1. Phaàn VI
CHÖÔNG 14:
VIEÁTCHOPHAÙTTHANH,TRUYEÀNHÌNH
Phoùng vieân truyeàn thanh truyeàn hình coù theå aùp
duïng nhieàu ñieàu trong caùc nguyeân taéc chuùng ta vöøa
noùi ñeán. Nhöng coù nhöõng söï khaùc bieät quan troïng
giöõa vieäc vieát baùo in vaø vieát cho truyeàn thanh truyeàn
hình (TTTH).
Phoùng vieân baùo in vieát vôùi muïc ñích cho ñoäc giaû
thaáy moät hình aûnh trong trí hoï. Phoùng vieân TTTH
noùi chuyeän vôùi khaùn thính giaû cuûa hoï.
Phoùng vieân TTTH môû laïi cho nghe hay chieáu laïi
hình aûnh hoï thu thaäp ñöôïc taïi choã ñeå khaùn thính giaû
coù theå nghe vaø nhìn tröïc tieáp. Caùc phoùng vieân TTTH
gioûi khoâng moâ taû quang caûnh nhöõng gì hoï ghi aâm
hay thu hình ñöïôc, hoï giuùp cho khaùn thính giaû hieåu
nhöõng aâm thanh vaø hình aûnh ñoù.
Chæ coù moät cô hoäi, vì vaäy neân toû ra trong saùng
Caùc ñoäc giaû baùo coù theå daønh ra bao nhieâu thì giôø
cuõng ñöôïc ñeå ñoïc moät baøi vieát. Hoï coù theå ñoïc laïi baøi
vieát moät hai laàn nöõa. Khaùn thính giaû truyeàn thanh
truyeàn hình khoâng theå laøm nhö vaäy. Hoï chæ coù moãi
moät cô hoäi ñeå bieát veà caâu chuyeän thoâi. Cuõng vaäy,
haàu heát caùc baøi vieát cho TTTH thöôøng raát ngaén.
Phoùng vieân ngaønh naøy coù raát ít thì giôø ñeå trình baày
caâu chuyeän.
Ñieàu naøy coù nghóa laø caùc phoùng vieân TTTH phaûi
roõ raøng, ngaén goïn vaø loïc löïa kyõ hôn laø phoùng vieân
baùo in aán. Baïn neân duøng ngoân ngöõ bình thöøông vaø
cung caùch giaûn dò, coù veû nhö noùi chuyeän hôn. Duøng
caùc caâu ñôn giaûn vaø tröïc tieáp. Caâu naøy neân noái tieáp
caâu kia nhö theå baïn ñang noùi chuyeän vôùi moät ngöôøi
veà moät dieãn bieán naøo ñoù. Khaùn thính giaû phaûi hoaøn
toaøn hieåu ñöïôc caâu chuyeän cuûa baïn ngay khi nghe
laàn ñaàu.
119
Phaàn VI

2. Chæ neân choïn löïa caùc yù quan troïng nhaát trong vaên
kieän hay moät cuoäc hoïp baùo, hay chuû ñeà chính trong
moät loaït caùc söï kieän phöùc taïp. Trình baày döõ kieän naøy
ngay trong moät hai caâu ñaàu cuûa baøi. Nhö vaäy, khaùn
thính giaû cuûa baïn seõ hieåu ngay lyù do taïi sao caâu
chuyeän quan troïng hay ñaùng löu yù vaø seõ tieáp tuïc
theo doõi.
Thoâng thöøông baïn khoâng caàn phaûi bao goàm
nhieàu boái caûnh vaø chi tieát-nhö tuoåi taùc, ñòa chæ, caùc
soá thoáng keâ-thöøông thaáy trong caùc baøi baùo. Caùc döõ
kieän ñoù laøm cho caâu chuyeän truyeàn thanh truyeàn
hình quaù daøi doøng vaø phöùc taïp.
Chuù troïng vaøo hieän taïi
Khi ngöôøi daân caàm moät tôø baùo leân, hoï bieát hoï
ñang ñoïc nhöõng tin dieãn ra hoâm tröùôc. Nhöng neáu
ngöôøi naøy vaën radio hay TV leân, hoï seõ muoán bieát
xem tin môùi nhaát laø gì, nhöõng gì xaåy ra ngay ngaøy
hoâm ñoù, hay ngay caû trong giôø ñoù. Vì vaäy, phoùng
vieân TTTH chuù troïng vaøo caùc söï kieän môùi nhaát vaø
thì hieän taïi caøng nhieàu caøng toát.
120
Chöông 14: Vieát cho phaùt thanh, truyeàn hình
Cuõng nhö öùng cöû
vieân chính trò naøy,
baïn caàn phaûi chaéc
chaén raèng mình
truyeàn ñaït thoâng ñieäp
cuûa mình moät caùch
roõ raøng

3. Vaøi quy luaät
Ñeå vieát moät baøi hay treân radio hay TV, baïn neân:
* Giöõ cho caâu vaên ngaén goïn, duøng caáu truùc caâu
ñôn giaûn: chuû ngöõ-ñoäng töø-taân ngöõ
* Giöõ cho moãi caâu chæ coù moät yù
* Duøng caùc ñoäng töø maïnh, vaø caùc tính töø, traïng
töø chæ khi naøo caàn.
* Neáu ñöôïc, duøng thì hieän taïi vaø hieän taïi hoaøn
thaønh (trong tieáng Anh) ñeå cho caâu chuyeän cuûa baïn
maïnh hôn vaø coù tính thôøi söï.
* Traùnh duøng nhöõng töø phöùc taïp ngöôøi thöøông
khoâng bieát. Traùnh duøng ngoân töø chính thöùc cuûa caùc
vieân chöùc chính phuû hay caùc ‘chuyeân gia’.
* Duøng caùc töø vaø caâu noùi thoâng duïng, giaûn dò.
Theo caùch baïn vaø nhöõng ngöôøi quen bieát duøng haøng
ngaøy. Duøng ‘laøm’ thay vì ‘thöïc thi’. Duøng ‘caùc toøa
nhaø’ thay vì ‘caùc cô sôû’.
* Noùi chung, baét ñaàu caâu chuyeän cuûa baïn vôùi
nguoàn cung caáp tin ñoù. Laøm nhö vaäy seõ khieán khaùn
thính giaû cuûa baïn deã theo saùt caâu chuyeän hôn. Ñieàu
naøy khaùc vôùi caùc baøi vieát treân baùo in, khi nguoàn tin
thöôøng ñöôïc ñaët ôû cuoái caâu.
* Ñaët nhöõng töø quan troïng ôû ñaàu caâu. Ñöøng noùi:
‘’caùc thay ñoåi döôùi loøng ñaát laøm cho daân laøng khoù
troàng troït hoa maàu thöïc phaåm hôn’’. Neân noùi: ‘troàng
troït hoa maàu thöïc phaåm nay khoù hôn cho daân laøng
vì ñaát troàng thay ñoåi’
* Ruùt ngaén chöùc töùôc cuûa moät ngöôøi hay teân daøi
doøng cuûa moät cô quan. Thay vì noùi: ‘giaùm ñoác chi
nhaùnh xuaát khaåu cuûa haûi quan’, neân noùi giaûn dò:
‘vieân chöùc haûi quan’. Khaùn thính giaû cuûa baïn khoâng
caàn phaûi bieát heát chöùc töùôc cuûa ngöôøi naøy.
Haõy xem xeùt ñeán ñoaïn môû ñaàu moät baûn tin cuûa
moät ñaøi truyeàn hình taïi Myanmar:
121
Chöông 14: Vieát cho phaùt thanh, truyeàn hình

4. 122
Thieáu Töôùng Sein Htwa, Boä Tröôûng Xaõ hoäi, Cöùu
trôï vaø Ñònh cö ñaõ tieáp moät phaùi ñoaøn thuoäc boä phaän
ñònh danh Asean - UÙùc trong döï aùn dieät tröø naïn buoân
ngöôøi taïi Ñoâng Nam AÙ do Baùc só Michael Daltron
daãn ñaàu taïi khaùch saïn Mya Yeik Nyo Royal Pyaysaung
vaøo luùc 18.30 giôø ñòa phöông.
Ñoaïn môû ñaàu naøy daøi doøng vaø phöùc taïp vôùi ba
chöùc töôùc vaø teân tuoåi ít ngöôøi hieåu noåi. Tin chính ôû
ñaây laø gì? coù phaûi chæ vì ñaõ coù cuoäc gaëp gôõ naøy laø
thaønh tin hay khoâng? Hoï noùi nhöõng chuyeän gì? Hoï
ñaõ ñoàng yù nhöõng gì? nhoùm naøy laø ai? taïi sao laïi
thaêm Myanmar, chuùng ta khoâng ñöôïc bieát.
Ñoaïn thöù nhì cuûa baûn tin naøy lieät keâ teân vaø chöùc
töôùc daøi doøng cuûa baåy vieân chöùc maø vò töôùng
Myanmar chieâu ñaõi böõa toái. Ñoaïn thöù ba lieät keâ hai
vieân chöùc vaø nhieàu ñòa ñieåm phaùi ñoaøn ñi thaêm.
Laøm sao moät khaùn thính giaû coù theå hieåu ñöôïc taát caû?
Baây giôø haõy xem xeùt ñeán hai baûn tin thôøi söï maø
chuùng ta ñaõ thaáy ôû ñaàu cuoán saùch, vaø suy nghó xem
chuùng ta phaûi vieát nhö theá naøo ñeå bieán chuùng thaønh
tin cho truyeàn thanh truyeàn hình.
Tröùôc heát laø tin vieát cho baùo. Sau ñoù laø moät caùch
vieát ñeå bieán tin ñoù thaønh tin truyeàn thanh truyeàn hình
Chöông 14: Vieát cho phaùt thanh, truyeàn hình
TV coù theå cho thaáy nhöõng caûm xuùc maïnh

5. 123
Vieát cho baùo in
Tình traïng kinh teá Hoa Kyø suy
thoaùi laøm cho ít nhaát 12 xöôûng may
taïi Campuchia phaûi taïm ñoùng cöûa
trong naêm nay, Boä Tröôûng Thöông maïi
Cham Prasidh cho bieát vaøo hoâm qua.
Coù tôùi 3000 coâng nhaân phaûi taïm
nghæ vieäc vaø coù theå seõ coù theâm ngöôøi
bò maát vieäc neáu tình hình khoâng
ñöôïc caûi thieän, oâng noùi.
Theâm vaøo ñoù, haøng ngaøn ngöôøi
khaùc ñang phaûi giaûm giôø laøm vì
nhieàu trong toång soá 200 xöôûng may
phaûi caét bôùt giôø laøm theâm vaø chuyeån
giôø laøm töø hai ca xuoáng coøn moät ca,
theo nhö lôøi oâng boä tröôûng naøy.
‘Caùc vaán ñeà kinh teá taïi Hoa Kyø
khieán cho chuùng toâi raát lo ngaïi veà
hoaït ñoäng cuûa caùc xöôûng may cuõng
nhö vieäc laøm cuûa coâng nhaân’, oâng noùi.
Ngaønh may taïi Campuchia söû
duïng 200.000 coâng nhaân, vôùi möùc
löông trung bình 40 ñoâ la Myõ moät
thaùng. Treân 80 phaàn traêm haøng saûn
xuaát ñöôïc ñöa sang Hoa Kyø ñeå baùn leû.
OÂng Boä Tröôûng noùi, Campuchia
môùi nhaän ñöôïc chöa ñaày 40 phaàn
traêm quota haøng may xuaát khaåu
haøng naêm sang Hoa Kyø maëc duø nay
ñaõ quaù nöûa naêm. Ñeå so saùnh, oâng
noùi, toaøn theå quota haøng may xuaát
khaåu sang Hoa Kyø cho naêm ngoaùi
ñaõ ñöôïc giao xong xuoâi vaøo cuoái
thaùng saùu.
Vieát cho truyeàn thanh truyeàn hình
Boä Tröôûng Thöông maïi Campuchia
noùi: 12 xöôûng may ñaõ phaûi taïm
ñoùng cöûa trong naêm nay, khieán cho
3,000 ngöôøi bò maát vieäc.
OÂng Cham Prasidh cho raèng
hieän nay caùc xöôûng naøy phaûi ñoùng
cöûa vì tình traïng kinh teá suy thoaùi
taïi Hoa Kyø.
Vaø coù theå seõ coù theâm nhieàu
ngöôøi nöõa bò maát vieäc neáu tình hình
khoâng ñöôïc caûi thieän, oâng noùi.
Boä tröôûng naøy noùi, haøng ngaøn
ngöôøi khaùc ñang phaûi laøm it giôø ñi
vì nhieàu xöôûng trong soá 200 xöôûng
may trong nöôùc phaûi caét bôùt giôø laøm
theâm vaø caùc ca laøm.
Coâng nghieäp may taïi Campuchia
tuyeån duïng hôn 200,000 coâng nhaân.
Khoaûng 80 phaàn traêm haøng saûn
xuaát ñöôïc ñöa sang Hoa Kyø. Cham
Prasidh noùi, oâng quan taâm ñeán hoaøn
caûnh cuûa caû nhöõng ngöôøi ñieàu haønh
xöôûng laãn caùc coâng nhaân.
Chöông 14: Vieát cho phaùt thanh, truyeàn hình
C«ng nh©n may t¹i Campuchia ®ang khèn khæ
Trong baøi vieát cho truyeàn thanh truyeàn hình, chuùng ta laøm cho khaùn
thính giaû chuù yù ngay vôùi ñoaïn môû ñaàu trong saùng, ngaén goïn ñi thaúng vaøo
ñieåm chính. Ghi nhaän caáu truùc ñôn giaûn cuûa caâu vaên.

6. Chuùng ta baét ñaàu vôùi Boä Tröôûng Thöông maïi ñeå
khaùn thính giaû bieát ngay veà nguoàn goác cuûa tin naøy.
Chuùng ta duøng thì hieän taïi ñeå cho thaáy caûm giaùc töùc
thôøi. Ñoaïn môû ñaàu trong baøi vieát cho baùo in ñeà caäp
ñeán caû hai yeáu toá: xöôûng may vaø neàn kinh teá Hoa
Kyø. ÔÛû ñaây, neàn kinh teá Hoa Kyø ñöôïc ñaët xuoáng
ñoaïn thöù nhì ñeå phaàn môû ñaàu ngaén goïn, ñôn giaûn vaø
deã hieåu. Cuøng moät muïc ñích, chuùng ta ñeå teân cuûa vò
Boä Tröôûng naøy xuoáng ñoïan thöù nhì.
Trong ñoaïn thöù nhì, chuùng ta noùi roõ teân cuûa vò boä
tröôûng vaø oâng noùi khi naøo. Chuùng ta duøng ‘hoâm nay’
vì phoùng vieân radio vaø TV töôøng thuaät veà dieãn bieán
trong ngaøy xaåy ra söï kieän.
Trong ñoaïn ba, töø ‘vaø’ ñöôïc duøng ñeå baéc caàu
sang döõ kieän keá tieáp. Trong caùch vieát cho truyeàn
thanh truyeàn hình, baét ñaàu caâu baèng töø ‘vaø’ laø caùch
hay ñeå giöõ cho caùc caâu vaên ngaén vaø ñeå cho caâu
chuyeän dieãn tieán trieån troâi chaåy.
Trong ñoaïn boán, chuùng ta laïi duøng thì hieän taïi cho
khaùn thính giaû thaáy laø caùc dieãn bieán ñoù ñang xaåy ra.
Trong ñoaïn cuoái, chuùng ta duøng ít boái caûnh hôn
laø baøi vieát cho baùo in vì (1) chuùng ta coù ít thi giôø hôn
cho moät baûn tin truyeàn thanh truyeàn hình, vaø (2)
khaùn thính giaû khoâng nhôù ñöïôc nhieàu chi tieát.
Sau ñaây laø baøi vieát thöù nhì cho baùo in, ñaêng treân
tôø The Cambodia daily (Nhaät baùo Campuchia).
Taøi xeá taéc xi baát maõn chaën ñöôøng 6A
Khoaûng 20 taøi xeá taéc xi baát bình tröôùc luaät môùi
cuûa thaønh phoá khoâng cho hoï vaøo Phnompenh, ñaõ
chaën moät ñoaïn ñöôøng treân Quoác Loä 6A vaøo thöù ba
vöøa roài, gaây keït xe trong moät tieáng ñoàng hoà.
Saùu xe cöùu hoûa ñaõ ñöïôc phaùi ñeán ñeå giaûi taùn caùc
taøi xeá naøy. Hoï caõi vaõ vôùi caûnh saùt vaø caùc vieân chöùc
124
Chöông 14: Vieát cho phaùt thanh, truyeàn hình

7. khaùc ñang tìm caùch ngaên khoâng cho xe cuûa hoï vaøo
trong thaønh phoá.
Thöù ba vöøa roài laø ngaøy ñaàu tieân aùp duïng luaät caám
taéc xi vaøo trong thaønh phoá töø caùc tænh phía Baéc.
Caùc vieân chöùc cho bieát leänh caám naøy nhaèm giaûm
bôùt naïn uøn taéc vaø laøm cho thaønh phoá ñeïp hôn.
Taéc xi nay phaûi ñaäu tröôùc chôï Prek Leap, khoaûng
5 km beân ngoaøi thaønh phoá vaø ñoå khaùch xuoáng ñeå
khaùch ñi tieáp baèng xe buyùt vaøo Phnompenh.
Taøi xeá taéc xi noùi: ñieàu naøy baát coâng vì coâng ty
vaän taûi Ho Wah Genting cuûa Malaysia ñöôïc caáp giaáy
pheùp chaïy xe buyùt töø Phnompenh ñeán Prek Leap vaø
töø Prek Leap ra caùc tænh.
‘Neáu Ho Wah ñöôïc pheùp laøm nhö vaäy thì chuùng
toâi, caùc taøi xeá taéc xi, khoâng coøn kieám tieàn ñöïôc nöõa
vì haønh khaùch seõ xuoáng xe buyùt naøy ñeå leo leân xe
buyùt khaùc’ Houn Hak, moät taøi xeá taéc xi chuyeân chôû
haønh khaùch qua laïi Kompong Cham, noùi.
Sin Phearom, Phuï taù quaûn lyù cho coâng ty Ho Wah
noùi, taøi xeá taéc xi khoâng neân can thieäp vaøo coâng vieäc
laøm aên cuûa Ho Wah vì coâng ty naøy ñaõ ñöôïc giaáy
pheùp cuûa Boä Coâng Chính vaø thaønh phoá ñeå chaïy caùc
xe buyùt ñoù.
OÂng noùi, coâng ty oâng ñaõ coá gaéng giuùp taøi xeá taéc
xi ñòa phöông baèng caùch giaûm bôùt caùc chuyeán xe töø
Prek Leap ñeán caùc tænh, töø 12 chuyeán xuoáng coøn 7
chuyeán moãi ngaøy.
‘Neáu chuùng toâi khoâng ñaàu tö ôû ñaây ñöôïc, chuùng
toâi seõ ra ñi vaø noùi vôùi caùc coâng ty baïn ñöøng vaøo ñaàu
tö nöõa’, Sin Phearom noùi.
Nhem Saran, Giaùm ñoác Cuïc Coâng chính cuûa
thaønh phoá noùi, taøi xeá taéc xi neân chuù troïng ñeán vieäc
caûi thieän chaát löïông dòch vuï cuûa hoï thay vì traùch cöù
coâng ty Ho Wah
125
Chöông 14: Vieát cho phaùt thanh, truyeàn hình

8. 126
‘Toâi cho raèng ngöôøi daân choïn ñi xe buyùt cuûa Ho
Wah vì hoï ñöïôc an toaøn, xe coù maùy laïnh vaø thoaûi
maùi’, oâng noùi.
Baøi naøy coù theå vieát thaønh phoùng söï truyeàn thanh
truyeàn hình. Moät phoùng söï truyeàn thanh truyeàn hình
laø moät söï pha troän giöõa lôøi cuûa phoùng vieân, vaø ít
nhaát moät lôøi trích daãn cuûa moät ngöôøi trong cuoäc vaø,
ñoâi khi, aâm thanh nôi xaåy ra söï kieän hoaëc nhaïc. Caâu
chuyeän veà xöôûng may chæ laø lôøi toùm löôïc moät soá döõ
kieän coù thaät, vì vaäy thích hôïp hôn cho moät gioïng
töôøng thuaät duy nhaát do moät phaùt thanh vieân ñoïc leân.
Trong moät phoùng söï TTTH, caùch vieát khoâng caàn
phaûi chaët cheõ nhö trong baûn tin thôøi söï, baïn coù nhieàu
thì giôø hôn ñeå theâm vaøo baøi moät ít maàu saéc. Nhöng
caùc nguyeân taéc cô baûn vaãn y nhö cuõ. Keå caâu chuyeän
moät caùch giaûn dò, tröïc tieáp vaø hôïp lyù.
Trong moät phoùng söï TTTH, baïn coù lôïi theá hôn vì
coù theå duøng tröïc tieáp lôøi cuûa ngöôøi khaùc. Baïn phaûi
coá gaéng heát söùc ñeå cho ngöôøi trong chuyeän keå veà
caâu chuyeän vôùi lôøi leõ cuûa chính hoï. Nhöõng caâu trích
daãn ngaén goïn duøng trong caùc phoùng söï truyeàn thanh
thöôøng ñöôïc goïi laø ‘clip’-caâu trích.
Haõy xem xeùt ñeán caùch vieát baøi phoùng söï TTTH
sau ñaây. Neân nhôù raèng, baøi naøy ñöôïc truyeàn ñi cuøng
ngaøy xaåy ra söï kieän.
Phaùt thanh vieân
Chöông 14: Vieát cho phaùt thanh, truyeàn hình
Hoâm nay, giao thoâng bò taéc ngheõn
trong hôn moät tieáng ñoàng hoà treân moät
trong nhöõng quoác loä quan troïng nhaát
daãn vaøo Phnompenh, khi 20 taøi xeá taéc
xi bieåu loä söï töùc giaän cuûa hoï baèng haønh
ñoäng phaûn ñoái. Coù maët taïi choã, phoùng
vieân Kay Kimsong cuûa ñaøi chuùng toâi:
Ñoaïn môû ñeà, duøng ñeå ñeà
caäp caâu chuyeän, thöôøng do
phaùt thanh vieân ñoïc. Tieáp
ñaáy, phoùng vieân trình baày
baøi cuûa hoï. Ñieàu naøy
khieán cho caâu chuyeän
mang saéc thaùi caäp nhaät vaø
tieán trieån nhanh. Chuù yù
chuùng ta ñeå teân cuûa quoác
loä naøy xuoáng döôùi ñeå cho
ñoaïn môû ñeà ñöôïc deã hieåu.

9. 127
Phoùng vieân Kay Kimsong
Quoác loä 6A chæ ñöïôc khai thoâng khi
saùu chieác xe cöùu hoûa ñöôïc ñieàu ñeán ñeå
giaûi taùn caùc taøi xeá naøy, hoï caõi vaõ vôùi
caûnh saùt ñang ngaên khoâng cho hoï ñöa
xe vaøo trong thaønh phoá.
Hoâm nay laø ngaøy ñaàu tieân aùp duïng
luaät caám xe taéc xi töø caùc tænh phía baéc
vaøo thaønh phoá.
Caùc vieân chöùc cho bieát leänh caám
naøy nhaèm muïc ñích giaûm bôùt naïn uøn
taéc vaø laøm cho thaønh phoá ñeïp hôn.
Taéc xi nay phaûi ñaäu tröùôc chôï Prek
Leap, khoaûng 5 km beân ngoøai thaønh
phoá, vaø ñoå khaùch xuoáng ñeå khaùch ñi
tieáp baèng xe buyùt vaøo Phnompenh.
Phoùng vieân Kay Kimsong töôøng
thuaät tieáp:
Söï töùc giaän ñöïôc bieåu loä raát maïnh,
nhaát laø ñoái vôùi coâng ty vaän taûi Ho Wah
Genting, haõng xe buyùt ñöïôc caáp giaáy
pheùp chôû khaùch töø Phnompenh ra chôï
Prek Leap vaø roài ñi tieáp ra caùc tænh.
Huon Hak, moät taøi xeá taéc xi chaïy
ñöøông Kompong Cham giaûi thích:
Trích lôøi Huon Hak:
‘’Hoï ñang cöôùp mieáng aên cuûa
chuùng toâi. Neáu Ho Wah ñöïôc pheùp laøm
nhö vaäy, taøi xeá taéc xi chuùng toâi seõ
khoâng kieám aên döïôc nöõa vì haønh khaùch
seõ xuoáng xe buyùt naøy ñeå leo leân xe buùyt
khaùc.’
Chöông 14: Vieát cho phaùt thanh, truyeàn hình
Ñoïan keá tieáp laø hình aûnh cuûa
cuoäc phaûn ñoái cuøng vôùi lôøi
töôøng thuaät cuûa phoùng vieân
hoaëc laø ñoïc sau ñoù trong
phoøng ghi aâm cuûa ñaøi, hoaëc
laø töôøng thuaät ngay taïi choã.
Nhöõng gì xaåy ra keá tieáp. Cuõng
gioáng nhö baøi vieát treân baùo
in, nhöng chuùng ta duøng
nhöõng töø giaûn dò hôn. Caùc
khaùn thính giaû chæ coù moãi moät
cô hoäi ñeå theo doõi phoùng söï
naøy, cho neân hoï seõ deã hieåu
hôn vôùi nhöõng lôøi leõ giaûn dò.
Cuõng gioáng nhö trong baøi vieát
cho baùo in, khaùn thính giaû
caàn sôùm bieát veà boái caûnh ñeå
hieåu caâu chuyeän muoán noùi gì.
Löu yù ñeán lôøi leõ tieáp tuïc giaûn
dò. Ví duï“Phaûi döøng laïi” hay
hôn laø “Bò yeâu caàu phaûi döøng
laïi”
Quan ñieåm cuûa taøi xeá taéc xi.
Cuõng vaäy, lôøi leõ caàn giaûn dò
hôn laø vieát cho baùo in. Quan
troïng hôn nöõa, trích daãn lôøi
Huon Hak khieán cho chuùng ta
nghe ñöïôc caû noãi töùc giaän cuûa
anh, vì theá, aûnh höôûng cuûa
caâu chuyeän ñeán tình caûm cuûa
khaùn thính giaû maïnh hôn.

10. 128
Nhöng leân tieáng thay maët cho coâng
ty, phuï taù Quaûn lyù Sin Phearon nhaát
möïc khoâng ñoàng yù:
Trích lôøi Sin Phearon:
‘’Thöû nhìn xem, nhöõng ngöôøi naøy
khoâng coù quyeàn gì can thieäp vaøo coâng
vieäc laøm aên cuûa chuùng toâi. Chuùng toâi
coù giaáy pheùp cuûa Boä Coâng chính vaø
thaønh phoá ñeå chaïy caùc tuyeán xe buyùt
ñoù. Chuùng toâi ñaõ coá gaéng gíuùp hoï baèng
caùch caét bôùt caùc chuyeán xe haøng ngaøy,
töø 12 chuyeán xuoáng coøn 7 chuyeán. Neáu
chuùng toâi khoâng ñaàu tö ñöôïc ôû ñaây nöõa,
chuùng toâi seõ ra ñi vaø baûo baïn beø ñöøng
ñaàu tö vaøo ñaây.’’
Phoùng vieân Kay Kimsong:
Vaø Nhem Saran, Giaùm ñoác Cuïc
Coâng chính cuûa thaønh phoá, coù veû coøn ít
thoâng caûm hôn vôùi tình caûnh cuûa taøi xeá
taéc xi:
Trích lôøi oâng Nhem Saran:
Hoï neân chuù troïng ñeán vieäc caûi
thieän chaát löôïng dòch vuï cuûa hoï thay vì
traùch cöù coâng ty Ho Wah. Toâi cho raèng
ngöôøi daân choïn ñi xe buyùt cuûa Ho Wah
vì hoï ñöôïc an toaøn, xe coù maùy laïnh vaø
thoaûi maùi. Ñôn giaûn coù vaäy thoâi.
Kay Kimsong chaøo keát thuùc baøi:
Kay Kimsong, töôøng thuaät töø nôi
vöøa ñöôïc khai thoâng, quoác loä 6A daãn
vaøo Phnompenh.
Chöông 14: Vieát cho phaùt thanh, truyeàn hình
Hai trích daãn nöõa theâm phaàn
lyù thuù vaø laøm caân ñoái caâu
chuyeän qua caùc quan ñieåm
khaùc nhau. Taát caû ñeàu gaây
aûnh höôûng maïnh hôn vì chuùng
ta nghe chính ngöôøi trong
cuoäc noùi leân yù kieán cuûa hoï.
Khoâng nhaát thieát luùc naøo
cuõng phaûi chaøo ôû cuoái baøi,
nhöng duøng caùch naøy seõ khieán
cho baøi phoùng söï keát thuùc
troøn tròa vaø goïn gaøng hôn.