2. > Autoportret, program Małopolskiego Instytutu Kultury, jest poświęcony szeroko
rozumianej przestrzeni. Zajmujemy się zarówno analizą jej kondycji, jak i poszu-
kiwaniem możliwości pozytywnego kształtowania naszego otoczenia. Oprócz
kwartalnika „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni” realizujemy dwa projekty
praktyczne: „Autoportret. Warsztaty”, poświęcony edukacji przestrzennej, oraz
„Autoportret. Debaty”, dotyczący wpływu mieszkańców Krakowa i Małopolski
na kształt ich przestrzeni publicznych.
Projekt „Autoportret. Debaty” wspiera partycypację społeczną w dziedzinie
kształtowania przestrzeni publicznej. Debata „Co dalej?”, poświęcona terenowi
między Nowohuckim Centrum Kultury a osiedlem Centrum E w Nowej Hucie,
jest pilotażem tego projektu.
Cele projektu:
• przetestowanie metody otwartej debaty społecznej,
• stworzenie raportu na temat oczekiwań lokalnej społeczności związanych z przy-
szłością tego ważnego dla wizerunku Nowej Huty terenu.
Prezentowany model debaty jest jednym z wielu narzędzi umożliwiających par-
tycypację społeczną, która powinna przebiegać na różnych poziomach zaanga-
żowania mieszkańców, organizacji społecznych i lokalnych samorządów.
> SPIS TREŚCI
I. odel debaty społecznej wypracowany w programie „Autoportret. Debaty”
M
II. ealizacja modelu debaty społecznej w projekcie „Co dalej?”
R
II. aport z debaty „Co dalej?”
I R
V. ybrane przykłady konsultacji społecznych
I W
V. ałączniki:
Z
1) cenariusz warsztatów
s
2) nkieta
a
3) lansze z wystawy
p
4) aleria zdjęć
g
5) rojekt w mediach
p

3. I. Model debaty społecznej wypracowany w programie
„Autoportret. Debaty”
> Zaproponowany przez nas model społecznej konsultacji uwzględnia przede
wszystkim potrzeby i możliwości mieszkańców terenu, którego debata dotyczy.
Opracowany na jej podstawie raport może być traktowany jako udział mieszkań-
ców w procesie tworzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzen-
nego. Proponujemy różne sposoby zaangażowania – od pracy przy tworzeniu
społecznej koncepcji zagospodarowania terenu, a następnie konkretnych
projektów, po wypełnienie anonimowej ankiety. Udział w tak rozumianej debacie
społecznej jest szansą dla osób, które z różnych przyczyn nie skorzystałyby
z możliwości zgłoszenia swoich uwag w czasie, gdy realizowany jest począt-
kowy etap tworzenia miejscowego planu zagospodarowania – analiza terenu
i zbieranie wniosków od instytucji, organizacji i osób zainteresowanych planem.
Dla realizatorów debaty nie mniej ważne od ostatecznego efektu debaty, czyli
raportu, są edukacja architektoniczna mieszkańców oraz wypracowanie narzędzi
komunikacji między mieszkańcami, architektami i władzami samorządowymi.
> Metoda debat społecznych nad zagospodarowaniem przestrzeni publicznej
pozwala:
• mieszkańcom – współuczestniczyć w jej kreowaniu inaczej niż tylko poprzez
krytykę projektów niespełniających oczekiwań zainteresowanych,
• architektom – nawiązać dialog z bezpośrednimi odbiorcami ich pracy,
• władzom samorządowym – otrzymać czytelny komunikat o oczekiwaniach
mieszkańców wobec ich najbliższej przestrzeni, zanim podjęte zostaną szczegó-
łowe decyzje o inwestycjach.
1. Wybór i rozpoznanie terenu, którego będzie dotyczyć debata, oraz stworze-
nie grupy partnerskiej
> Wybierając miejsce, którego będzie dotyczyć debata, należy możliwie najdokład-
niej poznać ten teren. Chodzi tu nie tylko o analizę przestrzenną i społeczną.
Należy się dowiedzieć, kto zarządza danym terenem, do kogo należą działki są-
siednie, czy jest dla tego obszaru tworzony plan zagospodarowania przestrzen-
nego i na jakim etapie są prace nad jego przygotowaniem. Słowem, istotne jest
ustalenie, jakie są zamierzenia lokalnych władz względem terenu naszego pro-
jektu. Proponowana tu debata najlepiej sprawdza się dla niewielkich przestrzeni
dotychczas niezagospodarowanych. Nie zastąpi ona innych rozwiązań systemo-
wych, takich jak negocjacje w wypadku konfliktu interesów czy planowanie dla
obszarów o szczególnym charakterze.
> Zaproszenie do współpracy architektów, lokalnych instytucji i organizacji spo-
łecznych, a także Rady Dzielnicy pozwala wielostronnie przygotować się do
realizacji pomysłu. W zespole projektowym cenne są osoby znające politykę
miasta dotyczącą planowania przestrzennego, architekci oraz znawcy miejsco-
wej historii i stosunków społecznych.

4. 2. Przebieg debaty
Etap debaty Co jest do zrobienia Cel
a) Prezentacja rozwią- 1. Opracowanie prezentacji: wskazane ciekawe ilustracje Zainteresowanie mieszkańców
zań urbanistycznych i dobry komentarz. projektem, zaproszenie ich do
podobnych terenów 2. Wybór miejsca prezentacji: możliwie bliskie terenu pro- następnych jego etapów, ale
w miastach europej- jektowego; przygotowanie logistyczne. przede wszystkim – uruchomie-
skich. 3. Zaanonsowanie prezentacji jako początku debaty. nie wyobraźni w myśleniu
o otaczającej przestrzeni.
b) Warsztaty dla 1. Ustalenie dogodnego terminu i miejsca warsztatów Ustalenie społecznych kryteriów
mieszkańców po- (jedno lub więcej spotkań, wskazana praca w dłuższych zagospodarowania terenu, czyli
święcone społecznej sesjach, np. sobotnich), miejsce: sala wygodna do pracy cech, które zgodnie z oczekiwa-
koncepcji zagospoda- w grupach, niedaleko terenu projektowego. niami mieszkańców powinien on
rowania terenu. Są 2. Stworzenie scenariusza warsztatów. Należy uwzględ- posiadać w przyszłości.
propozycją dla osób, nić liczebność grup, relacje między uczestnikami, dobrać
które chcą zaangażo- metody pracy (przykład scenariusza – w załączniku). Wypracowanie konkretnych
wać się w tworzenie 3. Przygotowanie prezentacji zasobów miejsca, która propozycji zagospodarowania
konkretnych pomy- będzie wstępem do pracy warsztatowej. terenu.
słów. 4. Przygotowanie materiałów warsztatowych (wskazana
makieta terenu, papier, plastelina, pisaki itp.).
5. Ustalenie ról prowadzących warsztaty: moderatorów
i architektów.
6. Zaproszenie mieszkańców według klucza sąsiedztwa
lub grup interesów (np. młodzież, osoby niepełnospraw-
ne). Ważne są odpowiednie sposoby informowania o war-
sztatach, łatwy sposób rejestracji chętnych do udziału
w warsztatach i dobór dogodnego terminu.
7. Realizacja warsztatów.
c) Wystawa wypra- 1. Opracowanie koncepcji wizualnej wystawy: ustalenie Szeroka debata społeczna
cowanych koncepcji z architektami sposobu wizualizacji, opracowanie graficz- umożliwiająca zbadanie opinii
zagospodarowania te- ne, redakcja tekstów. mieszkańców za pomocą ankiet
renu i debata otwarta. 2. Opracowanie wersji cyfrowej wystawy. tradycyjnych, elektronicznych
3. Wybór miejsca ekspozycji (uwzględnienie jego dostęp- oraz w czasie bezpośrednich roz-
ności, oświetlenia itp.) mów, które będą podstawą dla
4. Opracowanie ankiety oraz innych sposobów pozyskiwa- opracowania raportu dla władz
nia opinii respondentów. miasta.
5. Promocja wystawy jako debaty otwartej.
6. Dbanie o jakość ekspozycji w czasie jej trwania.
3. Opracowanie raportu dla władz samorządowych
> Raport, w intencji autorów, powinien być traktowany jako opinia mieszkańców
na temat przyszłości ich przestrzeni sąsiedzkiej i być uwzględniony w procesie
tworzenia miejscowego planu zagospodarowania. Może, na przykład, posłużyć
do sformułowania warunków konkursu na konkretny projekt dla tego miejsca.
Ważne jest, aby dostęp do raportu mieli wszyscy zainteresowani projektem.
Informacja o dostępności dokumentu, np. na stronie internetowej, powinna się
znaleźć w lokalnych mediach.
II. Realizacja modelu w debacie „Co dalej?”
1. Wybór i rozpoznanie terenu, którego będzie dotyczyć debata
> Decydując się na wybór terenu zielonego w Nowej Hucie jako obszaru pilota-
żowej debaty społecznej, organizatorzy zapoznali się planami, jakie Miasto ma
wobec tego obszaru. Krakowski Zarząd Komunalny, Dział Dokumentacji Projek-

5. towej w stosownym piśmie przedstawił projekty, jakie dla tego terenu powstały
oraz jak wygląda sprawa ich realizacji.
> Współpracujący z „Debatami” architekci przygotowali analizę terenu, uwzględ-
niającą także aspekt społeczny i historyczny.
> Blisko dwuhektarowy teren, którego dotyczy debata, znajduje się na obszarze
objętym Lokalnym Planem Rewitalizacji. Jest niezwykle ważny dla wizerunku
Nowej Huty, ponieważ stanowi swoistą bramę między Miastem (unikatową
zabudową placu Centralnego) a Naturą (użytkiem ekologicznym, jakim są Łąki
Nowohuckie). Poprzednie projekty zagospodarowania tego miejsca nie zostały
z różnych przyczyn zrealizowane.
2. Przebieg debaty
• Prezentacja rozwiązań urbanistycznych podobnych terenów w miastach euro-
pejskich, spotkanie otwarte, 5 listopada 2007
> Prezentację multimedialną pokazującą przykłady zagospodarowania terenu przy-
gotowali architekci współpracujący z projektem. Odbyła się ona w Nowohuckim
Centrum Kultury, w bezpośrednim sąsiedztwie terenu projektowego. Uczestni-
czyło w niej około 40 osób, które zaproszono za pośrednictwem rozdawanych
wcześniej ulotek, plakatów rozwieszonych w lokalnych instytucjach kultury, sie-
dzibie spółdzielni mieszkaniowej i pobliskich sklepach oraz ogłoszeń w lokalnej
prasie. Prezentacja była też zaproszeniem do udziału w warsztatach.
• Warsztaty poświęcone społecznej koncepcji zagospodarowania terenu dla
mieszkańców Nowej Huty, 17 listopada 2007
> Warsztaty odbyły się w siedzibie Miejskiego Ośrodka Wspierania Inicjatyw
Społecznych, w centrum Nowej Huty. Trwały 8 godzin. Wzięło w nich udział
15 mieszkańców oraz architekci i moderatorzy. Scenariusz warsztatów (za-
łącznik nr 1) powstał w konsultacji z mediatorem społecznym i pracownikami
Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej. Praca przebiegała w dwóch
modułach poprzedzonych prezentacją analizy terenu (wraz z tłem społecznym
i historycznym).
> Pierwszy moduł to wspólne wypracowanie społecznych kryteriów zagospodaro-
wania terenu. Uzgodniono, że po zagospodarowaniu teren powinien być: wido-
kowy, wyrazisty, dostępny, panoramiczny, niebanalny, harmonijny. Drugi moduł
polegał na stworzeniu konkretnych propozycji, które, zwizualizowane przez
architektów, stały się punktem wyjścia do szerokiej debaty przy okazji wystawy
tych projektów.
> Mieszkańcy Nowej Huty zostali zaproszeni na warsztaty za pośrednictwem
ulotek, prasy lokalnej oraz list mailingowych instytucji i organizacji współpracują-
cych w projekcie.
> W czasie warsztatów wykorzystano następujące materiały i pomoce: podkłady
w skali 1:500, 1:1000, 1:2000 oraz wykonaną specjalnie makietę terenu z wyj-
mowanym, wykonanym z pleksi, elementem przedstawiającym opracowywany
skwer. Dzięki temu uczestnicy mogli tworzyć robocze makiety, używając koloro-
wego papieru i plasteliny (patrz: galeria fotografii).
• Wystawa wypracowanych koncepcji zagospodarowania terenu i debata otwar-
ta, 25 stycznia–14 lutego 2008
> Wystawę zaprezentowano w holu Nowohuckiego Centrum Kultury. Wybór
miejsca ekspozycji nie był przypadkowy: Centrum znajduje się w bezpośrednim
sąsiedztwie omawianego terenu.
> Na wystawie pokazano 5 plansz (110 × 200 cm): planszę ilustrującą przebieg
projektu i 6 wypracowanych na warsztatach społecznych kryteriów zagospo-
darowania terenu oraz 4 konkretne propozycje zagospodarowania stworzone
przez mieszkańców i architektów. Wystawie towarzyszyła makieta terenu. Zwie-
dzający mogli wyrazić swoją opinię zarówno na temat kryteriów, jak i na temat
proponowanych pomysłów, wypełniając ankiety lub w rozmowie z organizato-

6. rami. Wystawa miała też wersję internetową, co dawało możliwość wypełnie-
nia i wysłania ankiety drogą elektroniczną. Arkusze ankiet (załącznik nr 2) były
dostępne na terenie wystawy (czynnej codziennie, oprócz niedziel, od 10.00
do 18.00). Organizatorzy zaproponowali mieszkańcom dwa terminy spotkań
w tygodniu (wtorek i czwartek od 17.00 do 18.00), które nie cieszyły się wiel-
kim zainteresowaniem. Za pośrednictwem strony www.autoportret.pl można
było zobaczyć większość materiałów dostępnych na wystawie w Nowohuckim
Centrum Kultury. Papierową ankietę wypełniło 65 osób, za pośrednictwem
Internetu opinię wyraziło 49 osób.
> O wystawie mieszkańcy dowiedzieli się z plakatów, ulotek rozdawanych
bezpośrednio mieszkańcom przez wolontariuszy i dostępnych w okolicznych
sklepach, a także za pośrednictwem mailowych zaproszeń i artykułów w pra-
sie dzielnicowej i w krakowskim dodatku „Gazety Wyborczej”. W promocji wy-
stawy pomogli też radni Dzielnicy XVIII. Na podstawie ankiet powstał raport
pokazujący oczekiwania mieszkańców wobec przyszłości tego terenu.
3. Ewaluacja projektu
• Partnerstwo
> Plusy: współpracujące z projektem liczne instytucje i organizacje pomogły wie-
lostronnie opracować zasoby terenu i dotrzeć do licznej grupy odbiorców (każdy
z partnerów wspomagał działania promocyjne). Nie bez znaczenia była pomoc
logistyczna: pomieszczenia na prezentację, warsztaty i wystawę.
> Minusy: podział obowiązków między licznych wykonawców utrudniał zarzą-
dzanie projektem. Ponadto dla niektórych uczestników nie było jasne, kto jest
autorem całego przedsięwzięcia (zbyt długa lista partnerów).
• Promocja
> Plusy: najskuteczniejszym narzędziem okazał się Internet – większość uczest-
ników dowiedziała się o projekcie właśnie tą drogą. Plakaty i ulotki znalazły się
w nowohuckich instytucjach kultury, okolicznych sklepach i spółdzielni mieszka-
niowej. Dobrze przyjmowane były ulotki rozdawane na osiedlu przez wolontariu-
szy. Innym godnym polecenia kanałem promocyjnym była prezentacja projektu
radnym dzielnicy. O kolejnych wydarzeniach informował mieszkańców lokalny
tygodnik „Głos. Tygodnik nowohucki” oraz krakowski dodatek „Gazety Wybor-
czej”. Nie wolno zapomnieć o komunikacji sąsiedzkiej – jest to ważne narzędzie
w tego typu przedsięwzięciach. Dużo ankiet napłynęło po ukazaniu się na porta-
lu www.terazhuta.pl informacji o projekcie i linku do www.autoportret.pl.
> Minusy: nie wszyscy mieszkańcy rozumieli, co kryje się pod pojęciem warszta-
tów, dało się zauważyć pewną nieufność wobec tak zorganizowanej akcji (podej-
rzewano, że jest to inicjatywa władz miasta, które chcą zagospodarować teren
w niekorzystny dla mieszkańców sposób).
• Udział mieszkańców
> Plusy: pierwszy etap debaty – prezentacja rozwiązań urbanistycznych podob-
nych terenów w miastach europejskich – zgromadził około 40 uczestników, co
było zgodne z założeniami. Uczestnicy warsztatów (15 osób – o połowę mniej
niż planowano) brali w nich udział do końca spotkania (trwało 8 godzin). Udało
się stworzyć atmosferę współpracy, choć oczywiście zdarzały się spory (tu
sprawdziła się rola moderatora w każdej grupie). Również odbiorcy wystawy do-
brze ocenili przedsięwzięcie (patrz: ankiety). Szczególnie chwalono czytelne dla
laików wizualizacje pokazane na wystawie. Z wypowiedzi uczestników projektu
wynika, że ważny był aspekt integracyjny – zwłaszcza jeśli chodzi o najbliższych
sąsiadów terenu. Liczba osób (114), które wzięły udział w ankiecie, była zbliżo-
na do planowanej.
> Minusy: w warsztatach wzięło udział o połowę mniej osób, niż się na nie zapisa-
ło. Był to skutek błędu organizacyjnego – nie zanotowano telefonów chętnych,
aby potwierdzić ich udział. Promocja nie dotarła do ważnej grupy odbiorców

7. – mieszkańców osiedla Lesisko. Można było zaobserwować pewną nieufność
najbliższych sąsiadów skweru (bardzo przywiązanych do tego miejsca) wobec
uczestników warsztatów, którzy nie mieszkali w najbliższym sąsiedztwie terenu
projektowego. Pracujący na warsztatach architekci zwracali uwagę na zbyt mało
elementów edukacyjnych w projekcie. Sugerowali w wypadku tego typu pro-
jektów konieczność przeprowadzania kilku spotkań warsztatowych z tą samą
grupą mieszkańców. Większą uwagę należy poświęcić opracowaniu ankiety: nie-
które z punktów w niej zawartych nie były jasne dla osób, które po raz pierwszy
spotkały się z projektem na wystawie.
• W warsztatach wzięli udział:
> Mieszkańcy:
Bożena Barłowska, Teresa Chrapała, Renata Goryl, Katarzyna Iskrzycka, Jakub
Jarzynka, Katarzyna Kobylarczyk, Marta Kurek, Anna Lepszy-Wierzchowska,
Mikołaj Niementowski, Halina Ordys-Skibińska, Kinga Przedzimirska, Edward
Wurst, Danuta Szymońska, Anna Zabdyrska
> Architekci:
Absolwenci Instytutu Projektowania Urbanistycznego Wydziału Architektury
Politechniki Krakowskiej:
Jakub Jałocha, Magdalena Kaczor, Ilona Kocot, Karol Korycki, Katarzyna Tylman
Studenci Instytutu Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej:
Alicja Adamczyk, Jan Kocieniewski, Justyna Zaniewska, Miłosz Zieliński
> Moderatorzy:
Anna Miodyńska, Anna Komorowska, Elżbieta Urbańska-Kłapa,
Katarzyna Wiecha
> Konsultacja:
dr Agata Kantarek, Instytut Projektowania Urbanistycznego Wydziału Architek-
tury Politechniki Krakowskiej
Paweł Wiecha, mediator, Polskie Centrum Mediacji
> Wsparcie merytoryczne i organizacyjne projektu:
Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida (pracownia Animacji Ekologicznej)
Miejski Ośrodek Wspierania Inicjatyw Społecznych, Wydział Spraw Społecznych
Urzędu Miasta
Nowohuckie Centrum Kultury
Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Nowej Huty
> Koordynator projektu: Anna Miodyńska
> Współpraca przy tworzeniu wystawy: Joanna Hajduk, Dorota Leśniak-Rychlak
> Opracowanie graficzne wystawy: Anna Zabdyrska

8. III. Raport z debaty „Co dalej?”
> Wystawa w holu Nowohuckiego Centrum Kultury prezentowała efekty warszta-
tów. Stanowią je:
• pięć społecznych kryteriów zagospodarowania, definiujących teren jako:
a) widokowy
b) wyrazisty
c) dostępny
d) panoramiczny
e) niebanalny
f) harmonijny
• cztery koncepcje zagospodarowania terenu wypracowane przez mieszkańców
i architektów, zaprezentowane pod nazwami:
a) „Brama”
b) „Broszka Nowej Huty”
c) „Widok na łąkę”
d) „Zielona przystań”
> Ilustracje przedstawiające plansze wystawowe (załącznik nr 3)
> Prawie wszyscy respondenci opowiedzieli się za utrzymaniem parkowo-rekre-
acyjnego charakteru omawianego terenu. Także w większości zgodzono się na
zaproponowane społeczne kryteria zagospodarowania, szczególnie ceniąc walo-
ry widokowe miejsca. Ankietowani doceniali teren jako obszar graniczny między
naturalnym środowiskiem Łąk Nowohuckich a zabudową placu Centralnego.
Szczególnie cenione przez ankietowanych przykłady małej architektury: tarasy
i molo, jako sposoby łatwego dla spacerowiczów i bezpiecznego dla przyrody
wejścia na dziki teren łąk, oraz fontanny, jako elementy parkowo-miejskie wiele
mówią o tęsknocie zmęczonego miastem człowieka za bliskim i dobrze urządzo-
nym ogrodem. Warte uwagi są pewne różnice oczekiwań pomiędzy najbliższymi
sąsiadami skweru a osobami z innych części Nowej Huty i mieszkańcami pozo-
stałych dzielnic miasta. Wielu najbliżej mieszkających proponuje zaledwie mini-
malne zmiany obecnego stanu, zapewne w obawie przed kłopotliwym sąsiedz-
twem nieznanego. Z drugiej strony, to właśnie najbliżsi sąsiedzi mają najwięcej
pomysłów i najczęściej bardzo szczegółowo wypełniali ankietę. Osoby dalej
mieszkające częściej proponowały bardziej celowe urządzenie tej przestrzeni: na
przykład dla potrzeb konkretnej aktywności sportowej lub artystycznej.
Wykresy ilustrujące najciekawsze wnioski z ankiet
> Ponad 60% respondentów to osoby w wieku poniżej 35 lat. Ich liczny udział ma
związek z możliwością wypełniania ankiety przez Internet.
PŁEĆ WIEK MIEJSCE ZAMIESZKANIA
(% RESPONDENTÓW) (% RESPONDENTÓW)
powyżej
55 lat
8%
poniżej poza
46-55 lat 25 lat Nową Hutą w sąsiedztwie
mężczyźni kobiety 20% 39% pl. Centralnego
33%
50% 50% 42%
36-45 lat
11% w innej części
25-35 lat Nowej Huty
22%
25%

9. TEREN PO ZAGOSPODAROWANIU POWINIEN BYĆ
TEREN PO JEGO ZAGOSPODAROWANIU POWINIEN BY
(W SKALI OD 0 DO 5)
(W SKALI OD 0 DO 5)
5
3,9
4 3,7
3,4
3,2 3,1
2,9
3
ŚREDNIA OCEN
2
1
0
y
ty
ny
ny
y
y
ow
n
ijn
is
ęp
icz
al
on
az
an
ok
st
m
yr
rm
eb
id
do
ra
w
w
ha
no
ni
pa
TEREN PO ZAGOSPODAROWANIU POWINIEN BYĆ
(W SKALI OD 0 DO 5)
5
PROCENT OCEN
4
3
2
1
0
y
ty
ny
ny
ny
y
ow
ijn
is
ęp
icz
al
on
az
an
ok
st
m
yr
rm
eb
id
do
ra
w
w
ha
no
ni
pa
TEREN PO ZAGOSPODAROWANIU POWINIEN BYĆ
(W ZALEŻNOŚCI OD MIEJSCA ZAMIESZKANIA W SKALI OD 0 DO 5)
ŚREDNIA OCEN
w sąsiedztwie placu Centralnego
w innej części Nowej Huty
poza Nową Hutą
y
ty
ny
ny
ny
y
w
ijn
is
ęp
icz
l
na
o
on
az
ok
st
am
ba
yr
rm
id
do
w
e
r
w
ha
no
ni
pa
> Żadna z proponowanych cech nie uzyskała średniej oceny wyższej niż 4 w 6-stop-
niowej skali. Jednocześnie nieliczni respondenci proponowali własne kryteria. Na
uwagę zasługuje wyróżnienie dwóch bardzo bliskoznacznych cech: widokowości
i panoramiczności. Respondenci za najcenniejszy walor terenu uznali jego otwar-
cie na panoramę Pogórza Wielickiego i, przy dobrej widoczności, Tatr.

10. > Najwięcej wysokich ocen otrzymały dwa kryteria: widokowości i dostępności. W wy-
padku przymiotników „wyrazisty” i „niebanalny” widać wahanie respondentów: te
określenia okazały się zbyt mało precyzyjne dla wypełniających ankietę, chociaż dla
uczestników warsztatów – którzy te cechy zaproponowali – były w pełni zrozumiałe.
> Najbliżsi sąsiedzi terenu najniżej ocenili zaproponowane im kryteria, poza
kryterium widokowości. Zdecydowanymi entuzjastami wypracowanych na
warsztatach cech okazali się mieszkańcy innych niż okolice placu Centralnego
terenów Nowej Huty.
WYBRANA KONCEPCJA
PROCENT WSKAZAń
WYBRANA KONCEPCJA
W ZALEŻNOŚCI OD MIEJSCA ZAMIESZKANIA
PROCENT WSKAZAń
w sąsiedztwie placu Centralnego
w innej części Nowej Huty
poza Nową Hutą
BRAK
ODPOWIEDZI
> Zdecydowanie najbardziej podobały się koncepcje: „Zielona przystań” i „Widok
na łąkę”. Jedynie ta ostatnia zyskała zdecydowaną przychylność najbliższych
sąsiadów. Tam, gdzie w proponowanych projektach pojawiały się elementy nie-
typowe dla tradycyjnie rozumianego terenu zielonego, widać większe poparcie
mieszkańców innych niż okolice placu Centralnego części Nowej Huty.

11. SZCZEGÓŁOWE ROZWIĄZANIA
PROCENT WSKAZAń
INNE (USŁUGI ITD.)
INNE SUGESTIE ZAGOSPODAROWANIA TERENU
PROCENT WSKAZAń
INNE (ZABUDOWA ITD.)
INNE SUGESTIE ZAGOSPODAROWANIA TERENU
(W ZALEŻNOŚCI OD MIEJSCA ZAMIESZKANIA)
PROCENT WSKAZAń
w sąsiedztwie placu Centralnego
w innej części Nowej Huty
poza Nową Hutą
INNE (ZABUDOWA ITD.)
> Większość respondentów nie miała własnych sugestii, jeśli chodzi o za-
gospodarowanie terenu. Można to tłumaczyć brakiem przemyśleń na
ten temat oraz nieobecnością edukacji architektonicznej w naszym życiu.
Ciekawe jest, że wszystkie sugestie, aby niczego nie zmieniać na tym
terenie, pochodziły od najbliższych sąsiadów. Czyli: jeśli zmiany, a zwłasz-
cza eksperymenty, lepiej, żeby nie odbywały się w pobliżu. Skłonność do

12. niekonwencjonalnych rozwiązań wykazywali głównie mieszkańcy innych
części Nowej Huty. Z rozwiązań konkretnych najczęściej proponowano
dobre oświetlenie terenu i założenie tam ogrodu miejskiego. Spośród
propozycji małej architektury najczęściej wybierano konstrukcje wodne
(fontanna, kaskada) i molo wychodzące na Łąki Nowohuckie.
IV. Inspiracje (wybrane przykłady partycypacji społecznej w kreowaniu
przestrzeni publicznej)
> Strona internetowa projektu Partycypacja Społeczna w Planowaniu
Przestrzennym w Europie (Participatory Spatial Planning in Europe
– PSPE)
Na stronie dostępny poradnik (w formacie pdf) zawierający m.in. informa-
cje o prawnych podstawach partycypacji w planowaniu przestrzennym.
http://www.gridw.pl/pspe
> Gdański Program Rewitalizacji. Konsultacje
Raport z miejskich konsultacji społecznych. Jest to przykład systemowe-
go potraktowania debat społecznych w procesie rewitalizacji.
http://www.brg.gda.pl/rewitalizacja/konsultacje.htm
> Participation Tools. Activating Environmental Consciousness
Museum of Finnish Architecture, Helsinki 2002
Publikacja wydana w ramach projektu Futuropa, realizowanego jako
jeden z modułów programu GAUDI (2002-2004). Pokazuje konkretne
przykłady pracy z mieszkańcami Londynu, Brukseli, Glasgow i Helsinek
nad polepszeniem jakości przestrzeni w ich sąsiedztwie.
> Strona internetowa Royal Town Planning Institute
Zawiera między innymi ciekawe case studies, scenariusze działań party-
cypacyjnych oraz zasady planowania społecznego – do zastosowania we
wszystkich debatach społecznych.
http://www.communityplanning.net
> Strona internetowa Commission for Architecture and the Built
Szczególnie polecamy dostępną tam publikację: It’s our space. A guide
for community groups working for improve public space.
http://www.cabe.org.uk/AssetLibrary/9462.pdf
> European Handbook for Citizens’ Participation – publikacja będąca
jednym z produktów projektu „Partecipando Network” realizowanego
w ramach programu URBACT 2002-2006.
Dostępna na:
http://urbact.eu/projects/partecipando/home.html
> Strona internetowa Association of Community Organizations for
Reform Now
Amerykańskie doświadczenie w organizowaniu się wspólnot mieszkań-
ców na rzecz rozwiązywania problemów, także związanych z zagospoda-
rowaniem przestrzeni publicznej.
http://www.acorn.org

13. > Załącznik 1: scenariusz warsztatów
Scenariusz warsztatów poświęconych opracowaniu społecznych kryte-
riów zagospodarowania terenu i wypracowaniu konkretnych pomysłów
na to zagospodarowanie. Nowa Huta, Miejski Ośrodek Wspierania
Inicjatyw Lokalnych, 17 listopada 2007
9.00 sala plenarna
• Rozpoczęcie. Przedstawiamy się, podajemy szczegóły organizacyjne,
wyjaśniamy na czym polegają warsztaty i jaki mają cel.
• Prezentacja architekta. Pomagając sobie materiałami wizualnymi pre-
zentujemy zasoby miejsca, czyli wszystko, co musimy wiedzieć o terenie,
zanim przestąpimy do pracy.
10.00 sale robocze
• Podział na grupy robocze. Prowadzący dzieli obecnych na 3 grupy, po ok.
15 osób. Dla ułatwienia podział przemyślany jest już wcześniej, listy z na-
zwiskami znajdują się na drzwiach sal, w których grupy będą pracowały.
Chodzi o zróżnicowanie wiekowe i rozdzielenie rodzin i grup zaprzyjaźnio-
nych.
• Określenie oczekiwanych funkcji (cech) terenu. W grupach zapisujemy
na flipczartach cechy, jakimi powinien charakteryzować się teren po
jego zagospodarowaniu, w postaci przymiotników i przysłówków. Mode-
ratorzy powinni podać przykłady. Zapisujemy wyłącznie cechy wyrażone
nie przez zaprzeczenie, tzn.: „kolorowo”, „zielono”, ale nie: „nie szaro”.
10.30 sala plenarna
• Spisanie funkcji zaproponowanych przez wszystkie grupy. Zbieramy się
w sali plenarnej, tam z 3 list spisujemy proponowane funkcje na jedną listę
(eliminując powtórzenia i określenia niejasne). Robi to jedna osoba.
• Określenie funkcji popieranych, negowanych i obszarów niezgody.
Każdy uczestnik dostaje do dyspozycji 3 zielone „cenki” (kolorowe nalepki
używane w sklepach do zapisywania cen) zielone – na „tak” i 3 czerwone
„cenki” na „nie”. Ma je według woli rozdysponować, doklejając do określeń,
z którymi się zgadza lub nie. Może na przykład wszystkie czerwone umieś-
cić przy jednym haśle, jeśli daną cechę uważa za szczególnie niewskazaną.
W ten sposób pokażą nam się funkcje popierane, negowane i obszary
niezgody – tam, gdzie będą najgęściej przylepione „cenki” obu kolorów.
Negowane wykreślamy, popierane wykorzystamy. Jeśli jednak pojawią
się obszary niezgody, czyli cechy terenu szczególnie gęsto i równomiernie
oklejone na zielono i czerwono – wybieramy kilka (nie za wiele!) takich
funkcji.
• Obrona funkcji niezgody. Prezentujemy zebranym następne ćwiczenie
(które odbędzie się po kawie) polegające na obronie przeciwnych do włas-
nego punktów widzenia. Zapraszamy po 3 osoby, które były najbardziej
„na tak” i 3 najbardziej „na nie” wobec każdej z tych funkcji. Prosimy je,
żeby wczuli się w rolę przeciwną (np. nienawidzący psich kup ma bronić
otwartości miejsca dla psów). To ćwiczenie pomaga wyjść poza swoje po-
czucie komfortu i spojrzeć na przestrzeń jako rzeczywiście wspólną. Przy
kawie osoby, które zgodziły się wystąpić jako „adwokaci diabła” mają
czas przemyśleć argumenty.
Może się też tak zdarzyć, że w ogóle nie będzie obszarów niezgody.
Wtedy bezboleśnie przechodzimy do ustalania priorytetów w atmosferze
ogólnej zgody.
11.00–11.15 kawa

14. 11.15 sala plenarna
• Obrona w rolach. Jej celem jest zobaczenie różnych punktów widzenia,
uświadomienie sobie konieczności szukania kompromisu. Nie jest celem
przekonanie oponenta, choć może się zdarzyć, że ktoś zadeklaruje, że
został przekonany. Po wysłuchaniu argumentów uczestnicy decydują,
czy obszar niezgody jest na tyle ważny, by wpisać go na listę priorytetów
(np. teren dostępny dla psów i nie dostępny).
• Podsumowanie tego ćwiczenia. Na podstawie cech „ocenkowanych”
na zielono oraz obronionych lub postrzeganych jako ważne (czyli obficie
„ocenkowynch” oboma kolorami), lecz co do których nie osiągnięto poro-
zumienia – spisujemy listę priorytetów. Powinno ich być 4 do 7. Propozy-
cje tych priorytetów zapisuje prowadzący ćwiczenie i poddaje ostateczne-
mu zatwierdzeniu przez uczestników.
12.00 sale robocze
> Uzgodniwszy priorytety, uczestnicy rozchodzą się do 5 pomieszczeń,
aby pracować w grupach. Listy uczestników wywieszone są na drzwiach
poszczególnych sal.
• Burza mózgów. W grupach 5-, 6-osobowych prowadzimy burze mózgów
na temat tego, jak zgodnie z priorytetami zagospodarować ten teren.
Powinny to być hasłowe propozycje, bez szczegółowych rozwinięć,
np. dziki park z sadzawką.
> Z tych pomysłów, z pomocą architekta, każda grupa musi wybrać jeden.
Być może jakaś osoba z grupy zdecydowanie się na ten pomysł nie zgo-
dzi. Pomysły, które po lunchu będą zamieniane na szkic projektu, zostaną
wywieszone w widocznym miejscu w czasie lunchu, będzie to szansa dla
tych, którzy z werdyktem swojej grupy się nie zgadzają – mogą dołączyć
do innej grupy lub iść do domu.
13.00–13.30 lunch
13.30–14.45 sale robocze
• Dopracowywanie pomysłu. W 5 grupach precyzujemy, jak konkretnie
miałby być zrealizowany nasz pomysł. Tu ważna jest osoba architekta
– poza szkicowaniem, ma rolę nawigatora pomysłów. Cały czas pamięta-
my o priorytetach i zasobach terenu. Praca polega na moderowanej przez
architekta dyskusji na temat szczegółów.
14.45–15.30 sala plenarna
• Prezentacja pomysłów przez grupy robocze i profesjonalny komentarz
architektów.

15. > Załącznik 2: ankieta
PROSIMY O WYPEŁNIENIE ANKIETY
1. Płeć 2. Wiek 3. Miejsce zamieszkania
K poniżej 25 lat w najbliższym sąsiedztwie
M 25-35 lat placu Centralnego
35-45 lat w innej części Nowej Huty
45-55 lat poza Nową Hutą
powyżej 55 lat
4. Czy zaproponowane w czasie debaty określenia powinny charakteryzować ten teren po
jego zagospodarowaniu? (Prosimy o zaproponowanie oceny w skali od 0 do 5)
Teren pomiędzy Centrum E a NCK powinien być:
widokowy
wyrazisty
dostępny
panoramiczny
niebanalny
harmonijnie zorganizowany
Czy ma Pan/Pani własną propozycję?
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
5. Która z przedstawionych koncepcji zagospodarowania terenu jest najbardziej
zgodna z Pana/Pani oczekiwaniami?
„Brama”
„Broszka Nowej Huty”
„Widok na łąkę”
„Zielona przystań”
żadna
6. Które ze szczegółowych rozwiązań (np. fontanna, taras widokowy itp.) zaproponowa-
nych przez autorów koncepcji jest szczególnie, Pana/Pani zdaniem, najciekawsze?
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
7. Inne sugestie:
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Dziękujemy za czas poświęcony na wypełnienie ankiety. Jej wyniki zostaną opracowane
i dołączone do raportu z debaty, który przekażemy Władzom Miasta.

16. > Załącznik 3: plansze z wystawy

17. > Załącznik 3: plansze z wystawy

18. > Załącznik 3: plansze z wystawy

19. > Załącznik 3: plansze z wystawy

20. > Załącznik 3: plansze z wystawy

21. > Załącznik 4: galeria zdjęć

22. > Załącznik 5: projekt w mediach
http://forum.gazeta.pl/forum/72,2.html?f=410&w=71512345&v=2&s=0
http://miasta.gazeta.pl/krakow/1,57820,4641642.html
http://www.budowlany.pl/pl//przeglad_prasy_i_informacje_ma.php?artid=12224&
> „Głos Nowej Huty”, nr 51, 21.12.2007
> Głos Nowej Huty, nr 4,
25. 01.2008
> „Gazeta Wyborcza” Kraków, 26.01.2008
> Głos Nowej Huty, nr 6,
08. 02.2008

23. > „Gazeta Wyborcza” Kraków, 05.11.2007
> „Gazeta Wyborcza” Kraków, 20.11.2007