Rregulla e thjeshte e treshit

1. RREGULLA E THJESHTË E
TRESHIT

2.  Në praktikë problemet dhe detyrat me
madhësi proporcionale mund t’i zgjidhim nëse
shikojmë vallë janë ato në proporcion të drejt
apo të zhdrejtë, e pastaj përdorim shemën e
proporcionit, që e zgjedhim sipas metodave të
njohura në matematikë. Njëra prej tyre është
rregulls e thjeshtë e treshit.

3. Te zbatojmë këtë rregull në zgjidhjen e
detyrave që vijojnë.
 Sh1. Prej 30kg miell mund të nxierren 45 bukë. Sa
bukë do të nxirren prej 80kg miell? Së pari të
konstantojm se madhësite janë në proporcion të drejt
ose të zhdrejt. Në rastin tpnë është qartë se nlse
numri i kg të miellit zmadhohet do të zmadhohet edhe
numri bukëve të nxjerra. Pra, madhësite janë në
proporcion drejt.
Në bazë të shemës ndërtojmë proporcionin:
30:80=45:x
30. x= 80.45
x=(80.45):30
x=120
D.m.th nga 80 kg miell do të nxirren 120 bukë.
30 kg miell
80 kg miell
45 bukë
X bukë
Qëndrim kushtor
Qëndrim pyetësor

4.  Sh2. Një automobil në 350 km rrugë harxhon
28l benzin. Sa km rrugë do të përshkojë
automobil me 48l benzin. Madhësitë janë
proporcion të drejt.
350 km
X km
28l
48l
X:350= 48:28
28.x= 350. 48
X= (350.48) :28
X= 600
Automobili me 45l bbenzin do të shkoe 600 km rrugë.

5.  Sh3. Katër traktorë mund të lërojnë një arë
për 6 ditë.
Për sa ditë, të njëjtën arë, do ta lërojë 12
traktorë?
Është qartë se sa më shum traktorë të punojnë,
aq më shpejt do të lërohet ara. Pra, madhësitë
në shembullin e më poshtëm janë në proporcion
të zhdrejt. Në shemën shigjetat duhet të jenë
në kah të kundërt.
4 traktorë
12 traktorë
6 ditë
X ditë
4:12 = x:6
12.X = 6.4
x= (6.4):12
x= 2

6.  Sh4. Një punë 15 punëtorë mund ta kryejnë
për 45 ditë. Sa punëtor nevojiten që puna
e njëtë të kryhet për 27 ditë. Madhësitë
janë në proporcion të zhdrejt.
15 punëtor
X punëtor
45 ditë
27 ditë
X:15= 45:27
27.x= 15.45
X= (15.45):27
X= 25
Për ta kryer punën për 27 ditë, nevojiten 25 punëtorë.

7. Kontrollohu!
 Nëse 12 kg kafe kushton 2 160 denarë, atëherë
sa denarë kushton 23 kg kafe?
 Formoe skemën!
 Vendos shigjeta.
 Njehso anëtarin e panjohur te proporcioni.
23 kg
12 kg
2 160 denarë
X denarë
12: 23= x: 2160
23.x= 2160.12
X= (2160.12): 23
X= 1126 denarë
Anëtari i panjohur te proporcioni ëahtë x= 1126 denarë

8. Duhet të dish:
T’i shkruajsh anëtarët e
proporcionit në dy rreshta,
ashtu që në njërin prej tyre
të pëlrfshihet anëtari që
kërkohet;
 me qëndrim pyetësor të
caktojsh si është proporcioni
i drejt apo i zhdrejt;
Të parashtrojsh proporcion
dhe ta caktojsh anëtarin e
panjohur te ai.

9.  Punoi:
Adelina Fejzulla Vlll-5