Diversos froitos do outono. Nome galego, científico, castelá e inglés. ¿Que sabemos de ...?
(Traballo feito en colaboración coa mestra Encarna Soto Rivera, no CEIP Francisco López Estrada, de Mañón)
Diversos froitos do outono. Nome galego, científico, castelá e inglés. ¿Que sabemos de ...?
(Traballo feito en colaboración coa mestra Encarna Soto Rivera, no CEIP Francisco López Estrada, de Mañón)
O concello de Vimianzo está situado, na súa maior parte, no núcleo do Val de Soneira -o val do río Grande-. Conta con dous pequenos tramos de litoral, na costa ao mar aberto e no interior da Ría de Camariñas. Está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
A ría de Corme e Laxe está situada na Costa da Morte. Ábrese entre as puntas do Roncudo (ao norte) e Laxe (ao sur), na saída ao mar do río Anllóns. Nesta ría pódense distinguir dúas áreas diferenciadas: o interior, formado polo esteiro do Anllóns, protexido da forza do mar por unha barra de area de 2 km; e o resto do espazo, máis aberto, rochoso e recortado con algunhas zonas abrigadas nas que hai praias. As vilas máis importantes son Corme, Ponteceso e Laxe. Está protexida no LIC/ZEC “Río Anllóns” e “Costa da Morte” e na ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Ponteceso está situado na marxe dereita da ría de Corme e Laxe e na costa de mar aberto, entre as puntas do Roncudo e Queimada. Os principais núcleos de poboación son Ponteceso e Corme. Acolle áreas de grande valor paisaxístico e biolóxico asociados ás costas e ao río. Está protexida nos LICs/ZECs “Costa da Morte” e “Río Anllóns” e na ZEPA “Espazo Mariño da Costa da Morte”.
O concello de Laxe está situado no corazón da Costa da Morte, entre a ría de Corme e Laxe e o litoral de mar aberto. Ten unha costa moi diversa na que se alternan grandes areais e marismas, ría, enseadas, cabos, illotes, furnas... con tramos expostos e protexidos, zonas baixas e elevados cantís. É dun grande interese paisaxístico, xeolóxico e biolóxico. Está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte” e na Paisaxe Protexida “Penedos de Traba e Pasarela”.
O concello de Camariñas está situado no centro da Costa da Morte. Ten unha parte de costa moi exposta polo norte e o oeste e outra parte protexida, dentro da ría, polo sur. Acolle importantes áreas de interese paisaxístico, xeolóxico, ecolóxico e cultural. Está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”,no Sitio Natural de Interese Nacional “Cabo Vilán” e no Lugar de Interese Xeolóxico “Praia do Trece”.
CABANA DE BERGANTIÑOS está situado no fondo e na banda sur da ría de Corme e Laxe, onde ten un amplo tramo de litoral, en parte protexido nos LICs/ZECs “Río Anllóns” e “Costa da Morte”.
O concello de Malpica de Bergantiños forma parte do tramo de litoral coñecido como Costa da Morte, unha sucesión de cantís abruptos entre os que se atopan algunhas praias e que inclúe as illas Sisargas.
Acolle importantes valores naturais e culturais. Parte do litoral está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Carballo forma da parte da Costa da Morte, unha costa exposta aberta ao océano e moi diversa, na que se alternan grandes areais e marismas, enseadas cabos, illas... con zonas baixas e elevados cantís. Parte do litoral está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Arteixo atópase na fachada atlántica, no comezo do tramo de costa coñecido como “A Costa da Morte”. Nos seus 19 km de costa atópanse cantís de distintas alturas, esteiros, coídos e extensos areais. É unha costa dun grande valor ecolóxico, paisaxístico e xeolóxico, cunha importante actividade industrial e turística. Unha parte está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de A Laracha ten unha única parroquia que da ao mar, Caión. Está situada na Costa da Morte e ten un litoral que alterna cantís e areais de grande valor paisaxístico e biolóxico.
A costa comprendida entre a Punta de Mera e Torella é un espazo de mar aberto que separa as rías da Coruña e Betanzos-Ares. Un espazo de enormes valores paisaxísticos e ecolóxicos.
É unha ría curta e ampla, que se abre entre as puntas do Seixo Branco e Herminia, cunha separación de 4 km, e unha lonxitude total de 14 km, dos que case a metade corresponden á chamada ría do Burgo formada polo esteiro do Mero, que está separada da parte máis ancha pola frecha de Santa Cristina.
O concello de Oleiros ten unha liña litoral de case 40 km. Unha parte na ría do Burgo, outra na ría da Coruña, unha terceira mirando ao mar aberto e outra na boca da ría de Betanzos. Parte está protexida no LIC/ZEC e Monumento Natural “Costa de Dexo e Seixo Branco”
O concello da Coruña ten unha costa moi recortada e variada, parte na ría, onde se atopa o porto da cidade, e parte en mar aberto onde se suceden cantís e fermosas praias como as de Orzán e Riazor.
O Río Umia, a inspiración desde a paisaxeiesasorey
Descrición da paisaxe do río Umia, que foi fonte de inspiración de poetas e do que xurdiron lendas que quedaron fixas na tradición oral galega. Elaborada por Aldara Rey Blanco, de 3º ESO B
Sobre as revoltas sociais que rematan coa morte dos señores na Baixa Idade Media. Tradución ó galego e actualización da anterior versión "Violencia y muerte del señor en Galicia a finales de la Edad Media", Studia Histórica. Historia Medieval, Salamanca, vol. IX, 1991, pp. 125-157.
3. Arbusto ou pequena árbore que pode acadar os 10 m de altura coa copa baixa
e irregular.
É orixinaria do sur de Europa e norte de África. Atópase en solos ricos en
nitróxeno en zonas húmidas e ben regadas, formando parte de sebes ou de
bosques de ribeira. É común en toda Galiza.
4. TALO:
toro curto e torto e tona de
cor gris crema con fendas, e
suberosa nos exemplares
máis vellos.
10. USOS:
A madeira consérvase ben e
emprégase para facer estacas.
Os froitos para colorear e
aromatizar viño. Os talos ocos
eran empregados polos
rapaces para facer xoguetes
(cichotes, tiratacos, frautas).
Foi moi utilizada polas súas
propiedades mediciñais: o
xugo contra as dores de
cabeza, a infusión para
resfriados, as follas como
compresas para as feridas, as
flores como sudorífico e
diurético.
11. CRENZAS E TRADICIÓNS:
-Na noite de San Xoan facíanse fogueiras de
sabugueiro e facíase que o gando dera voltas
arredor delas para liberalo da peste.
-Din que o sabugueiro é bo para espantar aos sapos,
píntegas e cóbregas polo cheiro que desprende.
12. ESCOLMA LITERARIA
PRA FACER UN FEITIZO...
Sabugueiro da folla repinicada
pol-o Mayo estralando de brancas frores
collereiche un ramallo na madrugada
para facer un feitizo pros meus amores.
Que non fuxan os melros que fan o niño.
no máis mesto curruncho dos teus verdores:
esgazareiche as ponlas moi a modiño
pra facer un feitizo pors meus amores.
Cocereiche con cornos de bacaloura,
con fiuncho e con ruda dos arredores.
da ermida feituqueira da Virxe loura
pra facer un feitizo pros meus amores.
Pra este amor, sabugueiro, que me entolece
tuas frores segura menciña son,
que tí tamén froreces cando frorece,
bermelliño de rosas meu corazón.
Fermín Bouza Brey “ Outros poemas?
