Presentatie Elke Kunnen van Staatsbosbeheer tijdens de Inspiratiedag Natuurinclusief Platteland op 18 juni 2018 in Kamerik. Op weg naar een partnerschap via natuurinclusieve landbouw. Staatsbosbeheer wil 40 experimenten natuurinclusieve landbouw samen met ondernemers starten. wat hebben we elkaar te bieden? Met Elke Kunen (Staatsbosbeheer)

1. SBB-Programma
Natuurinclusieve Landbouw
Elke Kunen

2. ●Kennismaken
●Uitleg programma Natuurinclusieve landbouw
bij Staatsbosbeheer
●Gesprek; reflectie en samenwerking
Inhoud Workshop

3. Staatsbosbeheer
● ZBO ministerie van LNV
● Divisies/ provincies/ planeenheden/ objecten
● 260.000 ha bos hei moeras enz
● 50.000 ha grasvegetaties verpacht
● waarvan 40.000 ha geliberaliseerde pacht.
● 3500 pachters
Kennismaken

4. Context natuurinclusieve landbouw
4
Urgentie voor duurzame landbouw, aandacht voor biodiversiteit
● Minister van LNV: Landbouw en Natuur verbinden
● Provincies aandacht voor natuurinclusieve landbouw: o.a. Friesland,
Groningen, Noord-Holland, Brabant, Overijssel
● Boerennatuur via de collectieven en agrarisch natuurbeheer
● Deltaplan biodiversiteitsherstel door natuurorganisaties, landbouw,
wetenschap
● Bottom up sector natuurinclusieve landbouw met nationaal netwerk
natuurinclusieve landbouw
Staatsbosbeheer programma Natuurinclusieve Landbouw
● 40 experimenten met pachters -> brief Minister aan 2e Kamer

5. SBB en Natuurinclusieve landbouw | waarom
Natuurinclusieve landbouw draagt bij aan strategische doelen SBB
● bijdrage aan transities en maatschappelijke opgaven
Staatsbosbeheer faciliteert ontwikkeling natuurinclusieve landbouw
● Ruimte voor ondernemers die willen omschakelen naar natuurinclusieve
landbouw
Staatsbosbeheer heeft baat bij gemotiveerde natuur-ondernemers
● dichtbij de eigen natuurgebieden > meer biodiversiteit ook op boerengrond,
minder emissie
Wederzijds belang boer en Staatsbosbeheer
5

6. Natuurinclusieve landbouw
Nivo’s van natuurinclusieve
landbouw (WUR/Louis Bolk)
Nivo 0 Alleen voldaan aan wettelijke
bepalingen (bijv mest)
Nivo 1 Maatregelen voor specifieke soorten
(weidevogels)
Nivo 2 Optimalisering kringlopen op
bedrijfsniveau. Meer ruimte voor
natuurlijk gedrag dieren,
maatregelen voor soortenbeheer ,
landschapselementen
Nivo 3 Adaptief systeem. Kringloop en dus
extensievere bedrijfsvoering, bodem,
gewassen en veerassen passen bij
omgeving. Aanleg en onderhoud
landschapselementen, maatregelen
voor specifieke soorten. Het bedrijf
vormt 1 systeem met omliggende
landschap
6

7. Wat is natuurinclusieve landbouw voor
Staatsbosbeheer?
7
extensieve(re)
bedrijfsvoering op eigen
landbouwgrond van boer
natuurbeheer op pachtgrond SBB: SNL-proof
met bijbehorend beheer is harde voorwaarde
(maaidata, mestgebruik, beweiding, e.d.)
Nivo 2 Optimalisering kringlopen. Meer ruimte voor natuurlijk gedrag
dieren, maatregelen voor soortenbeheer landschapselementen.
Nivo 3 Adaptief systeem. Kringloop en dus extensievere bedrijfsvoering,
bodem, gewassen en veerassen passen bij omgeving. Aanleg en
onderhoud landschapselementen, maatregelen voor specifieke
soorten. Het bedrijf vormt 1 systeem met omliggende landschap

8. SBB Programma Natuurinclusieve Landbouw
40 experimenten; Samen met agrarische ondernemers
die op eigen landbouwgrond willen omschakelen naar
natuurinclusieve landbouw
● Verspreid over Nederland
● Komende 5 jaar
● Veehouderij en akkerbouw
8

9. Inbreng Staatsbosbeheer in experiment
● Grondgebruiks- en beheerplan:
 Verpachten grotere oppervlaktes (natuurkwaliteit SNL-proof > geborgd)
 Langjarigere geliberaliseerde pacht
 Eventueel:
Pacht- en grondruil
Aanbod maaisel tbv bedrijf (vergoeding)
Beheerwerkzaamheden
● Ontwikkelen partnerschap met ondernemer
● Goede voorbeelden in ‘etalage’
● Leernetwerk voor ondernemers en beheerders (LEI-onderzoek, Groene
KWIN)
● Samenwerking met overheden en landbouw- en natuurorganisaties
● Open leerhouding
9

10. Inbreng ondernemer in experiment
Bedrijfsontwikkelplan (10-15 jaar):
 Omschakeling in bedrijfsvoering en evt beheer
 Eventuele investeringen
 Borging kwaliteit natuurgronden
 Extra werkzaamheden in natuurgebied
Samenwerken met Staatsbosbeheer
Motivatie, kennis en kunde, open leerhouding
10

11. Experimenten | invulling op bedrijfsniveau:
A. Bedrijfsonderdeel met natuurgrond gepacht van SBB-grond
● Voorwaarde: SNL-proof met bijbehorend beheer
● minimaal 25% van totale bedrijfsoppervlakte
B. Bedrijfsdeel met landbouwgrond van de ondernemer omschakelen:
● Extensiveren -> aantal gve / hectare omlaag, aangepast bouwplan
● geen bestrijdingsmiddelen
● ruige mest of bovengronds mest uitrijden (ontheffing ondergronds)
● ontwikkelen bovengrondse biodiversiteit op minimaal x% van bedrijf
● aandacht voor verbetering bodemkwaliteit
● beheer voor specifieke soorten (flora en fauna)
● bevorderen kringloop -> minder kunstmest en krachtvoer
C. Opleiding en leren tijdens experiment
● Pachter en beheerder volgen opleiding ‘Ondernemen met natuur’
● bedrijfsgegevens beschikbaar stellen voor onderzoek en verbetering
experiment via zgn groene KWIN (economisch, ecologisch, sociale impact)
11

12. Experimenten | overige punten
● Ondernemer maakt zelf inschatting over de economische
haalbaarheid van de omschakeling naar natuurinclusieve
landbouw
● Samenwerking: bouwen aan partnerschap via vertrouwen en
zakelijke afspraken
● Leercommunity: Ondernemer kan aansluiten bij netwerk van
koplopers naast gezamenlijke leren met beheerders van SBB
● Staatsbosbeheer faciliteert de ondernemers die zelf en
gemotiveerd willen omschakelen naar natuurinclusieve
landbouw extra pachtgrond, langere pachtduur evt pacht en
grondruil) en via samenwerking met overheden, landbouw- en
natuurorganisaties en overig netwerk.
Tenslotte: het is maatwerk afhankelijk van
ondernemer/gebied/bedrijf/grondsoort 12

13. Wat kunnen we samen in dit programma
natuurinclusieve landbouw?
1. Oproep interesse!
@:natuurinclusievelandbouw@staatsbosbeheer.nl
2.Aanvullingen op uitbouwen partnerschap
Boer Staatsbosbeheer?
3.Partners: Wat kunnen we samen?
13

14. Experimenten | inspiratie, extra mogelijkheden
● Voorzieningen treffen op boerenerf voor diersoorten
● Laten staan van stroken etc
● Gebruik vegetatie uit omliggende natuurgebied voor
compostering en gebruik op eigen bedrijf (kringloop)
● Aanleg en onderhoud van landschapselementen
● Uitvoeren beheerwerk buiten de gepachte gronden
● Aanschaf lichtere machines, aanpassing waterstanden
● Eigen afzet producten, door ontwikkelen tot biologische
landbouw met biodiversiteit dan wel streekproduct, eigen merk
ed
14