1. Puberteti ,crregullimet e tij
Kozeta Mustafaraj

2. Puberti
• . Puberti
eshte procesi I ndryshimeve fizike
nepermjet te cilave trupi I femijes
maturohet ne trup adult I afte per
riprodhimi seksual dhe fertilizim .

3. Ndryshimet fizike
• ndryshimet trupore
– Ndryshimet hormonale
– Rritje e organeve dhe sistemeve
– ndryshime te organeve sexuale dhe
zhvillimi te karakteristikave seksuale
sekonadre
– ndryshime ne shperndarjen e mases
muskulore , yndyrnave dhe mases
kockore

4. Arritjet e pubertetit
• Permasat dhe pamje adulti
• Ndarje e qarte ndermjete gjinive
• Aftesia per tu riprodhuar

5. Kur nis e gjithe kjo ?
• Fetal
• Neonatal
• Prepubertal
• Pubertal
• Post menopauzal

6. sekretimi hormonal pergjate
jetes

7. Proceset e zhvillimit pubertal
Rritje e sekretimit te
GnRH ne SNQ
Rritje te LH and FSH
hipofizar
pergjigjja Gonadike r
ndaj FSH dhe LH
P4 E2 Prodhimi Gonadik
steroideve
Rifillimi I meiozes
18-20mm

8. Zhvillimi normal
• Zakonisht ndodh rreth moshes 8 dhe
13 vjec
Rritja Thelarke Adrenarche max shpjetesis gjatesise Menarche
9.6 vj 10.9 vj 11.2 vj 11.5 vj 12.7 vj

9. Stadifikimi Tanner per vajzat
1 Tanner 1: pa ndyshime
Tanner 2: qime te paketa
te erreta pergjate
2
labiumeve
Tanner 3: qime te
3 pigmentuara te dendura
ne pubis
Tanner 4: konfigurim
4
adult I pakez
Tanner 5: konfigurim
5 adult me perhapje ne
brendesi te kofsheve

10. Zhvillimi norma mashkullor
Koha e perfundimit Pb = 2-
4.5 vj , mes =3.25 vj
Zgjatja max = 10.5-16 vj
Fortesia max = 13-17 vj
Penis= 11-13.5 vj
Testis= 10-14.5 vj
qimezimi pubik Tanner 2=
10-15 vj
Sperling 2nd Edition

11. Cfare percaktohet si zhvillim
jonormal?
• Puberteti i vonuar
– Mungesa e zhvillimit te cdo shenje deri
ne moshen 13 vj
– vonesa e menarkes mbi 2 vjet nga
shperthimi I Pb
• Pubert i parakoheshem
– Shfaqja e cdo shenje te PB para moshes
8 vjec te vajzat dhe 9 vjec te djemte

12. Puberti i vonuar
• Klasifikohet :
– hipogonadizem hypergonadotropik
– hipogonadizem Hypogonadotropik
– Eugonadism

13. Hipogonadizmi
Hypergonadotropik
• Shkaqet :
– Insuficience Ovariale
– disgenezi gonadike
– anomali Karyotypike –zakonisht XO
– Kimoterapi
– Rrezatim
– Kirurgji
– Galactozemi

14. Hipogonadizmi
Hypogonadotropik
• I rikthyeshem
– Vonese konstitucioanle ( me e shpeshte )
– frenimi qendror
• humbje peshe ,sem kronike , anorexia
– Prolactinoma
– Hypotiroidizmi
– Hiperplazi kongenitale adrenale

15. Hipogonadizmi
Hypogonadotropic
• I parikthyeshem
– sindromo Kallman’s ( me shpesh )
– Hypopituitarizmi
– Demtime te SNQ

16. Eugonadizmi ne vajza
• Anomali strukurore
– MRKH sindr
– Septum vaginal
– himen Imperforuar
• anomali Kariotipike
– Pandjeshmemria Androgenike

17. anamneza
• Mosha e fillimite Pb nese ka
• Anamneza Neonatale
• Gjendja mjekesore
• Nderhyrje kirurgjikale
• Medikamente /KT erapi /RT
• Anamneza femiljare

18. Egzaminimi objektiv
• Prania e qafes se trashur ?
• Stadifikimi Tanner i gjirit dhe i org
genitale
• Galaktorhea?
• Prania e org genitale te jashtem
normale ?
• Prania e ndonje mase rektale
• Tyromegali?

19. Te dhenat lab &imazheri
• Lab
– FSH (nese eshte i larte behet kariotypi)
– TSH
– PRL
• Imazheri
– Ekografi Pelvike
– MRI +/-
– Mosha kockore

20. Trajtimi
• Nese i larte FSH (>10)
– Behet Karyotipi , dhe me pas shihen shkaqe te
tjere
– Nese eshte Turner’s, per te hyre ne Pb duhet
HRT
– Nese POF pa anomali kromozomike niset HRT
• Mbetet per tu pare rritja e qimeve pubike
• Per vlera te uleta deri normale FSH (<5)
– Perjashtohen semundje sistemike
– Perjashtohen Tumore CNQ (MRI )
– Mund te behet testi I stimulimit GnRH
– pritet dhe shihet zhvillimi I mepassshem ose
mund te niset HRT per te hyre ne PB

21. Pb Parakohshem
• GnRH vartes (qendror , i vertet apo
komplet
– Maturimi I parakohshem i axit Hp-hf (HPO)
• GnRH I pavaraur (Pseudo, Periferik
apo Inkomplet)
– sekretimi I Gonadotropin i pavarur nga axi
HPO

22. Pb I parakoheshem ne djem
• Zakonisht me shkaqe SNQ
• Me rralle idiopathik

23. Pb parakohshem ne vajza
• Idiopatik =50-85%
– Mosha : 2% <3 vj, 38% 3-7vj 60% 7-8vj
– Karakteristikat :
qimet pubike -67%,
shpjetesia e rritjes >2SD-46%,
mosha kockore e perparuar >2vj-33%,
zhvillimi I gjoksit -47%
Rritje te permasave uterine -54.6%,
E2>15pg/mL-40%
• Me origjine cerebrale =7%
Prete, Couto-Silva, Trivin, Brauner. BMC Pediatrics 2008;
8(27):doi:10.1186/1471-2431-8-27

24. Puberteti i parakohshem
• Pavaresisht origjines qendrore apo periferik
zhvillimi mund te jete isosexual ose
heterosexual
• Zhvillimi mund tejete i pjesshsem ose total
– Thelarke (gynecomastia ne djemte )
– Adrenarke
– Menarke

25. Puberteti jo I plote
• Gonadik
• Adrenal
• Ektopik
• Exogjen
• Hypothyroidism

26. Anamneza
• Koha e shfaqjes te shenjave pubertale
– Normal tempo origjin qendrore
– Rapid tempoTumore
• Anamneza familjare
• Medikamente
• ROS: dhimbje ,ndryshime
neuroogjike , dhimbje koke,
ndryshime vizive

27. Egzaminimi objektiv
• Vlersimi I gjatesise dhe peshes !
• Fusha vizive
• Anomali te lekures ?
• Thyromegaly?
• stadifikimi Tanner
• Organet genitale normale ?

28. Egzaminimet lab
– LH, FSH
– Estradiol
– HCG
– TSH
– DHEAS, testosterone, 17OHP
– Testi I stim GnRH ose ACTH

29. Te dhenat imazherike
– Mosha kockore
– MRI e trurit
– Ekografi Pelvike
– Ekografi e testeve
– CT abdomeni

30. Parametrat ekografik
• Rap corpus U / cervix = 1:1
• Gjatesia mesatare uterine = 3.28cm
• Volumi ovarial Prepubertal = < 1cc3
( tre diametrat x0.5233 )
1. Carpenter and Rock. Pediatric and Adolescent Gynecology. 2nd Edition.
2. Sanfilippo, Muram, Lee, Dewhurst. Pediatric and Adolescent Gynecology. 1994.

31. Trajtimi
• Se pari trajtohen shkaqet e rikthyeshem
• konsult Endokrinologu
• Administrimi I Lupron per rastet GnRH vartes
– Intramuscular, subkutan ose intranasal ne varesi te Peshes
trupore
• 7.5 mcg (<55lbs)
• 11.25 mcg (55-85 lbs)
• 15 mcg (>85lbs)
– Efektet : mund te ndalohet kur arrihet pesha trupore e
pershtatshem ,
mentruacioni vjen 1-2 vjet pas pushimit
nuk ka ulje te desitetit mineral kockor
fertiliteti nuk ndryshon

32. Shenja te Pb te izoluar
• Telarke
– Zakonisht idiopatike ,mund te ndodh ne IUGR Unilateral
ose bilateral
• Adrenarke e parakohshme
– Si rrjedhoj e aktivizimit androgjenik te hershem
– Ne disa grupe etnik , femij obez apo probleme
nerurologjike
– Rritin riskun per PCOS
– Mund te jene femije me IUGR apo SGA
• Menarke e parakohshme
– Eshte diagnoz perjashtimi !
• Duhen perjashtuar : infeksion , trauma, tumore, trupa te huaj
– Rastet e verteta jane idiopathike

33. Skema analitike per PB e
parakohshem.
Mosha
Normal kockore
I vonuar Kerkohen
i shkaqe
pershpjetuar tiroidiene
Monitorohet
mosha Vlera hormonale te
kockore&eko larta Shkaqe
Vleresohen
pelvike qendrore -
shkaqe
hormonale MRI te
Vlera Ho uleta ose kokes
normale
Nese ka njolla Café-au-lait
,kontrollohet skeleti
Pseudoprecoc
Eko te ovareve /testeve , MRI te
trurit, CT abdomen, egz lab per
hiperplazi adrenale te lindur

34. Edvard Munch 1894