Nje permbledhje e dobishme per lenden e patologjive orale.

1. Punoi :
MSc Zajmira Thanasi

4. Etapat janë:
1. Anamneza shëndetësore
2. Anamneza e lezionit specifik
3. Ekzaminimi klinik
4. Ekzaminimi radiologjik
5. Kontrolli laboratorik
6. Procedurat kirurgjikale për ekzaminimin patologjik.

5.  Statusi mjekësor i pacientit është shume i rëndësishem
,anamneza shëndetësore është e nevojshme si dhe vleresimi me
imtesi të klinikes dhe konsulta me mjekë specialistë të tjerë.
Kjo gje është e rëndësishme për:
1.prania e një sëmundje sistemike ndikon ne trajtimin e
zgjedhur osë ne prishjen e balancës mes shëndetit dhe
sëmundjes tek pacienti psh.me imunokompromentim,me diabet
të pakontrolluar,HTA,koagulopati etj.
2.lezioni i shfaqur oral mund të jetë si pasoje e sëmundjes
sistemike

6.  Realizohet me anë të disa pyetjëve specifike qe japin një anamneze
të saktë,të plotë dhe me imtësi.
1. Kur është shfaqur lezioni? Natyren e lezionit psh kongenitale
(disa vitë)
2. A ka ndryshuar madhësinë lezioni? Ne qofte së po ,ateherë
ne cfarë raporti dhe frekuence?
lezioni me rritjë të ngadaltë osë stabël => tumor beninjë
lezioni me rritjë të shpejtë ,agresive => tumor malinjë
3. A ka ndryshuar lezioni karakterin e tij?A ka kaluar nga vezikul ne
ulcer?

7. 4. Madhësia dhe forma e lezionit
5. Lezionet janë të vetëm apo multiple
6. Siperfaqja e lezionit : e ashper ,e lemuar osë e parregullt,
7. Ngjyra e lezionit
Enjtja +ngjyre e kuqe ne blu e cila zbardhet gjatë presionit
=>lezion i vaskularizuar
Nqs nuk zbardhet atehere ka përmbajtje mukusi

8. 8. Dallimi i qartë i kufijve të lezionit:nqs masa është fiksë,leviz
,deperton nën inde.Përcaktimi i margove të ulçerës :të
sheshta,të rrumbullakta,të ngritura osë të kthyera.
9. Konsistenca e lezionit gjate palpimit: të buta
(lipoma),qendrueshme(fibroma) dhe të forta(osteoma)
10. Prania e fluktuacionit :gjate palpimit formohen “valë”:prani e
fluidit ne mase .

9. 11. Prania e pulsimit :tregon pranine e nje elementi te madh
vaskular ne lezion.Vibrimi qe ndjehet ne palpim shoqerohet me
zhurme te rrjedhjes vaskulare ose ndryshe pulsim.Per shkak se
hemorragjia gjate marrjes se biopsise mund te jete
vdekjeprurese rekomandohet tek specialisti.
12. Ekzaminimi i nyjeve limfatike regjionale :kryhet perpara cdo
procedure te marrjes se biopsise.Zmadhimi i ketyre nyjeve si
rezultat i inflamimit mund te jete nje problem ne dallimin e
inflamacionit apo infeksionit nga metastazat e shkaktuara nga
tumori.
13. Simptomat shoqeruese te lezionit:dhimbja,sensacioni
jonormale,anestezia,ndjesia si e fryre ,shija e keqe,disfagia
,enjtja ose tendosja e nyjve limfatike.

10.  Shenjat klinike:
1. Lokalizimi
2. Madhësia ,diametri i lezionit në centimeter
3. Ndjesja(i dhimbshem apo jo )
4. Shkalla e fiksimit të lezionit(levizshme,pak e levizshme ose fikse)
5. Konsistenca (i butë ,i fortë ose stabel)
6. Është nje apo lezione multiple
7. Siperfaqja e lezionit
8. Ngjyra e lezionit
9. Ashpërsia e bordureve të lezionit
10. Margo e ulceres:e sheshtë ,e rrumbullakët,e ngritur ose e kthyer.
11. Prezenca e pulsacionit
12. Ekzaminimi i lymfonodulave

12.  Bula :Fluid i lokalizuar ne ose nën epitelin e lëkures ose
mukozës,flluckë e madhe.
 Krusti (kore):proteina serumi te thate ose te bashkuara mbi
sipërfaqen e lekures ose mukozes.
 Erozioni: Defekt I epidermisit pas carjes se vezikulave, mbyllet
pa cikatrice.
 Makula :zonë e rrethuar me ndryshim ngjyre pa ngritje nga
lekura apo mukoza

14.  Noduli:masë e madhe e palpueshme ,e ngritur mbi nivelin
epitelial.
 Papula:masë e vogël e palpushme e ngritur mbi nivelin e
epitelial.
 Pllaka : lezion i sheshtë i ngritur ,i formuar nga bashkimi i
papulave.
 Urtika: eshte ngritje solide e kufizuar mbi nivelin e lekures e
madhe sa nje kokerr orizi

15.  Pustula :vezikula e bardhe ose gri ,ngjyrën e merr nga leukocitet
polimorfonukleare (pusi)
 Ulçer : Defekt i thelle qe prek epidermen , dermen.
Karakterizohet me humbje substance te shtresave te lekures
dhe indeve me te thella.
 Vezikula :mbledhje e vogël fluidi në ose nën epitel,një flluckë e
vogël.
 Ragade. Carje vertikale e lekures, e ceket ose e thelle, vihet re
ne pjesen ku lekura kalon ne mukoze si ne kendin e buzeve,

16.  Abcesi :eshte nje infiltrat inflamator me qelb ne qender dhe me
fluktuacion,i cili pas shperthimit formon nje ulcer nese eshte i
ceket dhe nese eshte i thelle formon fistul.
 Tuberkulum : eshte ngritje e kufizuar epidermo- kutane qe
mund te ulcerohet dhe te mbyllet me cikatrice.
 Cisti :eshte nje hapesire jo inflamatore e kapsuluar me nje
membrane te indit lidhor dhe vendoset ne epiderme ose
hypoderme.
 Fima: Ngritje tumorale e ndare ne lobe si pasoje e hipertrofise se
gjendrave yndyrore dhe te indit lidhor ne lekuren e hundes.

17.  Cikatrice. Zevendesim i humbjes se substances se lekures me
ind fibroz i paregjeneruar mire pa fije elastike,pa papila pa floke
dhe pa kanale te gjendrave te djerses dhe yndyres.
 Atrofia. Eshte hollim i siperfaqes se te gjitha shtresave te
lekures, ose hollim i shtreses epidermale, papilave .
 Pigmentimi eshte ndryshimi i ngjyres se lekures si pasoje e
formimit te tepert te melanines ne te.
 Skuama.Eshte element morfologjik si peta i perbere nga qeliza
te brirezuara, ngjyra mund te jete e bardhe ne argjend deri ne
gri te zeze.

18.  Ekzaminimi klinik duhet gjithmonë të përfshijë kur është e
mundur:
 Inspeksionin
 Palpacionin
 Perkusionin
 Auskultacionin

19.  Pamja radiografike mund të sigurojë të dhëna që do t'ju
ndihmojë të përcaktoni natyrën e lezionit.
1. Një radioluçensë me kufij të mprehta(qarta) shpesh do të jetë
një cist
2. Një radioluçensë e turbullt shpesh do të jetë një lezion më
agresive

21.  Lezionet orale mund të jenë manifestime të sëmundjeve
sistemike.
 Nëse dyshohet për një sëmundje sistemike ajo duhet të ndiqet.
 Semundjet sistemike:
1. Tumor i hyperparatiroidizmit
2. Sëmundja Padgets
3. Myeloma Multiple
4. Përcaktimi i kalciumit në serum, fosfor, dhe fosfatazes alkaline
dhe proteina mund të jetë shumë i dobishëm në përjashtim të
disa procese patologjike.

23. Biopsia:marrja e materialit nga pacienti për arsye ekzaminimi
diagnostik.
Janë 4 llojësh:
1. Citologjia
2. Biopsia me aspirim
3. Biopsia incizionale
4. Biopsia ekscizionale

24. Bios:jeta + Opsi:shikimi,vezhgimi=vezhgimi i qelizave te gjalla

25. 1. Çdo lezion që persiston për më shumë se 2 javë pa asnjë shkak të
dukshëm etiologjikë
2. Çdo lezion inflamator që nuk i përgjigjet trajtimit lokal pas 10
deri 14 ditë.
3. Ndryshimet e vazhdueshme hyperkeratotike në indet
sipërfaqësore.
4. Çdo masë persistentë, qoftë e dukshme ose e prekshëm nën indin
relativisht normale.

26. 5. Ndryshimet inflamatore idiopatike që persistojne për periudha
të gjata kohë.
6. Lezion që pengon (ndërhyjnë) ne funksionin lokale të indeve.
7. Lezionet koçkorë qe nuk janë identifikuara nga shenjat klinike
dhe radiografike
8. Çdo lezion që ka karakteristikat e malinjizimit.

27.  Erythroplasia-lezioni është krejtësisht i kuqe apo ka një pamje të
kuqe pika-pika.
 Ulçeracioni -Lezioni është i ulceruar ose paraqitet si një ulçerë.
 Kohëzgjatja-Lezioni ka persistuar për më shumë se dy javë.
 Shkalla e rritjes-Lezioni ekspansive ka rritjen te shpejtë
 Gjakderdhje-Lezioni gjakoset pas një manipulimi të lehtë.
 Qendrueshmeria-Lezioni dhe indeve përreth janë stabël kundrejt
kontaktit
 Fiksimi-Lezioni ndihet se është i bashkangjitur tek strukturat
përreth

28.  U zhvillua si një procedurë diagnostike screening për të
monitoruar zona të mëdha të indeve për ndryshime displastike.
 Më shume përdoret për të diagnostikuar malinjitetin e qafës së
mitrës.
 Mund të jetë e dobishme për monitorimin e ndryshimeve post-
radiacionit,herpesit dhe pemphigus.

29.  Teknika e citologjisë me furçë orale
Furça sterile vendoset në kontakt me epitelin oral dhe rrotullohet
duke ushtruar presion 5-10 herë.Furça mbledh qelizat nga të
trija shtresat e epitelit (shtresa bazale,intermedia,superficiale).
 Indikacionet
Për monitorimin e pacienteve me ndryshime kronike mukozale si
leukoplakia,lichen planus ,post-rrezatimit dhe ne pacientet me
kancer oral.

30.  Avantazhet
Jo traumatik,i shpejtë,mund të perseritet disa herë,kryhet pranë
karriges dentare ,nuk ka nevojë për anestezi topikale osë lokale
 Disavantazhet
Nuk jepë informacionin arkitektural të nevojshëm për përcaktimin e
stadit dhe gradës së lezionit.

33.  Biopsia me aspirim është përdorimi i një gjilpëre dhe të një shiringë
për të depërtuar një lezion dhe te aspirojmë përmbajtjen e saj.
 Indikacionet
 Për të përcaktuar prezencen e likidit ne një lezion
 Për te percaktuar llojin e likidit brenda lezionit
 Për të eksploruar një lezion intrakoçkore kur ai indikohet.

35.  Një incizion bipsi është ajo qe merr nje pjëse (mostra) nga një
lezion osë një pjëse përfaqesuëse të një lezioni.
 Në qoftë se lezioni është i madhë dhe ka karakteristika të
vecanta në disa lokalizime atëhere do merren mostra nga të
gjitha keto zona.

36.  Indikacionet:
 Kufizimi i madhësisë së lezionit
 Lokalizime të rrezikshme të lezionit
 Dyshime të mëdha për malinjizim

37.  Teknika:
1. Zonat përfaqësuese për biopsi do priten në formë e një pykë.
2. Materiali duhet të merret nga margot e lezionit duke u shtrire
dhe në indet normale dhe në thellësi.
3. Indet nekrotike duhet të shmangen.
4. Është e preferueshme një biopsi e thellë dhe e ngushtë sesa një e
gjerë dhe e cekët.

40. Biopsia ekcizionale është largimi komplet i lezionit gjatë procedurës
kirurgjikale diagnostikuese.
 Indikacionet:
 Duhet të përdoret për lezionet e vogla(<1cm)
të cilat gjatë ekzaminimit klinik të jenë vërtetuar si beninje.

41.  Teknika:
 Gjithë lezioni dhe 2-3mm nga indi normal rrethues
duhen larguar ne qoftë se lezioni është beninje.

44.  Gjendja prekanceroze sipas WHO është gjendja e alteruar e një
indi me risk te rritur per kancer.
 Lezioni prekanceroze është nje ind morfologjikisht i demtuar mbi
te cilin një kancer zhvillohet me lehte se ne nje ind normal.

45.  Leukoplakia
 Eritroplakia (eritroplazia)
 Lichen rubber planus
 Kandidoza kronike hiperplazike

46.  Glositi kronik atrofik,sindromi Plummer-Vinson(hiperplazi e
rrugeve te siperme digjestive)
 Cheiliti kronik glandular dhe aktinik
 Dermatozat kronike dhe kornet epiteliale
 Keratoza actinike ose senile

47.  Lezionet ulçerative te cilat edhe me eleminimin e shkakut apo
trajtimin perkates nuk sherohen
 Lezione bukale te Lupusit Eritematoz Diskoid dhe lezione te tjera
autoimune
 Cikatrice dhe keloidi te lena pa trajtuar
 Disa tumore beninj te indeve te buta dhe te nofullave te pa
mjekuara ose te mjekuara keq.

48.  Ekzaminimi klinik:ngjyra,pamja, konsistenca ,infiltrimi ne
thellesi ,gjakosia,ngjyrosja nga blu toluidina dhe ndricimi i
indeve me llampe me gjatesi vale 490-510 nm
 Imazheria :RX,Echografi,CT,IRM etj
 Ekzaminimi laboratorik :citologjia eksfoliative,punksion
biopsia ,biopsia ,testi serologjik,imunofluoreshenca.

49.  Linea alba
 Leukoedema
 Karatoza nga ngacmime te vogla kronike
 Pigmentimet normale te mukozes orale me origjine etnike
 Semundjet vezikulo-buloze
 Lezione te ndryshme ulcerative
 Lezione verruko-papilare
 Karcinomat

50. 1. Mosha mbi 50 vjec dhe lezione te vjetra qe persistojne per nje
kohe te gjate
2. Faktoret ngacmues :perdorimi i alkoolit dhe i duhanit
3. Faktoret e lidhur me lezionin:prania e dhimbjes,rritja e
shpejte,ulcerimi,gjakosja e lehte,indurimi ,aderenca etj.
4. Lezionet tipike:forma e kombinuar leuko-eritroplakia
5. Lezionet satelite :prania e proliferimit te verrukave dhe
nodulave

51. 6. Topografia :vendosja e ketyre lezioneve ne mukozen e
dyshemese se gojes,pjesen latero-posteriore te gjuhes
,regjionin retromolar,ne daljen e duktuseve te gjendrave te
peshtymes
7. Numri :prania e lezioneve multiple
8. Traumatizimi:prezenca e mikrotraumave
9. Trashegimia:shoqerimi me crregullime gjenetike
10. Histopatologjia:grada e displazise e percaktuar nga biopsia

52.  Lenia e duhanit dhe alkoolit
 Eliminimi i disa veseve
 Trajtimi i infeksionit dhe permiresimi i higjenes orale
 Permiresimi i malnutricionit dhe deficences se hekurit
 Eliminimi i ushqimeve pikante
 Berja e kontrolleve te vazhdueshme
 Vleresimi i displazisen nepermjet ekzaminimit histo-patologjik.

53.  Eleminimi i faktoreve riskant
 Mbajtja nen observacion
 Trajtimi medikamentoze(pomade bleomicine,retinoide
sistemike,β-karoteni etj)
 Trajtimi kirurgjikal(ekscizion kirurgjikal,lazer CO2,krioterapia).

54.  Shfaqet ne kavitetin oral ,preferon mukozen me shume prapa
kendit te buzes,mukozen vestibulare te faqeve dhe anet e
gjuhes.
 Paraqitet ne formen e njollave te bardha homogjene(pllake e
bardhe e lemuar) ose nodulare(nodula te vogla,te bardha mbi
baze te kuqe,eshte me e rralle)
 Prek me i meshkujt ne moshe 40-60 vjec
 Etiologjia:e panjohur (idiopatike)

55.  Faktore predispozues:duhani,alkooli ,ngacmimet kronike
lokale,inflamacionet ,kandidoza,viruset apo disa produkte
industriale
 Dekursi :5% mund te evoluoje ne karcinome epidermoide
 Tendenca per malinjizim eshte e rritur kur vendoset ne
dyshemene e gojes,gjuhes dhe ne buze.
 Ne qofte se lezioni ulcerohet,gjakoset lehte ose aderohet me
indet perreth duhet qe pacienti te kerkoji ndihme.
 Trajtimi : eliminimi i faktoreve riskante,permiresimi i higjenes
orale,jepen antimykotike,vit.A,interferoni,bleomicina, heqja
kirurgjikale ose radioterapia kur malinjizohet.

57.  Gjendja prekanceroze me risk te larte per malinjizim per shkak
te vaskularizimit me te madhe.
 Paraqitja e lezionit: te kuqe ,me siperfaqe kokrizore ose
planare(sheshta) lehtesisht te erozionuara.
 Lokalizohet me shume ne dyshemene e gojes
 Prek moshat 50-70 vjec ,me raport M:F=2:1

60.  Semundje dermatologjike mukokutane qe prek lekuren,mukozen
bukale,nazale,farings,larings,tubin digjestiv dhe organet
gjenitale.
 Paraqitet si nje dermatoze kronike dhe 50% shfaqet ne mukozen
e gojes(vestibulum oris ,gjuhe,gingive,qiellze etj) ne forme
retikulare,buloze,erozive,dhe atrofike.

61.  Faktor ndikues :stresi ,lodhja,shoku psikologjik,medikamente
toksike,crregullime gastrointestinale,cirroza biliare,hepatiti
kronik,koliti ulceroz,crregullime metabolike,diabeti etj.
 Trajtimi :pushim,qetesi ,nderprerje e kafes,perdorimi i
antiprurigjinozeve,kortikosteroid lokal dhe
sistemik,antihistaminik,analgjezik,antimykotike,psikoterapi dhe
kirurgji.

63.  Eshte nje mykoze e shpeshte e cila shkaktohet nga Candida
albicans(saprofite ne kavitetin oral) konsiderohet si prekanceroze
sepse mund te sherbeje si nje shtrat per nje karcinome
epidermoide ,
 Paraqitet si nje shtrese e bardhe e cila vesh gjith mukozen orale
dhe mund te hiqet me ane te ferkimit me spatul.

64.  Faktoret ndikues:higjene e keqe orale,diabeti,anemite,tumoret
malinje,perdorimi i
kortikoideve,antibiotikeve,imunosupresoreve,radioterapia dhe
HIV.
 Trajtimi:
1. Forme e lokalizuar:eliminimi i shkaktarit ,jepet
Nystatina,Mykonazoli ,Daktarine
2. Forma e gjeneralizuar:Ketokonazoli,Amphotericina B dhe/ose
ekscizion kirurgjikal.

66.  Mund te sherbejne si shtrat per nje karcinome spinocelulare.
 Tek glositet kronike futen :glositi atrofik i sifilizit ,sindromi
Plummer-Vinson (disfagi dhe deficit hekuri)
 Trajtimi:ekscizion kirurgjikal dhe ekzaminim histopatologjik kur i
rezistojne mjekimit.

68.  Takohet tek pacientet qe mbajne proteza te vjetra te
keqadaptuara prej vitesh.
 Lokalizohet ne:vestibulum oris dhe ne palatum
 Faktoret predispozues: irritimet kronike te aneve apo te fushes
protetike ,higjena jo e mire e gojes,grumbullimi i mbeturinave
ushqimore ne fushen protetike,mbivendosja e infeksionit
kandidozik.
 Trajtimi:
1. I hershem :kur eshte si plage:korrigjimi i buzeve te protezes
2. I vonshem:plage te medha dhe multiple:ekscizioni i tyre dhe
pergatitja e nje proteze te re.

69.  Paraqitet ne aspekte verrukoze hiperketatotike
 Prek me shume femrat mbi 50 vjec
 Lokalizohet: ne gingive,mukozen e faqes,gjuhen,buzen,
dyshemene e gojes,palatumin etj.
 Faktor predispozuese:duhani
 Trajtimi :ekscizion kirurgjikal

71.  Takohet tek te moshuarit dhe te ekspozuar per nje kohe te gjate
ne diell,ne buzen e poshtme.
 Fillon me edeme,eriteme,tharje dhe deskuamim te buzes.Me
vone me nodula dhe erozione te buzes me nje risk per leukoplaki
apo karcinome epidermoide.
 Diagnoza:nga anamneza,klinika,histopatologjia
 Diagnoza diferenciale:lupus eritematoz,lichen
planus,leukoplaki,karcinome epidermoide.
 Trajtimi:eliminimi i faktoreve riskant(ekspozimi ne
diell),aplikimi lokal i 5-fluorouracilit(antimetabolik-antitumorale)
dhe ekscizion kirurgjikal.

73.  Prek buzen e poshtme ka natyre inflamatore por mendohet se ka
dhe gjenetike,nga ekzpozimi kronik ne diell dhe stresi.
 Klinika:fryrje te buzes si pasoj e hiperplazise se gjendrave
salivare dhe nje infiltrim inflamator kronik.Duktuset sekretore
jane te zgjeruara dhe nga shtypja e lehte mund te dal sekrecion
mukoze ose muko-purulent.Mund te kemi krusta ,erozione apo
abcese.

74.  Paraqitet ne 3 forma:
1. Cheilitis glandulare simplex
2. Cheilitis glandulare suppurativa superficiale
3. Cheilitis glandulare suppurativa profunda
 Diagnoza diferenciale:cheilitis
granulomatoz,sarkoidozen,limfangioma,TBC etj.
 Trajtimi :steroide lokale dhe ekscizion kirurgjikal.

76.  Paraqiten ne formen e nje mase exofite e keratines ,ne forme
konike(briri) ,me permasa nga disa mm deri ne disa cm.
 Klinika: ngjyre te bardhe ne te verdhe ,e drejte ose me
hark.Rritet pa shqetesime ,mund te coj ne nje karcinome
bazocelulare apo karcinome sebace.

78.  Lezion hiperkeratotik i lekures nga ekspozimi per nje kohe te
gjate ne diell dhe e pigmentit melanik.
 Klinika: ne fillim si nje njolle eritematoze me siperfaqe te
crregullt dhe me hemorragji punktiforme.
 Lokalizimi:fytyra dhe buza e poshtme

79.  Diagnoza diferenciale me karcinomen bazocelulare,me lupusin
diskoid,eritematoz,lentigon malinje,njollat mekanike
 Prognoza:12-13% mund te degjenerojne ne malinje.
 Trajtimi :evitimi i ekspozimit ne diell,lyerja me kremra si 5-
fluoro-uracil,heqja kirurgjikale apo krioterapia.

82.  Konsiderohen disa cikatrica hipertrofike,fibroze,lehtesisht te
dhimbshme qe vijne nga humbjet e medha te indeve ,nga djegjet
,lenja e plageve me sherim per secundam,teknika kirurgjikale te
gabuara etj.
 Kur lihen te patrajtura per nje kohe te gjate dhe si pasoje e disa
faktoreve riskante mund te degjenerojne ne malinjizime.