1. GASSHO training & consultancy sterrenbos 65 3511 et utrecht tel 030 231 81 62 email gassho@xs4all.nl 1
ReflectieF
Een periodieke uitgave van GASSHO training & consultancy
Najaar 2012 nummer 13
Ook weer eens afspreken voor een face-to-face
ontmoeting?
Sociale netwerken kunnen het persoonlijke contact niet
vervangen, wel aanvullen.
De huidige technologische communicatiemiddelen bieden de mogelijkheid om over een
duizelingwekkende hoeveelheid informatie te beschikken en met iedereen contact te maken
wanneer je maar wilt. Hoe speel je in op wat er allemaal te weten valt? Wat betekent het
om te leven in een wereld die uit steeds meer ‘vrienden’ lijkt te bestaan? En waarin virtuele
contacten steeds meer in de plaats komen van face-to-face ontmoetingen?
Ik kan me van vroeger thuis herinneren dat de onderste plank van een grote boekenkast
was ingeruimd voor een encyclopedie. Deze ‘informatiebron’ bestond om en nabij uit
twintig boekdelen, verborgen achter glas! Hoe anders is het nu met de vrije internet-
encyclopedie Wikipedia met inmiddels meer dan één miljoen artikelen. Met enkele klikken
heb ik de gezochte informatie op m’n beeldscherm!
Sociale media zijn niet meer weg te denken en onlosmakelijk deel geworden van onze leef-
en werkomgeving. De werkelijke wereld raakt steeds meer vermengd met de virtuele
(schijnbare) wereld. Virtuele gemeenschappen bieden ongekende mogelijkheden waarbij
plaats- en tijdgebonden grenzen zijn weggevallen.
Grenzeloze communicatie
Via netwerken als Twitter, Facebook en LinkedIn zijn we 24 uur per dag en 7 dagen per
week bereikbaar en verwachten dat ook van anderen. Zittend naast of lopend met de ander
zijn we druk met onze I-phone of Samsung Galaxcy, speciaal ontworpen (!) voor mensen
met een druk sociaal leven zoals de advertentietekst mij moet doen geloven.
We kunnen niet meer zonder ons beeldscherm(pje) en zijn compleet van slag als internet of
intranet er al weer 10 minuten uit ligt. Eerder gemaakte vriendschappen en ‘community’s’
worden even zo makkelijk weer ‘ontvriend’ en aan de kant geschoven. En we sturen een
mail naar een collega die zich in dezelfde ruimte bevindt. Kan het gekker?
De virtuele wereld brengt mensen dichter bij elkaar. Tegelijkertijd blijven we achter ons
beeldscherm op ‘veilige’ afstand van elkaar. Je kunt spreken zonder te voorschijn te komen,
zonder zelf gezien te worden, anoniem. De mogelijkheid van snelle één-op-één of één-op-
méér communicatie nodigt uit tot commentaar of feedback van anderen. Met als resultaat
een verrijkende verspreiding van kennis en verfijning van inzichten. Kan het mooier?

2. GASSHO training & consultancy sterrenbos 65 3511 et utrecht tel 030 231 81 62 email gassho@xs4all.nl 2
Paradoxaal verlangen
Virtuele communicatie verschilt van de communicatie ‘in levende lijve’. Van jongs af aan
zijn we in de nabijheid van anderen opgegroeid en vertrouwd geraakt met morele normen
en waarden in de sociale omgang. Daarachter gaat een dieperliggend en vaak
onuitgesproken verlangen schuil, het paradoxaal verlangen om ergens bij te horen én je van
anderen te onderscheiden. Sociale verbanden in de vorm van werk, gezin, politiek, sport, et
cetera voorzien daarin. In de persoonlijke omgang met anderen vormt zich een eigen
identiteit die gezien, gehoord en gerespecteerd wil worden.
Sociale netwerken lijken op het eerste gezicht prima te voorzien in het genoemde
paradoxaal verlangen. Je maakt deel uit van een virtuele gemeenschap en bouwt daarin
aan een eigen virtuele identiteit op een zelf gekozen wijze en moment.
Door blogs, tweets, en deelname aan fora maken we ons bekend en stijgt het aantal
‘volgers’ die meelezen wie je bent, wat je doet en vindt. In het contact met anderen besta
je tenslotte!
Tegelijkertijd is het contact met die vele anderen vluchtiger en oppervlakkiger geworden
dan we nog niet zo lang geleden hadden met enkelen. Achter ons beeldscherm leven we de
illusie dat we al ‘facebookend’ nog nooit zoveel vrienden hebben gehad!
Lichaamstaal
Door het virtuele gesprek verdwijnt het directe persoonlijke contact met haar lichaamstaal
naar de achtergrond. Zo ontgaat je bijvoorbeeld de mogelijkheid te zien dat iemand met
zijn vingers op tafel zit te trommelen, wegkijkt, z’n stem verheft, fronst of voorovergebogen
zit. Lichaamstaal is een beeldende (analoge) taal die het verbale (digitale) aspect van de
communicatie transparanter, veelzeggender en informatiever maakt.
Met het afwezig zijn van de fysieke nabijheid van de ‘virtuele ander’ valt een belangrijk deel
van de lichaamstaal weg. Je weet dat het er is maar je ziet het niet. Met als gevolg dat
gebruikte bewoordingen een eigen leven gaan leiden. We lezen wat er geschreven staat en
reageren daarop met ons eigen stokpaardje. We ‘praten’ al gauw langs elkaar heen zonder
het in de gaten te hebben of ons er aan te storen.
De onmiddellijke fysieke nabijheid tot elkaar biedt ruimte om je bewust te worden van
onuitgesproken fantasieën en façades die in de virtuele wereld veelal onopgemerkt blijven.
Doe je vriendschap(pen) een plezier en kom achter je beeldscherm vandaan in plaats van
het dwangmatig checken van e-mails en lezen wanneer je ‘gefeliciteerd’ moet zeggen.
Vrienden bestaan ook in real life, weet je nog? En je beeldscherm kan best een dagje
zonder je!
Thomas Langemeijer