
Zgodnie z § 5 ust. 1 ogólnych warunków ubezpieczenia ładunków w transporcie krajowym, z
zastrzeżeniem wyłączeń określonych w tych warunkach, ubezpieczeniem objęte mogą być
szkody powstałe w ładunku w wyniku zaistnienia następujących zdarzeń losowych:
1) pożar, uderzenie pioruna, wybuch, upadek statku powietrznego na środek transportu,
huragan, powódź, deszcz nawalny
2) wypadek środka transportu
3) kradzież z włamaniem
4) kradzież z włamaniem z zaborem środka transportu
5) rabunek
6) zdarzenia losowe inne niż wymienione w punktach 1) do 5) i nie wyłączone w
niniejszych warunkach, jeżeli w ich następstwie doszło do połamania, potłuczenia,
rozbicia, wycieku, podarcia, zabrudzenia, rozsypania, poplamienia, pogięcia, zgniecenia,
zamoczenia, porysowania lub inaczej określonego uszkodzenia lub zniszczenia
ubezpieczonego ładunku
Zgodnie z § 10 ust. 3 ogólnych warunków ubezpieczenia ładunków w transporcie krajowym,
okres ubezpieczenia może zostać przedłużony o czas załadunku lub rozładunku (tj.
bezpośrednie umieszczenie ładunku na środku transportu lub bezpośrednie zdjęcie ładunku
ze środka transportu, z wyłączeniem transportu wewnątrzzakładowego)
Rozszerzenie okresu ubezpieczenia o okres załadunku
Rozszerzenie okresu ubezpieczenia o okres rozładunku
Dotychczasowy przebieg szkodowy
Prosimy podać dane o szkodach w ciągu ostatnich 36 miesięcy, zgodnie z podaną tabelą.
UWAGA: Prosimy podać wszystkie szkody, niezależnie od tego czy zdarzenia były objęte jakimkolwiek
ubezpieczeniem.
Data szkody Przyczyna szkody Wielkość szkody Otrzymane odszkodowanie
w przypadku braku miejsca prosimy załączyć osobny wykaz szkód.
Oświadczamy, że wszystkie informacje podane we wniosku są prawdziwe i przyjmujemy do
wiadomości, że niniejszy wniosek wraz z wszystkimi innymi dostarczonymi przez nas informacjami
może stanowić podstawę umowy ubezpieczenia oraz jej integralną część.
Data Podpis Ubezpieczającego

30
− tekst źródłowy: wzór wniosku ubezpieczenia ładunków w transporcie krajowym.
Ćwiczenie 5
Przedmiotem ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewoźnika jest jego
odpowiedzialność cywilna wobec właściciela ładunku. Przedmiotem ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej spedytora jest jego odpowiedzialność wobec zleceniodawcy
i osób trzecich, za szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy
spedycji. Jaki zakres szkód jest objęty, a jaki nie jest objęty ubezpieczeniem OC?
Przedmiot ubezpieczenia OC przewoźnika oraz spedytora
Zakres szkód objęty
ubezpieczeniem
Zakres szkód nie objęty
ubezpieczeniem
Następnie zapoznaj się z poniższą sytuacją.
Opis sytuacji:
W trakcie wykonywania usługi przez firmę transportowo-spedycyjną nastąpił wypadek
drogowy (zderzenie z samochodem osobowym), w wyniku którego uszkodzony został
zarówno samochód przewożący ładunek, sam ładunek , jak i samochód osobowy. Okazało się
również, że zatrudniony przez spedytora podwykonawca nie posiadał ważnych uprawnień.
3) przeczytać opis sytuacji,
4) przeanalizować sytuację i odpowiedzieć na następujące pytania:
− czy przedstawione zdarzenie jest objęte ubezpieczeniem OC?
− za jakie szkody ubezpieczyciel odpowiada a za jakie nie odpowiada?
− co powinien zrobić przewoźnik w sytuacji wystąpienia danej szkody?
− jaki zakres ubezpieczenia OC zaproponowałbyś spedytorowi podczas realizowania
usługi?
5) dobrać odpowiedni do sytuacji zakres ubezpieczenia i odszkodowania.
− tekst źródłowy: literatura rozdziału np. Górski W., Mendyk E., Prawo transportu
lądowego, s.213-215, lub Neider J., Transport krajowy, s.385-392,
− opis studium przypadku.

31
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjaśnić charakter, przedmiot oraz zakres ubezpieczenia cargo?  
2) podać przykłady i zakres obowiązywania danego rodzaju ryzyka?  
3) podać przykłady szkód oraz zastosowanie ubezpieczenia w zakresie pełnym
oraz podstawowym?
 
4) dobrać odpowiedni zakres ubezpieczenia oraz rodzaje polis do konkretnych
sytuacji?
 
5) wypełnić wnioski ubezpieczeniowe?  
4) 6) określić przedmiot ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej kierującego
przewoźnika oraz spedytora?
 
7) określić zobowiązania ubezpieczającego w razie powstania szkody?  

32
4.4. Ubezpieczenia w przewozach międzynarodowych
Z punktu widzenia ubezpieczeń transportowych istotne znaczenie ma podział transportu
na krajowy oraz międzynarodowy, gdy przynajmniej miejsce nadania lub miejsce przeznaczenia
położone jest poza terenem Rzeczpospolitej Polskiej. Dla ładunków przewożonych
w transporcie krajowym ubezpieczyciele z reguły oferują ubezpieczenie oparte o tak zwane
ogólne warunki ubezpieczenia w transporcie krajowym. Warunki te, choć indywidualne dla
każdego ubezpieczyciela, w zasadzie mają podobną konstrukcję i podobny zakres ochrony
ubezpieczeniowej. Warunki te mogą różnić się: zakresem pokrycia (ilością i rodzajem ryzyk
objętych ubezpieczeniem) , interpretacją ryzyk, okresem pokrycia (określeniem początku oraz
końca okresu ubezpieczenia). W krajowym transporcie stosuje się również przepisy ustawy
Prawo przewozowe z dnia 15 listopada 1984r., ustawy Prawo lotnicze a dnia 3 lipca 2002r.
oraz przepisy Kodeksu morskiego z 2001r.
Natomiast ubezpieczenie ładunków w transporcie międzynarodowym z reguły oparte jest
na bazie Instytutowych Klauzul Ładunkowych, a w przypadku międzynarodowego transportu
lotniczego ubezpieczenie ładunków dokonywane może być na bazie specjalnych dla tego celu
opracowanych klauzul ładunkowych.
Międzynarodowy przewóz drogowy towarów jest obecnie jednym z najważniejszych
rodzajów transportu międzynarodowego. Przewozy te dokonywane są na podstawie umów
cywilnoprawnych zawieranych między przewoźnikami a nadawcami towarów. Najważniejsze
regulacje dla tych umów zawiera Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu
drogowego towarów (CMR) sporządzona w Genewie 15 maja 1956r. Obecnie stronami tej
konwencji jest 46 państw, a zakres jej powoduje, że ma ona ogromne znaczenie dla umów
międzynarodowego przewozu drogowego towarów dla dużej części świata. CMR określa
jednolite zasady odpowiedzialności przewoźnika.
W ubezpieczeniu towarów w transporcie międzynarodowym powstaje potrzeba
ustalenia, kto jest właścicielem towaru w poszczególnych fazach przewozu. Ustalenie prawa
własności towaru w przewozie pozwoli na stwierdzenie, kto ma interes w ochronie
ubezpieczeniowej przewożonego towaru i kto może być uprawnionym z określonej umowy
ubezpieczenia. Wskazuje się, że następstwem nieprawidłowego ustalenia kwestii ryzyka
ubezpieczeniowego może być nieubezpieczenie towaru w przewozie albo jego podwójne
ubezpieczenie przez różne osoby u różnych ubezpieczycieli. Takie sytuacje powodują
późniejsze komplikacje, należy więc podejmować starania w celu uniknięcia wątpliwości.
Konwencja CMR nie reguluje takich kwestii jak moment przejścia ryzyka transportowego oraz
gestii ubezpieczeniowej. Odpowiedź na pytanie, kto ma zawrzeć umowę ubezpieczenia
ładunku, zależy od treści umowy, najczęściej umowy sprzedaży, będącej podstawą do zawarcia
umowy przewozu. Warto wskazać na rozwiązania konwencji wiedeńskiej
o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów. Konwencja ta ma zastosowanie do umów
sprzedaży towarów między stronami mającymi siedziby handlowe w różnych państwach.
Według przepisów konwencji, jeśli umowa sprzedaży przewiduje przewóz towarów
i sprzedający nie jest zobowiązany do wydania ich w określonym miejscu, ryzyko przechodzi
na kupującego z chwilą wydania towarów pierwszemu przewoźnikowi w celu przekazania
kupującemu zgodnie z umową sprzedaży. Jeżeli natomiast sprzedający obowiązany jest do
wydania towaru przewoźnikowi w określonym miejscu, ryzyko nie przechodzi na kupującego,
zanim towary nie zostaną wydane przewoźnikowi w tym miejscu. W odniesieniu do towarów
sprzedawanych w trakcie przewozu ryzyko przechodzi na kupującego z chwilą zawarcia

33
umowy. Strony w umowie mogą wskazać moment przejścia własności towaru, a więc moment
przejścia ryzyka transportowego na nabywcę, jednak w praktyce rzadko korzystają
z tej możliwości. Wykorzystują raczej szereg typowych wzorów wykształconych w obrocie
międzynarodowym. Najbardziej rozpowszechnione klauzule tego typu to INCOTERMS. Są to
zbiory formuł regulujących obowiązki kupującego i sprzedawcy w zakresie między innymi
ponoszenia kosztów transportu oraz przejścia ryzyka transportowego. Incoterms w znaczący
sposób redukują nieporozumienia wynikające z braku precyzyjnej znajomości praktyk
handlowych w kraju partnera. W kontrakcie należy zawsze sprecyzować, na której formule
i według której wersji Incoterms strony się opierają. Wiele formuł nadaje się tylko do
określonych rodzajów transportu, np. formuła FOB przeznaczona jest tylko do transportu
morskiego i wodnego śródlądowego. Poniższa tabela przedstawia określenie gestii
ubezpieczeniowej w poszczególnych formułach, mogących znaleźć zastosowanie
w drogowych przewozach międzynarodowych towarów.
Formuła Opis i zastosowanie formuły
EXW Gestię ubezpieczeniową posiada kupujący od momentu postawienia towaru do dyspozycji
kupującemu w siedzibie sprzedawcy, formuła ta nie nakłada na żadną ze stron obowiązku
ubezpieczenia towaru, więc pozostaje to w interesie podmiotu ponoszącego ryzyko transportowe.
FCA Formuła to również nie nakazuje zawarcia umowy ubezpieczenia towaru, więc gestię
ubezpieczeniową ma strona ponosząca ryzyko transportowe, które przechodzi w momencie
przekazania towaru przewoźnikowi.
CPT Koszt ubezpieczenia na głównym odcinku transportu ponosi sprzedawca, jednakże formuła ta nie
nakazuje ubezpieczenia towaru.
CIP Formuła ta nakazuje sprzedawcy ubezpieczenie towaru i pokrycie kosztów ubezpieczenia, jeśli
umowa nie przewiduje zakresu pokrycia ryzyka, obowiązuje zasada minimalnego zakresu pokrycia
ryzyka, więc umowa ubezpieczenia powinna być zawarta na sumę ubezpieczenia równą cenie
określonej w kontrakcie plus 10%.
DAF Brak obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, więc strony mają gestię ubezpieczeniową
odpowiednio „od” i „do” momentu przejścia ryzyka transportowego, którym jest moment wydania
towaru na ustalonej granicy.
DDU Brak obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, więc gestię ubezpieczeniową mają strony podczas
ponoszenia ryzyka transportowego, które przechodzi z chwilą postawienia towaru w oznaczonym
miejscu przeznaczenia, jednakże z uwagi na obowiązek sprzedawcy przewiezienia towaru aż do
miejsca przeznaczenia, to on zwykle zawiera umowę ubezpieczenia.
DDP Analogicznie jak w formule DDU.
Zakłady ubezpieczeń stosują w zakresie ubezpieczeń w transporcie tzw. klauzule
instytutowe, opracowane przez Instytut Londyńskich Ubezpieczycieli. Posługiwanie się tymi
warunkami zapewnia jednolitość stosowanych reguł i ich znajomość przez większość
zagranicznych partnerów handlowych. Warunki te stosuje większość polskich zakładów
ubezpieczeń w transporcie międzynarodowym. Istnieją trzy podstawowe zestawy klauzul,
oznaczone literami (A, B i C). Przewidują one, w zależności od potrzeb, szerszy bądź węższy
zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za szkody transportowe. Wpływ na decyzję co
do wyboru rodzaju ogólnych warunków ubezpieczenia powinien mieć zakres i rodzaje ryzyka
transportowego, a więc okoliczności samego przewozu, jak np. trasa przewozu czy rodzaj
używanego środka transportowego oraz rodzaj przewożonego towaru. Klauzule te regulują
również okres ubezpieczenia, roszczenia, korzyści z ubezpieczenia, obowiązek zmniejszenia
strat, unikania opóźnień, a także właściwego prawa i praktyki.
Zestaw A daje osobie uprawnionej z umowy ubezpieczenia najszersze pokrycie
ubezpieczeniowe obejmujące wszystkie rodzaje ryzyk. Zestaw B daje nieco węższą ochronę
ubezpieczeniową niż zestaw A. Zestawy B i C dają ochronę ubezpieczeniową jedynie
w stosunku do ryzyka wyraźnie w nich wymienionego. Zestaw C daje stosunkowo najwęższą

34
ochronę ubezpieczeniową ze wszystkich zestawów. Powinien być on stosowany w sytuacji,
gdy przewożony towar nie jest szczególnie cenny albo jego właściwości nie wskazują na duże
ryzyko powstania szkody.
Wszystkie trzy zestawy klauzul posługują się analogicznymi jak dla transportu krajowego
wyłączeniami chronionego ryzyka, jednakże prawie wszystkie te wyłączone ryzyka można
ubezpieczyć, należy wtedy zawrzeć umowę ubezpieczenia na szczególnych warunkach.
Przykładowo szczególne warunki ubezpieczenia opracowano dla ryzyka wojny oraz ryzyka
strajków. Instytutowe Klauzule Strajkowe oferują pokrycie ryzyka uszkodzenia lub utraty
towaru spowodowanej przez strajkujących, robotników objętych lokautem lub osoby biorące
udział w niepokojach robotniczych, rozruchach lub zamieszkach społecznych, terrorystów lub
osoby działające z pobudek politycznych. Tym samym wykluczone są straty będące pośrednim
następstwem strajków, takie jak np. zepsucie się towarów wskutek zwłoki
w wysyłce lub załadowaniu, straty wskutek niedotrzymania terminów, utraty rynku, itp.
Poza ogólnymi Instytutowymi Klauzulami Ładunkowymi wspomnieć można
o Instytutowych Klauzulach branżowych, stosowanych przez niektóre zakłady ubezpieczeń.
Klauzule branżowe uwzględniają specyfikę przewożonych towarów, a tym samym dają
najbardziej adekwatne pokrycie ryzyka na jakie towary są narażone podczas transportu. Wśród
klauzul branżowych wymienić można: Instytutowe Klauzule Węglowe, Instytutowe Klauzule
Dla Mięsa Mrożonego, Instytutowe Klauzule dla Żywności Mrożonej.
Odpowiedzialność cywilna przewoźnika w transporcie międzynarodowym
Ubezpieczyciel transportu odpowiada do wysokości sumy ubezpieczenia stanowiącej
wartość ładunku, która to wartość może być powiększona o koszty transportu i koszty
ubezpieczenia. W niektórych przypadkach może też zawierać wartość cła i podatku
granicznego, o ile są one ponoszone przez ubezpieczonego. Odpowiedzialność cywilna
przewoźnika też podlega ograniczeniu kwotowemu. W transporcie międzynarodowym jest to
określona liczbowo, w odpowiednich konwencjach, kwota, najczęściej wyrażona w SDR
(międzynarodowej jednostce walutowej o charakterze pieniądza bezgotówkowego,
emitowanej przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy).
Ubezpieczenie OC przewoźnika samochodowego w transporcie zagranicznym pokrywa
w zasadzie wszelkie rodzaje ryzyka, jakie ponosi przewoźnik. Chodzi w szczególności
o odpowiedzialność z tytułu szkód w samej przesyłce (utrata, ubytek, uszkodzenie lub
zniszczenie), jak również o szkody wynikające z opóźnienia przewozu. Ponadto ubezpieczenie
obejmuje niezbędne koszty sądowej i pozasądowej obrony przeciwko roszczeniom osób
trzecich, jak też koszty w postępowaniu karnym, które mogłoby uzasadniać roszczenie
odszkodowawcze z umowy ubezpieczenia. W ramach takiej umowy zakład ubezpieczeń
pokrywa roszczenie zgłaszane przez osoby trzecie wobec przewoźnika
w granicach obowiązujących przepisów prawnych, uznane bądź zasądzone. W każdym jednak
razie tylko do wysokości sumy gwarancyjnej, mianowicie 500 000 euro lub jej równowartości
w złotych.
W transporcie samochodowym, dla większości krajów europejskich odpowiedzialność
przewoźnika regulowana jest przepisami Konwencji CMR z 1956r., gdzie ograniczenie
odpowiedzialności przewoźnika wynosi 8,33 SDR za kilogram wagi brutto ładunku. Polska nie
przyjęła tego protokołu i zastosowanie może mieć limit 25 franków, o wartości
10/31 g złota próby 900.
W transporcie kolejowym, w większości krajów europejskich, a także w Algierii, Syrii,
Iraku i Iranie zastosowanie mają przepisy Konwencji COTIF/CIM, podpisanej w 1980 r. Tu
ograniczenie kwotowe przewoźnika wynosi 17 SDR za kilogram wagi brutto ładunku.

35
W transporcie lotniczym odpowiedzialność przewoźnika jest uregulowana w Konwencji
Warszawskiej z 1929r., kilkakrotnie zmienianej oraz obowiązującej od 2003r. Konwencji
Montrealskiej. Ograniczenie kwotowe przewoźnika lotniczego wynosi 17 SDR za kilogram
wagi brutto ładunku.
W razie wypadku, który mógłby spowodować roszczenia osoby trzeciej w stosunku do
przewoźnika, ten powinien jak najszybciej powiadomić komisarza awaryjnego, najbliższego
agenta londyńskiej korporacji „Llyoyds” lub innego niezależnego eksperta w celu sporządzenia
protokołu szkody, ustalenia jej przyczyn i rozmiarów. W przypadku kradzieży
w przewożonym ładunku fakt ten powinien zostać zgłoszony w najbliższej placówce policji.
Jeżeli szkoda w przesyłce zostanie stwierdzona w momencie wydawania odbiorcy, przewoźnik
wspólnie z odbiorcą powinni sporządzić protokół lub też wezwać rzeczoznawcę w celu
sporządzenia takowego protokołu. Przewoźnik jest zobowiązany powiadomić, najpóźniej
w ciągu 14dni, zakład ubezpieczeń o zdarzeniu, które może za sobą pociągnąć
odpowiedzialność przewoźnika, jak również o zgłoszeniu roszczenia odszkodowawczego ze
strony osoby trzeciej.
Od wysokości należnego odszkodowania zakład ubezpieczeń potrąca kwotę (franszyzę
redukcyjną), której wysokość określono w polisie lub innym dokumencie ubezpieczenia. Jeśli
wysokość należnego odszkodowania nie przekracza wysokości ustalonej franszyzy
redukcyjnej, ubezpieczyciel nie jest zobowiązany do wypłaty zobowiązania. Jeżeli osoba
uprawniona do otrzymania odszkodowania ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium
Rzeczpospolitej Polskiej, odszkodowanie wypłacane jest w złotych. Natomiast jeśli
uprawnionym do odszkodowania jest osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę poza
terytorium RP odszkodowanie wypłacane jest w walucie obcej bezpośrednio za granicę.
Przeliczenia walut obcych są dokonywane przy zastosowaniu kursu średniego walut obcych
ogłaszanego przez NBP obowiązującego w dniu wystawienia polecenia wypłaty
odszkodowania.
1. Jakie są różnice między ubezpieczeniami przewozów krajowych a międzynarodowych?
2. Jakie są podstawy prawne regulujące ubezpieczenia w przewozach międzynarodowych?
3. Co to są klauzule INCOTERMS oraz klauzule instytutowe?
4. Jakie są różnice między zestawem klauzul A, B oraz C?
5. Jaki jest zakres ubezpieczenia OC w transporcie międzynarodowym?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zakłady ubezpieczeń stosują w zakresie ubezpieczeń w transporcie międzynarodowym
tzw. klauzule instytutowe opracowane przez Instytut Londyńskich Ubezpieczycieli. Istnieją
trzy podstawowe zestawy klauzul, które różnią się między sobą zakresem obejmowanego
ryzyka. Uzupełnij poniższą tabelę, wpisując odpowiedni zakres odpowiedzialności zakładu
ubezpieczeń za szkody występujące w transporcie.
Klauzula Zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń
A
B
C

36
2) skorzystać z literatury rozdziału np. Walczak R., Międzynarodowy przewóz drogowy
towarów, s.185-189 lub tekstu Konwencji CMR oraz Konwencji CIM.
− teksty źródłowe: Walczak R., Międzynarodowy przewóz drogowy towarów, s.185-189.
Ćwiczenie 2
Najważniejsze regulacje dla umów międzynarodowych w transporcie samochodowym
zawiera Konwencja CMR, która określa jednolite zasady odpowiedzialności przewoźnika,
a w transporcie kolejowym – Konwencja CIM. Zapoznaj się z przepisami Konwencji CMR
oraz Konwencji CIM, a następnie opisz zagadnienia zawarte w poniższej tabeli.
Konwencja CMR Konwencja CIM
Zakres stosowania
Zakres odpowiedzialności
Przewoźnika
Pojęcie szkody
Odpowiedzialność
przewoźnika za opóźnienie
terminu dostawy
Okoliczności zwalniające
przewoźnika z odpowiedzialności
Zakres odszkodowania wobec
przewoźnika
Kwotowe ograniczenie
odpowiedzialności przewoźnika
Reklamacja
Wysokość odszkodowania
2) skorzystać z literatury rozdziału np.Walczak R., Międzynarodowy przewóz drogowy
towarów, s.185-189.

37
Ćwiczenie 3
W ubezpieczeniu towarów w transporcie międzynarodowym powstaje potrzeba ustalenia,
kto jest właścicielem towaru w poszczególnych fazach przewozu. Najbardziej
rozpowszechnione zbiory formuł regulujących obowiązki kupującego i sprzedawcy w zakresie
ponoszenia kosztów transportu oraz przejścia ryzyka transportowego to formuły
INCOTERMS. Scharakteryzuj poszczególne formuły, podaj ich zastosowanie oraz określ kto
posiada gestię ubezpieczeniową.
Formuła Charakterystyka Zastosowanie Kto posiada gestię
ubezpieczeniową?
EXW
FCA
CPT
CIP
DAF
DDU
DDP
towarów, s.175-177.
Ćwiczenie 4
Z punktu widzenia ubezpieczeń transportowych istotne znaczenie ma podział transportu
na krajowy, który odnosi się do przemieszczania ładunków w obrębie Rzeczpospolitej Polskiej,
oraz międzynarodowy, gdy przynajmniej miejsce nadania lub miejsce przeznaczenia położone
jest poza terenem R. Porównaj a następnie opisz różnice w warunkach ubezpieczenia
ładunków oraz odpowiedzialności cywilnej przewoźnika w transporcie krajowym
i międzynarodowym.
Transport krajowy Transport międzynarodowy Różnice w warunkach ubezpieczenia

38
2) skorzystać z literatury rozdziału np.Walczak R.: Międzynarodowy przewóz drogowy
towarów, Neider J.: Transport krajowy, Górski W., Mendyk E.: Prawo transportu
drogowego, s.203-215,
3) scharakteryzować w tabeli warunki ubezpieczenia w różnych gałęziach transportu
w warunkach krajowych oraz międzynarodowych,
4) porównać i opisać w tabeli różnice w warunkach ubezpieczenia w transporcie krajowym
i międzynarodowym.
− teksty źródłowe: Walczak R., Międzynarodowy przewóz drogowy towarów, Neider J.:
Transport krajowy, Górski W., Mendyk E.: Prawo transportu drogowego, s.203-215,
− arkusze papieru, kolorowe flamastry.
Ćwiczenie 5
Firma transportowo-spedycyjna otrzymała zlecenie przewozu 60 skrzynek owoców
cytrusowych z Portugalii do Polski. Transport ma się odbywać drogą morską oraz lądową.
W trakcie przeładunku w porcie wybuchł strajk, w wyniku którego nastąpiło opóźnienie
w transporcie. Spowodowało to zepsucie kilku skrzynek owoców. Omów zagadnienia zawarte
w poniższej tabeli.
Jakie czynności powinien wykonać
przewoźnik w danej sytuacji?
Jaka jest odpowiedzialność cywilna
spedytora?
Proponowany zakres oraz forma
ubezpieczenia
towarów, s.185-189,
2) zanalizować sytuację podaną w ćwiczeniu,
3) dobrać do danej sytuacji odpowiednie czynności przewoźnika i spedytora oraz
zaproponować najkorzystniejszą formę ubezpieczenia.
− materiał nauczania z rozdziału 4.4.

39
Ćwiczenie 6
Wypełnij wniosek umowy ubezpieczenia ładunku w transporcie międzynarodowym. Na
podstawie materiału nauczania dobierz samodzielnie potrzebne dane do sporządzenia umowy.

40

41
2) samodzielnie dobrać potrzebne dane do wypełnienia wniosku: wybrać rodzaj ładunku,
dobrać odpowiednie opakowanie, rodzaj transportu, sposób przewozu, oczekiwany zakres
ubezpieczenia, trasę przewozu, miejsce przeładunków, itd.,
3) wypełnić wniosek.
− tekst źródłowy: wzór wniosku ubezpieczenia ładunków w transporcie międzynarodowym.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjaśnić zakres oraz zastosowanie Londyńskich Klauzul Instytutowych?  
2) omówić zakres zastosowania Konwencji CMR oraz CIM w ubezpieczeniach
przewozów międzynarodowych?  
3) porównać formuły INCOTERMS w zakresie zastosowania oraz gestii
transportowej?  
4) porównać warunki ubezpieczeń w przewozach krajowych oraz
międzynarodowych?  
5) zastosować zasady ubezpieczeń międzynarodowych do konkretnych sytuacji?  
6) określić czynności oraz zakres odpowiedzialności spedytora w razie
wystąpienia szkody?  
7) wypełnić wniosek umowy o zawarcie ubezpieczenia ładunku w transporcie
międzynarodowym?  

42
4.5. Roszczenia i reklamacje
W razie powstanie szkody osoba uprawniona obowiązana jest w miarę możliwości starać
się zapobiec jej zwiększeniu, podjąć czynności zmierzające do ustalenia sprawcy lub
odpowiedzialnego i ewentualnie świadków zdarzenia, ustalić protokolarnie stan przesyłki
i okoliczności powstania szkody. Jeżeli szkoda powstała w wyniku wypadku drogowego lub
domniemanego przestępstwa, a w szczególności kradzieży z włamaniem lub rabunku,
ubezpieczony zobowiązany jest niezwłocznie powiadomić o tym fakcie policję. W terminie
ustalonym w umowie ubezpieczenia (przeważnie w ciągu 7 dni od dnia powzięcia informacji
o szkodzie), ubezpieczający powinien powiadomić o szkodzie ubezpieczyciela,
a w przypadku, gdy zdarzenie to miało miejsce poza granicami kraju, wyznaczonego przez
ubezpieczyciela komisarza awaryjnego oraz dostarczyć ubezpieczycielowi wszelkich
dokumentów i informacji niezbędnych do ustalenia okoliczności i rozmiaru szkody.
Następną czynnością uprawnionego jest wystąpienie z roszczeniem do zakładu
ubezpieczeń (konkretnym żądaniem, które ma swoje oparcie w treści nawiązanego stosunku
ubezpieczeniowego). Przepisy prawne nie określają szczegółowych terminów spełnienia tych
czynności; czynią to niekiedy postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia. Należy jednak
pamiętać o tym, że każde roszczenie majątkowe, a w szczególności roszczenie
ubezpieczeniowe, ulega przedawnieniu. Dlatego też uprawniony powinien podjąć stosowne
czynności we właściwym czasie, a w każdym razie – przed terminem przedawnienia
zgłaszanego roszczenia ubezpieczeniowego.
Przy zgłoszeniu szkody i wniosku o odszkodowanie należy dostarczyć ubezpieczycielowi
następujące dokumenty:
− protokół szkody ustalający okoliczności i rozmiar szkody,
− fakturę, ewentualnie specyfikację lub inny dokument świadczący o wartości towaru,
− roszczenie wraz z wyceną tego roszczenia przez poszkodowanego,
− zaświadczenie z policji, jeśli szkoda wystąpiła wskutek wypadku drogowego lub
domniemanego przestępstwa, w szczególności kradzieży z włamaniem lub rabunku,
− inne dokumenty niezbędne do rozpatrzenia roszczenia, lecz o ile ich brak nie ma wpływu
na ocenę stanu faktycznego, ich niedostarczenie nie może być podstawą odmowy wypłaty
odszkodowania.
W przypadku braku faktury handlowej przyjmuje się do ustalenia odszkodowania wartość
rzeczy tego samego rodzaju i gatunku w miejscu i czasie jej nadania.
W konsekwencji dokonania powyższych czynności zakład ubezpieczeń przeprowadza
stosowne postępowanie, zwane powszechnie postępowaniem likwidacyjnym. W jego wyniku
zakład ubezpieczeń podejmuje decyzję o wypłacie odszkodowania (świadczenia) lub
o odmowie wypłaty. Gdy zgłaszający roszczenie nie jest zadowolony z podjętej decyzji może
się odwołać, kierując roszczenie bądź to do jednostki nadrzędnej zakładu ubezpieczeń
(wywołując procedurę wewnętrznego postępowania o charakterze reklamacyjnym) bądź
kierując je do właściwego sądu.
Istotne jest zdefiniowanie szkody oraz sposobu ustalenia odszkodowania. Zakłady
ubezpieczeń różnie określają szkodę całkowitą (uszkodzenie pojazdu czy ładunku w takim
zakresie, że koszty naprawy przekraczają 70-80% wartości). Odszkodowanie z tytułu szkody
całkowitej ustalane jest jako kwota stanowiąca różnicę pomiędzy wartością przedmiotu
ubezpieczenia przed zaistnieniem szkody, a jego wartością w stanie uszkodzonym.
W przypadku szkody częściowej odszkodowanie obejmuje koszty naprawy przedmiotu

43
ubezpieczenia mające związek przyczynowy ze zdarzeniem objętym ochroną ubezpieczeniową.
Wysokość odszkodowania nie może jednak przekroczyć wartości przedmiotu ubezpieczenia
oraz sumy ubezpieczenia. Każde wypłacenie odszkodowania zmniejsza zasadniczo sumę
ubezpieczenia aż do jej wyczerpania. Odszkodowanie wypłaca się w złotych. Wysokość
szkody rzeczowej i finansowej w przypadku przewozów w ruchu międzynarodowych ustalana
jest na podstawie konwencji CMR. Wysokość szkody rzeczowej jest pomniejszana o wartość
pozostałości po zniszczonym lub uszkodzonym towarze, które mogą być przeznaczone do
dalszego użytku, przeróbki lub sprzedaży.
Od wysokości należnego odszkodowania zakład ubezpieczeń potrąca kwotę (franszyzę
redukcyjną), której wysokość określono w polisie lub innym dokumencie ubezpieczenia. Jeśli
wysokość należnego odszkodowania nie przekracza wartości ustalonej franszyzy redukcyjnej,
zakład ubezpieczeń nie jest zobowiązany do wypłaty odszkodowania.
Zakład ubezpieczeń ma obowiązek zapłaty odszkodowania zasadniczo w ciągu 30 dni.
Z reguły zakłady ubezpieczeń trzymają się tej zasady, gdyż nie chcą dopuszczać do sporów
sądowych na tym tle (stanowiłby to dla nich rodzaj swoistej antyreklamy).
Z dniem zapłaty odszkodowania roszczenie ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej
odpowiedzialnej za szkodę przechodzi z mocy prawa na ubezpieczyciela do wysokości
wypłaconego odszkodowania. Jeżeli zakład ubezpieczeń pokrył tylko część szkody,
ubezpieczającemu przysługuje co do pozostałej części pierwszeństwo w zaspokojeniu
roszczeń, przed roszczeniami regresowymi ubezpieczyciela. Ubezpieczający zobowiązany jest
dokonać czynności niezbędnych dla zabezpieczenia skutecznego dochodzenia przez zakład
ubezpieczeń roszczeń regresowych do osób trzecich, odpowiedzialnych za powstanie szkody.
Ubezpieczający zobowiązany jest ponadto podać do wiadomości ubezpieczyciela wszelkie
znane mu okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla oceny odpowiedzialności osoby,
w stosunku do której przysługiwać może roszczenie regresowe. W przypadku gdy
ubezpieczający nie dokona czynności niezbędnych dla zabezpieczenia skutecznego
dochodzenia roszczeń regresowych do osób trzecich odpowiedzialnych za powstanie szkody
lub zrzeknie się bez zgody zakładu ubezpieczeń praw przysługujących mu do osób trzecich za
powstanie szkody, może dojść do odmowy wypłaty odszkodowania lub jego zmniejszenia.
Spedytor raczej nie powinien bez zgody ubezpieczyciela zaspokajać roszczenia
poszkodowanego, ani udzielać obietnicy ich zaspokojenia, gdyż może spotkać się z odmową
pokrycia tego roszczenia przez ubezpieczyciela, gdy ten stwierdzi, że roszczenie to nie było
uzasadnione. Z tym wiąże się obowiązek spedytora jako ubezpieczonego do niezwłocznego
powiadomienia ubezpieczyciela o przypadku wdrożenia przeciwko niemu postępowania
sądowego związanego ze szkodą. Do ubezpieczyciela należy w tym przypadku decyzja
o ewentualnym reprezentowaniu ubezpieczonego w tym postępowaniu.
Jeżeli ubezpieczyciel pokrył roszczenie ubezpieczającego, a odpowiedzialny za
spowodowanie szkody postąpił tak samo, wówczas ubezpieczający powinien zwrócić
ubezpieczycielowi kwotę odszkodowania, powiadamiając go o zaspokojeniu roszczenia
bezpośrednio przez stronę odpowiedzialną za spowodowaną szkodę. Wynika to z tego, iż
w przypadku gdy ubezpieczyciel wypłaci poszkodowanemu odszkodowanie, roszczenia
ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej, odpowiedzialnej za szkodę, przechodzą z mocy
prawa na ubezpieczyciela do wysokości zapłaconego odszkodowania.
Zgodnie z art. 819 Kodeksu cywilnego (KC) roszczenia z tytułu umowy ubezpieczenia
przedawniają się z upływem lat trzech.

44
1. Jakie czynności powinien wykonać ubezpieczyciel w razie wystąpienia szkody?
2. Jakie dokumenty należy przedstawić zakładowi ubezpieczeń przy zgłoszeniu szkody oraz
wniosku o odszkodowanie?
3. W jaki sposób definiowana jest szkoda oraz sposób ustalenia odszkodowania?
4. Jakie są zadania zakładu ubezpieczeń w wyniku zgłoszenia szkody przez ubezpieczyciela?
5. Jakie terminy ma zakład ubezpieczeń do rozpatrzenia wniosku i wypłaty odszkodowania?
6. Z jakich elementów składa się protokół szkody?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opisz czynności, jakie powinien wykonać ubezpieczony w wypadku wystąpienia szkody.
Wymień dokumenty oraz podaj, w jakim celu potrzebne są poszczególne dane przy zgłoszeniu
szkody oraz wniosku o odszkodowanie.
2) zapoznać się z tekstem źródłowym: Ogólne Warunki Ubezpieczenia (OWU),
3) odszukać w tekście źródłowym sposobów postępowania w razie wystąpienia szkody.
− tekst źródłowy: Ogólne Warunki Ubezpieczenia (OWU) w ubezpieczeniach
transportowych.
Ćwiczenie 2
Podaj terminy, jakie ma osoba uprawniona oraz zakład ubezpieczeń na:
− złożenie wniosku,
− rozpatrzenie reklamacji,
− wypłatę odszkodowania przez zakład ubezpieczeń.
Czynność Termin
Złożenie wniosku
Rozpatrzenie reklamacji
Wypłata odszkodowania

Scalone dokumenty (19)

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Scalone dokumenty (19)

Similar to Scalone dokumenty (19) (20)

More from konrad konraddf

More from konrad konraddf (11)

Scalone dokumenty (19)