1. F LIPINO
11 Komunikasyon at
Pananaliksik sa Wika at Panitikang
Filipino
Kasaysayan ng
Wikang Pambansa sa
ilalim ng Koronang
Kastila
Ang isinasaalang-alang
2. na ang unang pananakop
ng mga Kastila sa ating
kapuluan ay ang pananatili
rito ni Miguel Lopez de
Legazpi noong 1565, bilang
kauna-unahang Kastilang
gobernador-heneral.
____________
__ Nang ilagay sa ilalim
ng koronang Kastila ang
kapuluan, si Villalobos ang
nagpasiya ng ngalang
“Felipinas o Felipinas”
bilang parangal sa Haring
Felipe II nang panahong
yaon, ngunit dila ng mga
tao ay naging
4. Itinuro ng mga Kastila ang
Kristiyanismo sa mga
katutubo upang maging
sibilisado diumano ang mga
ito.
5.
6. Naniniwala ang mga Espanyol
noong mga panahong iyon na mas
mabisa ang paggamit ng katutubong
wika sa pagpapatahimik sa
mamamayan kaysa sa
libong sundalong Espanyol.
__________________
9. ay pinaghati-hati sa apat na ordeng
misyonerong Espanyol na
pagkaraa’y naging lima. Ang mga
ordeng ito ay Agustino, Pransiskano,
Dominiko, Heswita, at Rekolekto upang
pangasiwaan ang pagpapalaganap ng
Kristiyanismo.
__________________
12. ng pamayanan ay nagkaroon ng
malaking epekto sa pakikipagtalastasan
ng mga katutubo.
_____________
__ Upang mas maging
13. epektibo ang pagpapalaganap
ng Kristiyanismo, ang mga
misyonerong Espanyol mismo
ang nag-aral ng mga wikang
katutubo dahil mas madaling
matutuhan ang wika ng isang
rehiyon kaysa sa ituro sa lahat
ang wikang Espanyol.
___________________________________________
Nabatid nilang sa pagpapalaganap ng
kanilang relihiyon, mas magiging kapani
paniwala at mas mabisa kung ang mismong
banyaga ang nagsasalita ng wikang katutubo.
Dahil dito, ang mga prayle ay nagsulat
ng mga diksiyonaryo at aklat-panggramatika,
14. katekismo, at mga kumpensyonal para mas
mapabilis ang pagkatuto nila ng katutubong
wika.
Mga Akdang Pangwika
_____________________________________
____ Arte Y Reglas de la Lengua Tagala
Sinulat ni Padre Blancas de San Jose at isinalin ni
Tomas Pinpin noong 1610.
Compendio de la Lengua Tagala
Inakda ni Padre Gaspar de San Agustin noong
1703.
Vocabulario de la Lengua Tagala
kauna-unahang talasalitaan sa Tagalog na sinulat ni
Padre Pedro de San Buenaventura noong 1613.
Vocabulario de la Lengua Pampango
15. unang aklat pangwika sa Kapampangan na sinulat ni
Padre Diego Bergano noong 1732.
______________________________________________
Vocabulario de la Lengua Pampango
unang aklat pangwika sa Kapampangan na
sinulat ni Padre Diego Bergano noong 1732.
Arte de la Lengua Bicolana
unang aklat pangwika sa Bikol na sinulat ni
Padre Marcos Lisboa noong 1754.
Arte de la Lengua Iloka
kauna-unahang balarilang Iloko na sinulat ni
Francisko Lopez.
Mga Unang Aklat
17. Maria, Regina Caeli, Sanmpung
Utos ng Diyos, Mga Utos ng
Sta. Iglesya Katoliko, Pitong
kasalanang Mortal,
Pangungumpisal at Katesismo.
Mga Unang Aklat
_________________________________________
Ang Nuestra
Señora del
Rosario
Ito ang ikalawang
aklat na
nalimbag sa
Pilipinas.
18. Taon ng pagkakalathala:
1602
May-akda: Padre Blancas de
San Jose
Nilalaman: Talambuhay ng
mga santo, nobena at mga
tanong at sagot sa relihiyon.
Mga Unang Aklat
____________________________________
_____ Ang
Barlaan at
19. Josaphat
Ito ang ikatlong aklat na
nalimbag sa Pilipinas na
batay sa mga sulat sa
Griyego ni San Juan
Damasceno.
Taon: 1780
Salin ni Padre Antonio de
Borja
Mga Unang Aklat
_________________________________________
Urbana at
Felisa
20. Naglalaman ito ng
pagsusulatan ng makapatid
na sina Urbana at Felisa.
Sinulat ng tinaguriang
“ Ama ng Klasikang
Tuluyan sa Tagalog” na si
Padre Modesto de Castro
Mga Unang Aklat
____________________________________
_____ Ang Pasyon
Ito ay aklat na natutungkol sa buhay at
pagpapasakit ni Hesukristo. Binabasa
ito tuwing Mahal na Araw.
21. Nagkaroon ng apat na bersiyon:
Version de Pilapil (Mariano Pilapil)
Version de Belen (Gaspar Aquino de Belen)
Version de la Merced (Aniceto de la Merced)
Version de Guia (Luis de Guia)
Mga Unang Aklat
____________________________________
_____ 850
Ang tauo hanggang mayaman
Marami ang kaibigan
Cung mahirap na, ang buhay
Di batii’t, titigan
22. 851
Gayon ngani itong mundo
Magdaraya, t, walang toto
Parang lihis na totoo
Pangimbolo, i, nanalo
Sa calolowa nang tauo.
Mga Unang Aklat
_________________________________________
Si Tandang
Basio
Macunat
23. Sinulat ni Padre Miguel
Lucio Bustamante, isang
paring Pransiskano.
Mga Unang Aklat
____________________________________
_____ Mga Dalit kay Maria
(1865)
ni Padre Mariano Sevilla, isang
paring Filipino. Humalaw siya sa mga
awit na “Mese de Maggio” (Buwan ng
24. Mayo). Pagpaparangal at
pagpupuri sa Mahal na Birhen.
Nasa kamay ng mga misyonerong nasa ilalim
ng pamamahala ng simbahan ang edukasyon ng
mga mamamayan noong panahon ng mga
Espanyol. Naging usapin ang wikang panturong
gagamitin sa mga Filipino.
25. Iniutos ng Hari na gamitin ang wikang katutubo
sa pagtuturo hindi naman ito nasusunod.
______________________________________
__________
Gobernador Francisco Tello de Guzman
Nagmungkahi na turuan ang mga Indio ng
wikang Espanyol.
Carlos I at
Felipe II
naniniwalanag
kailangang
26. maging bilinggwal ng mga
Filipino.
___________________________
Carlos I
Iminungkahing ituro ang
Doctrina Christiana gamit
ang wikang Espanyol.
__________________________
Sa huli, napalapit ang mga katutubo sa
mga prayle dahil sa wikang katutubo ang
ginamit nila samantalang napalayo sa
27. pamahalaan dahil sa wikang Espanyol ang
gamit nila.
Haring Felipe II
Muling inulit ang utos
tungkol sa pagtuturo ng
wikang Espanyol sa lahat ng
katutubo noong ika-2 ng
Marso, 1634.
___________________________
Nabigo ang nabanggit na kautusan.
Carlos II
28. lumagda ng isang dikreto
na inuulit ang probisyong
nabanggit na kautusan.
Nagtakda rin siya ng parusa
para sa mga hindi susunod
dito.
________________________________________
Carlos IV
lumagda ng isa pang
dekrito na nag-uutos na
gamitin ag wikang Espanyol
sa lahat ng paaralang itatag
sa pamayanan ng mga
Indio noong 29 Disyembre
1972
________________________________________
29. Mababatid sa parte ng kasaysayang ito na
nanganib ang wikang katutubo. Sa panahong
ito, lalong nagkawatak-watak ang mga Filipino.
Matagumpay na nagapi at nasakop ng mga
Espanyol ang mga katutubo.
Hindi nila itinamin sa isipan ng mga nasakop
ang mga Filipino ang kahalagahan ng isang
wikang magbibikis ng kanilang damdamin.
Kasaysayan
ng Wikang
Pambansa sa
Panahon ng
30. a panahong ito, marami na ring
mga Pilipino ang naging matindi
ang damdaming nasyonalismo.
Nagtungo sila sa ibang bansa
upang kumuha ng mga
karunungan.
Nagkaroon din ng kilusan ang mga
propagandista noong 1872 na siyang simula
ng kamalayan upang maghimagsik.
31. ANG
TALUKTOK NG PROPAGANDA
Itinatag ni Andres Bonifacio ang Katipunan.
Ang wikang Tagalog ang ginamit sa kanilang
mga kautusan at pahayagan.
Ito ang sinasabing unang hakbang tungo sa
pagtataguyod ng wikang Tagalog.
Ginamit
ang
32. Tagalog sa
iba’t ibang
genre ng
panitikan upang
pag-alabin ang
damdaming
makabayan ng
mga Filipino.
Itinanghal ang Tagalog
bilang opisyal na wika
ayon sa pinagtibay na
Konstitusiyong Biak-na
Bato noong 1899
bagama’t walang
isinasaad na ito ang
33. magiging wikang
pambansa ng
Republika.
Nang maitatag ang Unang Republika sa
pamumuno ni Aguinaldo, isinaad sa
Konstitusyon na ang Tagalog ay opsiyonal.
(Gamitin ng kung sino lamang
nangangailangang gumamit.)
Ang sinasabing ang dahilan nito ay ang
pamamayani ng mga ilustrado sa
Asembleang Konstitusiyonal.
__________________________________________
Nais maakit ni Aguinaldo
ang mga di-Tagalog.
34. Ang wikang Tagalog ay
naging biktima ng politika.
Nag-uumpisa lamang sana
itong lumago ay napailalim na
naman ito ng dayuhang wika.
Sanggunian:
✔Del Rosario, M. (2017). Pinagyamang
pluma: Komunikasyon at pananaliksik sa
wika at kulturang filipino. Lungsod Quezon:
Phoenix Publishing House, Inc.
__________________________________________
