procedura penale

1. UNIVERSITETI I PARË PRIVAT-FON
FAKULTETI PËR DETEKTIV DHE SIGURI
PUNË SEMINARIKE
LENDA:E DREJTA E PROCEDURËS PENALE
TEMA:PARIMET E PROCEDURES
PENALE
STUDENT: MENTOR:
ADIS DEMIRI Prof.Dr.AFRIM
OSMANI
1

2. GOSTIVAR-2012
PËRMBAJTJA:
1) Parimi i oficialitetit dhe i legalitetit…………………………………………….3
2) Parimi i kërkimit të vërtetës materiale.................................................................4
3) Parimi inkuizitor dhe akuzues..............................................................................4
4) Parimi kontradiktor..............................................................................................5
5) Parimi i barazisë së palëve………………………………………………………5
6) Parimi idrejtëpërdrejtë…………………………………………………………..5
7) Parimi i vlerësimit të lirë të provave…………………………………………….5
8) Parimi gojor dhe me shkrim…………………………………………………….5
9) Parimi i kolegjialitetit…………………………………………………………...6
10) Parimi i pavarësisë dhe paanshmërisë së gjyqtarëve………………………….6
11) Parimi iekonomizimit të procedurës penale……………………………………6
2

3. PARIMET E PROCEDURËS PENALE JANË:
1) parimi i oficialitetit dhe i legalitetit;
2) parimi i kërkimit të vërtetës materiale;
3) parimiinkuizitor dhe akuzues:
4) parimi kontradiktor;
5) parimi i barazisë së palëve;
6) parimi idrejtëpërdrejtë;
7) parimi i vlerësimit të lirë të provave:
8) parimi gojor dhe me shkrim;
9) parimi i kolegjialitetit;
10) parimi i pavarësisë dhe paanshmërisë së gjyqtarëve;
11) parimi iekonomizimit të procedurës penale.
P- 1. Parim i oficialitetit dhe i legalitetit të ndjekjes penale
Iniciativa për ndjekje penale mund të bëhet në dy mënyra: sipas dëshirës së të dëmtuarit dhesipas
detyrës së organit të veçant, i cili ndjekjen e bën ex officio. Në procedurën tonë penale vlen
parimi i oficialitetit. Sipas § 45 LPP, ndjekja e kryesit tëveprave penale , për të cilat ndjekja
bëhet kryesisht, është e drejtë dhe detyrë themelore e prokurorit publik. Ndërsa § 148 dhe 150
parashohin që të gjitha organet shtetërore,institucionet shtetërore kanë për detyrë ti tregojnë
prokurorit publik për veprat penale qëndiqen kryesisht. Prokurori publik e bën ndjekjen penale
duke u mbështetur në interesin e përgjithshëm shoqëror pavarësisht se a do një gjë të tillë i
dëmtuari apo jo. Parimi ioficialitetit ka përjashtime, sepse në pjesën e veçantë të drejtës penale
janë paraparë disavepra penale, për të cilat ndjekja mund të bëhet vetëm sipas padisë private.
Vepra të tilla janë p.sh. plagosja e lehtë, dhuna, etj. Ky parim pra, përcakton se cili interes do të
merret për bazëme rastin e ndjekjes së veprave penale.
-Parimi i ligjëshmërisë (legalitetit)
Sipas parimit të ligjshmërisë (legalitetit), prokurori publik ka për detyrë të ushtrojë
ndjekjen penale kur ekzistojnë prova së është kryer një vepër penale e cila ndiqet kryesisht (ne.
18LPP). Edhe ky parim ka përjashtime, d.m.th. se ai mund të tërhiqet nga ndjekja e filluar (ne.51
LPP). Përjashtimet në zbatimin e parimit të legalitetit janë: Rastet, te të cilat për vënien
e procedurës në lëvizje nevojitet leja paraprake e ndonjë organi shtetëror. Rastet e tilla janë
të parapara me ligj. Një rast i tillë ekziston kur është fjala për ndjekjen e personit i cili
gëzonimunitet, Rastet tjera kanë të bëjnë me ndjekjen në procedurë për të mitur, kur
prokurori publik, për arsyes të oportunitetit nuk e inicon procedurën penale, megjithëse mund të
ketë prova të mjaftueshme se i mituri ka kryer veprën penale. Në rastet e veprave penale të
kryeranga persona të mitura i dëmtuari ka të drejtë ta lajmërojë prokurorin publik dhe të kërkojë
3

4. qëai të bëjë ndjekjen, por prokurori vendos në bazë të parimit të oportunitetit se a do ta bëjë
njëgjë të tillë.
P-2. Parimi i të vërtetës materiale
Sipas këtij parimi, gjykata dhe organet shtetërore që marrin pjesë në procedurën penale kanë për
detyrë të vërtetojnë saktësisht dhe plotësisht faktet, të cilat kanë rëndësi për marrjen evendimit të
ligjshëm. Është e vërtetë se e vërteta absolute nuk mund të arrihet kurrë, prandajnë jetën e
përditshme duhet të kënaqemi me të vërtetën relative. Megjithatë sa do që relativetë jetë kjo e
vërtetë, ne duhet të kënaqemi me të sepse është e vërtetë objektive. E vërtetamateriale kupton
vërtetimin e plotë të të gjitha fakteve relevante, nga të cilat varet zbatimi isë drejtës materiale dhe
i së drejtës së procedurës penale. E vërteta formale kupton asi llojvërtetimi ku është respektuar
forma procedurale e parashikuar me ligj.
P-3. Parimi inkuizitor dhe akuzues
Në procedurën penale njihen tri funksione themelore: ndjekja, mbrojtja, dhe gjykimi.Ushtrimi i
këtyre funksioneve bëhet sipas makinës hetuese ose akuzuese.
3.1Parimit inkuizitor (hetues)
Ky parim ekziston nëse të tre funksionet themelore procedurale (ndjekja, mbrojtja dhegjykimi) i
besohen vetëm një subjekti procedural – gjykatës. Në këtë rast gjykata vet e inicon procedurën
penale ex oficio, kujdeset për mbrojtjen e të dënuarit dhe gjykon. Ky parim nuk është i
pranueshëm për shkak se nuk zbatohet parimi kontradiktor.
3.2 Parimit akuzues
Ky parim konsiston në faktin se procedura penale inicohet vetëm në bazë të kërkesës së paditësit
të autorizuar. Ky parim manifestohet sipas premisës
nemo iudex sine actore
(nuk kagjykim pa akuzë).
Nëse nuk ka kërkesë të paditësit të autorizuar atëherë procedura penalenuk mund të fillohet.
Nëse është filluar, e më vonë konstatohet se nuk ka pasur kërkesë të paditësit të autorizuar,
procedura ndërprehet.Funksionin e ndjekjes e ushtron paditësi iautorizuar. Ai është:
prokurori publik
– për vepra penale, të cilat ndiqen ex officio pavarësisht nga vullneti i të dëmtuarit.
-I dëmtuari si paditës subsidiar
- kur prokurori publik konstaton se nuk ka bazë për inicimin apo vazhdimin e procedurës penale
dhe në vend të tij paraqitet i dëmtuari si paditës.
-I pandehuri
-konsiderohet palë e barabartë me paditësin. Aivet e ushtron funksionin e mbrojtjes ose me një
detyrë të tillë e ngarkon mbrojtësin(avokatin).
4

5. -Paditësi privat
- për vepra penale, të cilat ndiqen në bazë të padisë private.
-Gjykata
-e ushtron funksionin e gjykimit. Pas paraqitjes së akuzës (padisë) gjykata mund tëaktivizohet
gjykata me veprimet e saja të caktuara me ligj.Në procedurën për të mitur i vetmi paditës i
autorizuar është prokurori publik.
P-4. Parimi kontradiktor (i shqyrtueshmërisë)
Ky parim shprehet përmes premisës
“audiatur et altera pars”
, çka do të thotë së gjatë procedurës penale secila palë ka të drejtë të paraqet qëndrimin e vet
lidhur me çështjen, e cilaështë objekt i gjykimit. Pra ky parim i ndalon gjykatës që të marrë
vendim vetëm në bazë tëthënieve të njërës palë. Sipas LPP, i pandehuri qysh në marrjen në
pyetje për herë të parëduhet të njoftohet për veprën penale, për të cilën akuzohet. Parimi
kontradiktor vjen nëshprehje plotësisht gjatë shqyrtimit kryesor, kur të pandehurit i lexohet
akuza dhe i jepetmundësia të ofrojë mbrojtjen e vet. Palët tjera mund ti bëjnë pyetje të akuzuarit
dhe në fundsecila palë e jepfjalën përfundimtare dhe e shpreh mendimin e vet.
P-5. Parimi i barazisë së palëve
Ky parim konsiston në faktin së në një process penal të dy palëve duhet mundësuar të kenëqasje
të barabartë. Kështu, sipas këtij parimi i pandehuri ka të drejtë të pyet vet ose të kërkojëtë pyeten
dëshmitarët që dëshmojnë kundër tij dhe në favor të tij.
P-6. Parimi drejtëpërdrejtë
Ky parim gjen shprehje gjatë shqyrtimit kryesor. Sipas këtij parimi të gjitha provat dhe
faktetduhet të shqyrtohen drejtëpërdrejtë në gjykatë. Kjo arrihet nepërmjet të kontaktit të
gjykatësme palët procedurale. Pavarësisht, nëse provat janë shqyrtuar gjatë procedurës hetimore,
atoduhet që drejtpërdrejtë të shqyrtohen gjatë shqyrtimit kryesor. Ky parim kërkon praninë
e palëve në shqyrtimin kryesor. Trupi gjykues duhet të jetë në vazhdimësi në përbërje të njëjtë,e
nëse ndërohet e posaçërisht kryetari i trupit gjykues, atëherë shqyrtimi duhet të filloj ngafillimi.
P-7. Parimi i vlerësimit të lirë të provave
Ky parim do të thotë së gjykata dhe organet e tjera, të cilat marrin pjesë në procedurën
penaleduhet të jenë të lirë në vlerësimin e provave, të cilat paraqiten gjatë kësaj procedure.
Pra,sipas këtij parimi gjykata duhet të jep arsyetim për atë se cilat fakte dhe për çfarë arsye
i pranon ato si prova apo jo prova. Gjyqtari është i lirë ti besojë apo mos ti besojë provës.
P-8. Parimi gojor dhe parimi me shkrim
5

6. Veprimet gjatë procedurës penale zakonisht zbatohen sipas parimit gojor. Mirëpo, më vonë,këto
veprime shënohen në procesverbal. Pavarësisht nga kjo, tërë materiali procedural duhet patjetër
të paraqitet me gojë gjatë shqyrtimit kryesor. Kështu, në fillim lexohet aktakuza, pastaj i
akuzuari, dëshmitarët dhe ekspertët japin deklarata me gojë, pastaj lexohen procesverbalet e
ndryshme dhe në fund dispozitivi i aktgjykimit lexohet gojarisht.
P-9. Parimi i kolegjialitetit
Ky parim ka të bëjë me funksionin gjyqësor. Gjykatat sipas rregullit veprojnë si kolegj (treapo
pesë gjyqtarëve). Ky parim vlen për gjykimin si në shkallë të parë ashtu edhe në atë të22
dytën.Vetëm në shkallë të parë, kur gjykohen çështjet penale për të cilat është paraparëdënimi
me gjobë ose dënimi me burg deri në një vit, gjykon gjyqtari i vetëm.
P-10. Parimi i pavarësisë dhe paanshmërisë së gjykatave
Me këtë parim kuptojmë: së gjykatat janë të lira nga palët dhe nga pushteti, pra nuk duhet të jenë
në ndikim të tyre; ato duhet të veprojnë vetëm sipas ligjit; nuk duhet të këtë ndikime politike në
punën e saj; gjyqtari personalisht duhet të këtë pavarësinë e vet; etj.Gjykimi i paanëshëm
nënkupton: mungesën e simpatisë; antipatisë; animit; paragjykimeve; joobjektivitetit; etj.
P-11. Parimi i ekonomizimit procedural
Ky parim kupton nevojën që procedura penale të zbatohet ashtu që me sa më pak humbje
tëkohës, me sa më pak punë dhe me sa më pak shpenzime të arrihet qëllimi i procedurës.
Pragjykata duhet të kujdeset që gjykimi të mos zvarritet
12
1
G. Tomasheviq, 1998. fq. 23.
2
E. Sahiti, R. Murati, E. Kunshtek, 2004., fq. 134.
6