Presentatie webinar kringlooplandbouw (de N. P en C kringloop) voor Agrarisch Collectief Waadrâne

1. Kringlooplandbouw
N, P en C !!
Frank Verhoeven
Boerenverstand

2. 20:15: 1e Blokje
• Kringlooplandbouw, waar staan we?
• Kritische prestatie indicatoren
• Samenwerking akkerbouw-veehouderij gaat via voer en betere mest!
Vragen die via de chat zijn binnengekomen
21:00: PAUZE
21:15: 2e blokje
• Hoe aan de slag met rantsoenen, bouwplannen en betere mest?
Vragen en discussie
21:45: Einde

3. Boerenverstand
werken aan praktische duurzaamheid!

4. CIJFERS 100 FRIESE MELKVEEBEDRIJVEN TONEN
BELANG BODEMBENUTTING Veeteelt, 1998
S

9. Natura 2000 (provinciaal)
Wet Ammoniak & Veehouderij
(provinciaal – gemeentelijk)
Kader Richtlijn Water (waterschap)
Nitraatrichtlijn (Europees, landelijk)
BGM (besluit gebruik meststoffen)Besluit landbouw milieubeheer
Besluit huisvesting/
maatlat Duurzame Melkveehouderij
NEC-richtlijn (gemeente, NH3)
GLB (vergroening)
IPPC (>200 melkvee)
Klimaatbeleid
Derogatie (Europees, landelijk)
Omgevingsvergunning
(>200 melkvee)
Melkveewet (wet
grondgebonden groei)
Fosfaatrechten
NB vergunning (provinciaal)
Stimuleert dit het kringloopdenken?
BGM (besluit gebruik meststoffen)
BEX
STIKSTOF
FOSFAAT
KOOLSTOF

10. Kringloopboeren
Eigenzinnige boeren: halen meer uit minder!
Weinig aankoop van krachtvoer en kunstmest
Geen maximale producties, maar optimale
Mest is niet het probleem, maar kunstmest en krachtvoer
Laten andere, vooral low-tech, oplossingen zien
Ze stellen de bodem binnen hun bedrijf centraal
combineren succesvol milieu & economie!

11. De sigarendoos van boer Hoeksma

12. 13
17
Boer Hoeksma – Drogeham (Friesland)
Een zoektocht naar minder inputs,
met verbetering van inkomen!
AANKOOP
KUNSTMEST (kg N totaal)
AANKOOP (KRACHT)VOER (kg N totaal)

13. Wat is kringlooplandbouw?
Het optimaliseren van het bedrijfsrendement in de brede zin, zoveel
mogelijk gebruik makend van eigen resources in evenwicht en met
respect voor de natuurlijke omgeving (bodem-, lucht-, water- en
natuurkwaliteit, landschappelijke waarde, klimaat en dierenwelzijn).
Erisman & Verhoeven, 2019

14. Soorten en maten

15. Kringlooplandbouw

16. Hoe verleiden we de grote groep?
KPI’s

17. Hoe verleiden we de grote groep?

18. 1 miljoen hectare grasland
zonder kunstmest en krachtvoer 10.000 kg melk/ha
= 10 miljard kg melk
+ (echte) reststromen (die niet naar kippen of varkens kunnen)
= 13 miljard kg melk!
Maximale benutting eigen resources?
Huidige situatie:
Gemiddeld 0,28 kg krachtvoer/kg melk x 13 mld = 3,6 mld kg krachtvoer
2 liter melk uit 1 kg krachtvoer??? = 7 mld liter melk
Ofwel slechts 6000 kg melk van 1 ha grasland benut!!!
Wat verstoord eigenlijk de kringloop? Krachtvoer, kunstmest en bestrijdingsmiddelen!

19. Stikstof
Verliezen naar de lucht
Ammoniak (NH3)
Stikstofoxiden (NOx)
Lachgas (N2)
Verliezen naar bodem/water
Nitraat (NO3)
N-bodem overschot

20. Afrekenbare stoffenbalans

21. Bedrijfsstikstofoverschot
(in kg N/ha) is een KPI
Afrekenbare stoffenbalans

22. Hoe verleiden we de grote groep?
Welke KPI’s zetten we hier?
BEX-voordeel? Ureum? Fosfaatexcretie/koe?
Kg N overschot/ha CO2/kg melk?

23. Hoe verleiden we de grote groep?
Doelen formuleren op elk thema!

24. Klimaat, kringloop en Natuur

25. PlanetProof: beloning via melkgeld

26. Duurzaam presterende melkveehouders
Drenthe

28. Stapeling!
Nieuwe verdienmodellen voor betere kringloopprestaties!

29. Er komen meer marktconcepten
• Rantsoen > 80% uit gras
• Voer zoveel mogelijk uit de regio
• Gebruik van 100% kruidenrijk grasland
• Grond niet meer ploegen

30. Belonen met een ontheffing
• > 85% grasland
• Kunstmestgift < 100 kg stikstof per hectare grasland
• Stikstofoverschot < 125 kg stikstof per hectare
• > 150 dagen 6 uur per dag weidegang
• < 14.000 kg melk per hectare
• Ureum < 21 milligram per 100 gram melk in de winter

31. Zuivelondernemingen
Overheid
Grondbezitters /
verpachters
Waterbedrijven
Financiële
instellingen
Consumen
t/markt
Met de goede KPI’s: stapeling beloningen!

32. Meest vervloekte KPI
in Noord Nederland?

33. 0.1 Akkerbouw
VOORLOPIGE Set KPI’s voor BMA, versie 0.1
 % Rustgewassen in rotatie
 Organische stofbalans
 Stikstofbalans
 Milieubelasting gewasbeschermingsmiddelen
 % Bodembedekking
 Carbon footprint
 % Natuur- en landschapsbeheer
 Regionale kringloop

34. Behoefte sterke KPI stikstof
incl. samenwerking akkerbouw
[externe inputs: (Krachtvoer*AF + Kunstmest*1 + overig*AF)]
[afvoer producten: (mest*AF + ruwvoer*AF + dierlijke
producten + plantaardige producten)]
AF = AfstandsFactor

35. 20:15: 1e Blokje
• Kringlooplandbouw, waar staan we?
• Kritische prestatie indicatoren
• Samenwerking akkerbouw-veehouderij gaat via voer en betere mest!
Vragen die via de chat zijn binnengekomen
21:00: PAUZE
21:15: 2e blokje
• Hoe aan de slag met rantsoenen, bouwplannen en betere mest?
Vragen en discussie
21:45: Einde

36. 25 jaar kringlooplandbouw

37. Benutting drijfmest
…maar zo?
Niet zo…

38. Welk perceel heeft welke mest nodig?

39. Mestvergissing?

40. Stallen bouwen voor betere mest
Stimuleren veehouderijsystemen gebaseerd op
innovatieve stalconcepten, mest met meer
organische stof (vrijloopstallen), primaire
mestscheiding of mest opwaarderen tot compost

41. Het einde van drijfmest?

42. Opwaarderen mest & gebruik reststromen

43. Grasland is beste bodemverbeteraar
Bevorderen van grasland. Rundveehouders schakelen
over naar rantsoenen gebaseerd op zoveel mogelijk
gras. Permanent grasland op huiskavel ivm de
weidegang, overige percelen komen beschikbaar voor
rotatie met gras-klaver-lucerne mengsels.

44. Enkelvoudig krachtvoer voeren
De akkerbouwer zet een silo op het erf van de
veehouder?
Teelt en het voeren van enkelvoudige grondstoffen,
vooral eiwitgewassen

45. De bodem: telen van een rantsoen!

46. www.os-balans.nl

47. Het rantsoen

48. De boer moet weer leren zelf te sturen

49. Echte kringloopboer:
sturen met eigen voer!
SUIKERrijk
hooi 2e snede
bestendig
ZETMEEL
(hoog
afgehakselde
laat rijpe mais)
weidegang
traag
bestendig
EIWITrijk
kort gemaaid
droog balen
(soja)
STRUCTUUR
beheersland
DROGE
KOEIEN
voer

50. Droger inkuilen 40-50%
50

51. Vochtiger inkuilen 30-45 %
51

52. Op welke percelen mais?

53. De kringloop (N, P, C balans) en de bodem!

54. Concept kansenkaart
Bodem
Water
Klimaat
Natuur
Voederwinning
of eerst voor de mens?

55. Tot slot: hoe simpel wil je het hebben?

56. De afrekenbare koolstof/stikstof (C/N) balans?
www.os-balans.nl

58. Bedankt voor uw aandacht
frank@boerenverstand.nl