ΒΟΛΟΣ - ΕΦΥΚΕ 2015

1. ΘΩΜΑΣ Χ. ΠΑΠΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣΘΩΜΑΣ Χ. ΠΑΠΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ
ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ
ΕΦΥΚΕ ΒΟΛΟΣ 2015ΕΦΥΚΕ ΒΟΛΟΣ 2015

2. • Α΄ ΒΡΕΦΙΚΟΑ΄ ΒΡΕΦΙΚΟ:: Αποκλειστική διατροφή με γάλαΑποκλειστική διατροφή με γάλα
• ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟ:: Γάλα και στερεές τροφέςΓάλα και στερεές τροφές
• ΝΗΠΙΑΚΟΝΗΠΙΑΚΟ:: Προσαρμογή στη διατροφή των ενηλίκωνΠροσαρμογή στη διατροφή των ενηλίκων
• ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΟ- ΣΧΟΛΙΚΟΠΡΟΣΧΟΛΙΚΟ- ΣΧΟΛΙΚΟ:: Προσαρμογή στο σχολικό πρόγραμμαΠροσαρμογή στο σχολικό πρόγραμμα
• ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΕΦΗΒΟΥΔΙΑΤΡΟΦΗ ΕΦΗΒΟΥ:: Αυξημένες διατροφικές ανάγκες-ιδιαιτερότητεςΑυξημένες διατροφικές ανάγκες-ιδιαιτερότητες
• ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΕΝΗΛΙΚΑΔΙΑΤΡΟΦΗ ΕΝΗΛΙΚΑ
ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ:ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ:
• Ωρίμανση ΚΝΣΩρίμανση ΚΝΣ
• Διαβατότητα εντερικού βλεννογόνουΔιαβατότητα εντερικού βλεννογόνου
• Επάρκεια ενζύμων (λακτάση, παγκρεατικά)Επάρκεια ενζύμων (λακτάση, παγκρεατικά)
• Επάρκεια νεφρικής λειτουργίαςΕπάρκεια νεφρικής λειτουργίας
2

3. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον της διατροφής στην παιδική ηλικίαΤο μεγαλύτερο ενδιαφέρον της διατροφής στην παιδική ηλικία
εστιάζεται στην βρεφική περίοδο, αφού μέχρι το πρώτο έτος τοεστιάζεται στην βρεφική περίοδο, αφού μέχρι το πρώτο έτος το
βρέφος έχει φυσιολογικά εκτεθεί σχεδόν σε όλες τις τροφές.βρέφος έχει φυσιολογικά εκτεθεί σχεδόν σε όλες τις τροφές.
Η επίσημη ειδική επιστημονική επιτροπή για τον ευρωπαϊκόΗ επίσημη ειδική επιστημονική επιτροπή για τον ευρωπαϊκό
χώρο που δίνει κατευθυντήριες οδηγίες για τη διατροφή είναι ηχώρο που δίνει κατευθυντήριες οδηγίες για τη διατροφή είναι η
European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, andEuropean Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and
Nutrition (ESPGHAN).Nutrition (ESPGHAN).
3
Το ενδιαφέρον αυτό μεγαλώνει όσο αθροίζονται περισσότερεςΤο ενδιαφέρον αυτό μεγαλώνει όσο αθροίζονται περισσότερες
γνώσεις γύρω από τις νόσους φθοράς των ενηλίκων, π.χ.γνώσεις γύρω από τις νόσους φθοράς των ενηλίκων, π.χ.
παχυσαρκία, αθηρωμάτωση, που εξαρτώνται και από τηνπαχυσαρκία, αθηρωμάτωση, που εξαρτώνται και από την
ποιότητα της ενδομήτριας θρέψης του εμβρύου.ποιότητα της ενδομήτριας θρέψης του εμβρύου.

4. Κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου το βρέφος τριπλασιάζει τοΚατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου το βρέφος τριπλασιάζει το
βάρος γέννησης και το μήκος τουβάρος γέννησης και το μήκος του αυξάνεται κατά 25 εκ. περίπουαυξάνεται κατά 25 εκ. περίπου
Η αύξηση της περιμέτρου κεφαλής είναι 1 εκ ανά μήνα,Η αύξηση της περιμέτρου κεφαλής είναι 1 εκ ανά μήνα,
ενδεικτική της ραγδαίας αύξηση του όγκου του εγκεφάλουενδεικτική της ραγδαίας αύξηση του όγκου του εγκεφάλου
Για να επιτευχθεί η ραγδαία αυτή ανάπτυξη και να καλυφθούν οιΓια να επιτευχθεί η ραγδαία αυτή ανάπτυξη και να καλυφθούν οι
ανάγκες χρειάζεται τροφή με πλούσια θερμιδική και θρεπτική αξίαανάγκες χρειάζεται τροφή με πλούσια θερμιδική και θρεπτική αξία
4

5. Το ιδανικότερο ξεκίνημα της ζωής είναι ο αποκλειστικόςΤο ιδανικότερο ξεκίνημα της ζωής είναι ο αποκλειστικός
μητρικός θηλασμός για τα βρέφη τους πρώτους 6 μήνες της ζωήςμητρικός θηλασμός για τα βρέφη τους πρώτους 6 μήνες της ζωής
και στη συνέχεια βρεφικός θηλασμός μαζί με το νερό και τιςκαι στη συνέχεια βρεφικός θηλασμός μαζί με το νερό και τις
τροφές και κατά το 2τροφές και κατά το 2οο
χρόνο ζωήςχρόνο ζωής
((5454ηη
Σύνοδος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, 2001Σύνοδος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, 2001))
Ο μητρικός θηλασμός είναι θέμα επιβίωσης σε πολλές χώρεςΟ μητρικός θηλασμός είναι θέμα επιβίωσης σε πολλές χώρες
του αναπτυσσόμενου κόσμου και υπεύθυνη στάση ζωής στοντου αναπτυσσόμενου κόσμου και υπεύθυνη στάση ζωής στον
υπόλοιπο κόσμουπόλοιπο κόσμο
Ο ρόλος των συστημάτων υγείας στην υποστήριξη και στηνΟ ρόλος των συστημάτων υγείας στην υποστήριξη και στην
ενθάρρυνση του μητρικού θηλασμού κατά τους πρώτους μήνεςενθάρρυνση του μητρικού θηλασμού κατά τους πρώτους μήνες
ζωής είναι σημαντικόςζωής είναι σημαντικός
5

6. 6
• Η ανάπτυξη και αύξηση του βρέφουςΗ ανάπτυξη και αύξηση του βρέφους
• Η ανάπτυξη της ικανότητας σίτισηςΗ ανάπτυξη της ικανότητας σίτισης
• Η εδραίωση της υγιεινής διατροφήςΗ εδραίωση της υγιεινής διατροφής
• Η αναγνώριση ειδικών διαιτητικών αναγκώνΗ αναγνώριση ειδικών διαιτητικών αναγκών

7. ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ::
Πλήρης κάλυψη σε θρεπτικά συστατικά εκτόςΠλήρης κάλυψη σε θρεπτικά συστατικά εκτός Fe,Fe, και βιταμίνηςκαι βιταμίνης DD
• Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συνιστάΗ Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συνιστά:: βιταμίνη Dβιταμίνη D
400IU/ημερησίως400IU/ημερησίως
• Αποκλειστικά θηλάζοντα βρέφηΑποκλειστικά θηλάζοντα βρέφη:: αυξημένη πιθανότητααυξημένη πιθανότητα
αναιμίας, χρειάζονται συμπλήρωμα σιδήρου μετά τον 4ο μήνααναιμίας, χρειάζονται συμπλήρωμα σιδήρου μετά τον 4ο μήνα
μέχρι την έναρξη των στερεών τροφώνμέχρι την έναρξη των στερεών τροφών
7

8. • Το αντανακλαστικό ώθησης της γλώσσας (4-5 μήνες)Το αντανακλαστικό ώθησης της γλώσσας (4-5 μήνες)
• ΤοΤο γαστροοισοφαγικό αντανακλαστικό (6 μήνες)γαστροοισοφαγικό αντανακλαστικό (6 μήνες)
• Στήριξη κεφαλής (Στήριξη κεφαλής (3-3-44οςος
μήνας)μήνας)
• Στήριξη κορμού (5-6Στήριξη κορμού (5-6οςος
μήνας)μήνας)
• Παγκρεατική αμυλάσης και γαστρική πεψίνη (9Παγκρεατική αμυλάσης και γαστρική πεψίνη (9οςος
μήνας)μήνας)
8
Το βρέφος θεωρείται έτοιμο για την αποδοχή στερεάςΤο βρέφος θεωρείται έτοιμο για την αποδοχή στερεάς
τροφής όταν:τροφής όταν:
• Μπορεί να κάθεται μόνο του και να ελέγχει τις κινήσειςΜπορεί να κάθεται μόνο του και να ελέγχει τις κινήσεις
του κεφαλιού τουτου κεφαλιού του
• Το σωματικό του βάρος έχει διπλασιαστείΤο σωματικό του βάρος έχει διπλασιαστεί
• Είναι περίπου 6 μηνώνΕίναι περίπου 6 μηνών

9. • Καλύπτονται οι ανάγκες του βρέφους σε ενέργεια και θρεπτικάΚαλύπτονται οι ανάγκες του βρέφους σε ενέργεια και θρεπτικά
συστατικά • Η εισαγωγή τροφών διαφορετικής γεύσης και υφήςσυστατικά • Η εισαγωγή τροφών διαφορετικής γεύσης και υφής
προάγει τη δεξιότητα της μάσησης • Η μάσηση βελτιώνει τοπροάγει τη δεξιότητα της μάσησης • Η μάσηση βελτιώνει το
συντονισμό στόματος και γλώσσας που είναι σημαντικός για τηνσυντονισμό στόματος και γλώσσας που είναι σημαντικός για την
ανάπτυξη της ομιλίας • Η αποτυχία της εισαγωγής τροφώνανάπτυξη της ομιλίας • Η αποτυχία της εισαγωγής τροφών
διαφορετικής γεύσης και υφής μπορεί να έχει ως αποτέλεσμαδιαφορετικής γεύσης και υφής μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα
την άρνηση του βρέφους να καταναλώσει αυτές τις τροφές στοτην άρνηση του βρέφους να καταναλώσει αυτές τις τροφές στο
μέλλονμέλλον
9

10. • Το βρέφος μαθαίνει να δέχεται την τροφή με το κουτάλιΤο βρέφος μαθαίνει να δέχεται την τροφή με το κουτάλι
• Αρχικά η ποσότητα της τροφής που δίνεται στα βρέφη είναι πολύ μικρή (1-2Αρχικά η ποσότητα της τροφής που δίνεται στα βρέφη είναι πολύ μικρή (1-2
κουταλάκια του γλυκού) και αυξάνεται σταδιακάκουταλάκια του γλυκού) και αυξάνεται σταδιακά
• Τα πρώτα τρόφιμα έχουν μαλακή υφή και απαλή γεύση και οσμή (κρέμα ριζάλευρο,Τα πρώτα τρόφιμα έχουν μαλακή υφή και απαλή γεύση και οσμή (κρέμα ριζάλευρο,
βανίλια)βανίλια)
• Θεωρείται σκόπιμο τα νέα τρόφιμα να προστίθενται με χρονική απόσταση μιαςΘεωρείται σκόπιμο τα νέα τρόφιμα να προστίθενται με χρονική απόσταση μιας
εβδομάδας μεταξύ τουςεβδομάδας μεταξύ τους
• Σταδιακά αντικαθιστώνται τα τρία από τα πέντε γεύματα (γάλα) με ημιστερεέςΣταδιακά αντικαθιστώνται τα τρία από τα πέντε γεύματα (γάλα) με ημιστερεές
τροφέςτροφές
• Στις αρχές του 6ου μήνα αντικαθίσταται το δεκατιανό γάλα με πολτοποιημέναΣτις αρχές του 6ου μήνα αντικαθίσταται το δεκατιανό γάλα με πολτοποιημένα
φρούτα εποχής (ένα την φορά)φρούτα εποχής (ένα την φορά)
• Μετά από 2 εβδομάδες αντικαθίσταται το απογευματινό γάλα με κρέμεςΜετά από 2 εβδομάδες αντικαθίσταται το απογευματινό γάλα με κρέμες
δημητριακών που αναμιγνύονται με νερό (γαλακτούχο ρυζάλευρο ή άλλα άλευρα πουδημητριακών που αναμιγνύονται με νερό (γαλακτούχο ρυζάλευρο ή άλλα άλευρα που
δεν περιέχουν γλουτένη)δεν περιέχουν γλουτένη)
• Μετά από άλλες δύο εβδομάδες (αρχές 7ου μήνα) αντικαθίσταται το μεσημεριανόΜετά από άλλες δύο εβδομάδες (αρχές 7ου μήνα) αντικαθίσταται το μεσημεριανό
γάλα με βρασμένες και αλεσμένες τροφές: αρχικά λαχανικά, αργότερα μοσχάρι καιγάλα με βρασμένες και αλεσμένες τροφές: αρχικά λαχανικά, αργότερα μοσχάρι και
κοτόπουλοκοτόπουλο
• Στον 8ο μήνα στο δεκατιανό μπορεί να προστεθεί το αυγό (μόνο ο κρόκος), ενώ στοΣτον 8ο μήνα στο δεκατιανό μπορεί να προστεθεί το αυγό (μόνο ο κρόκος), ενώ στο
απογευματινό η κρέμα μπορεί να αντικατασταθεί με γιαούρτιαπογευματινό η κρέμα μπορεί να αντικατασταθεί με γιαούρτι
• Στον 10ο μήνα μπορεί να δοθεί και το ασπράδι του αυγού, ψάρι μετά τον 12Στον 10ο μήνα μπορεί να δοθεί και το ασπράδι του αυγού, ψάρι μετά τον 12οο
μήναμήνα
10

11. ΤηνΤην δεκαετία του ‘60-’70δεκαετία του ‘60-’70 οι γενιές των παιδιών μεγάλωσαν λαμβάνοντας στερεέςοι γενιές των παιδιών μεγάλωσαν λαμβάνοντας στερεές
τροφές από τον 1τροφές από τον 1οο
μήνα ζωής, ενώ από το 3μήνα ζωής, ενώ από το 3οο
τρέφονταν με όλες τις τροφές (αυγό,τρέφονταν με όλες τις τροφές (αυγό,
ψάρι)ψάρι)
ΤηνΤην δεκαετία του ’80δεκαετία του ’80 αναθεωρήθηκε αυτή η προσέγγιση με το σκεπτικό ότι τοαναθεωρήθηκε αυτή η προσέγγιση με το σκεπτικό ότι το
γαστρεντερικό σύστημα και οι νεφροί των βρεφών είναι ανώριμοι, ενώ ήτανγαστρεντερικό σύστημα και οι νεφροί των βρεφών είναι ανώριμοι, ενώ ήταν
πιθανή και η εμφάνιση αλλεργιών, έτσι αποφασίσθηκε το 1πιθανή και η εμφάνιση αλλεργιών, έτσι αποφασίσθηκε το 1οο
εξάμηνο να χορηγείταιεξάμηνο να χορηγείται
μόνο γάλαμόνο γάλα
ΤηνΤην δεκαετία του 2000δεκαετία του 2000 οι αλλεργιολόγοι υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχειοι αλλεργιολόγοι υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει
κίνδυνος αλλεργιών αν χορηγηθούν οι στερεές τροφές από τον 4κίνδυνος αλλεργιών αν χορηγηθούν οι στερεές τροφές από τον 4οο
μήνα ζωήςμήνα ζωής
11

12. 12
Από αναδρομικές-συγχρονικές μελέτες παρατήρησηςΑπό αναδρομικές-συγχρονικές μελέτες παρατήρησης για την πρώιμη (4-για την πρώιμη (4-
6μηνών) ή την όψιμη (26μηνών) ή την όψιμη (2οο
έτος) εισαγωγή των στερεών τροφών στην διατροφήέτος) εισαγωγή των στερεών τροφών στην διατροφή
του βρέφουςτου βρέφους::
1.1.Δεν υπάρχουν πειστικές αποδείξεις ότι η ενωρίς χορήγηση αλλεργιογόνωνΔεν υπάρχουν πειστικές αποδείξεις ότι η ενωρίς χορήγηση αλλεργιογόνων
τροφών (αυγό, ψάρι) προκαλεί αλλεργικές αντιδράσεις στα βρέφη μετροφών (αυγό, ψάρι) προκαλεί αλλεργικές αντιδράσεις στα βρέφη με
αλλεργική προδιάθεση (γονιός ίδιου φύλου με αλλεργία, 2αλλεργική προδιάθεση (γονιός ίδιου φύλου με αλλεργία, 2οο
επεισόδιοεπεισόδιο
αλλεργίας) ή στα φυσιολογικάαλλεργίας) ή στα φυσιολογικά
2.2.HH καθυστερημένη έναρξη αυτών αυξάνει τον κίνδυνο αλλεργικώνκαθυστερημένη έναρξη αυτών αυξάνει τον κίνδυνο αλλεργικών
αντιδράσεωναντιδράσεων ((ατοπικό έκζεμα, αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα καιατοπικό έκζεμα, αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα και IgEIgE
ευαισθητοποίηση)ευαισθητοποίηση)
Οι αναδρομικές και συγχρονικές μελέτες δεν είναι κατάλληλεςΟι αναδρομικές και συγχρονικές μελέτες δεν είναι κατάλληλες
μεθοδολογικά για τον έλεγχο αιτίου-αιτιατού για την εκδήλωση αλλεργίαςμεθοδολογικά για τον έλεγχο αιτίου-αιτιατού για την εκδήλωση αλλεργίας
Η τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες αποτελούνΗ τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες αποτελούν ‘‘gold standard’gold standard’ αλλά ηαλλά η
τυχαιοποίηση στο μητρικό θηλασμό είναι ανήθικη (σε εξέλιξη 2014-18)τυχαιοποίηση στο μητρικό θηλασμό είναι ανήθικη (σε εξέλιξη 2014-18)

13. 13
Το 2008 η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρική εξέδωσε οδηγίες πουΤο 2008 η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρική εξέδωσε οδηγίες που
συνεχίζουν να συνιστώνται μέχρι σήμερασυνεχίζουν να συνιστώνται μέχρι σήμερα::
• Υπάρχει ελλιπής τεκμηρίωση ότι οι διαιτητικοί περιορισμοί τηςΥπάρχει ελλιπής τεκμηρίωση ότι οι διαιτητικοί περιορισμοί της
μητέρας κατά την εγκυμοσύνη παίζουν ρόλο στην πρόληψη τηςμητέρας κατά την εγκυμοσύνη παίζουν ρόλο στην πρόληψη της
ατοπικής νόσου σε βρέφηατοπικής νόσου σε βρέφη
• Η αποφυγή του αντιγόνου κατά τη διάρκεια της γαλουχίας δενΗ αποφυγή του αντιγόνου κατά τη διάρκεια της γαλουχίας δεν
εμποδίζει την ατοπική νόσο, με πιθανή εξαίρεση της ατοπικό έκζεμαεμποδίζει την ατοπική νόσο, με πιθανή εξαίρεση της ατοπικό έκζεμα
• Απαιτούνται περισσότερα δεδομένα μελετώνΑπαιτούνται περισσότερα δεδομένα μελετών

14. 14
1.1. Στα βρέφη με ιστορικό ατοπίας υπάρχουν ενδείξεις ότι ο αποκλειστικόςΣτα βρέφη με ιστορικό ατοπίας υπάρχουν ενδείξεις ότι ο αποκλειστικός
μητρικός θηλασμός για τουλάχιστον 4 μήνες σε σχέση με την σίτιση μεμητρικός θηλασμός για τουλάχιστον 4 μήνες σε σχέση με την σίτιση με
αγελαδινό γάλα μειώνει τον συνολικό κίνδυνο εμφάνισης ατοπικήςαγελαδινό γάλα μειώνει τον συνολικό κίνδυνο εμφάνισης ατοπικής
δερματίτιδας και συμπτωμάτων αλλεργίας στο ΑΓΑ κατά τα 2 πρώτα έτηδερματίτιδας και συμπτωμάτων αλλεργίας στο ΑΓΑ κατά τα 2 πρώτα έτη
ζωήςζωής
2.2. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός προστατεύειΥπάρχουν ενδείξεις ότι ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός προστατεύει
από την εκδήλωση συριγμού κατά την νηπιακή-προσχολική ηλικίααπό την εκδήλωση συριγμού κατά την νηπιακή-προσχολική ηλικία

15. • Η αλλεργία στο αγελαδινό γάλα είναι μία αντιδραση τουΗ αλλεργία στο αγελαδινό γάλα είναι μία αντιδραση του
ανοσοποιητικού συστήματος απέναντι στην β-λακτοσφαιρίνη του ΑΓΑ καιανοσοποιητικού συστήματος απέναντι στην β-λακτοσφαιρίνη του ΑΓΑ και
σπανιότερα στην καζεΐνη και παρουσιάζεται με άμεσεςσπανιότερα στην καζεΐνη και παρουσιάζεται με άμεσες (IgE)(IgE) η όψιμεςη όψιμες (non-(non-
IgE)IgE) κλινικές αντιδράσεις υπερευαισθησίαςκλινικές αντιδράσεις υπερευαισθησίας
• Στα βρέφη με αλλεργία στο γάλα αγελάδας χορηγούμε ειδικάΣτα βρέφη με αλλεργία στο γάλα αγελάδας χορηγούμε ειδικά
«υποαλλεργικά γάλατα» δηλαδή σκευάσματα γάλατος με υδρολυμένη-«υποαλλεργικά γάλατα» δηλαδή σκευάσματα γάλατος με υδρολυμένη-
τροποποιημένη πρωτεΐνη μέχρι τα 2 έτητροποποιημένη πρωτεΐνη μέχρι τα 2 έτη (6-12(6-12 μήνες από το επεισόδιο)μήνες από το επεισόδιο)
• Αλλεργία στο αγελαδινό γάλα μπορεί να παρατηρηθεί και σε θηλάζονταΑλλεργία στο αγελαδινό γάλα μπορεί να παρατηρηθεί και σε θηλάζοντα
βρέφη. Η ευαισθητοποίηση του βρέφους γίνεται μέσω των γαλακτοκομικώνβρέφη. Η ευαισθητοποίηση του βρέφους γίνεται μέσω των γαλακτοκομικών
που καταναλώνει η μητέρα. Στις περιπτώσεις αυτές συνεχίζουμε τον μητρικόπου καταναλώνει η μητέρα. Στις περιπτώσεις αυτές συνεχίζουμε τον μητρικό
θηλασμό αλλά αποκλείουμε τα γαλακτοκομικά από τη διατροφή τηςθηλασμό αλλά αποκλείουμε τα γαλακτοκομικά από τη διατροφή της
μητέραςμητέρας, όταν οι αντιδράσεις είναι άμεσουόταν οι αντιδράσεις είναι άμεσου IgEIgE τύπουτύπου
• Η αλλεργία στο αγελαδινό γάλα συχνά υποχωρεί στην πλειοψηφία τωνΗ αλλεργία στο αγελαδινό γάλα συχνά υποχωρεί στην πλειοψηφία των
περιπτώσεων πριν τον δεύτερο χρόνο και σχεδόν πάντα πριν τον 6ο χρόνο.περιπτώσεων πριν τον δεύτερο χρόνο και σχεδόν πάντα πριν τον 6ο χρόνο.
• Δεν χορηγούμε γάλατα άλλων θηλαστικών (κατσίκα, πρόβατο), διότιΔεν χορηγούμε γάλατα άλλων θηλαστικών (κατσίκα, πρόβατο), διότι
έχουν το ίδιο περίπου προφίλ πρωτεϊνών, είναι πτωχά σε σίδηρο καιέχουν το ίδιο περίπου προφίλ πρωτεϊνών, είναι πτωχά σε σίδηρο και
ιχνοστοιχεία, ενώ το γάλα σόγιας κάνει διασταυρούμενη αλλεργία με τοιχνοστοιχεία, ενώ το γάλα σόγιας κάνει διασταυρούμενη αλλεργία με το
ΑΓΑ, και περιέχει φυτοοιστρογόνα με άγνωστη ακόμη δράση στονΑΓΑ, και περιέχει φυτοοιστρογόνα με άγνωστη ακόμη δράση στον
οργανισμόοργανισμό
15

16. • Αλλεργία στο αυγό: συχνότητα 2%Αλλεργία στο αυγό: συχνότητα 2%
• Συχνότερη στη βρεφική ηλικία (6-24 μηνών)Συχνότερη στη βρεφική ηλικία (6-24 μηνών)
• Ωοβλεννοειδές, ωολευκωματίνη υπεύθυνες για την αλλεργίαΩοβλεννοειδές, ωολευκωματίνη υπεύθυνες για την αλλεργία
• Τυπική κλινική εκδήλωση: κνίδωση και/ή αγγειοοίδημα,Τυπική κλινική εκδήλωση: κνίδωση και/ή αγγειοοίδημα,
έμετοι/συρίττουσα αναπνοή με ταχεία έναρξηέμετοι/συρίττουσα αναπνοή με ταχεία έναρξη
• Ο τίτλος των ειδικών IgE στον ορό δεν προβλέπει τη σοβαρότητα τηςΟ τίτλος των ειδικών IgE στον ορό δεν προβλέπει τη σοβαρότητα της
αντίδρασηςαντίδρασης
• Ο αποκλεισμός του αυγού από τη δίαιτα αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθοΟ αποκλεισμός του αυγού από τη δίαιτα αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο
της αντιμετώπισης της αλλεργίας στο αυγότης αντιμετώπισης της αλλεργίας στο αυγό
• Η ήπια αλλεργία στο αυγό συνήθως υποχωρεί, με αποτέλεσμα τα παιδιάΗ ήπια αλλεργία στο αυγό συνήθως υποχωρεί, με αποτέλεσμα τα παιδιά
τα παιδιά να ανέχονται το καλά ψημένο αυγό (τα παιδιά να ανέχονται το καλά ψημένο αυγό (Gal d 2 ovalbuminGal d 2 ovalbumin), ενώ η), ενώ η
σοβαρή αλλεργίασοβαρή αλλεργία ((Gal d 1 ovomucoidGal d 1 ovomucoid) έχει την τάση να είναι επίμονη και γι’) έχει την τάση να είναι επίμονη και γι’
αυτό η αποφυγή και η επαναχορήγησή του πρέπει να κατευθύνονται απόαυτό η αποφυγή και η επαναχορήγησή του πρέπει να κατευθύνονται από
ειδικό (πρόκληση) μετά από τουλάχιστον 6 μήνεςειδικό (πρόκληση) μετά από τουλάχιστον 6 μήνες
• Νεότερες οδηγίες προτείνουν την έναρξη του αυγού (αρχικά κρόκου) απόΝεότερες οδηγίες προτείνουν την έναρξη του αυγού (αρχικά κρόκου) από
τους έξι μήνες και μετά από ένα μήνα και του ασπραδιού (ανοσολογικήτους έξι μήνες και μετά από ένα μήνα και του ασπραδιού (ανοσολογική
ανοχή)ανοχή)
16

17. • Τα περισσότερα από τα αλλεργιογόνα των ψαριών δεν έχουν μελετηθείΤα περισσότερα από τα αλλεργιογόνα των ψαριών δεν έχουν μελετηθεί
με μόνη εξαίρεση το αλλεργιογόνο Μ του μπακαλιάρου (35% των ψαριών)με μόνη εξαίρεση το αλλεργιογόνο Μ του μπακαλιάρου (35% των ψαριών)
• Οι μύες των ψαριών περιέχουν πρωτεϊνες του συνδετικού ιστού,Οι μύες των ψαριών περιέχουν πρωτεϊνες του συνδετικού ιστού,
ακτινομυοσίνη και σαρκοπλασματικές πρωτεϊνεςακτινομυοσίνη και σαρκοπλασματικές πρωτεϊνες
• Η αλλεργία στο ψάρι εμφανίζεται σε λιγότερο από 0,5% του πληθυσμούΗ αλλεργία στο ψάρι εμφανίζεται σε λιγότερο από 0,5% του πληθυσμού
• Επιμένει για πολλά χρόνια, με κάθε επεισόδιο αναφυλαξίας εντονότεροΕπιμένει για πολλά χρόνια, με κάθε επεισόδιο αναφυλαξίας εντονότερο
από το προηγούμενοαπό το προηγούμενο
• Τα ψημένα ψάρια είναι περισσότερο πιθανό να προκαλέσουν αλλεργίαΤα ψημένα ψάρια είναι περισσότερο πιθανό να προκαλέσουν αλλεργία
απ’ ότι τα ωμά (έκθεση αντιγόνου)απ’ ότι τα ωμά (έκθεση αντιγόνου)
• Αν δεν υπάρχει αλλεργικό ιστορικό, μπορεί να αρχίσει η χορήγησηΑν δεν υπάρχει αλλεργικό ιστορικό, μπορεί να αρχίσει η χορήγηση
ψαριού από την ηλικία των 8 – 10 μηνώνψαριού από την ηλικία των 8 – 10 μηνών
17

18. • Το αποβουτυρωμένο γάλα δεν πρέπει να χορηγείται στα παιδιά στη διάρκειαΤο αποβουτυρωμένο γάλα δεν πρέπει να χορηγείται στα παιδιά στη διάρκεια
των 2 πρώτων χρόνων της ζωήςτων 2 πρώτων χρόνων της ζωής
• Δεν παρέχει καθόλου τα απαραίτητα λιπαρά οξέα και έχει χαμηλή ενέργεια.Δεν παρέχει καθόλου τα απαραίτητα λιπαρά οξέα και έχει χαμηλή ενέργεια.
• Το παστεριωμένο κατσικίσιο γάλα δεν είναι κατάλληλο για να δοθεί σταΤο παστεριωμένο κατσικίσιο γάλα δεν είναι κατάλληλο για να δοθεί στα
παιδιά πριν την ηλικία των 9 με 12 μηνών. Επειδή υπάρχει διασταυρούμενηπαιδιά πριν την ηλικία των 9 με 12 μηνών. Επειδή υπάρχει διασταυρούμενη
αντίδραση, τα παιδιά που είναι αλλεργικά στο αγελαδινό γάλα είναι πιθανόν νααντίδραση, τα παιδιά που είναι αλλεργικά στο αγελαδινό γάλα είναι πιθανόν να
έχουν αλλεργία και στο κατσικίσιο γάλαέχουν αλλεργία και στο κατσικίσιο γάλα
• Μετά την ηλικία των 9 μηνών το πλήρες κατσικίσιο γάλα μπορεί ναΜετά την ηλικία των 9 μηνών το πλήρες κατσικίσιο γάλα μπορεί να
χρησιμοποιείται σαν υποκατάστατο του αγελαδινού γάλατοςχρησιμοποιείται σαν υποκατάστατο του αγελαδινού γάλατος
18

19. • Θα ήταν προτιμότερο να μην χορηγούνται χυμοί φρούτωνΘα ήταν προτιμότερο να μην χορηγούνται χυμοί φρούτων
στα βρέφη. Αν και περιέχουν χρήσιμες βιταμίνες, περιέχουνστα βρέφη. Αν και περιέχουν χρήσιμες βιταμίνες, περιέχουν
ωστόσο και περιττή ζάχαρη και θερμίδεςωστόσο και περιττή ζάχαρη και θερμίδες
• Είναι προτιμότερο το νερό αντί των χυμώνΕίναι προτιμότερο το νερό αντί των χυμών
• Μπορεί να προκαλέσουν οσμωτική διάρροιαΜπορεί να προκαλέσουν οσμωτική διάρροια
• Σε περιπτώσεις δυσκοιλιότητας θα πρέπει να χορηγείταιΣε περιπτώσεις δυσκοιλιότητας θα πρέπει να χορηγείται
χυμός δαμάσκηνο, αχλάδι ή πορτοκάλιχυμός δαμάσκηνο, αχλάδι ή πορτοκάλι
• Απαγορεύονται τα υπερθερμιδικά ροφήματα (ενεργειακά)Απαγορεύονται τα υπερθερμιδικά ροφήματα (ενεργειακά)
-αναψυκτικά ηλεκτρολυτών που περιέχουν υψηλό φορτίο-αναψυκτικά ηλεκτρολυτών που περιέχουν υψηλό φορτίο
ιχνοστοιχείων και ταυρίνη (διεγερτικό)ιχνοστοιχείων και ταυρίνη (διεγερτικό)
19

20. •• Το γάλα αγελάδας πριν τον χρόνο γιατί δεν καλύπτει τις θρεπτικές ανάγκες τουΤο γάλα αγελάδας πριν τον χρόνο γιατί δεν καλύπτει τις θρεπτικές ανάγκες του
μωρού – δεν είναι καλή πηγή σιδήρου και μπορεί να οδηγήσει σε σιδηροπενικήμωρού – δεν είναι καλή πηγή σιδήρου και μπορεί να οδηγήσει σε σιδηροπενική
αναιμίααναιμία
• Ελαφρά βρασμένα αυγά (μελάτα), λόγω πιθανής μόλυνσης από Salmonella. ΤαΕλαφρά βρασμένα αυγά (μελάτα), λόγω πιθανής μόλυνσης από Salmonella. Τα
αυγά πρέπει να βράζονται γιααυγά πρέπει να βράζονται για 5-65-6 λεπτάλεπτά.. Όχι αυγό ημέρας, όχι αυγό καθαρισμένο μεΌχι αυγό ημέρας, όχι αυγό καθαρισμένο με
ξύδιξύδι
• Μέλι – σιρόπι καλαμποκιού, τυρίΜέλι – σιρόπι καλαμποκιού, τυρί mascarpone:mascarpone: κλωστηρίδιο της αλλαντίασηςκλωστηρίδιο της αλλαντίασης
•• Ολόκληροι ή σπασμένοι ξηροί καρποί λόγω κίνδυνου πνιγμονήςΟλόκληροι ή σπασμένοι ξηροί καρποί λόγω κίνδυνου πνιγμονής.. Ειδικά η ψύχαΕιδικά η ψύχα
καρυδιου και οι αλατισμενοι καρποί διογκώνονται με τις εκκρίσεις των βρόγχων.καρυδιου και οι αλατισμενοι καρποί διογκώνονται με τις εκκρίσεις των βρόγχων.
Κίνδυνος αλλεργίας ειδικά στο φυστίκιΚίνδυνος αλλεργίας ειδικά στο φυστίκι cassiuscassius
•• Σταφύλια, σταφίδες, κομμάτια λουκάνικου και ωμού καρότου λόγω κινδύνουΣταφύλια, σταφίδες, κομμάτια λουκάνικου και ωμού καρότου λόγω κινδύνου
πνιγμονήςπνιγμονής
•• Καυτερά και πικάντικα τρόφιμαΚαυτερά και πικάντικα τρόφιμα
• Το λεμόνι μπορεί να προκαλέσει επώδυνο παράτριμμαΤο λεμόνι μπορεί να προκαλέσει επώδυνο παράτριμμα
•• Πατέ και μαλακά τυριά, λόγω, έστω και χαμηλού, κινδύνου μόλυνσης από ListeriaΠατέ και μαλακά τυριά, λόγω, έστω και χαμηλού, κινδύνου μόλυνσης από Listeria
monocytogenesmonocytogenes
•• Kαλό είναι να μην προστίθεται στο φαγητό ζάχαρη και αλάτιKαλό είναι να μην προστίθεται στο φαγητό ζάχαρη και αλάτι
• «Σύνθετες» τροφές δεν πρέπει να δίνονται πριν επιτευχθεί ανοχή σε κάθε«Σύνθετες» τροφές δεν πρέπει να δίνονται πριν επιτευχθεί ανοχή σε κάθε
συστατικόσυστατικό
20

21. • Η κοιλιοκάκη είναι μία χρόνια πάθηση του εντέρου που εμφανίζεταιΗ κοιλιοκάκη είναι μία χρόνια πάθηση του εντέρου που εμφανίζεται
σε άτομα με γενετική προδιάθεση μετά την κατανάλωση προϊόντων πουσε άτομα με γενετική προδιάθεση μετά την κατανάλωση προϊόντων που
περιέχουν γλουτένηπεριέχουν γλουτένη
• Η γλουτένη βρίσκεται κυρίως στα δημητριακά δηλαδή σε ότιΗ γλουτένη βρίσκεται κυρίως στα δημητριακά δηλαδή σε ότι
παράγεται από σιτάρι, σίκαλη, κριθάριπαράγεται από σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι
• Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι ο μητρικός θηλασμός μειώνει τονΠρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι ο μητρικός θηλασμός μειώνει τον
κίνδυνο για ανάπτυξη κοιλιοκάκης και ιδιαίτερα και εάν τα σιτηράκίνδυνο για ανάπτυξη κοιλιοκάκης και ιδιαίτερα και εάν τα σιτηρά
εισαχθούν στο διαιτολόγιο του βρέφους κατά τη διάρκεια του μητρικούεισαχθούν στο διαιτολόγιο του βρέφους κατά τη διάρκεια του μητρικού
θηλασμού, κατά τον 6ο μήνα και όχι ενωρίτερα από τους 5 ή αργότεραθηλασμού, κατά τον 6ο μήνα και όχι ενωρίτερα από τους 5 ή αργότερα
από τους 7 πρώτους μήνες της ζωήςαπό τους 7 πρώτους μήνες της ζωής
• Αρχικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην κρεατοχορτόσουπα, ενώΑρχικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην κρεατοχορτόσουπα, ενώ
αργότερα μπορούν να γίνουν η βάση για το τρίτο απογευματινό γεύμααργότερα μπορούν να γίνουν η βάση για το τρίτο απογευματινό γεύμα
• Δημητριακά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι βρώμη (πουΔημητριακά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι βρώμη (που
μπορεί να αναμειχθεί και στα φρούτα), κριθαράκι, αστράκι, ζυμαρικά,μπορεί να αναμειχθεί και στα φρούτα), κριθαράκι, αστράκι, ζυμαρικά,
πλιγούρι, κους – κους, ρύζι, κινόα, τραχανάπλιγούρι, κους – κους, ρύζι, κινόα, τραχανά
• Είναι καλό να μην δίνουμε δημητριακά ολικής άλεσης στα βρέφηΕίναι καλό να μην δίνουμε δημητριακά ολικής άλεσης στα βρέφη
(κίνδυνος προσμίξεων ζιζανίων)(κίνδυνος προσμίξεων ζιζανίων) 21

22. Η διατροφή του μωρού πέρα από απαραίτητη για τηνΗ διατροφή του μωρού πέρα από απαραίτητη για την
αύξησή του είναι και απαραίτητη για την προσπάθειααύξησή του είναι και απαραίτητη για την προσπάθεια
κοινωνικοποίησής τουκοινωνικοποίησής του
Το τάισμα μαζί με όλη την οικογένεια είναι καθρέπτης γιαΤο τάισμα μαζί με όλη την οικογένεια είναι καθρέπτης για
την μίμηση του τρόπου σύλληψης της τροφής, της χρήσης τωντην μίμηση του τρόπου σύλληψης της τροφής, της χρήσης των
μυών του προσώπου και των υπολοίπων αισθήσεων αλλά καιμυών του προσώπου και των υπολοίπων αισθήσεων αλλά και
της εξοικείωσης με τα βοηθητικά αντικείμενα του φαγητούτης εξοικείωσης με τα βοηθητικά αντικείμενα του φαγητού
(σκεύη)(σκεύη)
Οι γονείς θα πρέπει να πρέπει να καταβάλλουνΟι γονείς θα πρέπει να πρέπει να καταβάλλουν
προσπάθειες, ώστε το βρέφος να μάθει:προσπάθειες, ώστε το βρέφος να μάθει:
–– Να προσλαμβάνει την τροφή τουΝα προσλαμβάνει την τροφή του
–– Να δοκιμάζει διάφορα τρόφιμαΝα δοκιμάζει διάφορα τρόφιμα
–– Να απολαμβάνει το φαγητόΝα απολαμβάνει το φαγητό
22

23. ••Να σχεδιάζουν ένα διαιτολόγιο με ποικιλία θρεπτικών και καλής ποιότηταςΝα σχεδιάζουν ένα διαιτολόγιο με ποικιλία θρεπτικών και καλής ποιότητας
τροφώντροφών
••Να παρέχουν διάφορα τρόφιμα με ποικιλία γεύσης, οσμής και χρωμάτωνΝα παρέχουν διάφορα τρόφιμα με ποικιλία γεύσης, οσμής και χρωμάτων
••Να μην παρέχουν τρόφιμα φτωχά σε θρεπτικά συστατικά και πλούσια σεΝα μην παρέχουν τρόφιμα φτωχά σε θρεπτικά συστατικά και πλούσια σε
ενέργειαενέργεια
••Να σέβονται τις διατροφικές προτιμήσεις των βρεφώνΝα σέβονται τις διατροφικές προτιμήσεις των βρεφών
••Όταν τα βρέφη δε θέλουν να φάνε κάποιο φαγητό, οι γονείς δεν πρέπει να ταΌταν τα βρέφη δε θέλουν να φάνε κάποιο φαγητό, οι γονείς δεν πρέπει να τα
πιέσουνπιέσουν
••Να μην τα πιέζουν να αλλάξουν το ρυθμό με τον οποίο τρώνεΝα μην τα πιέζουν να αλλάξουν το ρυθμό με τον οποίο τρώνε
••Να τα ενθαρρύνουν να χρησιμοποιούν τα χέρια τους για να φάνεΝα τα ενθαρρύνουν να χρησιμοποιούν τα χέρια τους για να φάνε
••Να τους επιτρέπουν να τρώνε την ποσότητα που θέλουνΝα τους επιτρέπουν να τρώνε την ποσότητα που θέλουν
• Να σταματούν, όταν τα βρέφη δείχνουν ότι έχουν χορτάσειΝα σταματούν, όταν τα βρέφη δείχνουν ότι έχουν χορτάσει
••Να τα ταΐζουν όταν τα βρέφη είναι ξεκούραστα και σε καλή διάθεσηΝα τα ταΐζουν όταν τα βρέφη είναι ξεκούραστα και σε καλή διάθεση
••Να τα ταΐζουν σε ευχάριστο περιβάλλον, χωρίς παρεμβολές από τηνΝα τα ταΐζουν σε ευχάριστο περιβάλλον, χωρίς παρεμβολές από την
τηλεόραση ή άλλες πηγέςτηλεόραση ή άλλες πηγές
••Να τα ταΐζουν καθισμένα στο καρεκλάκι του φαγητούΝα τα ταΐζουν καθισμένα στο καρεκλάκι του φαγητού
••Να χρησιμοποιούν κατάλληλα για την ηλικία τους και όμορφα σκεύηΝα χρησιμοποιούν κατάλληλα για την ηλικία τους και όμορφα σκεύη
••Όταν τα ταΐζουν, να τα κοιτούν και να τους μιλούν σιγάΌταν τα ταΐζουν, να τα κοιτούν και να τους μιλούν σιγά
23

24. Δεδομένης της αυξημένης συχνότητας της παιδικήςΔεδομένης της αυξημένης συχνότητας της παιδικής
παχυσαρκίας είναι σημαντικό τα βρέφη να καθιερώσουνπαχυσαρκίας είναι σημαντικό τα βρέφη να καθιερώσουν
υγιεινές συμπεριφορές διατροφής όσο γίνεται ενωρίτερα, γιατίυγιεινές συμπεριφορές διατροφής όσο γίνεται ενωρίτερα, γιατί
αυτές οι συμπεριφορές παραμένουν για πολλά χρόνια, όπωςαυτές οι συμπεριφορές παραμένουν για πολλά χρόνια, όπως
και οι κακές συμπεριφορέςκαι οι κακές συμπεριφορές
Οι γονείς θα πρέπει να βοηθούν τα παιδιά τους ναΟι γονείς θα πρέπει να βοηθούν τα παιδιά τους να
καθιερώσουν υγιεινές συνήθειες διατροφής και μέσω τηςκαθιερώσουν υγιεινές συνήθειες διατροφής και μέσω της
μεσογειακής δίαιτας να μειώσουν τον κίνδυνο τηςμεσογειακής δίαιτας να μειώσουν τον κίνδυνο της
παχυσαρκίας και άλλων χρόνιων νοσημάτων που συνδέονταιπαχυσαρκίας και άλλων χρόνιων νοσημάτων που συνδέονται
με την διατροφή.με την διατροφή.
24

25. 25