Γ Δημοτικού γλώσσα γ τεύχος εκπ.γ.ζώη.pdf

Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 1
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΖΩΗ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ENOTHTA 9 – ΗΤΑΝΕ ΜΙΑ ΦΟΡΑ...
1. Τα ταξίδια του παππού μου ……………………………………………………… 3
2. Τα ταξίδια του παππού μου (συνέχεια) …………………………………7
3. Μια αληθινή ιστορία ………………………………………………………………… 11
4. Στο νησί του Αιόλου ………………………………………………………………16
5. Γεια σου χαρά σου Βενετιά ………………………………………………………20
ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΗΝ 9η ΕΝΟΤΗΤΑ ……………………………………… 23
ΕΝΟΤΗΤΑ 10 – ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΤΟ ΨΩΜΙ
1. Το πιο γλυκό ψωμί ……………………………………………………………………28
2. Το πιο γλυκό ψωμί (συνέχεια) ……………………………………………… 36
3. Ψωμί ……………………………………………………………………………………… 39
4. Καλή όρεξη ………………………………………………………………………………… 41
5. Ο Καραγκιόζης φούρναρης …………………………………………………… 44
ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΗ 10η ΕΝΟΤΗΤΑ ……………………………………… 48
ΕΝΟΤΗΤΑ 11 – ΟΛΟΙ ΜΙΑ ΑΓΚΑΛΙΑ...
1. Του κόσμου τα παιδιά …………………………………………………………………52
2. Βοηθάμε να γίνει καλύτερος ο κόσμος μας ……………………………56
3. Η πτήση των γερανών ……………………………………………………………… 59
4. Ένα παιδί γράφει στον Θεό ………………………………………………………66
ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΗΝ 11η ΕΝΟΤΗΤΑ ………………………………………69

2 Γ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 9
Ήτανε μια φορά...

ΤΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΤΟΥ ΠΑΠΠΟΥ ΜΟΥ
 Τα ρήματα που τελειώνουν σε –άβω γράφονται πάντα με βήτα (–β-), εκτός
από το παύω και τα συγγενικά του (π.χ. αναπαύομαι).
 Μεταφορικές ονομάζονται οι εκφράσεις που δε χρησιμοποιούν τις λέξεις
με την κυριολεκτική τους σημασία.
π.χ. Μου έκανες την καρδιά περιβόλι.
 Οικογένεια λέξεων αποτελούν οι λέξεις που έχουν κοινό ένα κομμάτι
τους.
π.χ. γραπτός – γραμμή – διαγράφω - συγγραφέας
 Θυμάμαι τα παρακάτω ρήματα που σχηματίζουν διαφορετικά τον αόριστο:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ
βλέπω είδα
λέω είπα
δακρύζω δάκρυσα
αθροίζω άθροισα
δανείζω δάνεισα
φεύγω έφυγα
πηγαίνω πήγα
μένω έμεινα
στέλνω έστειλα
πλένω έπλυνα
πίνω ήπια
ντύνω έντυσα
μεθώ μέθυσα
έρχομαι ήρθα
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ
1. Συμπληρώνω τα κενά στις λέξεις με –αβ ή –αυ και τονίζω όπου
πρέπει:
 Όταν νυχτώνει, θέλω να αν___ω το φως.
 Το καλοκαίρι δεν π____ει να κολυμπάει όλη μέρα.
 Μου αρέσει να ξεθ____ω παλιά βιβλία με παραμύθια και περιπέτειες.
 Η μητέρα μου είναι μοδίστρα και θα με μάθει να ρ___ω.
 Όταν πηγαίνουμε στο εξοχικό μας στην Αίγινα, ο μπαμπάς σκ___ει το
περιβόλι με την τσάπα και δεν αναπ___εται καθόλου.
 Μετά τη δουλειά όλοι χρειάζονται ανάπ___ση για λίγη ώρα.
 Ο σκύλος στο χωριό του παππού μου θ___ει κόκαλα και αργότερα τα
ξεθ___ει για να τα φάει.
 Ο αξιωματικός διέταξε «κατάπ___ση του πυρός» και η μάχη σταμάτησε.
2. Βάζω τα παρακάτω ρήματα στον παρατατικό στο κατάλληλο πρόσωπο:
 Οι γονείς μου _____________ (ζω) στην επαρχία όταν ήταν μικροί.
 Θυμάμαι πολύ έντονα τη γιαγιά μου που μου ____________ (λέω)
παραμύθια κάθε φορά που ______________ (πηγαίνω) στο χωριό.
 Ο σταθμός του τρένου ______________ (γεμίζω) από κόσμο, όταν τα
υπόλοιπα μέσα μεταφοράς ______________ (κάνω) απεργία.
 Ο παππούς μου ήταν ναυτικός, γι’ αυτό ________________ (ταξιδεύω)
πολύ όταν ήταν νέος.
 Καθώς η μπουλντόζα ________________ (γκρεμίζω) το παλιό
νεοκλασικό κτίριο, μ’ έπιασε ένα σφίξιμο στο στομάχι.

3.Στο παρακάτω κείμενο βάζω τα ρήματα της παρένθεσης στον αόριστο
στο κατάλληλο πρόσωπο:
Το προηγούμενο Σαββατοκύριακο ______________ (πηγαίνω) στο
χωριό του παππού και της γιαγιάς. Το βράδυ, αν και ο παππούς ήταν
κουρασμένος, μας _________ (λέω) ιστορίες που είχε ακούσει πριν από
πολλά χρόνια. ______________ (κάθομαι) όλοι γύρω από το τζάκι κι
εκείνος ____________ (ξεκινώ) τις αφηγήσεις του. Μας ___________
(μιλάω) για τότε που ο κόσμος ζούσε απομονωμένος και μάθαιναν τα νέα από
στόμα σε στόμα. Αυτό που τελικά __________________ (καταλαβαίνω)
ήταν πως, παρόλο που τα μέσα επικοινωνίας ήταν φτωχά, οι άνθρωποι
επικοινωνούσαν καλύτερα.
4.Γράφω την κυριολεκτική σημασία των μεταφορικών εκφράσεων:
Έκανες μια τρύπα στο νερό.
__________________________________________________
Κάποιον λάκκο έχει η φάβα.
__________________________________________________
Αυτός είναι γάτα.
__________________________________________________
Μην τα βάφεις μαύρα.
__________________________________________________
Είσαι ανοιχτό βιβλίο.
__________________________________________________
5. Στις παρακάτω φράσεις σημειώνω Κ για τη κυριολεξία και Μ για τη
μεταφορά:
γλυκό όνειρο ( ___ ) γλυκό πεπόνι ( ___ )
έπεσε σιωπή ( ___ ) έπεσε το ποτήρι ( ___ )
βαριά βαλίτσα ( ___ ) βαριά ατμόσφαιρα ( ___ )
γρήγορη σκέψη ( ___ ) γρήγορο αμάξι ( ___ )
κρύο χαμόγελο ( ___ ) κρύο νερό ( ___ )
πέτρινος τοίχος ( ___ ) πέτρινα χρόνια ( ___ )
ξύλινη γλώσσα ( ___ ) ξύλινη πόρτα ( ___ )

6. Γράφω ένα ρήμα, ένα ουσιαστικό και ένα επίθετο που ανήκουν στην
ίδια οικογένεια με τις παρακάτω λέξεις:
 μαύρος:_____________________________________________
 παιδί: _______________________________________________
 γραφείο: ____________________________________________
7.Γράφω λέξεις που ανήκουν στην ίδια οικογένεια με τα παρακάτω
ρήματα:
βάφω: __________________________________________________
_______________________________________________________
φωνή: __________________________________________________
_______________________________________________________
πονάω: _________________________________________________
_______________________________________________________
γράφω: _________________________________________________
_______________________________________________________
χρωματίζω: ______________________________________________
_______________________________________________________
8. Βάζω τα παρακάτω ρήματα στον παρατατικό και στον αόριστο, στο
πρόσωπο που βρίσκονται:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ
πιάνεις
δίνετε
δημιουργεί
χορεύεις
σηκώνουμε
φέρνουν
ξεδιπλώνει
δουλεύω
καλλιεργώ
ραντίζει
δακρύζετε

ΤΑ ΤΑΞΙΔΙΑ ΤΟΥ ΠΑΠΠΟΥ ΜΟΥ (συνέχεια)
 Το επίθετο ο πολύς, η πολλή, το πολύ
 ΤΕΧΝΑΣΜΑ για να θυμόμαστε με πόσα λ γράφουμε τους τύπους
αυτού του επιθέτου:
Το γράφουμε με ένα λ όταν αμέσως μετά ακολουθεί υ (πολύς – πολύ).
Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις το γράφουμε με δύο λ (πολλούς –
πολλές – πολλά – πολλών κλπ.).
 Το επίθετο πολύ, όταν συνοδεύει ουσιαστικά σε θηλυκό γένος,
γράφεται με δύο λ και η:
πολλή + θηλυκό ουσιαστικό (όχι επίθετο, θηλυκό επιθέτου ή μετοχής)
π.χ. Κάνει πολλή ζέστη – Κάνει ζέστη πολλή
αλλά πολύ μεγάλη αγωνία (θηλυκό επιθέτου)
πολύ διαδεδομένη θεωρία (θηλυκό μετοχής)
πολύ κρύο (επίθετο), πολύ αργά (επίρρημα), ευχαριστώ πολύ
Ενικός αριθμός
Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
Ονομαστική ο πολύς η πολλή το πολύ
Γενική
του πολύ /
του πολλού
της πολλής
του πολύ /
του πολλού
Αιτιατική τον πολύ την πολλή το πολύ
Κλητική - - -
Πληθυντικός Αριθμός
Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
Ονομαστική οι πολλοί οι πολλές τα πολλά
Γενική των πολλών των πολλών των πολλών
Αιτιατική τους πολλούς τις πολλές τα πολλά
Κλητική - - -

Επίσης, χρησιμοποιούμε το «πολύ» και σε προτάσεις όπου υπάρχουν μεν
θηλυκά ουσιαστικά, όμως το «πολύ» προσδιορίζει το ρήμα (διευκρινίζει την
έννοια του ρήματος).
π.χ. Αγαπώ πολύ τη γιαγιά μου. / Τη μαμά μου πολύ την παιδεύω.
 Από το επίθετο πολύς παράγεται το επίρρημα πολύ, που σημαίνει ΟΧΙ
ΛΙΓΟ και χρησιμοποιείται στον ενικό αριθμό. Το επίρρημα πολύ μπαίνει
μπροστά από επίθετο ή από άλλο επίρρημα για να σχηματίσει τον
υπερθετικό βαθμό των επιθέτων ή συνοδεύει ρήμα.
π.χ. κουράστηκα πολύ (επίρρ.), πολύ νόστιμο φαγητό (επίρρ.)
πολύ (= όχι λίγο) κρύο (επίθετο)
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Οι σύνθετες λέξεις με α΄ συνθετικό το επίθετο πολύς σχηματίζονται από
το επίρρημα πολύ και γράφονται με ένα λ και υ:
π.χ. πολυήμερη εκδρομή, πολυσύχναστο μέρος, πολύπλοκη υπόθεση,
πολυάσχολος άνθρωπος, (ο) πολυμήχανος Οδυσσέας κ.λπ.
1. Συμπληρώνω τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τον κατάλληλο
τύπο του επιθέτου πολύ ή το επίρρημα πολύ:
 Σήμερα είχα ________ διάβασμα.
 Μου αρέσει να έχουμε __________ ώρες Γυμναστική.
 Θέλω να έχω __________ φίλους.
 Χθες το μεσημέρι έφαγα _________ φαγητό.
 Όποτε απεργούν τα μέσα μεταφοράς, έχει _________ κίνηση στους
δρόμους.
 Πέρασε ________ καιρός από την επανάσταση του 1821.
 Η τσάντα μου έχει _________ βιβλία και είναι βαριά.
 Των πιο ___________ κοριτσιών τα μαλλιά είναι μακριά, ενώ των πιο
__________ αγοριών είναι κοντά.
 Τον χειμώνα κάνει _________ κρύο και το καλοκαίρι __________ ζέστη.
 Η Ελλάδα έχει ________ βουνά και ________ νησιά.
 Ο _________ θόρυβος είναι ενοχλητικός.

 Ο πατέρας της άργησε να γυρίσει σπίτι, γιατί είχε _________ δουλειά στο
γραφείο.
 Τα παιδιά στην αυλή κάνουν ___________ φασαρία.
 Το αφιερώνω στην αδελφή μου με __________ αγάπη.
 Ταξιδεύαμε __________ καιρό.
 Σήμερα κάνει __________ κρύο.
 Είδα _________ κόσμο, ________ θάλασσες και ________ είδη ψαριών.
 __________ φίλοι μαζεύτηκαν να τον υποδεχτούν.
 Αισθάνομαι __________ καλά σήμερα.
 Υπάρχει ___________ χρόνος ακόμα για να τελειώσει ο αγώνας.
 _____________ παιδιά δεν ήρθαν χθες στην εκδρομή.
 Στις μέρες μας ____________ άνθρωποι ζουν ____________ φτωχικά.
 Το σπίτι χτίστηκε με κόπο και αγώνα ____________ χρόνων.
 Η ___________ δουλειά τρώει τον αφέντη.
 Όπου ακούς _____________ κεράσια, κράτα μικρό καλάθι.
 Φέτος ήρθαν __________ ξένοι στο νησί.
2. Φτιάχνω σύνθετες λέξεις με το επίθετο πολύς και στη συνέχεια κάνω
με αυτές προτάσεις:
α. πολλά τέκνα  _____________________
_______________________________________________________
β. πολλοί όροφοι  ___________________
_______________________________________________________
γ. πολύ ταλέντο  ____________________
_______________________________________________________
δ. πολλά λόγια  _____________________
_______________________________________________________

3. Συμπληρώνω πότε το πολύ είναι επίθετο και πότε επίρρημα:
 Ήπια πολύ τσάι. ( _____________ )
 Παρακολούθησα μια πολύ ενδιαφέρουσα ταινία. ( ___________ )
 Διάβασε πολύ καλά τα μαθήματά του. ( ____________ )
 Μη βάζεις πολύ λάδι στη σαλάτα. ( ___________ )
 Δουλεύουν πολύ και κουράζονται. ( ___________)
 Εδώ και πολύ καιρό σκέφτομαι να σου το πω. ( ___________ )
4. Αντικαθιστώ τις λέξεις που βρίσκονται σε παρένθεση με ένα σύνθετο
επίθετο με πρώτο συνθετικό τη λέξη πολύ:
 Κάναμε ένα ______________ (που κράτησε πολλές ώρες) ταξίδι .
 Το δεύτερο πρόβλημα είναι _______________ (έχει πολλή πλοκή) .
 Ήταν άνθρωπος ________________ (με πολλές ασχολίες) .
 Όλοι του εύχονταν να είναι _____________ (τα χρόνια πολλά).
 Υπάρχουν λέξεις ________________ (με πολλές συλλαβές) .
5. Συμπληρώνω τα κενά με το πολύ ή πολλή:
 Η Κατερίνα είναι ____________ ευγενική με όλους.
 Πρέπει να σταματήσεις την ______ δουλειά, γατί κουράζεσαι ______.
 Η Άννα είναι ______ προσεκτική και έχει πάντα _______ διάθεση για
δουλειά.
 Ο αέρας ήταν ________ δυνατός και σηκώθηκε ________ σκόνη.
 Βαρέθηκα ____________ , γιατί περιμένω _____________ ώρα.
 Από την _____________ βιασύνη του κάνει λάθη.
 Το νησί αυτό έχει __________ ησυχία, γιατί είναι _________ μικρό.
 Έριξε __________ ζάχαρη στο τσάι.

ΜΙΑ ΑΛΗΘΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
 Τα κύρια ονόματα που δείχνουν τον τόπο καταγωγής κάποιου λέγονται
εθνικά και γράφονται πάντα με κεφαλαίο γράμμα.
π.χ. Έλληνας – Ελληνίδα, Ιταλός – Ιταλίδα
ΠΡΟΣΟΧΗ!
Τα επίθετα που παράγονται από αυτά δε γράφονται με κεφαλαίο.
π.χ. ελληνικός – ή – ό, ιταλικός – ή – ό
 Συνώνυμες λέγονται οι λέξεις που έχουν ίδια περίπου σημασία.
π.χ. πλοίο = καράβι
 Χρονικά επιρρήματα είναι οι άκλιτες λέξεις που φανερώνουν χρόνο και
απαντούν στην ερώτηση «πότε;».
π.χ. σήμερα, αύριο, συχνά, σπάνια, νωρίς, αργά, χθες, κάποτε, τότε,
τώρα, πάντα, ποτέ, ήδη, πια κ.λπ.
Χρόνο φανερώνουν και οι χρονικές εκφράσεις: μια φορά κι έναν καιρό, μια
μέρα, στα παλιά χρόνια κ.λπ.

1. Γράφω τα εθνικά ονόματα και τα επίθετα, όπως στο παράδειγμα:
Ελλάδα  Έλληνας, Ελληνίδα  ελληνικός, -ή, -ό
Γαλλία  ____________________  _________________
Πάτρα  ____________________  _________________
Τρίκαλα  ____________________  _________________
Ζάκυνθος  ____________________  _________________
Καλαμάτα  _____________________  _________________
Λάρισα  _____________________  _________________
Πολωνία  _____________________  _________________
Νορβηγία  _____________________  _________________
Ιταλία  _____________________  _________________
Κρήτη  _____________________  _________________
Ρόδος  _____________________  _________________
Ήπειρος  _____________________  _________________
Σπάρτη  _____________________  _________________
Ναύπλιο  _____________________  _________________
Ύδρα  _____________________  _________________
Πάρος  _____________________  _________________
Αμερική  _____________________  _________________
Πελοπόννησος  ______________________  _________________
Κέρκυρα  ______________________  ______________
Καρδίτσα  _______________________  ______________

2. Συμπληρώνω τις προτάσεις με το σωστό εθνικό όνομα:
 Συνταξίδευα με έναν __________ (από τη Ρωσία) και μια _________
(από τη Ρουμανία).
 Έμαθα καλά τη γλώσσα, γιατί συγκατοικούσα με έναν _____________
(από την Κίνα) για δύο χρόνια.
 Η γιαγιά μου ήταν _______________ (από τη Σμύρνη) κι έφτιαχνε
υπέροχα φαγητά.
 Οι γείτονές μας είναι ___________________ (από την Πορτογαλία).
 Στην πολυκατοικία μας μένουν _____________ (από την Ιαπωνία)
και ____________ (από το Πακιστάν).
3. Γράφω τα πρώτα γράμματα που λείπουν με κεφαλαία ή μικρά, ανάλογα
με τι φανερώνουν οι λέξεις:
Ταξιδέψαμε σε όλη την ___υρώπη. Επισκεφτήκαμε τη ___ώμη στην
___ταλία. Δοκιμάσαμε ___ταλική πίτσα και μακαρονάδα. Στην ___γγλική
πρωτεύουσα ήπιαμε ___γγλικό τσάι. Στην ___σπανία παρακολουθήσαμε μια
ταυρομαχία και στην ___λλανδία θαυμάσαμε τους μεγάλους κήπους με τις
___λλανδικές τουλίπες.
4.Γράφω τα πρώτα γράμματα που λείπουν με κεφαλαία ή μικρά, ανάλογα
με τι φανερώνουν οι λέξεις:
 Η __λλάδα φημίζεται για την __λληνική φέτα, τις πανέμορφες
__λληνικές ακρογιαλιές και τους φιλόξενους __λληνες κατοίκους της.
 Η __λλανδία είναι γνωστή για τα πασίγνωστα
__λλανδικά τυριά και τις __λλανδικές τουλίπες.
 Οι __όντιοι έχουν γίνει ξακουστοί για τους
__οντιακούς χορούς και τα __οντιακά ανέκδοτα. Λέγονται __όντιοι, γιατί
κατάγονται από τις περιοχές του Εύξεινου __όντου.

 Η __ερσία βρίσκεται πολύ μακριά, όλοι όμως θέλουμε να έχουμε στο
σπίτι μας ένα χειροποίητο __ερσικό χαλί, φτιαγμένο από έμπειρους
__έρσες υφαντουργούς.
 Η __κωτία βρίσκεται στην __γγλία και είναι γνωστή για το __κωτσέζικο
ουίσκι της και για την τσιγκουνιά των __κωτσέζων.
 Τα __ινέζικα φαγητά μπορούμε να τα φάμε και στην __λλάδα, στα
__ινέζικα εστιατόρια. Δεν είναι ανάγκη να πάμε στην __ίνα.
5. Βρίσκω τις συνώνυμες των παρακάτω λέξεων:
γίδα = ______________ φαγητό = _______________
τρόμος = ______________ χαρά = _______________
βροχή = ______________ βαπόρι = _______________
πρόσωπο = ______________ συζήτηση = _______________
νους = ______________ συμμαζεύω = _______________
χρήματα = ______________ νευριάζω = _______________
κατάστημα = ______________ ικανός = _______________
ασθενής = ______________ φασαρία = _______________
6. Συμπληρώνω τα κενά με το κατάλληλο χρονικό επίρρημα από την
παρένθεση: (ολημερίς, κάποτε, αργά, καθημερινά, χθες, τώρα, πριν)
α. ___________ ήρθε ο παππούς από το χωριό.
β. Ξύπνησα _____________ και δεν πρόλαβα το λεωφορείο.
γ. Πρέπει να γυμναζόμαστε _______________ , για να είμαστε υγιείς.
δ. Το γεφύρι της Άρτας _________________ το χτίζανε το βράδυ
γκρεμιζόταν.
ε. ____________ θα καταλάβεις πόσο δίκιο είχα.
στ. ___________ έκλαιγα, ____________ όμως γελάω.

7.Σχηματίζω σύνθετες λέξεις από τις παρακάτω απλές λέξεις:
 αλάτι + πιπέρι  ________________
 τρέμω + σβήνω  ________________
 αυγό + λεμόνι  ________________
 νότια + δυτικά  ________________
 λύκος + σκυλί  ________________
 ρύζι + γάλα  ________________
 αετός + φωλιά  ________________
8.Σχηματίζω 5 σύνθετες λέξεις με πρώτο συνθετικό τις λέξεις καρδιά,
θεός, πρώτος.
καρδιά θεός πρώτος
9. Αντιστοιχίζω τις συνώνυμες λέξεις στις δύο παρακάτω στήλες:
στάδιο   σέρνω
τραβάω   δάπεδο
τρικυμία   βάρκα
πάτωμα   γήπεδο
γιατί   φουρτούνα
καΐκι   διότι

ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΑΙΟΛΟΥ
 Ο εξακολουθητικός μέλλοντας μας δείχνει μια ενέργεια που θα γίνεται
στο μέλλον είτε εξακολουθητικά (συνέχεια) είτε επαναλαμβανόμενα.
Σχηματίζεται με το θα και τον ενεστώτα του ρήματος.
π.χ. Αύριο όλη τη μέρα θα παίζουμε μπάσκετ… κι αν δούμε ότι μας
αρέσει, θα παίζουμε μπάσκετ κάθε Τετάρτη και Παρασκευή.
 Ο συνοπτικός ή στιγμιαίος μέλλοντας μας δείχνει μια ενέργεια που θα
γίνει στο μέλλον και θα διαρκέσει για μια στιγμή ή για πολύ μικρό
χρονικό διάστημα. Σχηματίζεται με το θα και το θέμα του αορίστου με
την κατάληξη –σω, -ξω ή –ψω.
π.χ. Θα σου τηλεφωνήσω αύριο στις 3.
 Σύνθετες λέγονται οι λέξεις που φτιάχνονται από δύο ή τρεις απλές
λέξεις (π.χ. διαστημόπλοιο  διάστημα + πλοίο)
 Μεταφορικές λέγονται οι εκφράσεις που δε χρησιμοποιούν τις λέξεις με
την κυριολεκτική τους σημασία.
π.χ. σκληρή καρδιά
1. Βάζω τα ρήματα στον εξακολουθητικό και στον συνοπτικό μέλλοντα
στο πρόσωπο που βρίσκονται:
Εξακολ. Μέλλοντας Στιγμ. Μέλλοντας
τρίβω ________________ __________________
κολυμπάω ________________ __________________
διαβάζουμε ________________ __________________
βοηθάτε ________________ __________________
αντιδράς ________________ __________________
περιορίζουν ________________ __________________
χορεύεις ________________ __________________
πλένω ________________ __________________

μαγειρεύει __________________ ___________________
κόβεις __________________ ___________________
απλώνουμε __________________ ___________________
χτίζουν __________________ ___________________
λέτε __________________ ___________________
μπαίνουμε __________________ ___________________
2. Βάζω τα ρήματα των παρενθέσεων στον κατάλληλο χρόνο του
μέλλοντα και στο σωστό πρόσωπο:
- Μαρία, αύριο ___________ (πηγαίνω) σινεμά με τον αδερφό μου.
Θέλεις να έρθει κι εσύ;
- Ναι, θέλω. Ποια ταινία __________________ (βλέπω);
- ______________ (βλέπω) τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών».
- Ωραία! Τι ώρα __________________ (ξεκινώ) εσείς;
- Εμείς _________________ (ξεκινώ) λίγο πιο νωρίς.
_____________ (περνώ) από το σπίτι του Δημήτρη για να του αφήσω
ένα βιβλίο. ____ του _______________ (προτείνω) αν θέλει να έρθει
κι αυτός μαζί μας. Εμείς _______________ (δίνω) ραντεβού έξω από
το σινεμά στις 8.00 μ.μ. ________________ (είμαι) στην ώρα σου ή
πάλι ____ σε ________________ (περιμένω);
- Μην ανησυχείς, _______________ (είμαι) στην ώρα μου. ____ τα
________ (λέω) το βράδυ από κοντά.
3. Πώς λέγεται αυτός που έχει:
πολλούς ορόφους  _____________________
πολλά ταλέντα  _____________________
πολλά χρώματα  _____________________
πολλή φήμη  _____________________
πολλή πλοκή  _____________________
πολλά βάσανα  _____________________

4.Μεταφέρω τις προτάσεις στον εξακολουθητικό και στον στιγμιαίο
μέλλοντα:
α) Η μητέρα πλένει τα ρούχα.
Εξ. Μελλ. ________________________________________
Συν. Μέλλ.  ________________________________________
β) Εμείς βάφουμε το μαγαζί μας.
Εξ. Μέλλ.  ________________________________________
Συν. Μέλλ.  ________________________________________
γ) Ο Δημήτρης μένει μόνιμα στη Χίο.
Εξ. Μέλλ.  ___________________________________________
Συν. Μέλλ.  ___________________________________________
δ) Η θεία ξεσκονίζει και σφουγγαρίζει το σπίτι.
Εξ. Μέλλ.  _________________________________________
Συν. Μέλλ. _________________________________________
5. Γράφω δίπλα σε κάθε ρήμα σε ποιο χρόνο βρίσκεται:
έστρωσε ______________________
θα γυρίσω ______________________
θα χτενίζουν ______________________
έπλενες ______________________
λέμε ______________________
αφήνουμε ______________________
θα πούμε ______________________
έραβαν ______________________

6. Γράφω δίπλα σε κάθε μεταφορική έκφραση μια κυριολεκτική με το ίδιο
επίθετο (και το αντίστροφο), όπως στο παράδειγμα:
Μεταφορά Κυριολεξία
ψυχρό βλέμμα ψυχρός άνεμος
παχιά λόγια
ξινό μήλο
γλυκιά κουβέντα
λεπτή κλωστή
χρυσή καρδιά
μεγάλο κουτί

ΓΕΙΑ ΣΟΥ ΧΑΡΑ ΣΟΥ ΒΕΝΕΤΙΑ
Σημεία στίξης είναι τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται στον γραπτό λόγο,
όπως η παύλα (-), το ερωτηματικό (;), η τελεία (.), το κόμμα (,) κ.ά.
Η τελεία (.) μπαίνει στο τέλος μιας πρότασης.
π.χ. Η Ελένη αγόρασε ένα ζευγάρι παπούτσια.
Το ερωτηματικό (;) μπαίνει στο τέλος μιας πρότασης όταν ρωτάμε.
π.χ. Τι ώρα χτυπάει το κουδούνι;
Το θαυμαστικό (!) μπαίνει στο τέλος μιας πρότασης για να δείξει θαυμασμό,
περιέργεια, έκπληξη, απορία, χαρά, ελπίδα, φόβο, φρίκη, ειρωνεία, προσταγή
κλπ.
π.χ. Τι ωραία παπούτσια!
1. Βάζω μπροστά από τα ουσιαστικά το επίθετο πολύς στον τύπο που
ταιριάζει:
____________ κανέλα _____________ ζέστη
____________ κορίτσια _____________ παιδιά
____________ βροχή _____________ τρόπους
____________ αγώνες _____________ αγωνία
____________ κόπος _____________ θόρυβος
2. Συμπληρώνω τις παρακάτω προτάσεις με τον κατάλληλο τύπο της
λέξης που δίνεται στην παρένθεση:
α. Η αγορά έχει κατακλυστεί με _______________ παιχνίδια. (Κίνα)
β. Καθημερινά επισκέπτονται την Ακρόπολη πολλοί ____________
τουρίστες. (Αγγλία)
γ. Μην ξεχάσεις να μου φέρεις από τη Χίο ______________ μαστίχα. (Χίος)
δ. Κατά τη διάρκεια της _________________ (Γερμανία) κατοχής οι
______________ (Ελλάδα) υπέφεραν πολύ.

ε. Όλοι οι ______________ πιστεύουν ότι η _______________ γλώσσα
είναι η ωραιότερη απ’ όλες. (Γαλλία)
3. Γράφω τα ρήματα στον μέλλοντα, για να διαβάσω τι σκέφτεται ο
Ιάσονας:
 Πώς __________________ (καταφέρνω) να περάσουμε από τις
Συμπληγάδες Πέτρες;
 __________________ (βγαίνω) αληθινή η προφητεία του μάντη Φινέα;
 ______________________ (προφταίνω) να περάσει το περιστέρι
χωρίς να πάθει τίποτα;
 Πώς ________________ (αντιδρώ) οι σύντροφοί μου στη δύσκολη
στιγμή; ________________ (ανοίγω) και _______________ (κλείνω)
συνέχεια οι βράχοι την ώρα που _________________ (περνώ) η Αργώ;
 ___________________ (φτάνω) κάποτε στην Κολχίδα για να πάρω το
χρυσόμαλλο δέρας;
4. Γράφω την παρακάτω πρόταση σε όλους τους χρόνους:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ: Οι Σειρήνες τραγουδούν υπέροχα και μαγεύουν τους
ταξιδιώτες.
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ:__________________________________________
_______________________________________________________
ΑΟΡΙΣΤΟΣ:_____________________________________________
_______________________________________________________
ΕΞ. ΜΕΛΛ.:______________________________________________
_______________________________________________________
ΣΥΝ. ΜΕΛ.: _____________________________________________
_______________________________________________________

5. Γράφω τι σημαίνουν οι μεταφορικές φράσεις:
α) Τα ’κανε γυαλιά – καρφιά. _________________________________
β) Ψάχνει ψύλλους στα άχυρα.  _______________________________
γ) Τον χόρεψε στο ταψί.  ___________________________________
δ) Της τα ’πε έξω από τα δόντια.  _____________________________
ε) Τον ξέρει σαν ανοιχτό βιβλίο.  ______________________________

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΗΝ 9η ΕΝΟΤΗΤΑ
1. Συμπληρώνω τα κενά με –αυ ή –αβ και βάζω τόνο όπου χρειάζεται:
 Μου αρέσει να αναπ___ομαι στην πολυθρόνα του σαλονιού.
 Όταν νυχτώνει, θέλω να αν____ω το φως.
 Το καλοκαίρι δεν π____ω να κολυμπώ όλη μέρα.
 Μου αρέσει να ξεθ____ω βιβλία με παραμύθια και περιπέτειες.
 Η μητέρα μου είναι μοδίστρα και θα με μάθει να ρ____ω.
 Όταν πηγαίνω στο εξοχικό μας στην Αίγινα, σκ____ω το περιβόλι.
2. Συμπληρώνω τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του επιθέτου πολύς –
πολλή – πολύ ή το επίρρημα πολύ:
 __________ κακό για το τίποτα.
 Στην ευτυχία έχεις _____________ , στη δυστυχία κανέναν.
 Το δάσος έχει ___________ ξωτικά.
 Πέρασαν ____________ ώρες μέσα στο καράβι.
 Ο πατέρας μου έχει ___________ δουλειά.
 Για να γίνεις ένας πετυχημένος ποδοσφαιριστής, χρειάζεται
__________ σκληρή δουλειά.
 ______ κόσμος νομίζει ότι το να τρως ______ φαγητά είναι απόλαυση.
 Χρειάζεται ___________ προσοχή με το φαγητό.
 Πέρασε _________ ώρα κι ακόμη να επιστρέψει.
 Έγραψε μια __________ καλή έκθεση.
 Χθες βράδυ έπεσε ____________ βροχή.
 Είμαι _________ περίεργη να μάθω τι έγινε.

3. Στο παρακάτω κείμενο γράφω τους κατοίκους που συνάντησε ένας
παράξενος ταξιδιώτης όταν έκανε τον γύρο του κόσμου:
Ο Ντέιβιντ ήταν ____________ (Αγγλία) θαλασσοπόρος κατά τη
δεκαετία του 1920. Άφησε την οικογένειά του σε ηλικία 20 ετών και ξεκίνησε
να κάνει τον γύρο του κόσμου. Στο ταξίδι του συνάντησε ____________
(Ιταλία), _____________ (Φινλανδία), ______________ (Ιαπωνία) και
______________ (Βραζιλία). Στο πέρασμά του από την Ελλάδα
επισκέφθηκε πολλά μέρη και γνώρισε ___________ (Κρήτη),
________________ (Μονεμβασιά), _______________ (Κύθηρα) και
______________ (Χίος). Όλες τις εμπειρίες του τις κατέγραψε σ’ ένα
λεύκωμα, που σώζεται ακόμα και σήμερα.
4. Γράφω δίπλα σε κάθε μεταφορική έκφραση μια κυριολεκτική με το ίδιο
επίθετο (και το αντίστροφο):
ΚΥΡΙΟΛΕΞΙΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑ
σκληρή πέτρα
βαθύς ποταμός
χρυσό νόμισμα
γερά νεύρα
μαύρη ζωή
γλυκά λόγια

5. Μεγαλώνω τις προτάσεις βάζοντας μπροστά από το ουσιαστικό
ένα επίθετο που ταιριάζει:
 Τρομάξαμε από έναν θόρυβο. __________________________
 Κάθισα σε μια πολυθρόνα.  ____________________________
 Αγόρασε μια τσάντα.  ______________________________
 Έκοψε ένα τριαντάφυλλο.  ____________________________
 Φορούσε μια αλυσίδα.  _______________________________
6. Γράφω τα πρώτα γράμματα που λείπουν με κεφαλαία ή με μικρά,
ανάλογα με τι φανερώνουν οι λέξεις:
 Για να κάνει κάποιος ___ουηδική γυμναστική, δεν είναι απαραίτητο να
είναι ___ουηδός ούτε χρειάζεται να πάει στη ___ουηδία. Αρκεί να πάει
σε ένα γυμναστήριο.
 Τα ___ηλιορείτικα μήλα είναι πολύ γνωστά σε όλη την ___λλάδα.
Παράγονται στο ___ήλιο και είναι πολύ νόστιμα.
 Τα περισσότερα από τα αυτοκίνητα που χρησιμοποιούμε, έχουν
κατασκευαστεί στην ___απωνία από ___άπωνες τεχνίτες και έχουν
___απωνική τεχνολογία ή στην ___υρώπη από ___υρωπαίους τεχνίτες
και έχουν ___υρωπαϊκή τεχνολογία.
7. Γράφω τα εθνικά ονόματα και τα επίθετα:
Αγγλία  _______________________  ______________
Ρωσία  _______________________  ______________
Θεσσαλονίκη  _______________________  ______________
Βόλος  _______________________  ______________
Χίος  ________________________  ______________
Ψαρά  _______________________  ______________
Σάμος  _______________________  ______________
Ισπανία  _______________________  ______________

8. Μεταφέρω τα παρακάτω ρήματα σε όλους τους χρόνους διατηρώντας
το ίδιο πρόσωπο:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΕΞ. ΜΕΛΛ. ΣΤΙΓΜ. ΜΕΛΛ.
χαλαρώνει
πίνω
λέμε
αρχίζετε
μπαίνεις
αθροίζουμε
αγαπώ
μαγειρεύουν

ΕΝΟΤΗΤΑ 10
Του κόσμου το ψωμί

ΤΟ ΠΙΟ ΓΛΥΚΟ ΨΩΜΙ
 Ευθύ λόγο έχουμε όταν τα λόγια κάποιου μεταφέρονται όπως ακριβώς τα
είπε.
π.χ. «Το Σαββατοκύριακο θα πάμε στο χωριό» είπε ο πατέρας του.
« Τελείωσες τα μαθήματά σου;» με ρώτησε η μαμά.
 Πλάγιο λόγο έχουμε όταν ακούμε τα λόγια κάποιου, έτσι όπως μας τα
μεταφέρει ένα τρίτο πρόσωπο.
π.χ. Ο πατέρας του είπε ότι το Σαββατοκύριακο θα πάνε στο χωριό.
Η μαμά με ρώτησε αν τελείωσα τα μαθήματά μου.
ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟ
1. Παραλείπουμε τα εισαγωγικά και τη διπλή τελεία ή τις παύλες.
π.χ. Η Μαίρη είπε: «Τελείωσα τα μαθήματά μου ». (ευθύς λόγος)
Η Μαίρη είπε ότι τελείωσε τα μαθήματά της. (πλάγιος λόγος)
- Δημήτρη, μοίρασε τα φυλλάδια στους συμμαθητές σου, είπε η δασκάλα.
Η δασκάλα είπε στον Δημήτρη να μοιράσει τα φυλλάδια στους
συμμαθητές του.
2. Χρησιμοποιούμε ρήματα, όπως «είπε», «ρώτησε», «απάντησε»,
«ανακοίνωσε», «παρακάλεσε», «συμβούλεψε» κ.λπ.
π.χ. «Μαρία, κλείσε το παράθυρο, σε παρακαλώ» είπε η δασκάλα.
Η δασκάλα παρακάλεσε τη Μαρία να κλείσει το παράθυρο.
3. Χρησιμοποιούμε τα ονόματα των προσώπων, εφόσον τα γνωρίζουμε.
π.χ. - Τι κάνεις Πέτρο; ρώτησε η Μαρία.
- Είμαι πολύ καλά, απάντησε εκείνος.
Η Μαρία ρώτησε τον Πέτρο τι κάνει κι εκείνος της απάντησε ότι είναι
πολύ καλά.

4. Χρησιμοποιούμε συνδέσμους (ότι, αν, να, πως κ.λπ.) για να ενώσουμε τις
προτάσεις.
π.χ. «Θέλετε να φάτε;» μας ρώτησε η μαμά.
Η μαμά μάς ρώτησε αν θέλουμε να φάμε.
Ο Νίκος είπε: «Θα φτιάξω το ποδήλατό μου».
Ο Νίκος είπε ότι θα φτιάξει το ποδήλατό του.
5. Αλλάζουμε το πρόσωπο του ρήματος και της αντωνυμίας.
π.χ. «Θα πάμε στη θάλασσα;» ρώτησε ο Γιάννης.
Ο Γιάννης ρώτησε αν θα πάνε στη θάλασσα..
«Μπορείς να μου δανείσεις ένα μολύβι;» ρώτησε η Νίκη τη Μυρτώ.
Η Νίκη ρώτησε τη Μυρτώ αν μπορεί να της δανείσει ένα μολύβι.
6. Αλλάζουμε κάποιες λέξεις ανάλογα με το νόημα.
π.χ. «Θα φάμε τώρα» είπε η μαμά.
Η μαμά είπε ότι θα έτρωγαν τότε.
«Μπορούμε να χτίσουμε μια φωλιά εδώ;» ρώτησαν τα παιδιά.
Τα παιδιά ρώτησαν αν μπορούσαν να χτίσουν μια φωλιά εκεί.
 Τα θηλυκά ουσιαστικά που λήγουν σε –ισσα γράφονται με γιώτα - ι- και δύο
σίγμα - σσ – (π.χ. βασίλισσα).
ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ: Λάρισα, σάρισα (μακρύ δόρυ), γόησσα, κνίσα (τσίκνα),
αφίσα, πουκαμίσα, λύσσα.
 Αντίθετες είναι δύο λέξεις που έχουν τελείως διαφορετική σημασία
(π.χ. παίρνω ≠ δίνω, ειρήνη ≠ πόλεμος).
 Το στερητικό μόριο α- (αν-) μπαίνει μπροστά από τις λέξεις και τους στερεί
τη σημασία τους. Όταν η λέξη αρχίζει από φωνήεν, γίνεται αν-.
π.χ. γνωστός ≠ άγνωστος
ίσος ≠ άνισος

 Παραθετικά λέγονται οι μορφές που παίρνουν τα επίθετα όταν κάνουμε
σύγκριση κι έχουν τρεις βαθμούς:
1) Ο θετικός βαθμός περιγράφει μια ιδιότητα, ένα γνώρισμα του
ουσιαστικού (π.χ. ψηλός άνδρας).
2) Ο συγκριτικός βαθμός συγκρίνει δύο πρόσωπα, ζώα, πράγματα ή
καταστάσεις και σχηματίζεται με δύο τρόπους:
 μονολεκτικά με τις καταλήξεις –ότερος,-η,-ο, -ύτερος,-η,-ο,
-έστερος,-η,-ο (π.χ. ψηλότερος άνδρας)
 περιφραστικά με το πιο και τον θετικό βαθμό του επιθέτου
(π.χ. πιο ψηλός άνδρας)
3) Ο υπερθετικός βαθμός συγκρίνει έναν με πολλούς ή τονίζει μια ιδιότητα
του ουσιαστικού την οποία έχει σε πολύ μεγάλο βαθμό και σχηματίζεται με
δύο τρόπους:
 μονολεκτικά με τις καταλήξεις –ότατος,-η,-ο, -ύτατος,-η-ο,
-έστατος,-η,-ο (π.χ. ψηλότατος άνδρας)
 περιφραστικά με το «ο πιο, η πιο, το πιο» και το θετικό βαθμό του
επιθέτου (π.χ. ο πιο ψηλός άνδρας)
ή (πάρα) πολύ + θετικός βαθμός
π.χ. (πάρα) πολύ ψηλός

1. Μετατρέπω τον ευθύ λόγο σε πλάγιο:
α) «Δεν έχω όρεξη» είπε η Μελίνα στη μαμά της.
_______________________________________________________
β) «Έκανες τα μαθήματά σου;» με ρώτησε ο μπαμπάς.
_______________________________________________________
γ) «Φοβάσαι το σκοτάδι;» με ρώτησε η Αγγελική.
_______________________________________________________
δ) «Ήταν εύκολες οι ασκήσεις;» ρώτησε ο δάσκαλος.
_______________________________________________________
ε) «Γιατί είσαι λυπημένη;» την ρώτησαν οι φίλες της.
_______________________________________________________
στ) «Πότε θα πας στο χωριό, θείε;» τον ρώτησε ο Πέτρος.
_______________________________________________________
_______________________________________________________
ζ) «Γιώργο, σβήσε τον πίνακα» είπε η δασκάλα.
_______________________________________________________
η) «Θα έρθεις στο πάρτι που θα κάνω το Σάββατο;» ρώτησε η Μαρία την
Ελένη.
_______________________________________________________
_______________________________________________________
2. Μετατρέπω τον πλάγιο λόγο σε ευθύ:
α) Ένας περαστικός με ρώτησε τι ώρα είναι.
_______________________________________________________
β) Η μαμά με ρώτησε αν πέρασα καλά στο πάρτι.
_______________________________________________________
γ) Ο Μίλτος ρώτησε τον μπαμπά του σε πόση ώρα φτάνουν στην Καρδίτσα.
_______________________________________________________

δ) Η μαμά ρώτησε τα παιδιά τι φαγητό θέλουν να τους φτιάξει το μεσημέρι.
_______________________________________________________
ε) Ο δάσκαλος ανακοίνωσε στα παιδιά ότι την άλλη Πέμπτη θα πάνε εκδρομή.
_______________________________________________________
_______________________________________________________
στ) Η αδελφή μου μου είπε ότι της έλειψα πολύ.
_______________________________________________________
ζ) Η μητέρα του τον ρώτησε αν του άρεσε η τούρτα γενεθλίων του.
_______________________________________________________
3. Γράφω τα θηλυκά των αρσενικών ουσιαστικών και κάνω με αυτά
προτάσεις:
 μάγειρας  ___________________
__________________________________________________
 πρίγκιπας  ___________________
__________________________________________________
 φούρναρης  ___________________
__________________________________________________
 γείτονας  ___________________
__________________________________________________
4.Συμπληρώνω τα κενά των προτάσεων με τον περιφραστικό τύπο του
υπερθετικού βαθμού των παρακάτω επιθέτων:
πλούσιος, νόστιμος, ακριβός, σοφός, φωτεινός, ψηλός
 Το φαγητό της γιαγιάς μου είναι το πιο νόστιμο ή το νοστιμότερο που έχω
φάει.
 Ο Νέστορας ήταν ___________________ ή _________________
γέροντας των Αχαιών.
 Το διαμέρισμα που νοίκιασε ήταν ____________________ ή
__________________ απ’ όλα όσα είδε.

 Ο θείος του είναι από ____________________ ή
__________________ ανθρώπους του χωριού.
 Αγόρασα ______________________ ή _______________________
παντελόνι.
 Ο ουρανοξύστης είναι ___________________ ή
__________________ κτίριο στην πόλη.
5. Γράφω τις αντίθετες φράσεις:
 ρηχά νερά ≠ ___________________________
 ευγενικό κορίτσι ≠ __________________________
 ενδιαφέρουσα ταινία ≠ _________________________
 ήρεμο σκυλάκι ≠ __________________________
 φρέσκο ψωμί ≠ _____________________________
 καθαρά ρούχα ≠ _____________________________
6. Γράφω τη σημασία των μεταφορικών φράσεων:
 κερδίζει το ψωμί του με πολύ κόπο
__________________________________________________
 τους παρέθεσε ένα πλούσιο γεύμα
__________________________________________________
 τους έταξε λαγούς με πετραχήλια
__________________________________________________
 έμεινε πετσί και κόκαλο

7. Αντιστοιχίζω τις μεταφορικές φράσεις με την πραγματική τους σημασία:
κολυμπάει στο χρήμα • • εμποδίζω, φέρνω δυσκολίες
χάνω τα λόγια μου • • προσπαθώ να παραπλανήσω,
να ξεγελάσω
στέκομαι εμπόδιο • • είναι πάρα πολύ πλούσιος
μου κόπηκε το αίμα • • στενοχωρήθηκε πολύ
ρίχνω στάχτη στα μάτια • • δεν μπορώ να μιλήσω εξαιτίας
ταραχής
το πήρε βαριά • • φοβήθηκα πολύ
8. Γράφω τα αντίθετα των παρακάτω ουσιαστικών και επιθέτων:
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
βράδυ ≠ ψηλός ≠
σκοτάδι ≠ άγνωστος ≠
ανηφόρα ≠ σκοτεινός ≠
είσοδος ≠ ανοιχτός ≠
λύπη ≠ απρόσεχτος ≠
κρύο ≠ μαύρος ≠
αρχή ≠ φαρδύς ≠
9. Γράφω τα αντίθετα των παρακάτω ρημάτων και επιρρημάτων:
ΡΗΜΑΤΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
έρχομαι ≠ ψηλά ≠
μπαίνω ≠ εδώ ≠
διαφωνώ ≠ μακριά ≠
γράφω ≠ μπροστά ≠
γεμίζω ≠ αριστερά ≠
πουλάω ≠ παντού ≠
προσθέτω ≠ πολύ ≠

10. Συμπληρώνω τα κενά των προτάσεων γράφοντας το σωστό
ουσιαστικό στο θηλυκό γένος:
Ηπειρώτης, γείτονας, γέροντας, πελάτης, αριστοκράτης, αγρότης,
βασιλιάς, μάγειρας
α) Στον δρόμο προς το ποτάμι συνάντησε μια _____________ ντυμένη με
παλιόρουχα.
β) Παριστάνει την _____________ , ενώ όλοι ξέρουμε από πού κατάγεται.
γ) Η κα Μαυρίδου είναι από τις καλύτερες ____________ του μαγαζιού μας.
δ) Η Αντωνία γύρισε πίσω στο χωριό της κι έτσι από υπάλληλος έγινε
____________ .
ε) Οι _____________ ανοίγουν καλό φύλλο και φτιάχνουν ωραίες πίτες.
στ) Η Κλεοπάτρα ήταν η τελευταία ____________ της Αιγύπτου πριν
κατακτηθεί από τους Ρωμαίους.
ζ) Το σπίτι της ______________ μας έπιασε φωτιά.
η) Η γιαγιά μου είναι εκπληκτική ______________, όπως όλες οι γυναίκες
που κατάγονται από την Πόλη.

ΤΟ ΠΙΟ ΓΛΥΚΟ ΨΩΜΙ (συνέχεια)
 Διπλή ή άνω και κάτω τελεία (:) χρησιμοποιούμε όταν:
1. λέμε τα λόγια κάποιου κατά λέξη.
π.χ. Η μητέρα είπε: «Μην αργήσεις να γυρίσεις το βράδυ».
2. απαριθμούμε κάτι.
π.χ. Από το βιβλιοπωλείο αγόρασα: τετράδια, μολύβια, μαρκαδόρους και
ξυλομπογιές.
3. εξηγούμε κάτι και παραθέτουμε γνώμες, παροιμίες ή γνωμικά.
π.χ. Μια παροιμία λέει: «Τον Αράπη κι αν τον πλένεις, το σαπούνι σου
χαλάς».
 Εισαγωγικά (« ») χρησιμοποιούμε όταν:
1. γράφουμε τα λόγια κάποιου, όπως ακριβώς τα είπε.
π.χ. Η δασκάλα ρώτησε: «Ποιος δεν έχει διαβάσει την Ιστορία σήμερα;».
3. έχουμε τίτλους βιβλίων, θεατρικών έργων, ταινιών, αποσπάσματα
κειμένων, ονόματα μαγαζιών, πλοίων, ξενοδοχείων ή παραθέτουμε μια
έκφραση λέξη προς λέξη.
π.χ. Η Μαρία δανείστηκε το βιβλίο «Ο θησαυρός της Βαγίας» από τη
βιβλιοθήκη του σχολείου.

1. Στις παρακάτω προτάσεις βάζω άνω και κάτω τελεία, όπου χρειάζεται:
 Τα μέρη του φυτού είναι τα εξής η ρίζα, ο κορμός ή βλαστός και τα
φύλλα.
 Η δασκάλα τον κοίταξε αυστηρά και του είπε «Αυτό που δε θέλεις να
σου κάνουν οι άλλοι, να μην το κάνεις κι εσύ στους άλλους».
 Η γοργόνα σταματά κάθε καράβι που συναντάει στον δρόμο της και
ρωτάει «Ναύτη, καλέ ναύτη, ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος;».
 Ο γιατρός είπε στον ασθενή «Κουράγιο! Όλα θα πάνε καλά και γρήγορα
θα θεραπευτείς».
 Αύριο το πρόγραμμα λέει Γλώσσα, Μαθηματικά, Ιστορία και Θρησκευτικά.
 Ο τροχονόμος είπε «Να φοράτε πάντα τη ζώνη ασφαλείας».
 Το καλοκαίρι έχει τρεις μήνες Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο.
 Μια σοφή παροιμία λέει «Πριν πεινάσεις να μαγειρέψεις».
 Στο πάρτι του Κώστα παίξαμε κρυφτό, κυνηγητό, κουτσό και τυφλόμυγα.
 Σημειώστε ότι χρειαζόμαστε ζάχαρη, αλεύρι, αυγά, μακαρόνια και
φρυγανιές.
2. Στις παρακάτω προτάσεις βάζω εισαγωγικά, όπου χρειάζεται:
 Τελικά ποια ομάδα νίκησε χθες στον αγώνα ποδοσφαίρου; ρώτησε ο
Νίκος τον Γιώργο.
 Σε πόση ώρα φτάνουμε στο λιμάνι; ρώτησα τη μαμά μου.
 Τι ώρα κοιμάστε κάθε βράδυ παιδιά; ρώτησε η δασκάλα.
 Ο Χριστός έλεγε συχνά: Αγαπάτε αλλήλους .
 Το σύνθημα των Ελλήνων στην Επανάσταση του ’21 ήταν
Ελευθερία ή Θάνατος .
 Κάθε χρόνο στις 28 Οκτωβρίου γιορτάζουμε το ηρωικό ΟΧΙ που είπαμε
στους Ιταλούς.
 Ο σοφός λαός λέει: Όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα μικρό καλάθι .
 Όταν γιορτάζει κάποιος του λέμε Χρόνια Πολλά .
 Το πρώτο βιβλίο που διάβασα μόνη μου ήταν Οι μύθοι του Αισώπου .
 Η μαμά μου είπε: Να πάρεις τη ζακέτα σου, γιατί έχει ψύχρα .
 Στο σχολείο μας φτιάχνουμε εφημερίδα με τίτλο Τα Τριτάκια .
 Ο δικαστής είπε: Το χέρι σας στο Ευαγγέλιο, παρακαλώ .

3.Μετατρέπω τον ευθύ λόγο σε πλάγιο:
 «Ποτέ δε θα ξεχάσω πόσο μου στάθηκες», μου είπε η Μαρίνα.
____________________________________________________
 «Ποιος ήταν στο τηλέφωνο, Γιάννη;» ρώτησε η μαμά.
____________________________________________________
 «Διαβάστε καλά τα επιρρήματα» είπε η δασκάλα στα παιδιά.
____________________________________________________
 «Τελείωσες τα μαθήματά σου;» τον ρώτησε ο μπαμπάς του.
____________________________________________________
 Ο ανακριτής ρώτησε ποιος οδηγούσε το αυτοκίνητο.
____________________________________________________
 Ο μπαμπάς είπε ότι θα επιστρέψει λίγο μετά το μεσημέρι.
____________________________________________________
 Ο γιατρός του είπε να προσέχει τη διατροφή του.
____________________________________________________
 Οι γονείς της την ρώτησαν αν θα είναι εδώ μετά τις εννέα το βράδυ.
____________________________________________________

ΨΩΜΙ
 Τα ουδέτερα ουσιαστικά που τελειώνουν σε –ι γράφονται με γιώτα -ι-.
π.χ. κρασί, ντουλάπι
ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ και γράφονται με –υ:
το βράδυ (αλλά τα βράδια), το δάκρυ (τα δάκρυα), το δίχτυ (τα δίχτυα),
το στάχυ (τα στάχυα), το δόρυ (αλλά τα δόρατα), το οξύ (αλλά τα οξέα),
το άστυ (αλλά τα άστη).
 Σύνθετες λέξεις είναι αυτές που φτιάχνονται από δύο ή τρεις απλές
λέξεις.
π.χ. νερό + μύλος = νερόμυλος, αγρότης + σπίτι = αγροτόσπιτο
1. Μεταφέρω τα παρακάτω ουδέτερα ουσιαστικά στη γενική ενικού και
πληθυντικού:
 το κερί _________________ ________________
 το καρπούζι _________________ ________________
 το παιδί _________________ ________________
 το πεπόνι _________________ ________________
 το δίχτυ _________________ ________________
 το λουλούδι _________________ ________________
 το τυρί _________________ ________________
 το αηδόνι _________________ ________________
2. Συμπληρώνω με υ, ι, η και τονίζω, όπου χρειάζεται:
τα στάχ…α, του διχτ…ού, το φτ…άρ…, η πολ…τεία, τα βράδ…α,
των δακρ…ων, η άσκ…σ…, το τιμόν…, το οξ…, του κουτ…ού

3. Φτιάχνω σύνθετες λέξεις:
 ψυχή + λόγος  ___________________
 ημέρα + λόγος  ___________________
 βιβλίο + πουλάω  ___________________
 κατά + βρέχω  ___________________
 δέντρο + κήπος  ___________________
 ημέρα + μήνας  ___________________
 ψυχή + σύνθεση  ___________________
 ημέρα + μισθός  ___________________
 ημέρα + νύχτα  ___________________
 βιβλίο + φαγητό  ___________________
 θάλασσα + λύκος  ___________________
4. Συμπληρώνω τα κενά των προτάσεων και τονίζω όπου χρειάζεται:
α. Ξηλώθηκε το κουμπ___ απ’ το παντελόν___ μου.
β. Το σκυλάκ__ μου γαβγίζει κάθε βράδ__, γιατί φοβάται το σκοτάδ__.
γ. Το καλοκαίρ__ τα χρυσαφένια στάχ__ στολίζουν τα χωράφ___.
δ. Ένα δάκρ__ κύλησε απ’ το μάτ__ του!
ε. Τα δόρ___ ήταν από τα πιο σημαντικά όπλα των αρχαίων Ελλήνων.
στ. Σκούπισε τα δάκρ___ σου.
ζ. Τα βράδ___ που έχει φεγγάρι οι ψαράδες ρίχνουν τα δίχτ__ τους στη
θάλασσα.

ΚΑΛΗ ΟΡΕΞΗ
 Αντίθετες είναι δύο λέξεις που έχουν τελείως διαφορετική σημασία.
π.χ. νωρίς ≠ αργά, ανεβαίνω ≠ κατεβαίνω
ΑΣΚΗΣΗ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ
1. Γράφω δίπλα σε κάθε λέξη την αντίθετή της:
τυχερός ≠ ______________
άξιος ≠ ______________
γενναίος ≠ _____________
καλοκαιρία ≠ ___________
δίκαιος ≠ ______________
κουρδίζω≠______________
πλησιάζω ≠ _____________
ενθαρρύνω ≠ ____________
γεμάτος ≠ ______________
σκληρός ≠ _____________
πώληση ≠ __________________ άδειος ≠ ____________________
επιτυχία ≠ _______________ πουθενά ≠ ____________________
αθώος ≠ _______________ δίνω ≠ ____________________
κέρδος ≠ ___________________ κάθομαι ≠ ____________________
άπλωμα ≠ ___________________ συμφωνία ≠ ____________________
2. Συμπληρώνω τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τα αντώνυμα των
λέξεων που είναι στην παρένθεση στον σωστό τύπο:
 Τις Κυριακές τα καταστήματα είναι ______________ (ανοιχτός).
 Η δασκάλα είπε στη μαμά του Δημήτρη ότι ο γιος της είναι πολύ
________________ (ήσυχος) μες στην τάξη.
 Το καλοκαίρι _____________ (ξεδιψώ) τόσο πολύ, που πίνει 12 λίτρα
νερό την ημέρα!
 Η Ακρόπολη της Αθήνας βρίσκεται στο ___________________
(χαμηλότερος) μέρος της πόλης.
 Ο ήλιος __________ (φάνηκε) _________ (μπροστά) από τα σύννεφα.

3. Μετατρέπω τον ευθύ λόγο σε πλάγιο και το αντίστροφο:
- Δεν έχω όρεξη να φάω, μου είπε.
_______________________________________________________
-Ήταν νόστιμο το φαγητό; ρώτησε ο μπαμπάς.
- Πολύ νόστιμο, του είπαμε.
_______________________________________________________
_______________________________________________________
Ο Δημήτρης ρώτησε τη Μαρία πόσες φορές πήγε στο ζωολογικό πάρκο κι
εκείνη του απάντησε πως πήγε αμέτρητες φορές.
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
«Πότε θα διαβάσεις για το διαγώνισμα Αγγλικών;» την ρώτησε.
_______________________________________________________
Ο Νίκος ρώτησε τον παππού του αν το καλοκαίρι θα πάει στο χωριό. Εκείνος
του απάντησε πως προτιμάει να πάει στο νησί από το Πάσχα.
_______________________________________________________
_______________________________________________________

4.Γράφω τις αντίθετες των παρακάτω λέξεων:
Ρήματα
βάφω
κλείνω
κρύβω
ψάχνω
Επίθετα
νέος –α –ο
σωστός –ή –ό
αγενής –ής -ές
ψυχρός –ή –ό
5. Φτιάχνω τα ζευγάρια των αντίθετων λέξεων και σχηματίζω προτάσεις
με αυτά:
 εδώ – εκεί: Ο Φώτης είναι εδώ και η Γεωργία εκεί.
 φίλος - _________
________________________________________________
 λερωμένος - ___________
_________________________________________________
 συμφωνία - ____________
_________________________________________________
 τεμπέλης - _____________
_________________________________________________
Επιρρήματα
δεξιά
έξω
πίσω
ποτέ
Μετοχές
γελώντας
κρατώντας
ευτυχισμένος –η –ο
χορτασμένος –η –ο

Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΦΟΥΡΝΑΡΗΣ
 Τα επιφωνήματα είναι άκλιτες λέξεις με τις οποίες εκφράζουμε τα
συναισθήματά μας (χαρά, έκπληξη, θυμό, ενθουσιασμό, απορία, ευχή,
θαυμασμό, έπαινο, ειρωνεία κλπ.). Τέτοια είναι:
Ουφ!, Αχ!, Αμάν!, Μπα! Οχ!, Ααα!, Μπράβο!, Μακάρι! και πολλά άλλα
που εκφράζουν θετικά ή αρνητικά συναισθήματα.
ΠΡΟΣΟΧΗ!
Ύστερα από κάθε επιφώνημα βάζουμε θαυμαστικό.
π.χ. Μπράβο! Έγραψες πολύ καλά στο διαγώνισμα!
 Τα ουδέτερα ουσιαστικά που λήγουν σε –είο δηλώνουν τόπο, χώρο ή
κτίριο και γράφονται με -ει-.
π.χ. γραφείο, ιατρείο, κουρείο
(Οι εξαιρέσεις θα διδαχθούν σε άλλη τάξη)
 Ο Γιωργάκης με τον ξαδερφούλη του φύτεψαν στον κήπο ένα δεντράκι.
Στην παραπάνω πρόταση τα ουσιαστικά: Γιωργάκης, ξαδερφούλης και
δεντράκι παράγονται από άλλα ουσιαστικά και φανερώνουν κάτι το μικρό ή
κάτι που θέλουμε να το πούμε χαϊδευτικά.
Αυτές οι λέξεις λέγονται υποκοριστικά. Συνήθως τα υποκοριστικά έχουν τις
παρακάτω καταλήξεις:
-άκος π.χ. ραφτάκος , γυφτάκος
-άκι π.χ. ζωάκι , παιδάκι
-ίτσα π.χ. πασχαλίτσα , μανουλίτσα
-άκης π.χ. Γιαννάκης
-ούληςπ.χ. παππούλης , γλυκούλης
-ούλα π.χ. μανούλα , γιαγιούλα (ή γιαγιάκα)
-ουλο π.χ. βοσκόπουλο , πριγκιπόπουλο
-ίσκος π.χ. λοφίσκος , οικίσκος

ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Μερικά υποκοριστικά έχουν μειωτική σημασία. Έτσι, το υποκοριστικό
υπαλληλίσκος σημαίνει α σ ή μ α ν τ ο ς υπάλληλος. Το ίδιο και το
υποκοριστικό ανθρωπάκι ή ανθρωπάριο κ.ά.
 Με τρόμαξες με την αγριοφωνάρα σου.
Στην παραπάνω πρόταση το ουσιαστικό αγριοφωνάρα παράγεται από το
ουσιαστικό αγριοφωνή και φανερώνει κάτι το μεγάλο. Γι’ αυτό και οι λέξεις
αυτές λέγονται μεγεθυντικά.
Τα μεγεθυντικά σχηματίζονται συνήθως με τις καταλήξεις –α,-ας, -αρα,
-αρος κ.λπ.
1. Συμπληρώνω τις προτάσεις με το κατάλληλο επιφώνημα από το
διπλανό πλαίσιο:
 .............. Πολύ ωραία τα καταφέρατε!
 …………… Τι συμφορά είναι αυτή!
 …………… Δε νομίζω ότι έγιναν έτσι τα πράγματα.
 …………… Σταματήστε πια να τσακώνεστε!
 …………… Πολύ αστείο αυτό που είπες.
 …………… Ας βάλουμε ένα χεράκι όλοι μαζί.
 …………… Μην προχωράτε άλλο!
 …………… Με τσίμπησε ένα κουνούπι.
2. Συμπληρώνω τις προτάσεις με τα επιφωνήματα που νομίζω ότι
ταιριάζουν:
α) ____________ ! Έγραψες άριστα στα Μαθηματικά!
β) ______! Έσκασα!
γ) _______! Τι όμορφη που είσαι σήμερα!
δ) ______ ! Ξέχασα να κάνω την άσκηση στο τετράδιο.
ε) ______ ! Πώς κι από δω; Καιρό είχαμε να σε δούμε.
Ουφ!, Μπράβο!,
Ποπό!, Οχ!,
Άντε!, Μπα!,
Στοπ!, Χα χα!

3. Πώς λέγεται ο χώρος που δουλεύει:
 ο κουρέας  ________________
 ο ζαχαροπλάστης  ________________
 ο ανθοπώλης  ________________
 ο φαρμακοποιός  ________________
 ο αρτοποιός  ________________
 ο λιμενάρχης  ________________
 ο ταχυδρόμος  ________________
 ο μάγειρας  ________________
4.Γράφω το μέρος όπου:
πωλούνται ψητά: _____________________
πωλούνται βιβλία: _____________________
πωλούνται αρώματα: _____________________
πωλούνται δίσκοι: _____________________
πωλούνται κοσμήματα: ____________________
πωλείται κρέας: _____________________
5.Βρίσκω σε ποιες λέξεις από το παρακάτω πλαίσιο αναφέρονται οι
φράσεις που ακολουθούν:
 το δικαστήριο που δικάζει στρατιωτικούς  _______________
 το εργαστήριο χημείας  _______________
 η υπηρεσία που διοικεί ένα λιμάνι  _______________
 το δικαστήριο που δικάζει εφέσεις  _______________
 το ίδρυμα όπου ζουν ορφανά παιδιά  _______________
 το δικαστήριο που δικάζει ναυτικούς  _______________
 το ίδρυμα όπου μένουν ηλικιωμένα άτομα  _______________
λιμεναρχείο στρατοδικείο ναυτοδικείο
εφετείο ορφανοτροφείο γηροκομείο
χημείο

6. Πώς θα έλεγα χαϊδευτικά τα παρακάτω ουσιαστικά;
 Κοίτα ένα όμορφο __________________ (λουλούδι).
 Φάε τη _____________ (σούπα) σου και θα νιώσεις καλύτερα.
 Αυτή είναι η _______________ (γάτα) της γειτόνισσάς μου.
 Τώρα που ‘χασα τη δουλειά μου, θα πούμε το ψωμί __________ (ψωμί).
 Κάθε μεσημέρι ρίχνει έναν ____________ (ύπνος) και ξεκουράζεται.
 Εσείς είστε τα καλύτερα ______________ (παιδί) του σχολείου.
 Η Δέσποινα παίζει στην πλατεία με τις ___________________
(ξαδέλφη) της.
 Ρίξε μια _____________ (σταλιά) λάδι.
 Ήταν πολύ γενναίο το ___________________ (πρίγκιπας) του
παραμυθιού.
 Ο ______________ (Γιάννης) είναι ένα ______________ (άγγελος).
7.Γράφω τα υποκοριστικά που παράγονται από τις παρακάτω λέξεις:
 Βασίλης  ____________  κρυφτό  ____________
 δέντρο  ____________  σκυλί  ____________
 καρδιά  ____________  τσέπη  ____________
 όμορφος  ____________  καρέκλα  ____________
 γλώσσα  ____________  μπάλα  ____________
 μύτη  ____________ χέρι  ____________
8. Δίπλα σε καθένα από τα παρακάτω ουσιαστικά γράφω ένα μεγεθυντικό
του:
 κορίτσι  ________________
 ψάρι  ________________
 κολοκύθι  ________________
 πόδι  ________________
 ποντίκι  ________________
 φωνή  ________________

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΗ 10η ΕΝΟΤΗΤΑ
1. Αντιστοιχίζω τις λαϊκές φράσεις με τη σημασία τους:
Λέει το ψωμί ψωμάκι.  
Του το στέρησε την
τελευταία στιγμή.
Βγάζω το ψωμί μου.  
Ζει με στερήσεις, πεινάει
πολύ.
Του πήρε την μπουκιά από
το στόμα.
 
Το αγόρασε με ελάχιστα
χρήματα.
Φάγαμε ψωμί κι αλάτι.   Έχουμε περάσει πολλά μαζί.
Το πήρε για ένα κομμάτι
ψωμί.
 
Εξασφαλίζω τα αναγκαία για
επιβίωση.
2. Ξαναγράφω τις προτάσεις με την αντίθετη σημασία των
υπογραμμισμένων λέξεων:
 Η μέρα σήμερα ήταν αρκετά ζεστή.
 _____________________________________________
 Εμείς ξεχάσαμε τη γιορτή σου.
 ______________________________________________
 Ο Φώτης και ο Γιάννης κατεβαίνουν τις σκάλες.
 ______________________________________________
 Ο σκύλος ήταν ήσυχος το βράδυ.
 ______________________________________________
 Η επιτυχία του είναι σίγουρη.
 ______________________________________________
 Ο κατηγορούμενος κρίθηκε ένοχος.
 ______________________________________________
3. Μετατρέπω τον ευθύ λόγο σε πλάγιο και τον πλάγιο λόγο σε ευθύ:
 «Πώς πέρασες τις γιορτές;» τον ρώτησα.
____________________________________________________
 «Είναι ώρα για ύπνο» φώναξε ο πατέρας.
____________________________________________________

 Ο διευθυντής ρώτησε πόσα παιδιά θα έρθουν στην εκδρομή.
____________________________________________________
 Η δασκάλα ρώτησε αγριεμένη ποιος έσπασε το τζάμι.
____________________________________________________
 «Τι ώρα θα γυρίσεις το βράδυ;» ρώτησε ο πατέρας την Άννα.
____________________________________________________
 Ο Δήμος είπε ότι θα μείνει στο σπίτι γιατί είναι κουρασμένος.
____________________________________________________
 «Θα πας στην τριήμερη εκδρομή που οργανώνει το σχολείο;»
ρώτησε ο Νίκος τον Τάκη.
____________________________________________________
____________________________________________________
4. Γράφω περιφραστικά τον υπερθετικό βαθμό των επιθέτων:
5. Αντιστοιχίζω τις παρακάτω φράσεις με τη σωστή σημασία τους:
τα κάνω θάλασσα   αδιαφορώ τελείως
δε μου καίγεται καρφί  
προσπαθώ να παραπλανήσω, να
ξεγελάσω
η αλήθεια θα λάμψει   κάνω λάθος, αποτυγχάνω τελείως
μου έφυγαν πολλά
λεφτά αυτό τον μήνα
  θα αποκαλυφθεί πλήρως
ρίχνω στάχτη στα
μάτια
  ξόδεψα πολλά λεφτά
Θετικός Υπερθετικός
α. ο σύντομος δρόμος ο πιο σύντομος δρόμος ή ο συντομότερος δρόμος
β. το μικρό μέγεθος ή
γ. η εύκολη λύση ή
δ. ο νέος άνδρας ή
ε. οι καλές μαθήτριες ή
στ τα ζωηρά παιδιά ή

γείτονας,
γύφτος,
φούρναρης,
αγρότης,
βασιλιάς,
μάγειρας,
νησιώτης
6. Βάζω διπλή τελεία και εισαγωγικά στις παρακάτω προτάσεις.
 Μια παροιμία λέει Ο καλός ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται.
 Η δασκάλα ρώτησε Ποιος θα μας πει μάθημα;
 Το καλό το πράγμα αργεί να γίνει λέει μια παροιμία.
 Ο Χριστός έλεγε Αγαπάτε αλλήλους.
 Η μητέρα μου είπε Τώρα που θα λείπω να προσέχεις εσύ τα παιδιά.
7. Συμπληρώνω τις προτάσεις με το κατάλληλο επιφώνημα από το
διπλανό πλαίσιο:
 ................ Αυτό πρέπει να το σκεφτούμε πολύ καλά.
 ................ φώναξε ο φρουρός σ’ αυτούς που έρχονταν.
 ……………… Τι κακό μας βρήκε.
 ……………… Εσύ, έλα εδώ!
 ……………… είπε δυνατά ο δάσκαλος.
8. Συμπληρώνω τα κενά με τα θηλυκά των ουσιαστικών του πλαισίου:
 Στην Αγγλία βασιλεύει η ___________________ Ελισάβετ.
 Η θεία μου είναι _________________, αφού κατάγεται από
τη Χίο.
 Οι __________________ δουλεύουν στα χωράφια.
 Η ___________________ μας ανακαίνισε το σπίτι της.
 Πήγα στη ___________________ και αγόρασα ψωμί.
 Η γιαγιά μου είναι καταπληκτική ____________________.
 Χθες πέρασε από τη γειτονιά μια ___________________
και της έδωσα κάποια παλιά μου ρούχα.
Αλτ!, Ε!,
Αλίμονο!,
Εύγε!, Χμ!

ΕΝΟΤΗΤΑ 11
Όλοι μια αγκαλιά...

ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
 Ευθύ λόγο έχουμε όταν ακούμε απευθείας τα λόγια που λέει κάποιος, ενώ
πλάγιο λόγο έχουμε όταν τα λόγια αυτά τα μεταφέρει κάποιο τρίτο
πρόσωπο.
π.χ. «Θέλεις να σου ετοιμάσω κάτι να φας;» ρώτησε η μητέρα
την κόρη της.
Η μητέρα ρώτησε την κόρη της αν θέλει να της ετοιμάσει
κάτι να φάει.
 Επαυξημένη λέγεται η πρόταση που εκτός από τους κύριους όρους
(υποκείμενο, ρήμα, αντικείμενο ή κατηγορούμενο) έχει και κάποιες άλλες
λέξεις που χαρακτηρίζουν τους κύριους όρους (επίθετα, μετοχές,
επιρρήματα, προσδιορισμούς κλπ.)
π.χ. Ο Γιώργος πίνει γάλα. (απλή πρόταση)
Ο Γιώργος πίνει γάλα με δημητριακά κάθε πρωί.
(επαυξημένη πρόταση)
 Τα ρήματα που λήγουν σε –εύω, -εύομαι γράφονται με -ευ- .
π.χ. μαγεύω, μαγεύομαι
ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ: κλέβω και σέβομαι.
 Τα ρήματα που λήγουν σε –αίνω γράφονται με -αι- .
π.χ. κατεβαίνω, ανεβαίνω
ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ: μένω, δένω, πλένω
 Τα ρήματα που τελειώνουν σε –ώνω γράφονται με -ω- .
π.χ. απλώνω, ξαπλώνω

 Η Μαρία είπε ότι θα επιστρέψει αύριο.
_______________________________________________________
 Τους ρώτησε πού θα πάνε για φαγητό.
_______________________________________________________
 Ο δάσκαλος ρώτησε τον μαθητή γιατί δε διάβασε.
_______________________________________________________
 Η μητέρα φώναξε τα παιδιά να έρθουν για φαγητό.
_______________________________________________________
 Ο Φώτης με ρώτησε αν θέλω παγωτό.
_______________________________________________________
2. Μετατρέπω τον ευθύ λόγο σε πλάγιο:
 «Θέλεις να παίξουμε το απόγευμα;» με ρώτησε ο Βασίλης.
_______________________________________________________
 «Διαβάστε τα μαθήματά σας» είπε η μαμά στα παιδιά.
_______________________________________________________
 «Ο νικητής στον διαγωνισμό θα πάρει μετάλλιο» ανακοίνωσε ο
διευθυντής.
_______________________________________________________
_______________________________________________________
 «Πού είναι η ζακέτα μου;» ρώτησε η Ελένη τη μαμά της.
_______________________________________________________

3. Συμπληρώνω τα κενά με ευ, εβ, αι, ε ή ω και τονίζω όπου
χρειάζεται:
μορφ…ν…, μπ…..νω, κλ…...ω, κλ……ω, φουντ…ν...,
ζυμ…νω, μαγειρ…ω, μ…νω, γυρ......ω, πλ…νω, βγ……νω
4. Μετατρέπω τις παρακάτω προτάσεις από επαυξημένες σε απλές:
 Τα παιδιά φόρεσαν αποκριάτικες στολές.
_______________________________________________________
 Στην πολυκατοικία μας απαγορεύονται τα κατοικίδια ζώα.
_______________________________________________________
 Χθες η Αγγελική έφαγε κοτόπουλο στον φούρνο με πατάτες.
_______________________________________________________
 Ο Πέτρος είναι πολύ άτακτος.
_______________________________________________________
5. Μετατρέπω τις παρακάτω απλές προτάσεις σε επαυξημένες:
α. Η Μαριάννα διαβάζει βιβλία.
_______________________________________________________
β. Οι μετεωρολόγοι προβλέπουν τον καιρό.
_______________________________________________________
γ. Ο Κώστας παντρεύεται.
_______________________________________________________
δ. Η οικογένεια έφυγε.
_______________________________________________________
ε. Ο κηπουρός ποτίζει τα λουλούδια.
_______________________________________________________

6.Σημειώνω πού έχουμε ευθύ και πού πλάγιο λόγο:
 Σκέφτηκα πως είναι αργά για επίσκεψη. ( __________________ )
 Ο Παύλος είπε ότι είναι αργά για επίσκεψη. ( _________________ )
 Η μητέρα μού είπε να αγοράσω ένα κιλό ψωμί από τον φούρνο.
( _____________ )
 <<Άνοιξε λίγο το παράθυρο>> είπε η γιαγιά. ( __________________ )
 Η δήμαρχος απάντησε ότι το έργο θα ολοκληρωθεί σύντομα.
( _______________ )
 Έλα στον πίνακα να γράψεις μια πρόταση. ( _________________ )

ΒΟΗΘΑΜΕ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΑΣ
 Αρκτικόλεξα λέγονται οι συντομογραφίες που δημιουργούνται από τα
αρχικά γράμματα λέξεων.
π.χ. Ο.Τ.Ε.  Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδας
 Συντομογραφίες λέγονται οι λέξεις από τις οποίες έχουμε παραλείψει τα
τελευταία γράμματα για συντομία κι όμως όλοι τις καταλαβαίνουν, όταν τις
διαβάζουν.
π.χ. δηλ.  δηλαδή
π.χ.  παραδείγματος χάρη
κλπ.  και λοιπά
βλ.  βλέπε
1. Γράφω τι σημαίνουν τα παρακάτω αρκτικόλεξα:
Ο.Γ.Α.  __________________________________________
Ε.ΥΔ.Α.Π. __________________________________________
Ε.Μ.Υ.  __________________________________________
ΕΛ.ΑΣ.  __________________________________________
ΕΛ.ΤΑ.  __________________________________________
Ι.Κ.Α.  _________________________________________
Ο.Α.Ε.Δ.  _________________________________________
Π.Υ.  _________________________________________
Ι.Χ.  _________________________________________
Δ.Χ.  _________________________________________
Ο.Α.Σ.Α.  _________________________________________

2. Γράφω τι σημαίνουν οι συντομογραφίες:
π.μ. ________________________
μ.μ. ________________________
τηλ. ________________________
ΥΓ. ________________________
σελ. ________________________
γραμμ. ________________________
π.χ. ________________________
κ.ά. ________________________
π.Χ. ________________________
μ.Χ. ________________________
κ. ________________________
χλμ. ________________________
3. Γράφω μια αντίθετη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:
πόλεμος ≠ __________________ μορφωμένος ≠ _________________
φτώχεια ≠ _______________ ευτυχισμένος ≠ _________________
άρρωστος ≠ _______________ ανεργία ≠ __________________
4. Δίνω τον ορισμό των παρακάτω λέξεων. Πώς λέγεται αυτός που...
_______________________________________ πάμφτωχος
_______________________________________ άστεγος
_______________________________________ αγενής
_______________________________________ φυσιολάτρης
_______________________________________ φιλόζωος
_______________________________________ άτεκνος

5. Συμπληρώνω τα κενά στα ρήματα με ω, ευ, αι και ε, τονίζοντας όπου
πρέπει:
συντροφ___ω, μορφ__νω, χορτ___νω, σκαρφαλ___νω, γυρ___ω, βγ___νω,
μαθ___νω, καρφ__νω, διορθ___νω, μαθητ___ω, αγναντ___ω, παθ___νω,
επιμ__νω, διαβ___νω, ξεπλ__νω, συμμαζ___ω, χαϊδ___ω, κλαδ___ω
6. Γράφω ένα ρήμα που ανήκει στην ίδια οικογένεια με καθεμία από τις
παρακάτω λέξεις:
κουρείο _______________ στεφάνι _______________
θάλασσα _______________ φόρτωμα _______________
στόχος _______________ λατρεία _______________
παχύς _______________ πίστη _______________
χορός _______________ διαμονή _______________
λάδι _______________ ανάβαση _______________
κλοπή _______________ βάρος _______________
βασιλιάς _______________ ιππικό _______________
διάβαση _______________ πάλη _______________
μαντική _______________ ύψος _______________
κολακεία _______________ μαράζι _______________

Η ΠΤΗΣΗ ΤΩΝ ΓΕΡΑΝΩΝ
 Τα αριθμητικά φανερώνουν αριθμούς και χωρίζονται σε 5 κατηγορίες:
1. Απόλυτα αριθμητικά, που φανερώνουν ποσότητα (π.χ. πέντε, είκοσι).
2. Τακτικά αριθμητικά, που φανερώνουν τη θέση ή τη σειρά που έχει κάποιος
ή κάτι (π.χ. πέμπτος, εικοστός).
3. Πολλαπλασιαστικά αριθμητικά, που φανερώνουν από πόσα μέρη
αποτελείται κάτι και λήγουν σε –πλος (π.χ, πενταπλός).
4. Αναλογικά αριθμητικά, που φανερώνουν πόσες φορές μεγαλύτερο είναι
κάτι από κάτι άλλο και λήγουν σε –πλάσιος (π.χ. πενταπλάσιος).
5. Περιληπτικά αριθμητικά, τα οποία δηλώνουν μονάδες που αποτελούν ένα
σύνολο (π.χ. τριάδα) ή έχουν τη σημασία περίπου (π.χ. δεκαριά).
Τα αριθμητικά μπορεί να είναι επίθετα ή ουσιαστικά.
 Τα απόλυτα αριθμητικά από το 13 έως και το 19 γράφονται με μία λέξη.
π.χ. δεκατρία, δεκατέσσερα, δεκαέξι, δεκαεννιά
 Τα απόλυτα αριθμητικά από το 21 και πέρα γράφονται με δύο λέξεις,
εκτός από τις δεκάδες και τις εκατοντάδες…
π.χ. εκατόν πενήντα εννιά αλλά πενήντα, διακόσια κ.λπ.
 Τα τακτικά αριθμητικά από το 13 και πέρα γράφονται σε χωριστές λέξεις
π.χ. δέκατος τρίτος (13ος
), εκατοστός τριακοστός έκτος (136ος
)
 Το απόλυτο αριθμητικό εννέα (εννιά) γράφεται με δύο ν, καθώς και όλες
οι σύνθετες λέξεις που περιέχουν μέσα τους ολόκληρη τη λέξη εννιά –
εννέα (π.χ. δεκαεννέα, εννιακόσια, εννιακοσιοστός)
Με ένα ν γράφονται τα αριθμητικά ένατος, ενενήντα, ενενηκοστός κ.λπ.
 Τα απόλυτα αριθμητικά δύο και τρεις, όταν μπαίνουν ως α΄ συνθετικό σε
σύνθετες λέξεις, αλλάζουν το υ και το ει και το μετατρέπουν σε ι.
π.χ. δύο + συλλαβή  δισύλλαβη, δύο + φύλλο  δίφυλλο
τρεις + ημέρες  τριήμερο, τρεις + ώρες  τρίωρο
Κρατάνε το υ οι απλές λέξεις.
π.χ. δυάδα, δυάρι κ.ά.

 Τα απόλυτα αριθμητικά τέσσερις και τέσσερα, όταν μπαίνουν ως α΄
συνθετικό σε σύνθετες λέξεις, γίνονται τετρα-.
π.χ. τέσσερις + γωνίες  τετράγωνο
τέσσερα + πόδια  τετράποδο
 Αν θέλουμε να γράψουμε με συντομία ένα τακτικό αριθμητικό επίθετο,
γράφουμε τον αριθμό στον οποίο αντιστοιχεί και κάτω δεξιά του αριθμού
γράφουμε την κατάληξη του επιθέτου στο σωστό γένος.
π.χ. πρώτος  1ος δεύτερη  2η τρίτο  3ο
10: δέκατος 200: διακοσιοστός
20: εικοστός 300: τριακοσιοστός
30: τριακοστός 400: τετρακοσιοστός
40: τεσσαρακοστός 500: πεντακοσιοστός
50: πεντηκοστός 600: εξακοσιοστός
60: εξηκοστός 700: επτακοσιοστός
70: εβδομηκοστός 800: οχτακοσιοστός
80: ογδοηκοστός 900: εννιακοσιοστός
90: ενενηκοστός 1.000: χιλιοστός
100: εκατοστός 1.000.000: εκατομμυριοστός
Να πώς σχηματίζουν τα
τακτικά αριθμητικά
κάποιοι αριθμοί...

1. Συμπληρώνω τα κενά με το σωστό αριθμητικό, προσέχοντας το γένος
των ουσιαστικών:
 (4) ……………………… μέτρα  (13) …………………… ημέρες
 (500) ……………………… κιλά  (200) …………………… θεατές
 (1) ……………………… μπάλα  (600) …………………… πρόβατα
2. Συμπληρώνω τα κενά των προτάσεων με το κατάλληλο απόλυτο
αριθμητικό.
 Κάθε χέρι έχει ………………… δάχτυλα.
 Ο γλάρος έχει ………………… φτερά.
 Το αυτοκίνητο έχει ………………………… ρόδες.
 Το δημοτικό σχολείο έχει ………………… τάξεις.
 Πριν από το είκοσι είναι ο αριθμός ………………………… .
 Η λέξη «δημοτικό» έχει ………………………… γράμματα.
3. Πώς λέγονται:
 Οι πέντε γραμμές όπου γράφουμε τη μουσική; ___________________
 Το σχήμα που έχει έξι γωνίες; ___________________
 Το σχολείο που έχει έξι θέσεις δασκάλων; __________________
 Τα επτά νησιά του Ιονίου; ____________________
 Οι εννέα μήνες μαζί; _____________________
 Οι δέκα ημέρες; ____________________
 Αυτός που είναι 15 χρονών; ______________________
4.Γράφω τους αριθμούς από το 1 ως το 10:
1 6
2 7
3 8
4 9
5 10

5.Γράφω με λέξεις τους αριθμούς των παρενθέσεων:
Στο θρανίο μου έχω (1) _______ κασετίνα, (1) ______ χάρακα, (1) ______
γόμα κι (1) ______ μολύβι. Στην κασετίνα μου έχω (2) ______ γνώμονες,
(3) _____ γόμες , (4) ________ μολύβια κι (1) _______ διαβήτη.
6.Πόσες μέρες έχει:
το δεκαπενθήμερο 
το τριήμερο 
το πενθήμερο 
το τετραήμερο 
7.Γράφω τη σειρά των μηνών:
Ιανουάριος  Ιούλιος 
Μάιος  Νοέμβριος 
Φλεβάρης  Αύγουστος 
Απρίλης  Οκτώβριος 
Ιούνιος  Δεκέμβριος 
Μάρτιος  Σεπτέμβριος 
8. Συμπληρώνω τις προτάσεις με τις λέξεις της παρένθεσης:
( πρώτη, τρίτη, δέκατος, δωδέκατος, τελευταίο )
 Ο Οκτώβρης είναι ο ______________ μήνας του χρόνου, ενώ ο
Δεκέμβρης είναι ο __________________ .
 Φέτος πηγαίνω στην ____________ τάξη.
 Εγώ κάθομαι μαζί με τον Φώτη στο ____________ θρανίο.
 Η Ελπίδα, στους μαθητικούς αγώνες του σχολείου, τερμάτισε
_____________ .

9.Τι μας κάνουν;
1 εργοστάσιο Μια
2 αυγά Μια
3 μπουκάλια Μια
4 παιδιά Μια
5 αυτοκίνητα Μια
6 ποτήρια Μια
12 πιάτα Μια
100 πρόβατα Μια
10.Γράφω ξανά τις προτάσεις, αντικαθιστώντας το υπογραμμισμένο
κομμάτι με μια λέξη, όπως στο παράδειγμα:
 Τα μαχαιροπίρουνα και τα πιάτα πωλούνται δώδεκα - δώδεκα.
Τα μαχαιροπίρουνα και τα πιάτα πωλούνται σε δωδεκάδες.
 Τα ποτήρια πωλούνται έξι - έξι.
___________________________________________________
 Στην παρέλαση της 25ης
Μαρτίου παρελάσαμε πέντε - πέντε.
__________________________________________________
11. Γράφω τα απόλυτα αριθμητικά που αντιστοιχούν στους αριθμούς:
16: ________________________________________________
932: ________________________________________________
9.000: ________________________________________________
99: ________________________________________________
78: ________________________________________________

12.Συμπληρώνω τα κενά βάζοντας τους αριθμούς των παρενθέσεων στον
σωστό τύπο των απόλυτων αριθμητικών επιθέτων.
 Ακούσαμε τον ήχο ................ (1) σειρήνας.
 Πάνω στο θρανίο υπήρχαν οι τσάντες ……………………… (3) παιδιών.
 Η αδερφή μου είναι ……………………………… (19) ετών.
 Περίπου ……………… (1.000) αστυνομικοί έχουν περικυκλώσει το κτίριο.
 Σήμερα θα γίνει η κλήρωση για τις ………………… (4) ομάδες που θα
παίξουν στον τελικό.
 …………(1) έτος έχει .............................................................. (365)
μέρες, ……………………(4) εποχές και ………………………(12) μήνες. Κάθε εποχή
έχει …………………… (3) μήνες και κάθε μήνας έχει ………………………(30)
ή ………………………… (31) ημέρες.
13. Γράφω δίπλα σε κάθε αριθμητικό επίθετο αν είναι απόλυτο, τακτικό,
πολλαπλασιαστικό ή αναλογικό:
 δέκατος ένατος  ___________________
 εξαπλός  _________________
 εφταπλάσιος  ____________________
 πενήντα  __________________
 εκατόν εβδομήντα τρία  __________________
 τριπλός  __________________
 τετραπλάσιος  __________________
 εξηκοστός όγδοος  ___________________
 τριακόσια  __________________
 ενενηκοστός πρώτος  ___________________

14.Γράφω τα απόλυτα και τα τακτικά αριθμητικά επίθετα των αριθμών:
αρ. απόλυτο αριθμητικό τακτικό αριθμητικό
12 δώδεκα δωδέκατος, -η, -ο
73
26
18
89
105
93
4
20
9
958
45
121
399

ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΓΡΑΦΕΙ ΣΤΟΝ ΘΕΟ
 Σύνθετες λέξεις είναι εκείνες που παράγονται όταν ενωθούν δύο ή τρεις
απλές λέξεις.
π.χ. σιγοτραγουδώ, δεκαήμερο
 Στις σύνθετες λέξεις, όταν το α΄ συνθετικό αναφέρεται στα αριθμητικά
ένας, μία, ένα, γίνεται μερικές φορές μονο-.
π.χ. ένας δρόμος  μονόδρομος
μία κατοικία  μονοκατοικία
ένα σανδάλι  μονοσάνδαλος
ΑΣΚΗΣΗ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ
1. Φτιάχνω σύνθετες λέξεις και σχηματίζω με αυτές προτάσεις:
 φίλος + λόγος = ___________________
_______________________________________________________
 φίλος + μαθαίνω = ___________________
_______________________________________________________
 παιδί + τόπος = __________________
_______________________________________________________
 τροχός + νόμος = ___________________
_______________________________________________________
 τριάντα + φύλλο = ___________________
_______________________________________________________

2. Συμπληρώνω τα κενά με το κατάλληλο αριθμητικό επίθετο που θα
σχηματίσω από τον αριθμό που δίνεται στην παρένθεση και στη
συνέχεια γράφω δίπλα τι είδους αριθμητικό είναι (τακτικό,
πολλαπλασιαστικό, απόλυτο ή αναλογικό), όπως στο παράδειγμα:
α. Δεν έχει σημασία αν βγήκες πρώτος ή τελευταίος. (1) (τακτικό)
β. _____ φορά κι _____ καιρό ήταν μια βασιλοπούλα. (1) (____________)
γ. Σήμερα είναι η ________ ________ μέρα του μήνα. (14) (_________)
δ. Το αγόρασα φθηνά και τώρα η τιμή του είναι ___________ ! (10)
(____________)
ε. Αυτή την κάρτα την έχω _________. Ανταλλάσσουμε; (2) (__________)
στ. Ο _____________ πελάτης που θα μπει στο κατάστημα κερδίζει μια
δωροεπιταγή! (200) (______________)
ζ. Στον αγώνα δρόμου ήρθα ____________ ____________ . (34)
(______________)
η. Πριν από ___________ μέρες είχα γενέθλια. (14) (______________)
θ. Ο θείος μου είναι _____________ _____________ χρονών. (34)
(______________)
ι. Είσαι πολύ λεπτός, ενώ εγώ είμαι ο _____________ από σένα. (3)
(_____________)
3. Συμπληρώνω τις προτάσεις με αριθμητικά ουσιαστικά σύμφωνα με τους
αριθμούς των παρενθέσεων:
α. Αγόρασα καμιά _______________ μπαλόνια για το πάρτι. (30)
β. Κάθε σακούλα με καραμέλες περιέχει μια _________________ . (20)
γ. Το ποδόσφαιρο χρειάζεται δύο _________________ παικτών. (11)
δ. Η κυρα – Λένη πρέπει να είναι καμιά _____________ χρονών. (60)
ε. Τα παιδιά κάνουν _______________ και κατεβαίνουν τις σκάλες. (2)
στ. Το κουτί έχει μέσα καμιά _____________ σπίρτα. (50)

4. Φτιάχνω σύνθετες λέξεις και γράφω δίπλα ένα ουσιαστικό που να
ταιριάζει, όπως στο παράδειγμα:
Απλές λέξεις Σύνθετες λέξεις Σύνθετες λέξεις με
ουσιαστικό
δύο + θέση διθέσιος διθέσιο αυτοκίνητο ή
διθέσιος καναπές
πέντε + όροφος
τέσσερα + συλλαβή
δέκα + ημέρα
είκοσι + ώρα

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΗΝ 11η ΕΝΟΤΗΤΑ
1. Υπογραμμίζω τα αριθμητικά επίθετα και γράφω την κατηγορία στην
οποία ανήκουν:
 Ο Μάρτιος είναι ο τρίτος μήνας του χρόνου. ( ________________ )
 Σήμερα μάζεψα τριπλάσια κοχύλια από χθες. ( ________________ )
 Το χίλια οχτακόσια είκοσι ένα ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση κατά των
Τούρκων. ( ________________ )
 Τα διπλά τζάμια μονώνουν το σπίτι. ( __________________ )
 Ο παππούς μου ήταν το έβδομο παιδί της οικογένειάς του.
( __________________ )
2. Γράφω με λέξεις τα απόλυτα αριθμητικά της παρένθεσης:
 Στην πόλη Μπολκατάγκα της Αφρικής υπάρχουν ______________ (49)
δημοτικά σχολεία, από τα οποία τα _________________ (26)
βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση.
 Σε αυτή την ταινία απαγορεύεται η είσοδος σε παιδιά κάτω των
__________________ (13) χρονών.
 Ο αριθμός ________________________________________ (999)
είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό ________________________ (217).
3. Γράφω το τακτικό αριθμητικό επίθετο του κάθε αριθμού στο αρσενικό
γένος:
19 : ____________________________________
67 : ____________________________________
78 : ____________________________________
12 : ____________________________________
91 : ____________________________________
42 : ____________________________________

4. Τι μας κάνουν:
6 κλειδιά; Μια ____________________
2 τετράδια; Μια ____________________
100 γόμες; Μια ____________________
1.000 καρέκλες; Μια ____________________
5. Στις παρακάτω προτάσεις συμπληρώνω το αριθμητικό που πρέπει:
 Έχω στη συλλογή μου (313) ______________________ γραμματόσημα
με πουλιά.
 Στον κατάλογο του κυρίου είμαι γραμμένος (19ος
)_________________ .
 Ο προπάππος μου γεννήθηκε το έτος (1919) ____________________
_________________ .
 Η αδερφή μου γεννήθηκε το (1999) ___________________________
και είναι (10) _________ χρόνια μεγαλύτερή μου.
 Η γιαγιά μου είναι (85) __________________ χρονών κι ακόμη κάνει
πολλές δουλειές.
 Ο Αντρέας Νίκου, που είναι μαραθωνοδρόμος, έτρεξε στο μαραθώνιο
δρόμο της Αθήνας αλλά, επειδή αισθάνθηκε ενοχλήσεις στο στομάχι,
τερμάτισε (99ος
) ____________________________ .
 Η οικογένειά μου είναι γραμμένη στα δημοτολόγια του Δήμου «Αθηνών»
στην (906η
) ___________________________ θέση .
 Ο (1ος
) ___________ , ο (2ος
) ___________ και ο (3ος
) __________
αθλητής παίρνουν μετάλλιο.
 Είναι η (80η
) ______________ φορά που παίρνω άριστα στην
ορθογραφία μου.
 Πήγα στο θέατρο και κάθισα στην (44η
) ________________________
θέση και (21η
) _________________________ σειρά.
6. Αναγνωρίζω ποια από τις παρακάτω προτάσεις είναι απλή και ποια
επαυξημένη:
α) Το παιχνίδι χάλασε. ( _________________ )
β) Το μωρό είναι άρρωστο. ( _________________ )
γ) Η δασκάλα μας έλειπε σήμερα. ( ________________ )
δ) Το σπίτι του Νίκου είναι πολύ μεγάλο. ( _________________ )

ε) Τα παιδιά διαβάζουν. ( ______________ )
στ) Ο σκύλος είναι πιστός φίλος του ανθρώπου. ( ________________ )
7. Μετατρέπω τις παρακάτω επαυξημένες προτάσεις σε απλές:
α) Τα θέματα των Μαθηματικών στις Πανελλήνιες ήταν αρκετά εύκολα.
_______________________________________________________
β) Ο διευθυντής της εταιρείας επέστρεψε από την Ρώμη.
_______________________________________________________
γ) Ο καινούριος μαθητής είναι πολύ έξυπνος.
_______________________________________________________
δ) Η γειτόνισσα του διπλανού διαμερίσματος είναι πολύ περίεργη.
_______________________________________________________
ε) Ο προϊστάμενος της επιχείρησης είναι άριστος οικονομολόγος.
_______________________________________________________
στ) Η Ελένη είναι πολύ ήσυχη μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας.
_______________________________________________________
8. Μετατρέπω τις παρακάτω απλές προτάσεις σε επαυξημένες:
α) Απαγορεύεται το κάπνισμα.
_______________________________________________________
β) Οι μαθητές γράφουν διαγώνισμα.
_______________________________________________________
γ) Η Ιωάννα σπουδάζει ιατρική.
_______________________________________________________
δ) Ο Γιώργος παίζει ποδόσφαιρο.
_______________________________________________________

Γ Δημοτικού γλώσσα γ τεύχος εκπ.γ.ζώη.pdf

More Related Content

What's hot

Similar to Γ Δημοτικού γλώσσα γ τεύχος εκπ.γ.ζώη.pdf

More from zohsschool

Recently uploaded

Γ Δημοτικού γλώσσα γ τεύχος εκπ.γ.ζώη.pdf