Βρέφος που δεν κοιμάται –
βρεφικοί κολικοί
Μανόλης Σαμωνάκης
Παιδίατρος
37ο
Παγκρήτιο Παιδιατρικό Συνέδριο
Ιεράπετρα 17-19 Οκτωβρίου 2025
Φυσιολογικό κλάμα
• Το κλάμα είναι η πρώτη και από τις πιο ισχυρές μορφές επικοινωνίας
για το νεογέννητο βρέφος
• Τρόπος σύνδεσης του βρέφους με τον φροντιστή του
• Εξελικτικά επιλεκτική συμπεριφορά που αυξάνει τις πιθανότητες
επιβίωσης του βρέφους
Φυσιολογικό κλάμα
• Αύξηση της διάρκειας του κλάματος περίπου στις 2 εβδομάδες ζωής,
μεγιστοποίηση στις 6 – 8 εβδομάδες, ύφεση και σταθεροποίηση
γύρω στις 12 εβδομάδες
• Ημερήσιο μοτίβο (απόγευμα προς βράδυ)
• Μεταβλητότητα από μέρα σε μέρα για το ίδιο βρέφος
• Σημαντική μεταβλητότητα μεταξύ των βρεφών
• Κλάμα που δεν τροποποιείται από τον τρόπο φροντίδας
Ronald G Barr 1990
Φυσιολογικό κλάμα
• Μετάβαση σε σκόπιμο κλάμα: μετά την ηλικία των τριών μηνών
περίπου, το κλάμα του βρέφους από «εκφραστικό» γίνεται πιο
«επικοινωνιακό» - διαφορετικό είδος κλάματος μεταφέρει
συγκεκριμένα μηνύματα
Νευροαναπτυξιακοί παράγοντες
• Το πρώιμο κλάμα δεν μεταβάλλεται από τον τρόπο φροντίδας και
αντανακλά φυσιολογικές αλλαγές ωρίμανσης στη
νευροσυμπεριφορική ανάπτυξη και αυτορρύθμιση.
• Προσωρινή έλλειψη νευρολογικού ελέγχου της συμπεριφοράς
συμβαίνει γύρω στην ηλικία των 2 μηνών κατά την οποία τα
εγκεφαλικά συστήματα αναδιοργανώνονται και οι αντανακλαστικοί
μηχανισμοί συμπεριφοράς αντικαθίστανται από τον έλεγχο του
εγκεφαλικού φλοιού.
Βρεφικοί κολικοί
• Παροξυσμικός χαρακτήρας κλάματος: αιφνίδια έναρξη χωρίς
ξεκάθαρο εκλυτικό αίτιο – υγιές και με καλή σίτιση βρέφος
• Ποιοτικές διαφορές: έντονο κλάμα, διαπεραστικό (υψηλότερη
βασική συχνότητα), δυσφωνικό (αστάθεια συχνότητας), ευμετάβλητο
σε τόνο (αστάθεια πλάτους)
• Υπερτονία: κάμψη των ποδιών στην κοιλιά, κάμψη ή έκταση της
ράχης, σφιγμένες γροθιές, έξαψη προσώπου, διογκωμένη και
τεταμένη κοιλιά
• Δυσκολία παρηγοριάς
Βρεφικοί κολικοί
• Υπερβολικά και ανεξήγητα επεισόδια που εκλαμβάνονται ως
ένδειξη ασθένειας ή ανεπαρκούς φροντίδας
• Πηγή δυσφορίας για το βρέφος
• Πηγή άγχους για φροντιστές και παρόχους υγείας
• Επηρεάζουν μακροπρόθεσμα τη σχέση των φροντιστών με το παιδί
Μοτίβα ύπνου ανά ηλικία
0-3 μηνών: Χρειάζονται
περίπου 14-17 ώρες
ύπνου την ημέρα, με
πολύ ακανόνιστα μοτίβα
λόγω σίτισης και αλλαγής
πάνας.
4-11 μηνών:
Αναπτύσσουν πιο
κανονικά μοτίβα ύπνου,
με περίπου 12-15 ώρες
σύνολο,
συμπεριλαμβανομένων
των ύπνων τη μέρα
Κύκλοι ύπνου 0-3 μηνών
Κύκλοι ύπνου νεογέννητου (0-3 μήνες)
Διάρκεια: Περίπου 40–50 λεπτά.
Διαχωρισμός REM/Non-REM: Σχεδόν
50/50.
REM (Ενεργητικός) ύπνος:
Χαρακτηρίζεται από κινήσεις των
ματιών, μυοκλονίες, απότομες κινήσεις
και θορυβώδη αναπνοή. Τα βρέφη
μπορεί να ξυπνούν πιο εύκολα σε αυτό
το στάδιο.
Non-REM (Ήρεμος) ύπνος:
Χαρακτηρίζεται από ηρεμία και βαθιά,
τακτική αναπνοή. Τα βρέφη είναι
λιγότερο πιθανό να ξυπνήσουν και είναι
πιο εύκολο να μετακινηθούν χωρίς να
ξυπνήσουν.
Κύκλοι ύπνου >3 μηνών
Καθώς τα βρέφη μεγαλώνουν (3+
μήνες)
Διάρκεια κύκλου: Σταδιακά
επιμηκύνεται, πλησιάζοντας τα 60 λεπτά
ή και περισσότερο.
Διαχωρισμός REM/Non-REM: Η
αναλογία του ύπνου REM μειώνεται,
ενώ του μη-REM αυξάνεται.
Τα μοτίβα ύπνου: Γίνονται πιο
δομημένα, με περισσότερο χρόνο να
αφιερώνεται σε βαθύτερα στάδια
ύπνου μη-REM, κάτι που βοηθά στην
σωματική αύξηση και την ψυχοκινητική
ανάπτυξη.
Κριτήρια Wessel (κανόνας των τριών – 1954)
• Οι βρεφικοί κολικοί ορίζονται ως
παροξυσμοί κλάματος, ευερεθιστότητας
ή ανησυχίας σε κατά τα άλλα υγιή και
με καλή σίτιση βρέφη που διαρκούν:
• Τουλάχιστον 3 ώρες τη μέρα
• Τουλάχιστον 3 μέρες την εβδομάδα
• Για τουλάχιστον 3 εβδομάδες
Κριτήρια Wessel (κανόνας των τριών – 1954)
• Οι βρεφικοί κολικοί ορίζονται ως
παροξυσμοί κλάματος, ευερεθιστότητας
ή ανησυχίας σε κατά τα άλλα υγιή και
με καλή σίτιση βρέφη που διαρκούν:
• Τουλάχιστον 3 ώρες τη μέρα
• Τουλάχιστον 3 μέρες την εβδομάδα
• Για τουλάχιστον 3 εβδομάδες
Κριτήρια Ρώμης IV (2016)
• Βρέφος ηλικίας <5 μηνών όταν ξεκινούν και σταματούν τα συμπτώματα
• Επαναλαμβανόμενες και παρατεταμένες περίοδοι βρεφικού κλάματος,
ανησυχίας ή ευερεθιστότητας που εμφανίζονται χωρίς προφανή αιτία και δεν
μπορούν να προληφθούν ή να αντιμετωπιστούν από τους φροντιστές
• Δεν υπάρχουν ενδείξεις ανεπαρκούς πρόσληψης βάρους, πυρετού ή ασθένειας
• Αναφορές φροντιστών για βρεφικό κλάμα ή ανησυχία για ≥3 ώρες την ημέρα,
για ≥3 ημέρες, σε μια οποιαδήποτε εβδομάδα σε τηλεφωνική επικοινωνία ή σε
συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο με τον κλινικό ιατρό
• Η συνολική διάρκεια του κλάματος και της ανησυχίας στο 24ωρο
επιβεβαιώνεται ότι είναι 3 ώρες ή περισσότερο όταν μετράται με τουλάχιστον
ένα προοπτικά τηρούμενο 24ωρο ημερολόγιο συμπεριφοράς.
Επιδημιολογία
• Η συχνότητα εμφάνισης των κολικών ποικίλει γιατί βασίζεται σε
υποκειμενικές αναφορές των φροντιστών, σε διαφορετικά κριτήρια. Τείνει
να μειώνεται όταν τα κριτήρια γίνονται πιο αυστηρά (Rome IV, χρήση
ημερολογίου)
• Ευρύ φάσμα ανάλογα με την μελέτη: 8-40%. Η συχνότητα κολικών
αναφέρεται 17-25% στις πρώτες 6 εβδομάδες ζωής, 11% στις 8-9
εβδομάδες, 0,6% στις 10-12 εβδομάδες (2017).
• Φαίνεται ότι δεν υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές στη συχνότητα
μεταξύ αγοριών και κοριτσιών, θηλαζόντων και βρεφών που τρέφονται με
φόρμουλα, τελειόμηνων και πρόωρων, πρωτοτόκων και βρεφών που έχουν
μεγαλύτερα αδέλφια, κοινωνικοοικονομική κατάσταση της οικογένειας.
Παθοφυσιολογία
• Κολικός (Illingworth, 1954): πόνος εντερικής προέλευσης που
παραπέμπει σε λειτουργική διαταραχή του γαστρεντερικού σωλήνα
• Ωστόσο, η φύση των κολικών, η ποικιλομορφία τους σε κάθε βρέφος,
η αυτόματη λύση τους παραπέμπουν σε πολυπαραγοντική
αιτιολογία.
Παθοφυσιολογία
• Νευροαναπτυξιακοί παράγοντες
(όπως παραπάνω)
• Γαστρεντερικοί
• Ψυχοκοινωνικοί
• Βιολογικοί
Γαστρεντερικοί παράγοντες
• Δυσαπορρόφηση: αυξημένη παραγωγή αερίων μέσω βακτηριακής
ζύμωσης
• Δυσαπορρόφηση των υδατανθράκων στο λεπτό έντερο λόγω
ανωριμότητας του γαστρεντερικού συστήματος
• Δυσαπορρόφηση της λακτόζης από ανεπάρκεια λακτάσης
• Διαταραχές στην κινητικότητα του εντέρου:
• Αυξημένα επίπεδα μοτιλίνης, γκρελίνης και σεροτονίνης
προκαλούν αυξημένη γαστρική κένωση και περισταλτικότητα
Γαστρεντερικοί παράγοντες
• Αισθητηριακές διαταραχές:
• Τα αυξημένα επίπεδα σεροτονίνης ευθύνονται για διαταραχές
στην αγωγιμότητα και την αίσθηση του πόνου.
Γαστρεντερικοί παράγοντες
• Εντερική δυσβίωση
• Αλλαγές στο μικροβίωμα (αλλοιώσεις στη
μικροβιακή ποικιλομορφία, τη σταθερότητα
και τα πρότυπα αποικισμού) μπορεί να
επηρεάσουν την εντερική λειτουργία.
• Η ανωριμότητα του Εντερικού Νευρικού
Συστήματος μπορεί να μεταβάλει το
εντερικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται
τα βακτήρια και να επηρεάσει τη
μικροβιακή σύνθεση συμβάλλοντας στους
κολικούς.
Γαστρεντερικοί παράγοντες
• Εντερική δυσβίωση
• Aυξημένα επίπεδα δυνητικά παθογόνων Gram – βακτηρίων
συσχετίστηκαν με εντερικό πόνο και υπερβολικό κλάμα.
• Αυξημένη παραγωγή εντερικών αερίων ως προϊόντα ζύμωσης
λακτόζης, υδατανθράκων, πρωτεϊνών από βακτήρια.
• Φλεγμονή του εντέρου που υποδεικνύεται από αυξημένες
συγκεντρώσεις καλσιπροτεκτίνης στα κόπρανα και προφλεγμονωδών
κυτοκινών και χημειοκινών στον ορό.
Γαστρεντερικοί παράγοντες
• Εντερική δυσβίωση
• Από την άλλη, χαμηλές αποικίες Bifidobacterium και Lactobacillus
ανιχνεύτηκαν στην εντερική μικροχλωρίδα βρεφών με κολικό.
• Αυτοί οι μικροοργανισμοί φαίνεται να έχουν ευεργετικές επιδράσεις
στην επιθηλιακή λειτουργία, τον βλεννογονικό φραγμό, την
κινητικότητα του γαστρεντερικού σωλήνα και τη λειτουργία του
εντερικού ανοσοποιητικού συστήματος.
• Ασκούν ανταγωνιστική δραση στα βακτήρια που παράγουν αέρια και
πυροδοτούν τη φλεγμονή (Escherichia, Klebsiella, Enterobacterium)
Υποθετικοί μηχανισμοί που οδηγούν σε βακτηριακή δυσβίωση
Γαστρεντερικοί παράγοντες
Αλλεργία στην πρωτεΐνη αγελαδινού
γάλακτος - An ESPGHAN Position Paper, 2024
• Σε βρέφη που παρουσιάζουν κλάμα και
ευερεθιστότητα, δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για να
συστηθεί μια χρονικά περιορισμένη δίαιτα αποκλεισμού CM
για 2-4 εβδομάδες ακολουθούμενη από δοκιμασία τροφικής
πρόκλησης.
• Δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για να υποστηριχθεί η
εμφάνιση βρεφικών κολικών ως μεμονωμένη εκδήλωση
CMA.
• Όταν εξετάζεται η θεραπεία για βρεφικούς κολικούς, που
πληροί τα κριτήρια κλινικής έρευνας Ρώμης IV, και όπου
υπάρχει υποψία CMA βάσει πρόσθετων
συμπτωμάτων, μπορεί να δοκιμαστεί μια χρονικά
περιορισμένη δίαιτα αποκλεισμού για
2-4 εβδομάδες, η οποία θα πρέπει να
ακολουθείται από δοκιμασία τροφικής πρόκλησης.
Γαστρεντερικοί παράγοντες
Λανθασμένες τεχνικές σίτισης:
• Αργή σίτιση
• Υπερσίτιση
• Ανεπαρκές ρέψιμο
• Κατάποση αέρα
• Παρατηρούνται παρόμοια μοτίβα κλάματος σε βρέφη που θηλάζουν,
που τρέφονται με φόρμουλα ή κάνουν μεικτή διατροφή.
Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες
• Ιδιοσυγκρασία: αναφέρεται στα έμφυτα χαρακτηριστικά του
βρέφους και στην αλληλεπίδραση με τους φροντιστές με στόχο την
«καλή προσαρμογή».
• Υπερδιέγερση: το κλάμα στο τέλος της μέρας αντιπροσωπεύει μια
εκτόνωση σε διάφορα ερεθίσματα από το περιβάλλον και βοηθά να
διατηρηθεί η ομοιόσταση.
Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες
• Γονικές μεταβλητές: το
οικογενειακό άγχος, η επιλόχεια
κατάθλιψη, τα καταθλιπτικά
συμπτώματα των γονέων στην
εγκυμοσύνη και η μετάδοση της
έντασης από τη μητέρα στο
βρέφος φαίνεται να είναι
ισχυροί προγνωστικοί
παράγοντες για τους βρεφικούς
κολικούς.
Βιολογικοί παράγοντες
Νικοτίνη:
• Το κάπνισμα της μητέρας στην διάρκεια της εγκυμοσύνης ή τους πρώτους
μήνες ζωής του βρέφους, καθώς και η θεραπεία υποκατάστασης νικοτίνης
στην κύηση, σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο κολικών.
• Πρώϊμη έκφραση ημικρανίας:
• Οι βρεφικοί κολικοί μπορεί να είναι μια πρώιμη έκφραση ημικρανίας της
παιδικής ηλικίας λόγω κοινών γενετικών και βιολογικών παραγόντων.
• Μελέτες έχουν βρει ισχυρή συσχέτιση μεταξύ του ιστορικού ημικρανίας
της μητέρας και των κολικών του βρέφους
Αξιολόγηση
• Ιστορικό
• Διερεύνηση μοτίβων σίτισης, διούρησης, κενώσεων, ύπνου
• Ειδικές ερωτήσεις για το κλάμα
• Κλινική εξέταση:
• Αξιολόγηση της ιδιοσυγκρασίας του βρέφους
• Παρατήρηση της αλληλεπίδρασης με τους φροντιστές
• Καμπύλες αύξησης
• RED FLAGS (5% των βρεφικών κολικών έχουν οργανικά αίτια)
• Οι εργαστηριακές εξετάσεις και o απεικονιστικός έλεγχος δεν
είναι απαραίτητα
RED FLAGS
• Ακραίο ή οξύ (υψίσυχνο) κλάμα
• Έλλειψη ημερήσιου ρυθμού
• Συμπτώματα που επιμένουν
μετά την ηλικία των 5 μηνών
• Παρουσία συχνής αναγωγής,
εμέτου, διάρροιας, απώλειας
βάρους
• Ανεπαρκής αύξηση
• Παθολογική κλινική εξέταση
• Οικογενειακό ιστορικό
ημικρανίας
• Οικογενειακό ιστορικό ατοπίας
• Λήψη φαρμάκων από τη
μητέρα
• Πυρετός ή ασθένεια
• Σοβαρό άγχος στους γονείς
• Γονική κατάθλιψη
Α
λ
γ
ό
ρ
ι
θ
μ
ο
ς
Διαχείριση
• Πρέπει να είναι εξατομικευμένη και να βασίζεται στο ιστορικό, την
κλινική εξέταση, τα χαρακτηριστικά της οικογένειας
• Οι παρεμβάσεις στοχεύουν στην ύφεση των συμπτωμάτων, την
ενίσχυση του δεσμού με τους φροντιστές, την πρόληψη των
χρόνιων επιπτώσεων των κολικών
• Βάση της διαχείρισης είναι ο καθησυχασμός και η εκπαίδευση των
γονέων
• Χρειάζεται υποστήριξη από τους παρόχους υγείας
Παρεμβάσεις πρώτης γραμμής
• Τεχνικές σίτισης:
• Σωστή τοποθέτηση του βρέφους στο στήθος, καλή πρόσφυση στον μαστό,
παρατεταμένη σίτιση από το ένα στήθος, μικρά και συχνά γεύματα
• Σωστή τοποθέτηση του μπιμπερό, χρήση μπιμπερό για κολικούς, συχνό
ρέψιμο
Παρεμβάσεις πρώτης γραμμής
• Τεχνικές ανακούφισης:
• Τοποθέτηση σε μάρσιππο
• Λίκνισμα
• Βόλτα με αυτοκίνητο ή καρότσι
• Χαλαρωτικό μπάνιο
• Μασάζ (βελτιώνει τη σχέση φροντιστή – βρέφους και παρέχει αισθητηριακή
διέγερση που προκαλεί καταπραϋντικά αποτελέσματα)
• Σπαργάνωμα (με επίβλεψη)
• Μουσική, «χτύποι καρδιάς», λευκός θόρυβος
• Ήρεμο περιβάλλον (ελάττωση κυρίως των οπτικών ερεθισμάτων)
Παρεμβάσεις δεύτερης γραμμής
• Εφαρμόζονται όταν οι παρεμβάσεις πρώτης γραμμής αποτυγχάνουν.
• Δεν συστήνονται ως ρουτίνα στην πρόληψη ή την αντιμετώπιση των
κολικών.
Διατροφικές παρεμβάσεις
• Θηλάζοντα βρέφη:
• Δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε αλλεργιογόνα για τη μητέρα
(αγελαδινό γάλα, αυγά, ξηρούς καρπούς, σιτάρι, σόγια, ψάρι) μπορεί
να είναι ωφέλιμες σε θηλάζοντα με κολικούς που δεν απάντησαν στις
παρεμβάσεις πρώτης γραμμής.
• Μπορεί να ωφεληθούν ιδιαίτερα βρέφη με συμπτώματα αλλεργίας
των οποίων οι μητέρες έχουν ιστορικό ατοπίας.
• Συστήνονται, όμως όχι ως ρουτίνα – μπορεί να επιτείνουν το στρες
στη μητέρα.
Διατροφικές παρεμβάσεις
• Βρέφη που σιτίζονται με φόρμουλα:
• Για τα βρέφη που τρέφονται με φόρμουλα και έχουν κολικούς,
μπορεί να εξεταστεί η χρήση μιας χρονικά περιορισμένης (δύο
εβδομάδων) εμπειρικής δοκιμής ενός (εκτενώς) υδρολυμένου
γάλακτος.
• Ωστόσο, αυτή η παρέμβαση αφορά σε μια υποομάδα βρεφών με
κολικούς που συνήθως παρουσιάζουν κλινικά συμπτώματα:
βλεννοαιματηρές κενώσεις, εμέτους, αναγωγές, έκζεμα.
• Αν δεν υπάρξει απόκριση στην αλλαγή, συστήνεται επιστροφή στην
αρχική φόρμουλα.
Ο ρόλος των προβιοτικών
• Σε τυχαιοποιημένες μελέτες, η ημερήσια
πρόσληψη L. reuteri DSM 17938 100.000.000
αποικιών για 28 μέρες, μείωσε τον χρόνο
κλάματος κατά 50 min τη μέρα σε σύγκριση
με το εικονικό φάρμακο.
• Η χορήγηση L. reuteri 1 × 10⁸ CFU ημερησίως
συστήνεται σε αποκλειστικά θηλάζοντα
βρέφη.
Ο ρόλος των προβιοτικών
• Δεν συστήνεται η χορήγηση μη L. reuteri προβιοτικών στην
αντιμετώπιση των κολικών.
• Δεν συστήνεται η χορήγηση προβιοτικών για πρόληψη των κολικών.
Φαρμακευτικές παρεμβάσεις
Σακχαρόζη, σουκρόζη
• Η αναλγησία προκαλείται από την ενεργοποίηση της παραγωγής των
ενδογενών οπιοειδών στον οργανισμό.
• Στα βρέφη με κολικούς θεωρείται ότι το ενδογενές σύστημα
οποιοειδών μεταβάλλεται, γι’ αυτό εμφανίζουν μειωμένη επίδραση
στη σακχαρόζη.
• Δεν συστήνονται.
Φαρμακευτικές παρεμβάσεις
Λακτάση
• Κάποιες τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες διαπίστωσαν μείωση
του κλάματος σε ένα υποσύνολο βρεφών με κολικούς που έλαβαν
συμπλήρωμα λακτάσης, αλλά δεν επιβεβαιώθηκαν από άλλες μελέτες.
• Σόγια
• Η χρήση σκευασμάτων σόγιας καθώς μπορεί να προκαλέσει
ευαισθητοποίηση στη σόγια και έχει υψηλή περιεκτικότητα σε
ισοφλαβόνες με επιδράσεις παρόμοιες με την οιστραδιόλη.
• Δεν συστήνονται.
Φαρμακευτικές παρεμβάσεις
Σιμεθικόνη
• Μειώνει την επιφανειακή τάση, προκαλεί τη συγχώνευση ή τη ρήξη
των φυσαλίδων αέρα στο έντερο και κάνει ευκολότερη αποβολή του
αέρα (εντερικά ή με ερυγές).
• Δεν απορροφάται από τον οργανισμό.
• Μπορεί να αλληλεπιδράσει με τη λεβοθυροξίνη σε βρέφη υπό
αγωγή για συγγενή υποθυρεοειδισμό.
• Δεν συστήνεται.
Φυτικά σκευάσματα και άλλες εναλλακτικές
θεραπείες
• Φυτικά σκευάσματα που περιέχουν μάραθο, χαμομήλι, γλυκόριζα,
βερβένα, μελισσόχορτο κλπ έχουν αντισπασμωδική δράση.
• Αν και ορισμένα σκευάσματα μπορεί να μειώσουν τον χρόνο κλάματος, είναι
δύσκολο να δοσολογηθούν.
• Υπάρχει κίνδυνος επιμόλυνσης των σκευασμάτων με βακτήρια ή τοξίνες.
• Η παρατεταμένη χρήση μπορεί να μειώσει την πρόσληψη γάλακτος.
• Ομοιοπαθητικά σκευάσματα όπως παραπάνω
• Οστεοπαθητική, χειροπρακτική, ρεφλεξολογία, βελονισμός –
υπάρχουν μεθοδολογικοί περιορισμοί.
• Δεν συστήνονται.
Βραχυπρόθεσμες συνέπειες
• Μητρική κατάθλιψη:
• Οι κολικοί στην ηλικία των 2 μηνών αυξάνουν τον κίνδυνο μητρικής
κατάθλιψης και τον τετραπλασιάζουν όταν οι κολικοί παρατείνονται στον 4ο
μήνα
• Πρόωρη διακοπή θηλασμού:
• Αντίστροφη συσχέτιση μεταξύ βρεφικών κολικών και διάρκειας θηλασμού
Βραχυπρόθεσμες συνέπειες
• Δυσλειτουργίες στην οικογένεια:
• Δυσκολίες στην επικοινωνία, αίσθημα δυσαρέσκεια, έλλειψη ενσυναίσθησης και
ευελιξίας κατά το 1ο έτος ζωής του βρέφους με κολικούς
• Δεν παρατηρούνται επιπτώσεις στη λειτουργία της οικογένειας σε ηλικία 2-3 ετών
• Σύνδρομο Ανατάραξης Μωρού (Shaken Baby Syndrome):
• Σε μια μελέτη το 5,6% των γονέων ανέφερε ότι είχε τραντάξει, χτυπήσει ή
χαστουκίσει το μωρό τους για να σταματήσει το κλάμα.
• Ένας στους πέντε από αυτούς είχε επαναλάβει τις παραπάνω ενέργειες
περισσότερες φορές.
• Η συμπερίληψη εκπαιδευτικού υλικού για τη διαχείριση των κολικών σε μαθήματα
γονικής μέριμνας πριν ή μετά τη γέννηση μειώνει τον κίνδυνο.
Μακροπρόθεσμες συνέπειες
• Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες είναι συχνότερες όταν το κλάμα
επιμένει μετά την ηλικία των 3 μηνών.
• Συμπεριφορικές:
• 3 ετών: εκρήξεις θυμού
• 5-6 ετών: προβλήματα πειθαρχίας, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής -
υπερκινητικότητα
• 10 ετών: επιθετικότητα, αίσθημα υπεροχής, μαθησιακές δυσκολίες
Μακροπρόθεσμες συνέπειες
• Σωματικές
• Λειτουργικές διαταραχές γαστρεντερικού (FGID) κατά την παιδική ηλικία και
την εφηβεία
• Υποτροπιάζοντα κοιλιακά άλγη στην ηλικία των 10 ετών
• Ημικρανία χωρίς αύρα: παιδιά ηλικίας 6-18 ετών με ημικρανία είχαν
εξαπλάσιο κίνδυνο ιστορικού βρεφικών κολικών.
• Αλλεργίες: συσχέτιση μεταξύ βρεφικών κολικών και ατοπίας στην ηλικία των
2 ετών, υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης αλλεργικής ρινίτιδας, άσθματος,
ατοπίας και τροφικής αλλεργίας σε παιδιά 10 ετών που είχαν κολικούς
Μακροπρόθεσμες συνέπειες
• Μοτίβα ύπνου:
• Τα παιδιά με ιστορικό κολικών εμφάνισαν σημαντικά
περισσότερες διαταραχές ύπνου κατά την εφηβεία (ηλικίες 12,5–
16,5 ετών) συγκριτικά με τους συνομηλίκους τους που δεν είχαν
κολικούς.
• Ενώ τα προβλήματα ύπνου που σχετίζονται με τους κολικούς ήταν
λιγότερο εμφανή κατά την πρώιμη και μέση παιδική ηλικία,
φάνηκαν να επανεμφανίζονται κατά την εφηβεία, πιθανώς λόγω
σημαντικών φυσιολογικών αλλαγών όπως οι μεταβολές του
κιρκάδιου ρυθμού και η καθυστερημένη έκκριση μελατονίνης.
Συμπεράσματα
• Οι βρεφικοί κολικοί είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο με δυσάρεστο
χαρακτήρα στη βρεφική ηλικία.
• Η παθογένεσή τους παραμένει ασαφής και θεωρείται πολυπαραγοντική.
• Οι γονείς θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με την καλοήθη και
αυτοπεριοριζόμενη φύση των βρεφικών κολικών.
• Ακρογωνιαίος λίθος στη διαχείριση των κολικών είναι ο καθησυχασμός και η
εκπαίδευση των γονέων.
• Καμιά από τις διατροφικές, φαρμακολογικές ή εναλλακτικές παρεμβάσεις δεν
συνιστάται έντονα.
• Οι συνέπειες στην οικογένεια και στο βρέφος είναι συχνότερες όταν οι κολικοί
παρατείνονται μετά τον 3ο
μήνα ζωής.
Βασική βιβλιογραφία
• Ronald G Barr, “The normal crying curve: what do we really know?”, Dev Med Child
Neurol 1990 Apr
• Judith Zeevenhooven et al, “Infant colic: mechanisms and management”, Nature
Reviews Gastroenterology & Hepatology volume 15, 2018
• Yvan Vandenplas et al, “An ESPGHAN Position Paper on the Diagnosis, Management,
and Prevention of Cow’s Milk Allergy”, JPGN Vol 78, N 2, Feb 2024
• Jeremy D Johnson et al, “Infantile Colic: Recognition and Treatment”, Am Fam Physician,
2015;92(7)
• Nicole Rheinheimer, Carolina de Weerth, “Infant colic and sleeping problems from early
childhood through adolescence”, Sleep Medicine, Vol 126, Feb 2025
• Annamaria Staiano, “Efficacy of a Partially Hydrolyzed Formula, Containing Lactobacillus
Reuteri, for Infant Colic”, ClinicalTrials.gov, 2016
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!

Το βρέφος που δεν κοιμάται – βρεφικοί κολικοί - ΠΑΓΚΡΗΤΙΟpptx

  • 1.
    Βρέφος που δενκοιμάται – βρεφικοί κολικοί Μανόλης Σαμωνάκης Παιδίατρος 37ο Παγκρήτιο Παιδιατρικό Συνέδριο Ιεράπετρα 17-19 Οκτωβρίου 2025
  • 2.
    Φυσιολογικό κλάμα • Τοκλάμα είναι η πρώτη και από τις πιο ισχυρές μορφές επικοινωνίας για το νεογέννητο βρέφος • Τρόπος σύνδεσης του βρέφους με τον φροντιστή του • Εξελικτικά επιλεκτική συμπεριφορά που αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσης του βρέφους
  • 3.
    Φυσιολογικό κλάμα • Αύξησητης διάρκειας του κλάματος περίπου στις 2 εβδομάδες ζωής, μεγιστοποίηση στις 6 – 8 εβδομάδες, ύφεση και σταθεροποίηση γύρω στις 12 εβδομάδες • Ημερήσιο μοτίβο (απόγευμα προς βράδυ) • Μεταβλητότητα από μέρα σε μέρα για το ίδιο βρέφος • Σημαντική μεταβλητότητα μεταξύ των βρεφών • Κλάμα που δεν τροποποιείται από τον τρόπο φροντίδας
  • 4.
  • 5.
    Φυσιολογικό κλάμα • Μετάβασησε σκόπιμο κλάμα: μετά την ηλικία των τριών μηνών περίπου, το κλάμα του βρέφους από «εκφραστικό» γίνεται πιο «επικοινωνιακό» - διαφορετικό είδος κλάματος μεταφέρει συγκεκριμένα μηνύματα
  • 6.
    Νευροαναπτυξιακοί παράγοντες • Τοπρώιμο κλάμα δεν μεταβάλλεται από τον τρόπο φροντίδας και αντανακλά φυσιολογικές αλλαγές ωρίμανσης στη νευροσυμπεριφορική ανάπτυξη και αυτορρύθμιση. • Προσωρινή έλλειψη νευρολογικού ελέγχου της συμπεριφοράς συμβαίνει γύρω στην ηλικία των 2 μηνών κατά την οποία τα εγκεφαλικά συστήματα αναδιοργανώνονται και οι αντανακλαστικοί μηχανισμοί συμπεριφοράς αντικαθίστανται από τον έλεγχο του εγκεφαλικού φλοιού.
  • 7.
    Βρεφικοί κολικοί • Παροξυσμικόςχαρακτήρας κλάματος: αιφνίδια έναρξη χωρίς ξεκάθαρο εκλυτικό αίτιο – υγιές και με καλή σίτιση βρέφος • Ποιοτικές διαφορές: έντονο κλάμα, διαπεραστικό (υψηλότερη βασική συχνότητα), δυσφωνικό (αστάθεια συχνότητας), ευμετάβλητο σε τόνο (αστάθεια πλάτους) • Υπερτονία: κάμψη των ποδιών στην κοιλιά, κάμψη ή έκταση της ράχης, σφιγμένες γροθιές, έξαψη προσώπου, διογκωμένη και τεταμένη κοιλιά • Δυσκολία παρηγοριάς
  • 8.
    Βρεφικοί κολικοί • Υπερβολικάκαι ανεξήγητα επεισόδια που εκλαμβάνονται ως ένδειξη ασθένειας ή ανεπαρκούς φροντίδας • Πηγή δυσφορίας για το βρέφος • Πηγή άγχους για φροντιστές και παρόχους υγείας • Επηρεάζουν μακροπρόθεσμα τη σχέση των φροντιστών με το παιδί
  • 9.
    Μοτίβα ύπνου ανάηλικία 0-3 μηνών: Χρειάζονται περίπου 14-17 ώρες ύπνου την ημέρα, με πολύ ακανόνιστα μοτίβα λόγω σίτισης και αλλαγής πάνας. 4-11 μηνών: Αναπτύσσουν πιο κανονικά μοτίβα ύπνου, με περίπου 12-15 ώρες σύνολο, συμπεριλαμβανομένων των ύπνων τη μέρα
  • 10.
    Κύκλοι ύπνου 0-3μηνών Κύκλοι ύπνου νεογέννητου (0-3 μήνες) Διάρκεια: Περίπου 40–50 λεπτά. Διαχωρισμός REM/Non-REM: Σχεδόν 50/50. REM (Ενεργητικός) ύπνος: Χαρακτηρίζεται από κινήσεις των ματιών, μυοκλονίες, απότομες κινήσεις και θορυβώδη αναπνοή. Τα βρέφη μπορεί να ξυπνούν πιο εύκολα σε αυτό το στάδιο. Non-REM (Ήρεμος) ύπνος: Χαρακτηρίζεται από ηρεμία και βαθιά, τακτική αναπνοή. Τα βρέφη είναι λιγότερο πιθανό να ξυπνήσουν και είναι πιο εύκολο να μετακινηθούν χωρίς να ξυπνήσουν.
  • 11.
    Κύκλοι ύπνου >3μηνών Καθώς τα βρέφη μεγαλώνουν (3+ μήνες) Διάρκεια κύκλου: Σταδιακά επιμηκύνεται, πλησιάζοντας τα 60 λεπτά ή και περισσότερο. Διαχωρισμός REM/Non-REM: Η αναλογία του ύπνου REM μειώνεται, ενώ του μη-REM αυξάνεται. Τα μοτίβα ύπνου: Γίνονται πιο δομημένα, με περισσότερο χρόνο να αφιερώνεται σε βαθύτερα στάδια ύπνου μη-REM, κάτι που βοηθά στην σωματική αύξηση και την ψυχοκινητική ανάπτυξη.
  • 12.
    Κριτήρια Wessel (κανόναςτων τριών – 1954) • Οι βρεφικοί κολικοί ορίζονται ως παροξυσμοί κλάματος, ευερεθιστότητας ή ανησυχίας σε κατά τα άλλα υγιή και με καλή σίτιση βρέφη που διαρκούν: • Τουλάχιστον 3 ώρες τη μέρα • Τουλάχιστον 3 μέρες την εβδομάδα • Για τουλάχιστον 3 εβδομάδες
  • 13.
    Κριτήρια Wessel (κανόναςτων τριών – 1954) • Οι βρεφικοί κολικοί ορίζονται ως παροξυσμοί κλάματος, ευερεθιστότητας ή ανησυχίας σε κατά τα άλλα υγιή και με καλή σίτιση βρέφη που διαρκούν: • Τουλάχιστον 3 ώρες τη μέρα • Τουλάχιστον 3 μέρες την εβδομάδα • Για τουλάχιστον 3 εβδομάδες
  • 14.
    Κριτήρια Ρώμης IV(2016) • Βρέφος ηλικίας <5 μηνών όταν ξεκινούν και σταματούν τα συμπτώματα • Επαναλαμβανόμενες και παρατεταμένες περίοδοι βρεφικού κλάματος, ανησυχίας ή ευερεθιστότητας που εμφανίζονται χωρίς προφανή αιτία και δεν μπορούν να προληφθούν ή να αντιμετωπιστούν από τους φροντιστές • Δεν υπάρχουν ενδείξεις ανεπαρκούς πρόσληψης βάρους, πυρετού ή ασθένειας • Αναφορές φροντιστών για βρεφικό κλάμα ή ανησυχία για ≥3 ώρες την ημέρα, για ≥3 ημέρες, σε μια οποιαδήποτε εβδομάδα σε τηλεφωνική επικοινωνία ή σε συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο με τον κλινικό ιατρό • Η συνολική διάρκεια του κλάματος και της ανησυχίας στο 24ωρο επιβεβαιώνεται ότι είναι 3 ώρες ή περισσότερο όταν μετράται με τουλάχιστον ένα προοπτικά τηρούμενο 24ωρο ημερολόγιο συμπεριφοράς.
  • 15.
    Επιδημιολογία • Η συχνότηταεμφάνισης των κολικών ποικίλει γιατί βασίζεται σε υποκειμενικές αναφορές των φροντιστών, σε διαφορετικά κριτήρια. Τείνει να μειώνεται όταν τα κριτήρια γίνονται πιο αυστηρά (Rome IV, χρήση ημερολογίου) • Ευρύ φάσμα ανάλογα με την μελέτη: 8-40%. Η συχνότητα κολικών αναφέρεται 17-25% στις πρώτες 6 εβδομάδες ζωής, 11% στις 8-9 εβδομάδες, 0,6% στις 10-12 εβδομάδες (2017). • Φαίνεται ότι δεν υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές στη συχνότητα μεταξύ αγοριών και κοριτσιών, θηλαζόντων και βρεφών που τρέφονται με φόρμουλα, τελειόμηνων και πρόωρων, πρωτοτόκων και βρεφών που έχουν μεγαλύτερα αδέλφια, κοινωνικοοικονομική κατάσταση της οικογένειας.
  • 16.
    Παθοφυσιολογία • Κολικός (Illingworth,1954): πόνος εντερικής προέλευσης που παραπέμπει σε λειτουργική διαταραχή του γαστρεντερικού σωλήνα • Ωστόσο, η φύση των κολικών, η ποικιλομορφία τους σε κάθε βρέφος, η αυτόματη λύση τους παραπέμπουν σε πολυπαραγοντική αιτιολογία.
  • 17.
    Παθοφυσιολογία • Νευροαναπτυξιακοί παράγοντες (όπωςπαραπάνω) • Γαστρεντερικοί • Ψυχοκοινωνικοί • Βιολογικοί
  • 18.
    Γαστρεντερικοί παράγοντες • Δυσαπορρόφηση:αυξημένη παραγωγή αερίων μέσω βακτηριακής ζύμωσης • Δυσαπορρόφηση των υδατανθράκων στο λεπτό έντερο λόγω ανωριμότητας του γαστρεντερικού συστήματος • Δυσαπορρόφηση της λακτόζης από ανεπάρκεια λακτάσης • Διαταραχές στην κινητικότητα του εντέρου: • Αυξημένα επίπεδα μοτιλίνης, γκρελίνης και σεροτονίνης προκαλούν αυξημένη γαστρική κένωση και περισταλτικότητα
  • 19.
    Γαστρεντερικοί παράγοντες • Αισθητηριακέςδιαταραχές: • Τα αυξημένα επίπεδα σεροτονίνης ευθύνονται για διαταραχές στην αγωγιμότητα και την αίσθηση του πόνου.
  • 20.
    Γαστρεντερικοί παράγοντες • Εντερικήδυσβίωση • Αλλαγές στο μικροβίωμα (αλλοιώσεις στη μικροβιακή ποικιλομορφία, τη σταθερότητα και τα πρότυπα αποικισμού) μπορεί να επηρεάσουν την εντερική λειτουργία. • Η ανωριμότητα του Εντερικού Νευρικού Συστήματος μπορεί να μεταβάλει το εντερικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται τα βακτήρια και να επηρεάσει τη μικροβιακή σύνθεση συμβάλλοντας στους κολικούς.
  • 21.
    Γαστρεντερικοί παράγοντες • Εντερικήδυσβίωση • Aυξημένα επίπεδα δυνητικά παθογόνων Gram – βακτηρίων συσχετίστηκαν με εντερικό πόνο και υπερβολικό κλάμα. • Αυξημένη παραγωγή εντερικών αερίων ως προϊόντα ζύμωσης λακτόζης, υδατανθράκων, πρωτεϊνών από βακτήρια. • Φλεγμονή του εντέρου που υποδεικνύεται από αυξημένες συγκεντρώσεις καλσιπροτεκτίνης στα κόπρανα και προφλεγμονωδών κυτοκινών και χημειοκινών στον ορό.
  • 22.
    Γαστρεντερικοί παράγοντες • Εντερικήδυσβίωση • Από την άλλη, χαμηλές αποικίες Bifidobacterium και Lactobacillus ανιχνεύτηκαν στην εντερική μικροχλωρίδα βρεφών με κολικό. • Αυτοί οι μικροοργανισμοί φαίνεται να έχουν ευεργετικές επιδράσεις στην επιθηλιακή λειτουργία, τον βλεννογονικό φραγμό, την κινητικότητα του γαστρεντερικού σωλήνα και τη λειτουργία του εντερικού ανοσοποιητικού συστήματος. • Ασκούν ανταγωνιστική δραση στα βακτήρια που παράγουν αέρια και πυροδοτούν τη φλεγμονή (Escherichia, Klebsiella, Enterobacterium)
  • 23.
    Υποθετικοί μηχανισμοί πουοδηγούν σε βακτηριακή δυσβίωση
  • 24.
    Γαστρεντερικοί παράγοντες Αλλεργία στηνπρωτεΐνη αγελαδινού γάλακτος - An ESPGHAN Position Paper, 2024 • Σε βρέφη που παρουσιάζουν κλάμα και ευερεθιστότητα, δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για να συστηθεί μια χρονικά περιορισμένη δίαιτα αποκλεισμού CM για 2-4 εβδομάδες ακολουθούμενη από δοκιμασία τροφικής πρόκλησης. • Δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για να υποστηριχθεί η εμφάνιση βρεφικών κολικών ως μεμονωμένη εκδήλωση CMA. • Όταν εξετάζεται η θεραπεία για βρεφικούς κολικούς, που πληροί τα κριτήρια κλινικής έρευνας Ρώμης IV, και όπου υπάρχει υποψία CMA βάσει πρόσθετων συμπτωμάτων, μπορεί να δοκιμαστεί μια χρονικά περιορισμένη δίαιτα αποκλεισμού για 2-4 εβδομάδες, η οποία θα πρέπει να ακολουθείται από δοκιμασία τροφικής πρόκλησης.
  • 25.
    Γαστρεντερικοί παράγοντες Λανθασμένες τεχνικέςσίτισης: • Αργή σίτιση • Υπερσίτιση • Ανεπαρκές ρέψιμο • Κατάποση αέρα • Παρατηρούνται παρόμοια μοτίβα κλάματος σε βρέφη που θηλάζουν, που τρέφονται με φόρμουλα ή κάνουν μεικτή διατροφή.
  • 26.
    Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες • Ιδιοσυγκρασία:αναφέρεται στα έμφυτα χαρακτηριστικά του βρέφους και στην αλληλεπίδραση με τους φροντιστές με στόχο την «καλή προσαρμογή». • Υπερδιέγερση: το κλάμα στο τέλος της μέρας αντιπροσωπεύει μια εκτόνωση σε διάφορα ερεθίσματα από το περιβάλλον και βοηθά να διατηρηθεί η ομοιόσταση.
  • 27.
    Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες • Γονικέςμεταβλητές: το οικογενειακό άγχος, η επιλόχεια κατάθλιψη, τα καταθλιπτικά συμπτώματα των γονέων στην εγκυμοσύνη και η μετάδοση της έντασης από τη μητέρα στο βρέφος φαίνεται να είναι ισχυροί προγνωστικοί παράγοντες για τους βρεφικούς κολικούς.
  • 28.
    Βιολογικοί παράγοντες Νικοτίνη: • Τοκάπνισμα της μητέρας στην διάρκεια της εγκυμοσύνης ή τους πρώτους μήνες ζωής του βρέφους, καθώς και η θεραπεία υποκατάστασης νικοτίνης στην κύηση, σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο κολικών. • Πρώϊμη έκφραση ημικρανίας: • Οι βρεφικοί κολικοί μπορεί να είναι μια πρώιμη έκφραση ημικρανίας της παιδικής ηλικίας λόγω κοινών γενετικών και βιολογικών παραγόντων. • Μελέτες έχουν βρει ισχυρή συσχέτιση μεταξύ του ιστορικού ημικρανίας της μητέρας και των κολικών του βρέφους
  • 29.
    Αξιολόγηση • Ιστορικό • Διερεύνησημοτίβων σίτισης, διούρησης, κενώσεων, ύπνου • Ειδικές ερωτήσεις για το κλάμα • Κλινική εξέταση: • Αξιολόγηση της ιδιοσυγκρασίας του βρέφους • Παρατήρηση της αλληλεπίδρασης με τους φροντιστές • Καμπύλες αύξησης • RED FLAGS (5% των βρεφικών κολικών έχουν οργανικά αίτια) • Οι εργαστηριακές εξετάσεις και o απεικονιστικός έλεγχος δεν είναι απαραίτητα
  • 30.
    RED FLAGS • Ακραίοή οξύ (υψίσυχνο) κλάμα • Έλλειψη ημερήσιου ρυθμού • Συμπτώματα που επιμένουν μετά την ηλικία των 5 μηνών • Παρουσία συχνής αναγωγής, εμέτου, διάρροιας, απώλειας βάρους • Ανεπαρκής αύξηση • Παθολογική κλινική εξέταση • Οικογενειακό ιστορικό ημικρανίας • Οικογενειακό ιστορικό ατοπίας • Λήψη φαρμάκων από τη μητέρα • Πυρετός ή ασθένεια • Σοβαρό άγχος στους γονείς • Γονική κατάθλιψη
  • 31.
  • 32.
    Διαχείριση • Πρέπει ναείναι εξατομικευμένη και να βασίζεται στο ιστορικό, την κλινική εξέταση, τα χαρακτηριστικά της οικογένειας • Οι παρεμβάσεις στοχεύουν στην ύφεση των συμπτωμάτων, την ενίσχυση του δεσμού με τους φροντιστές, την πρόληψη των χρόνιων επιπτώσεων των κολικών • Βάση της διαχείρισης είναι ο καθησυχασμός και η εκπαίδευση των γονέων • Χρειάζεται υποστήριξη από τους παρόχους υγείας
  • 33.
    Παρεμβάσεις πρώτης γραμμής •Τεχνικές σίτισης: • Σωστή τοποθέτηση του βρέφους στο στήθος, καλή πρόσφυση στον μαστό, παρατεταμένη σίτιση από το ένα στήθος, μικρά και συχνά γεύματα • Σωστή τοποθέτηση του μπιμπερό, χρήση μπιμπερό για κολικούς, συχνό ρέψιμο
  • 34.
    Παρεμβάσεις πρώτης γραμμής •Τεχνικές ανακούφισης: • Τοποθέτηση σε μάρσιππο • Λίκνισμα • Βόλτα με αυτοκίνητο ή καρότσι • Χαλαρωτικό μπάνιο • Μασάζ (βελτιώνει τη σχέση φροντιστή – βρέφους και παρέχει αισθητηριακή διέγερση που προκαλεί καταπραϋντικά αποτελέσματα) • Σπαργάνωμα (με επίβλεψη) • Μουσική, «χτύποι καρδιάς», λευκός θόρυβος • Ήρεμο περιβάλλον (ελάττωση κυρίως των οπτικών ερεθισμάτων)
  • 35.
    Παρεμβάσεις δεύτερης γραμμής •Εφαρμόζονται όταν οι παρεμβάσεις πρώτης γραμμής αποτυγχάνουν. • Δεν συστήνονται ως ρουτίνα στην πρόληψη ή την αντιμετώπιση των κολικών.
  • 36.
    Διατροφικές παρεμβάσεις • Θηλάζονταβρέφη: • Δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε αλλεργιογόνα για τη μητέρα (αγελαδινό γάλα, αυγά, ξηρούς καρπούς, σιτάρι, σόγια, ψάρι) μπορεί να είναι ωφέλιμες σε θηλάζοντα με κολικούς που δεν απάντησαν στις παρεμβάσεις πρώτης γραμμής. • Μπορεί να ωφεληθούν ιδιαίτερα βρέφη με συμπτώματα αλλεργίας των οποίων οι μητέρες έχουν ιστορικό ατοπίας. • Συστήνονται, όμως όχι ως ρουτίνα – μπορεί να επιτείνουν το στρες στη μητέρα.
  • 37.
    Διατροφικές παρεμβάσεις • Βρέφηπου σιτίζονται με φόρμουλα: • Για τα βρέφη που τρέφονται με φόρμουλα και έχουν κολικούς, μπορεί να εξεταστεί η χρήση μιας χρονικά περιορισμένης (δύο εβδομάδων) εμπειρικής δοκιμής ενός (εκτενώς) υδρολυμένου γάλακτος. • Ωστόσο, αυτή η παρέμβαση αφορά σε μια υποομάδα βρεφών με κολικούς που συνήθως παρουσιάζουν κλινικά συμπτώματα: βλεννοαιματηρές κενώσεις, εμέτους, αναγωγές, έκζεμα. • Αν δεν υπάρξει απόκριση στην αλλαγή, συστήνεται επιστροφή στην αρχική φόρμουλα.
  • 38.
    Ο ρόλος τωνπροβιοτικών • Σε τυχαιοποιημένες μελέτες, η ημερήσια πρόσληψη L. reuteri DSM 17938 100.000.000 αποικιών για 28 μέρες, μείωσε τον χρόνο κλάματος κατά 50 min τη μέρα σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο. • Η χορήγηση L. reuteri 1 × 10⁸ CFU ημερησίως συστήνεται σε αποκλειστικά θηλάζοντα βρέφη.
  • 39.
    Ο ρόλος τωνπροβιοτικών • Δεν συστήνεται η χορήγηση μη L. reuteri προβιοτικών στην αντιμετώπιση των κολικών. • Δεν συστήνεται η χορήγηση προβιοτικών για πρόληψη των κολικών.
  • 40.
    Φαρμακευτικές παρεμβάσεις Σακχαρόζη, σουκρόζη •Η αναλγησία προκαλείται από την ενεργοποίηση της παραγωγής των ενδογενών οπιοειδών στον οργανισμό. • Στα βρέφη με κολικούς θεωρείται ότι το ενδογενές σύστημα οποιοειδών μεταβάλλεται, γι’ αυτό εμφανίζουν μειωμένη επίδραση στη σακχαρόζη. • Δεν συστήνονται.
  • 41.
    Φαρμακευτικές παρεμβάσεις Λακτάση • Κάποιεςτυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες διαπίστωσαν μείωση του κλάματος σε ένα υποσύνολο βρεφών με κολικούς που έλαβαν συμπλήρωμα λακτάσης, αλλά δεν επιβεβαιώθηκαν από άλλες μελέτες. • Σόγια • Η χρήση σκευασμάτων σόγιας καθώς μπορεί να προκαλέσει ευαισθητοποίηση στη σόγια και έχει υψηλή περιεκτικότητα σε ισοφλαβόνες με επιδράσεις παρόμοιες με την οιστραδιόλη. • Δεν συστήνονται.
  • 42.
    Φαρμακευτικές παρεμβάσεις Σιμεθικόνη • Μειώνειτην επιφανειακή τάση, προκαλεί τη συγχώνευση ή τη ρήξη των φυσαλίδων αέρα στο έντερο και κάνει ευκολότερη αποβολή του αέρα (εντερικά ή με ερυγές). • Δεν απορροφάται από τον οργανισμό. • Μπορεί να αλληλεπιδράσει με τη λεβοθυροξίνη σε βρέφη υπό αγωγή για συγγενή υποθυρεοειδισμό. • Δεν συστήνεται.
  • 43.
    Φυτικά σκευάσματα καιάλλες εναλλακτικές θεραπείες • Φυτικά σκευάσματα που περιέχουν μάραθο, χαμομήλι, γλυκόριζα, βερβένα, μελισσόχορτο κλπ έχουν αντισπασμωδική δράση. • Αν και ορισμένα σκευάσματα μπορεί να μειώσουν τον χρόνο κλάματος, είναι δύσκολο να δοσολογηθούν. • Υπάρχει κίνδυνος επιμόλυνσης των σκευασμάτων με βακτήρια ή τοξίνες. • Η παρατεταμένη χρήση μπορεί να μειώσει την πρόσληψη γάλακτος. • Ομοιοπαθητικά σκευάσματα όπως παραπάνω • Οστεοπαθητική, χειροπρακτική, ρεφλεξολογία, βελονισμός – υπάρχουν μεθοδολογικοί περιορισμοί. • Δεν συστήνονται.
  • 45.
    Βραχυπρόθεσμες συνέπειες • Μητρικήκατάθλιψη: • Οι κολικοί στην ηλικία των 2 μηνών αυξάνουν τον κίνδυνο μητρικής κατάθλιψης και τον τετραπλασιάζουν όταν οι κολικοί παρατείνονται στον 4ο μήνα • Πρόωρη διακοπή θηλασμού: • Αντίστροφη συσχέτιση μεταξύ βρεφικών κολικών και διάρκειας θηλασμού
  • 46.
    Βραχυπρόθεσμες συνέπειες • Δυσλειτουργίεςστην οικογένεια: • Δυσκολίες στην επικοινωνία, αίσθημα δυσαρέσκεια, έλλειψη ενσυναίσθησης και ευελιξίας κατά το 1ο έτος ζωής του βρέφους με κολικούς • Δεν παρατηρούνται επιπτώσεις στη λειτουργία της οικογένειας σε ηλικία 2-3 ετών • Σύνδρομο Ανατάραξης Μωρού (Shaken Baby Syndrome): • Σε μια μελέτη το 5,6% των γονέων ανέφερε ότι είχε τραντάξει, χτυπήσει ή χαστουκίσει το μωρό τους για να σταματήσει το κλάμα. • Ένας στους πέντε από αυτούς είχε επαναλάβει τις παραπάνω ενέργειες περισσότερες φορές. • Η συμπερίληψη εκπαιδευτικού υλικού για τη διαχείριση των κολικών σε μαθήματα γονικής μέριμνας πριν ή μετά τη γέννηση μειώνει τον κίνδυνο.
  • 47.
    Μακροπρόθεσμες συνέπειες • Οιμακροπρόθεσμες συνέπειες είναι συχνότερες όταν το κλάμα επιμένει μετά την ηλικία των 3 μηνών. • Συμπεριφορικές: • 3 ετών: εκρήξεις θυμού • 5-6 ετών: προβλήματα πειθαρχίας, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής - υπερκινητικότητα • 10 ετών: επιθετικότητα, αίσθημα υπεροχής, μαθησιακές δυσκολίες
  • 48.
    Μακροπρόθεσμες συνέπειες • Σωματικές •Λειτουργικές διαταραχές γαστρεντερικού (FGID) κατά την παιδική ηλικία και την εφηβεία • Υποτροπιάζοντα κοιλιακά άλγη στην ηλικία των 10 ετών • Ημικρανία χωρίς αύρα: παιδιά ηλικίας 6-18 ετών με ημικρανία είχαν εξαπλάσιο κίνδυνο ιστορικού βρεφικών κολικών. • Αλλεργίες: συσχέτιση μεταξύ βρεφικών κολικών και ατοπίας στην ηλικία των 2 ετών, υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης αλλεργικής ρινίτιδας, άσθματος, ατοπίας και τροφικής αλλεργίας σε παιδιά 10 ετών που είχαν κολικούς
  • 49.
    Μακροπρόθεσμες συνέπειες • Μοτίβαύπνου: • Τα παιδιά με ιστορικό κολικών εμφάνισαν σημαντικά περισσότερες διαταραχές ύπνου κατά την εφηβεία (ηλικίες 12,5– 16,5 ετών) συγκριτικά με τους συνομηλίκους τους που δεν είχαν κολικούς. • Ενώ τα προβλήματα ύπνου που σχετίζονται με τους κολικούς ήταν λιγότερο εμφανή κατά την πρώιμη και μέση παιδική ηλικία, φάνηκαν να επανεμφανίζονται κατά την εφηβεία, πιθανώς λόγω σημαντικών φυσιολογικών αλλαγών όπως οι μεταβολές του κιρκάδιου ρυθμού και η καθυστερημένη έκκριση μελατονίνης.
  • 50.
    Συμπεράσματα • Οι βρεφικοίκολικοί είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο με δυσάρεστο χαρακτήρα στη βρεφική ηλικία. • Η παθογένεσή τους παραμένει ασαφής και θεωρείται πολυπαραγοντική. • Οι γονείς θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με την καλοήθη και αυτοπεριοριζόμενη φύση των βρεφικών κολικών. • Ακρογωνιαίος λίθος στη διαχείριση των κολικών είναι ο καθησυχασμός και η εκπαίδευση των γονέων. • Καμιά από τις διατροφικές, φαρμακολογικές ή εναλλακτικές παρεμβάσεις δεν συνιστάται έντονα. • Οι συνέπειες στην οικογένεια και στο βρέφος είναι συχνότερες όταν οι κολικοί παρατείνονται μετά τον 3ο μήνα ζωής.
  • 51.
    Βασική βιβλιογραφία • RonaldG Barr, “The normal crying curve: what do we really know?”, Dev Med Child Neurol 1990 Apr • Judith Zeevenhooven et al, “Infant colic: mechanisms and management”, Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology volume 15, 2018 • Yvan Vandenplas et al, “An ESPGHAN Position Paper on the Diagnosis, Management, and Prevention of Cow’s Milk Allergy”, JPGN Vol 78, N 2, Feb 2024 • Jeremy D Johnson et al, “Infantile Colic: Recognition and Treatment”, Am Fam Physician, 2015;92(7) • Nicole Rheinheimer, Carolina de Weerth, “Infant colic and sleeping problems from early childhood through adolescence”, Sleep Medicine, Vol 126, Feb 2025 • Annamaria Staiano, “Efficacy of a Partially Hydrolyzed Formula, Containing Lactobacillus Reuteri, for Infant Colic”, ClinicalTrials.gov, 2016
  • 52.
    Σας ευχαριστώ γιατην προσοχή σας!