Presentatie Wiebren van Stralen (programmaleider Living Lab natuurinclusieve landbouw) tijdens de Inspiratie Natuurinclusief Platteland op 18 juni 2018 in Kamerik. Living Lab Frieslân startte in 2016 startte om (groepen van) boeren en anderen te helpen om de bedrijfsvoering zo in te richten dat deze bijdraagt aan een rijke biodiversiteit en een goede boterham. 2 jaar op weg neemt Wiebren van Stralen u mee in de ervaringen en resultaten van dit Living Lab en gaat daarna met u in gesprek over relevante vragen als - Hoe kom je in gebieden tot samenwerking voor toekomstbestendig landgebruik? - Welke werkwijze is er nodig om de afzet van natuurinclusieve producten te stimuleren?

1. Living Lab
Natuurinclusieve landbouw Fryslan
Masterclass 2017/18
Wiebren van Stralen
Programmaleider
@Wiebren
Facebook.com/LivingLabFryslan

2. Living Lab (LL)
• LL onafhankelijke stichting taken:
– Samenwerken – carrousel
– Experimenteren, projecten en initiatieven
• 30 tal inmiddels
– Voorlichten over natuurinclusief
– 30 – 40 koplopers in netwerk--- peloton

3. 1. Wat is natuur inclusieve landbouw
• Economisch, het produceren van landbouw
producten
• Ecologisch, het produceren van biodiversiteit
(regeneratie)
• Niet de gevolgen, maar de oorzaken
• Verandering in landgebruik leidend
• Verdiencapaciteit in de markt

4. Transitie: Niet de gevolgen maar de oorzaken
Niet een deel maar de hele keten van stallenbouwer via
primaire sector, verwerkende industrie, retail tot consument
verandert mee. Het model werkt op keten- en op
bedrijfsniveau.
Copyright: Prov. Fryslan / Albert Formsma / 2017
Economische
begroting
Kosten ….
Baten ….
-------------------
Resultaat +
Keten
Systeem
Bedrijf
Natuur Inclusief Model
Landbouwproduct
Incl blauw-groene diensten
en
Biodiversiteit
Ecologische
begroting
Uit ….
In ….
--------------------
Resultaat +

5. Living Lab = leren en innoveren van onderop
verdienmodellen in de markt
verdienmodellen met de overheid (water, CO2, ..)
kwaliteitsverbetering, kostenreductie, ..
inzet technologie voor natuurinclusieve doelen

6. Enthousiasme bij boeren
Samenstelling kruidenrijk
gras
Beweidingssysteem
‘grasmelk’
andere melksamenstelling
Bodemleven optimaal
- Diversiteit
- Rijk bodemleven
- Vastlegging C &,
water
bodem
gewas
dieren
producten
Voeding
leefomgeving

7. Gangbare melkveehouderij

8. Natuurinclusieve melkveehouderij -1

9. Natuurinclusieve melkveehouderij -2

10. Natuurinclusieve melkveehouderij -3
CO2 H2O

11. Product x+1:
Weideweelde
B.v.
groen
financiering
Noorderland
natuurkompas
Foqus Planet,
biodiversiteits
monitor
11
Keten Keten Financiering
ANLB
Publiek / overheden
Natuur-inclusieve
formule Living Lab Natuur-inclusieve Veehouderij
Zakelijk / Retail
product
Half-fabricaat
product
Borging systeem
(incl. vergoeding)
publieke functies
als C-opslag,
water, natuur
Bodemscore,
fiscale
instrumenten
(box3)
A-ware & AH
Molkerij

12. Opdracht
• 1 D: maatregelen uitvoeren (en checken)
• 2 D: aanpassen bedrijfsvoering naar de markt
• 3 D: inpassing landgebruik in gebiedsopgaves
• Verdienmodellen in de markt: hoe verwaarden
• Ruimtelijke omgeving: hoe gebiedsproces in?

13. MEER WETEN? www.livinglabfryslan.frl