Projekti i klases se 10 lenda Biologji

1. TEMA:Semundjet i kane
rrenjet e tyre ne gjene
(Hemofilia) (Talasemia)
(Sindroma Down)
(Kanceri)

2.  Kanceri eshte nje term i pergjithshem
qe perdoret per nje grup me me teper
se 100 semundje te cilat mund te
prekin cdo pjese te organizmit.Terma
me te cilat kanceri njihet ndryshe jane
tumori dhe neoplazma.Kanceri njihet
si rritje e pakontrolluar e qelizave qe
prodhojne 1 tumor ose neoplazme.

3.  Qelizat e kancerizuara humbasin specializimin e indit qe I
perkasin dhe nuk I pergjigjen.Mekanizmave te kontrollit
qe normalisht e kufizojne ndarjen e qelizave.Kanceri mund
te kaloje nga forma primare e tumorit ne formen sekondare
te tij ne nje proces qe quhet mestaz.Fjala “Tumor” rrjedh
nga gjuha latine,tumor-enjtje,fryerje prodhohet nga
shumimi jonormal i qelizave permes procesit te ndarjes
mitotike te qelizave.Tumoret zakonisht klasifikohen ne keto
grupe:1 Beninj-Kur ato kane rritje te ngadalte tumor
evolucioni I vetevetishem I te cilit eshte lokal dhe nuk jep
metostoza,prandaj nuk e rrezikon shume jeten e te semurit
dhe si rregull,nuk jep vdekjen e personit qe e mbart ate.
Megjithate edhe ky tumor mund te rrezikoje individin
nepermjet komprimimeve dhe efekteve te tjera
lokale,ndryshimeve sekondave qe mund te pesoje ose te
aktivitetit hormonal qe mund te shfaq.2 Malinje- Nga
latinishtja Malingneses me veprim te keq,kur ato rriten
shpejt dhe formojne Metosstoza.Keto tumore shkaktojne
edhe vdjekje.Njihen 4 tipe te
kancerave:Karcinomat,Sarkomat,Leucemia dhe Lynfoma

4.  -Karcinomat jane kancere qe rrjedhin nga indet
epiteliale dhe qe perfshijne kancerin e
lekures,gjendrave,gjinve dhe shume organeve te
brendshme.
 -Sarkomat jane tumore te indit lidhor zakonisht keto
tumore nuk perhapen me shpejtesi ne keto inde.
 -Leucemia eshte kancer I tipit qe karakterizohet me
rritje shume te shpejte te numrit te rruazave te bardha
te gjakut.Kanceri prek me teper grate se burrat.Kemi
lloje te ndryshme te kancerit ne varesi te organit ku
shfaqet psh:kanceri I gjirit,kanceri i
mushkerive,kanceri i prostates,kanceri i trurit,kanceri
i pankreasit etj.

5.  1-Kanceri I mushkerive:eshte
kancer i trakese bronkeve ose i
alreolave.Me i shpeshte eshte
kanceri I bronkeve.Kanceri I
mushkerive eshte kanceri me i
madh vrases ne Europ dhe ne te
gjithe boten.Duhanpirja eshte
pergjegjese per afersishte 90% te
rasteve me kancer te mushkerive

6. 2-Kanceri i prostates:eshte
kanceri I dyte me I shpeshte I
diagnostikuar te muskujt pas
kancerit te lekures.Megjithese
semundja eshte e shpeshte,jo
gjithmone eshte
vdekjeprurese.Pjesa me e
madhe e kanceave te prostsates
rriten dhe perhapen ngadale.

7.  3-Kanceri I trurit:mund te shkaktohet
si pasoje e shtimit te pa kontrolluar te
qelizave kanceroze te cilat shkaktojne
tumore ne trurin e njeriut.Kanceri i
trurit paraqet nje shumim te indit te
trurit si dhe cipezave qe e rrethojne
trurin.Simptomat me te cilat shfaqet
tumori ne tru jane:mpirje te
njeanshme,te vjella,marrje mendesh
etj.

8. 4-Kanceri I gjirit:eshte nje nga llojet me
te shpeshta te kancerit te grate,dhe
nder shkaktaret kryesor te vdekjes tek
ato.Ai mund te kurohet ne nje pjese
shume te madhe te rasteve nese
diagnostikohet ne kohe.-Vetkontrolli
mujor I gjirit,ku gjiri kontrollohet
vete me duar.-Mamografia ajo e kap
kancerin shume heret qe kur
ndryshimet nuk mund te shihet me sy
apo te preket me duar.

9.  Hemofilia eshte nje semundje e gjakut,ne
te cilen gjaku nuk mpikset si
normalisht.Nese ju keni Hemofili mund te
keni gjakderdhje per nje koh me te gjate
krahasuar me njerzit e tjere pas nje
traume apo demtimi.Ju gjithashtu mund te
gjakoseni edhe ne brendesi te trupit
tuaj,vecanerisht ne artikulacionet e
gjunjeve,kyceve te kembeve dhe ne
berryla.Kjo gjakderdhje mund te demtoj
organet tuaja dhe mund te jete edhe
kercenuese per jeten.

10.  Hemofilia zakonisht eshte nje semundje e
trashegueshme.
 E trashegueshme do te thote qe kjo semundje
kalon nga prindi tek femija me ane te
geneve.Njerezit e lindur me hemofili kane sasi
shume te vogel ose mungese te faktoreve te
koalugimit te gjakut.Faktoret e koalogimit te
gjakut jane proteina qe I duhen organizmit te
njeriut per nje mpiksje normale te gjakut.Ka
shum tipe faktoresh koalugimi te cilet zakonisht
nderveprojne me trompocidet per te realizuar
mpiksjen e gjakut.

11.  Trompocidet jane fragmente te vogla
qelizore te gjakut qe formohen ne palcen e
kockes dhe luajne nje rol shume te madh
ne mpiksjen e gjakut.Kur vazat e gjakut
demtohen faktoret e koagulimit ndihmojne
trompocidet te lidhen njeri me tjetrin per
te mbyllur carjet e te prerat dhe te
ndalojne ne kete menyre gjakderdhjen ne
keto vaza.Dy tipet kryesore te hemofilis
jane Hemofilia A dhe Hemofiloia B.

12.  Nese ju keni Hemofilin A keni munges ose nivele
shume te uleta te faktorit [VIII].Afro 9 nga 10
pacient qe kane Hemofili jane me Hemofili
A.Nese ju keni Hemofilin B atehere ju keni
mungese ose nivele shume te ulta te
faktorit[IX].Rralleher Hemofilia mund te jete e
fituar qe do te thote se ju nuk keni lindur me
kete semundje por qe ju e keni zhvilluar ate
gjate jetes tuaj.Kjo ndodh kur trupi juaj formon
antitrupa qe sulmojne faktoret e koagulimit qe
gjenden ne te duke penguar keshtu koagulimin.

13.  Hemofilia mund te jete e lehte mesatare
ose e rende.Kjo varet nga niveli I faktorit
te koagulimit ne gjakun tuaj . Afro 7 ne 10
pacient me hemofili A kane formen e rende
te saj. Njerezit qe nuk kane hemofili e
kane aktivitetin e faktorit [VIII] 100 %
.Pacientet qe kane formen e rende te
hemofilis kane aktivitetin e faktorit [VIII]
me te vogel se 1 % . Hemofilia preke
zakonishte meshkujt .Cdo vite 1 ne 5000
meshkuj lindin me semundjen e hemofilise.

14.  Cfar eshte hemofilia A dhe hemofilia B?
 Gjakderdhjet ne artikulacione jane shume te shpeshta
ne hemofiliket . Madje pa shkak te qarte. Ne fillim
hemoragjia sjell rritje te ndjeshmerise se gjurit e pa
shenja te dukshme te hemoragjise. Por me pas gjuri
fryhet behet shume I nxehte e I dhimshem.
Artikulacioni humbe funksionin e tij levizore dhe
munde te mos ta rifitoje me kurre. Hemoragjia ne tru
munde te ndodhe sipasoje e nje goditje por edhe
spontanishte. Me dhimbje koke shume te forta qe
zgjasin me te vjella te shumta me crregullime te gjumit
humbje te papritur te funksionit levizor apo te
ndjeshmerise se anesive shikim te dyfishuar
konvulsione e atake epilepsie.