kANCERI FORME E REBELIMIT QELIZOR KANCERI MALINJ DHE BELINJ

1. Tema:Kanceri forme e rebelimit
qelizor.
Nentema:Ilustrime per kancerin femeror
(malin)dhe gjinor(belin)
Grupi:
S. A
S. S
S. R
T. K
A.A
Klasa x-5 2016 Shkolla :Ismail Qemali

2. SI formohet kanceri ???
 Trupi është i përbërë prej qelizave të vogla. Qelizat
normale të organizmit zhvillohen dhe vdesin në një mënyrë
të kontrolluar. Ndonjëherë qelizat vazhdojnë të ndahen
dhe të rriten pa kontrollin e zakonshëm, duke shkaktuar
rritje anormale të quajtura tumor.
 • Nëse tumori nuk ndodh në afërsi të indeve dhe pjesëve të
trupit, ai quhet tumor beninj ose jo-kanceroz. Tumoret
beninje rrallë ndodh të jenë kërcënuese për jetën.
 • Nëse tumori pushton dhe shkatërron qelizat në afërsi të
indeve, ai quhet tumor malinj, ose kancer. Kanceret
ndonjëherë mund të jenë kërcënuese për jetën. Qelizat
kanceroze mund po ashtu të shpërndahen në pjesë të
ndryshme të organizmit përmes enëve të gjakut dhe
kanaleve limfatike.

3. 12 llojet e kancerit qe trashegohen
 Mjekësia ka pranuar prej kohësh se një përqindje e rrezikut
të prekjes nga kanceri ka lidhje me gjenetikën. Praktikisht,
nëse familjarët tanë kanë vuajtur nga kjo sëmundje, ne
jemi më të rrezikuar.
 Shkencëtarët thonë se mutacionet në ADN-në tonë kalojnë
brez pas brezi dhe në disa raste luajnë një rol shumë të
rëndësishëm. Kështu, ata kanë identifikuar 12 lloje të
kancerit që shkaktohen nga trashëgimi i mutacioneve
gjenetike.
 Sipas studiuesve të Universitetit të Uashingtonit, janë 12
lloje tumori, shfaqja e të cilave ndikohet nga trashëgimia
gjenetike. Ato janë kanceri i vezores, i stomakut, i gjirit, i
prostatës, dy lloje të kancerit të mushkërive, glioma,
kanceri i kokës dhe qafës, i veshkave, glioblastoma dhe një
lloj i leuçemisë.

4. Teste per zbulimin e kancerit dhe
llojet e trajtimit te kancerit
 TESTE SHTESË
1.Provimi i gjirit
2.Mamografia
3.MRI
4.Ultratinguj
5.Biopsia
6.Testi i receptorëve
hormonalë
7.Testi HER 2:
8.Testi i profilizimit të
geneve
 LLOJET E TRAJTIMIT
Terapia lokale:
1.Kirurgjia
2.Terapia me rrezatim
Terapia sistemike:
1.Kimioterapia
2.Terapia hormonale
3.Terapia e
targetuar(shënjuar)



5. Stadet e semundjes
 T0
S’ka prani tumori
T1
Tumori është më i vogël se 3 cm; bronket
kryesore
janë pa tumor
T2
Tumori është më i madh se 3 cm ose është
rritur
më shumë se 2 cm në një nga bronket
kryesore
T3
Tumori ka invaduar mukozën, këmishëzën
(cipën)
e krahërorit ose murin e krahërorit. Mirëpo
skërfyelli (laringu) është pa tumor
T4
Tumori ka depërtuar në organet fqinje, për
shembull në laring ose në ezofag
 Tx
Zgjerimi i tumorit nuk mund të gjykohet
dot
N0
Nuk ka invadim nyjash limfatike
N1
Tumori ka invaduar nyjat limfatike të njërit
krah
përkatës të mushkërive
N2
Tumori ka invaduar nyjat limfatike të krahut
përkatës
të murit të krahërorit ose të laringut
N3
Tumori ka invaduar nyjat limfatike të krahut
tjetër të mushkërive ose nyjat limfatike më të
largëta
Nx
Invadimi i nyjave limfatike nuk mund të
gjykohet
dot
M0
Nuk ka metastaza
M1
Metastaza në organe të tjera (për shembull në
veshka, kocka ose tru)
Mx
Prania e metastazave nuk mund të gjykohet
dot

6. Tumoret Malin dhe Belin
 Duke u bazuar në sjelljen e tyre tumorët ndahen në dy
grupe të mëdha: tumorë beninj dhe tumorë malinj.
 Tumorët beninj (“e mirë”) qëndrojnë të lokalizuar në
vendin e tyre të origjinës. Rriten me anë të zgjerimit
duke e shtyrë indin normal tutje, zakonisht nëpërmjet
një shtrese apo kapsule prej indi lidhor/fibroz të
dendur. Tumorët beninj zakonisht rriten ngadalë, por
edhe pse kanë një emër të tillë, në terma të
karakteristikave klinike nuk janë gjithnjë “të mirë”,
meqë rritja dhe zgjerimi i tyre mund të shkaktojnë
probleme të ndryshme, duke prekur organe jetësore,
enë gjaku apo nerva…

7. Tumoret Malin
 Tumorët malinj, të njohur si “kancer”, rriten duke u
ndërfutur në indin rrethues normal dhe kanë aftësinë që të
shpërndahen në vende të largëta (në trup), të
metastazizohen. Në këtë mënyrë fomohen grumbuj
dytësorë të tumorit, metastazat. Pamja histologjike e
metastazave shëmbëllen atë të tumorit parësor. Edhe pse
tumorët malinj rriten me një shpejtësi të madhe, duhet
thenë se jo të gjithë tumorët malinj janë njëlloj të
rrezikshëm (malinj). Disa janë fortësisht aggressive dhe
metastazizojnë hershëm, për shembull karçinomi me
qeliza të vogla i bronkeve. Të tjerë janë më të ngadaltë në
rritje dhe edhe pse kanë aftësi të ndërfuten midis indeve
lokal, metastazisohen rallë. Karçinomi i qelizave bazale
dhe kondrosarkoma janë shembuj të mire të këtij rasti.

8. Çështë kanceri? Si zhvillohen tumoret? Pse një
pacient e zhvillon tumorin?
 Karakteristika të përgjithshme të tumorëve
 Një neoplazi, që do të thotë literalisht rritje e re, përkufizohet si
një rritje anormale e një indi, e pakoordinuar dhe që tejkalon
rritjen e indit normal. Rritja e pakontrolluar
shkaktohet nga çrregullimi i mekanizmave që normalisht
kontrollojnë numrin e qelizave. Këto mekanizma janë: prodhimi
i qelizave nga ndarja qelizore dhe humbje e qelizave nga procesi i
apoptozës. Shumica e tumoreve janë monoklonalë, që do të
thotë se të gjitha qelizat e një tumori janë rritur nga një qelizë
mëmë e cila ka pësuar një ndryshim gjenetik, i cili më pas
është tejçuar tek të gjithë “trashëgimtarët” e asaj qelize. Duke
qenë se qelizat tumorale nuk kanë mekanizma kontrolli të
ndarjes qelizore, kloni qelizor përhapet falë shumimit të
pakontrolluar. Edhe pse një tumor e ka origjinën nga një klon i
vetëm, ndryshimet gjenetike të mëtejshme modifikojnë
pasardhësit, kështu që tumori bëhet heterogjen, një veçori e
përshkruar si evolucion klonal.

9. Llojet e kancerave
 Njihen 4 tipa te Kancerave :
 KARCINOMAT, SARKOMAT, LEUKEMIA ,LYMFOMA.
 1)Karcinomat janë kancere qe rrjedhin nga indet
epiteliale dhe përfshijnë rreth 80-90 % te numrit te
përgjithshëm te kancerave.
 2)Sarkomat janë tumore te indit lidhor.
 3)Leucemia është kancer i tipit qe karakterizohet me
rritje shume te shpejt te numrit te leukociteve.

11. Kanceri I mushkerise
 Kanceri i mushkërisë është një nga problemet kryesore
të shëndetit në vendin tonë ashtu si edhe në të gjithë
botën... Në ditët e sotme kanceri i mushkërisë është
shkaku kryesor i vdekjeve nga kanceri për të dy gjinitë.
Në vendet e zhvilluara çdo vit numri i personave që
vdesin nga kanceri i mushkërisë është më i madh se
numri total i personave që vdesin nga kanceri i gjirit,
prostatës, zorrës së trashë dhe pankreasit.
 Kanceri i mushkërisë është kanceri më ”vdekjeprurës” të
cilit i njihet shkaku. Duke u krahasuar me llojet e tjera të
kancereve, kanceri i mushkërisë përhapet më shpejt dhe
sidomos në fazat e fundit përhapet në kraharor dhe prek
edhe organet kryesore për jetën që ndodhen prane ose
përhapet me anë të gjakut në organe të tjera të trupit.

12. Shfaqja e kancerit ne mushkeri
 Në përgjithësi kanceri i mushkërisë zhvillohet në mënyrë të
fshehtë dhe nuk jep shenja për një kohë të gjatë
 • Disa nga shenjat (kolla, vështirësi në frymëmarrje dhe
fishkëllimat në frymëmarrje) ndodhin edhe tek personat që
pinë duhan prandaj në shumicën e rasteve konsiderohen
“normale”. Për këtë arsye pacientët vijnë vonë tek doktori
dhe kjo vonon diagnozën e hershme.
 • Me një grafi të thjeshtë të mushkërisë dhe ekzaminimin e
gëlbazës është e vështirë të diagnostikosh kancerin e
mushkërisë në fazat e hershme.
 • Për arsye ekonomike edhe në vendet e zhvilluara metodat
laboratorike dhe radiologjike që janë të vlefshme për
diagnostikim të hershëm nuk aplikohen edhe në popullsinë
me rrezik të lartë për kancer të mushkërisë

13. Shkaqet e kancerit te mushkerive
Duhani Rreth një në 10 duhanpirës zhvillon kancerin e mushkërisë.
Thithja e tymit të cigares së dikujt mund të shkaktojë kancerin e
mushkërisë gjithashtu.
Ekspozimi ndaj asbestit Edhe pse përdorimi i asbestit është ndaluar
që nga viti 2003, ai ende mund të jetë në disa ndërtesa të vjetra.
Njerëzit të cilët janë të ekspozuar ndaj asbestit kanë një rrezik më
të madh ndaj kancerit. Disa njerëz janë të ekspozuar ndaj asbestit
në punë ose gjatë rinovimeve të shtëpive.
Ekspozimi ndaj elementëve të tjerë Kontakti me përpunimin e
çelikut, nikelit, kromit dhe qymyrgurit mund të jetë gjithashtu një
faktor rreziku. Ekspozimi ndaj rrezatimit dhe ndotjeve të tjera të
ajrit, të tilla si tymi, nafta, gjithashtu rrisin rrezikun e kancerit të
mushkërive.

15. Cilat janë mënyrat e trajtimit të
kancerit të mushkërisë?
 Llojet e operacioneve më të shpeshta që bëhen për këtë qëllim:
 • Lobektomi: Nxjerrja e një pjese të mushkërisë.
 • Pneumonektomi: Nxjerrja e njërës prej mushkërive. Këto
operacione gjithmonë e më tepër bëhen me video-torakoskopi.
 • Heqja e lëngut që mblidhet në hapësirën e kraharorit (toraksit)
dhe parandalimi i formimit përsëri të këtij lëngu; o Heqje të
lëngut me kateter ose me tub toraksi o Përdorimi i një “by-pass”i
midis toraksit dhe barkut .o Ngjitja e cipës së mushkërisë me
lëndë kimike o Heqja e cipës së mushkërisë
 • Për hapjen e rrugëve të frymëmarrjes kur janë të bllokuara nga
tumori mund të përdoren një ose disa nga këto mënyra; o
Elektrokoter o LAZER o Radiofrekuencë (RF) o Krioterapi o
“Stent” trakeo-bronkiale

17. Leucemia
 Leucemia është kancer i cili fillon në indin që krijon gjakun.
Ekzistojnë dy lloje të leucemisë: ajo kronike dhe leucemia akute,
të cilat bazohen kryesisht në atë se sa shpejt sëmundja paraqitet
dhe përkeqësohet. Te leucemia kronike, përkeqësimi i sëmundjes
zakonisht ndodh ngadalë, ndërsa te ajo akute, zakonisht
përkeqësohet shpejt. Leucemia kronike Në fazat e hershme të
leucemisë kronike, qelizat leucemike ende mund të bëjnë një
pjesë të punës të qelizave të bardha normale. Njerëzit mund të
mos kenë simptoma së pari. Mgjithatë, mjekët shpesh e kuptojnë
se pacienti ka leucemi kronike gjatë ndonjë kontrolli rutinë –
edhe kur nuk ka asnjë simptomë. Gradualisht, leucemia kronike
përkeqësohet. Kur simptomat paraqiten, ato fillimisht janë të
buta dhe përkeqësohen gradualisht. Leucemia akute Në rastin e
leucemisë akute, qelizat leucemike nuk mund të bëjnë asnjërën
prej punëve të qelizave të bardha normale të gjakut. Numri i
qelizave leucemike rritet me shpejtësi, prandaj leucemia akute
zakonisht përkeqësohet shpejt.

18. Shenjat e semundjes se leucemise
•Nyja të ënjtura limfatike të cilat zakonisht nuk
shkaktojnë dhimbje
•Ethe ose djersitje gjatë natës
•Infeksione të shpeshta
• Ndjenjë dobësie ose lodhje
• Gjakosje ose nxirje të shpejtë
•Rënie në peshë pa ndonjë arsye
•Dhimbje në eshtra ose nyjë.
Shumicën e rasteve këto simptoma nuk janë si pasojë e
kancerit.

19. TRAJTIMI
1.Kirurgjia
2.Radioterapi
3.Kemoterapi
4.Trajnimi me lazer

20. Klasifikimi Diagnoza Trajtimi
 KLASIFIKIMI:
1.Adenokarcinom
2.Adenocanthom
3.Tumori karcinoid
4.Tumori stromal
5.Limfomat
 DIAGNOZA
-Eko-endoskopi
-CT-tomografi e
kompjuterizuar
-Rezonanca magnetike
-Pet-skaner
TRAJTIMI
1.Mukozektomi
endoskopike
2.Trajtim kirurgjik
3.Radioterapi
4.Kemoterapi

21. Mire apo keq –malinje apo beninje
 A është i mirë apo i keq – malinje apo beninje? – pyetje që mundon shumë njerëz ndërsa
presin për vizitë tek mjeku, rezultatin e një skanimi ose biopsie.
Trupi i njeriut përbëhet nga triliona qeliza që rriten, ndahen, duke krijuar qeliza të reja,
dhe vdesin. Gjatë viteve të hershme të jetës së një njeriu, qelizat ndahen më shpejt që të
lejojnë personin të rritet. Më vonë, shumica e qelizave ndahen vetëm kur lind nevoja për
të zëvendësuar qelizat e vdekura ose për të riparuar të dëmtuarat.
 Kanceri fillon kur qelizat rriten jashtë kontrollit. Në vend që të vdesin, qelizat e kancerit
vazhdojnë të rriten dhe të formojnë reja, të cilat pushtojnë indet e tjera ose rriten brenda
tyre, diçka që qelizat normale nuk e bëjnë.
 Çdo qelizë ka ADN-në e saj. Në një qelizë normale, kur ADN-ja dëmtohet, qeliza ose e
riparon dëmin ose vdes. Në një qelizë kanceroze, ADN-ja e dëmtuar nuk riparohet dhe
qeliza nuk vdes, por ndahet dhe krijon qeliza të reja për të cilat trupi nuk ka nevojë. Këto
qeliza të gjitha kanë të njëjtën ADN abnormale si qeliza e parë që i krijoi. Njerëzit mund
t’a trashëgojnë ADN jo-normale. Ndonjëherë dëmtimi i ADN-së mund të ndodhë për
shkaqe të jashtme a mjedisore, si për shembull pirja e duhanit apo ekspozimi i tepruar në
diell.
 Por gjithësesi, saktësisht, shkaktari i vërtetë i kancerit ende nuk dihet. Në shumicën e
rasteve, qelizat e kancerit formojnë tumore (ënjtje). Disa lloje kanceresh, si leucemia,
rrallë formojnë tumore, por qelizat e kancerit shkojnë në gjak, organe dhe inde. Ndërsa
kanceri përhapet, qelizat e kancerit udhëtojnë shpesh në pjesët e tjera të trupit ku fillojnë
të rriten dhe të formojnë tumore të reja. Ky proces përhapjeje është quajtur metastazë
(transferim – kalim i sëmundjes nga një pjesë e trupit në tjetrën).

22.  Pa marrë parasysh se ku mund të përhapet, kanceri merr emrin e organit ku fillon.
Për shembull, kanceri i gjirit që është përhapur në mëlçi, quhet kancer metastazik i
gjirit dhe jo, kancer i mëlçisë. Gjithashtu, kanceri i prostatës që është përhapur në
kocka, quhet kancer metastazik i prostatës dhe jo, kancer i kockave. Lloje të
ndryshme të kancerit mund të veprojnë ndryshe. Për shembull, kanceri i
mushkërive dhe kanceri i lëkurës rriten me ritme të ndryshme, si dhe u përgjigjen
trajtimeve të ndryshme.
 Jo të gjithë tumoret janë kancerozë. Tumoret jo-kancerozë quhen beninje, sepse
janë lokalë dhe nuk kanë aftësi të përhapen, por mund të shkaktojnë probleme,
mund të rriten duke shtypur organet e shëndetshme dhe indet pranë. Kur krijohet
në tru, tumori beninjë mund të shkatërrojë struktura të tjera të trurit, duke
rezultuar në paralizë, probleme në të folur, dhe madje edhe vdekje. Por tumoret
beninje nuk pushtojnë indet e tjera, nuk përhapen në pjesët e tjera të trupit, dhe
mund të trajtohen duke shmangur rrezikun për jetën.
 Në përgjithësi, tumoret malinje rriten shumë më shpejt se tumoret beninje, por ka
edhe përjashtime. Disa tumore malinje (kanceroze) rriten shumë ngadalë, ndërsa
disa tumore beninje rriten me shpejtësi. Dhe ndërsa tumoret beninje mund të
përsëriten pranë vendit të tumorit fillestar – tumoret malinje përsëriten në organe
të largëta, të tilla si tru, mushkëri, mëlçi, eshtra, në varësi të llojit të kancerit.
 Ekzistojnë edhe analiza (skanime, biopsi) që mund të bëhen për disa lloje
kanceresh në mënyrë që të diagnostikohen sa më shpejt të jetë e mundur në fazë
fillestare ose para se të jenë përhapur. Në përgjithësi, sa më herët një kancer të
diagnostikohet dhe trajtohet, aq më të mira janë shanset për të mbijetuar.