Het Onderwijsdebat: De hervorming van het secundair onderwijs ging door op woensdag 11 maart 2015 en werd georganiseerd door het Brussels Expertisenetwerk Onderwijs (VUB, Erasmushogeschool Brussel, COOVI, UAB)
Naar het nieuwe normaal. Hoe het onderwijs opkrabbelt uit de coronacrisisFrederik Smit
Het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) is er voor herstel en ontwikkeling van het onderwijs na de coronacrisis. Elke school in het primair en voortgezet onderwijs krijgt per leerling € 701,16 voor een eigen schoolprogramma. De mr speelt een sleutelrol in het besluitvormingsproces bij het opstellen van een schoolprogramma en bij de controle over de besteding van de middelen. Obstakels op de weg terug naar fysiek onderwijs zonder restricties is de lage vaccinatiegraad van tieners en de matige kwaliteit van het binnenklimaat van schoolgebouwen. De verwachting is dat scholen voor voortgezet onderwijs het komend najaar een belangrijke besmettingsbron vormen voor infectierisico's met het coronavirus.
Presentatie van Erik Peeters (HUB-KaHo) op de VVKHO studienamiddag 5 oktober 2012 Tussen instroom, oriëntering en selectie ligt -ergens- een weg naar meer effectiviteit Vlaams Parlement
Naar het nieuwe normaal. Hoe het onderwijs opkrabbelt uit de coronacrisisFrederik Smit
Het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) is er voor herstel en ontwikkeling van het onderwijs na de coronacrisis. Elke school in het primair en voortgezet onderwijs krijgt per leerling € 701,16 voor een eigen schoolprogramma. De mr speelt een sleutelrol in het besluitvormingsproces bij het opstellen van een schoolprogramma en bij de controle over de besteding van de middelen. Obstakels op de weg terug naar fysiek onderwijs zonder restricties is de lage vaccinatiegraad van tieners en de matige kwaliteit van het binnenklimaat van schoolgebouwen. De verwachting is dat scholen voor voortgezet onderwijs het komend najaar een belangrijke besmettingsbron vormen voor infectierisico's met het coronavirus.
Presentatie van Erik Peeters (HUB-KaHo) op de VVKHO studienamiddag 5 oktober 2012 Tussen instroom, oriëntering en selectie ligt -ergens- een weg naar meer effectiviteit Vlaams Parlement
In deze inspiratienota staan we stil bij twee grote uitdagingen voor ons onderwijs: de kwaliteit en de relatie met de arbeidsmarkt.
Hoewel ons onderwijs nog altijd tot de wereldtop behoort, zien we in internationale metingen al gedurende bijna twee decennia een duidelijke achteruitgang. De oorzaken lijken veelvuldig. Maar spijtig genoeg zijn zinnige conclusies op dit moment bijna onmogelijk te trekken want er gebeurde hierrond nog maar weinig academisch onderzoek.
We moeten ook nagaan of het huidige studie- en opleidingsaanbod nog voldoende correspondeert met onze economische realiteit en de maatschappelijke noden. Daarbij moeten we de kaart durven trekken van meer generalistische opleidingen. We moeten jongeren de nodige vaardigheden en attitudes bijbrengen om binnen onze vlug veranderende maatschappij hun leven zo goed mogelijk uit te bouwen.
Ook de nood aan technisch geschoolden blijft anno 2019 groot en dit ondanks actieplannen ter zake. Acties om de maatschappelijke perceptie rond techniek en technologie bij te stellen, zijn urgent.
Dinsdag 8 november
Sessieronde 3
Titel: Blended onderwijs in de digitale wijk
Spreker(s): Frowine den Oudendammer (Hogeschool Leiden), Mariëtte Siemons (Hogeschool Leiden)
Zaal: Van Oldenbarnevelt
Natuur, Wetenschap en Techniekconferentie Actie=Reactie, 21 november 2014 | Biologie Plus
Door Jurgen Tielbeke - Stichting Technotrend
In 2020 wordt techniek een verplicht vak in het basisonderwijs. Uit recent onderzoek blijkt dat de belangstelling voor wetenschap en techniek bij scholen toeneemt, maar dat veel scholen het lastig vinden om hier concreet invulling aan te geven. Tegelijkertijd gaan steeds meer scholen aan de slag met duurzaamheid. Dit biedt nieuwe kansen voor natuur- en milieueducatie (NME). Maar hoe benut je die kansen? Welke mogelijkheden zijn er om een techniekles in te vullen en te verbinden met NME? En hoe kunnen we er voor zorgen dat de educatie verder komt dan een losse gastles en ook structureel wordt opgenomen in het lesaanbod? In deze interactieve lezing gaan we samen deze vragen beantwoorden.
We starten met een korte voorstelronde en gaan daarna na welke ervaringen workshopdeelnemers hebben met het thema duurzaamheid en techniek. Denk aan afval, water, mobiliteit of energie. Veel scholen willen bijvoorbeeld iets met zonnepanelen. Waar lopen ze dan tegen aan? Vervolgens gaan we kort in op het aanbod van stichting Technotrend en onze ervaringen met duurzaamheid en technieklessen op de scholen. Afsluitend bespreken we met elkaar, aan de hand van recent onderzoek naar de behoefte aan wetenschap en techniek in het basisonderwijs, mogelijkheden om duurzaamheid en techniekeducatie vorm te geven op school.
Gelijke onderwijskansen een uitdaging? Laat leerlingen ontdekken wat ze écht ...Frederik Smit
Na tientallen jaren onderwijsachterstandenbeleid lijken portemonnee en diploma van ouders nog steeds bepalend voor het schoolniveau van hun kinderen. De veelgeprezen documentaireserie ‘Klassen’ toont dat sociale afkomst onverminderd van invloed is op de schoolloopbaan van kinderen, tussen scholen standsverschillen bestaan en de kansenongelijkheid in het onderwijs lijkt toe te nemen. Kabinet Rutte IV heeft kansengelijkheid op de agenda gezet en wil onder andere de vorming van brede brugklassen stimuleren om talenten beter te benutten, terwijl de Onderwijsraad adviseert om ook flexibel onderwijs op maat te geven. Wat zijn de ervaringen van scholen hiermee en wat is de rol van de medezeggenschap?
Lectoren uit het educatieve domein, waaronder Paul Hennissen van het Lectoraat Opleiden in de School, de Nieuwste Pabo, leveren in een notitie een bijdrage aan hoe lerarenopleidingen hun studenten sterker moeten voorbereiden op het creëren van een goede balans tussen de kernopgaven kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming. Dit in het licht van het advies van het Platform Onderwijs2032.
In deze inspiratienota staan we stil bij twee grote uitdagingen voor ons onderwijs: de kwaliteit en de relatie met de arbeidsmarkt.
Hoewel ons onderwijs nog altijd tot de wereldtop behoort, zien we in internationale metingen al gedurende bijna twee decennia een duidelijke achteruitgang. De oorzaken lijken veelvuldig. Maar spijtig genoeg zijn zinnige conclusies op dit moment bijna onmogelijk te trekken want er gebeurde hierrond nog maar weinig academisch onderzoek.
We moeten ook nagaan of het huidige studie- en opleidingsaanbod nog voldoende correspondeert met onze economische realiteit en de maatschappelijke noden. Daarbij moeten we de kaart durven trekken van meer generalistische opleidingen. We moeten jongeren de nodige vaardigheden en attitudes bijbrengen om binnen onze vlug veranderende maatschappij hun leven zo goed mogelijk uit te bouwen.
Ook de nood aan technisch geschoolden blijft anno 2019 groot en dit ondanks actieplannen ter zake. Acties om de maatschappelijke perceptie rond techniek en technologie bij te stellen, zijn urgent.
Dinsdag 8 november
Sessieronde 3
Titel: Blended onderwijs in de digitale wijk
Spreker(s): Frowine den Oudendammer (Hogeschool Leiden), Mariëtte Siemons (Hogeschool Leiden)
Zaal: Van Oldenbarnevelt
Natuur, Wetenschap en Techniekconferentie Actie=Reactie, 21 november 2014 | Biologie Plus
Door Jurgen Tielbeke - Stichting Technotrend
In 2020 wordt techniek een verplicht vak in het basisonderwijs. Uit recent onderzoek blijkt dat de belangstelling voor wetenschap en techniek bij scholen toeneemt, maar dat veel scholen het lastig vinden om hier concreet invulling aan te geven. Tegelijkertijd gaan steeds meer scholen aan de slag met duurzaamheid. Dit biedt nieuwe kansen voor natuur- en milieueducatie (NME). Maar hoe benut je die kansen? Welke mogelijkheden zijn er om een techniekles in te vullen en te verbinden met NME? En hoe kunnen we er voor zorgen dat de educatie verder komt dan een losse gastles en ook structureel wordt opgenomen in het lesaanbod? In deze interactieve lezing gaan we samen deze vragen beantwoorden.
We starten met een korte voorstelronde en gaan daarna na welke ervaringen workshopdeelnemers hebben met het thema duurzaamheid en techniek. Denk aan afval, water, mobiliteit of energie. Veel scholen willen bijvoorbeeld iets met zonnepanelen. Waar lopen ze dan tegen aan? Vervolgens gaan we kort in op het aanbod van stichting Technotrend en onze ervaringen met duurzaamheid en technieklessen op de scholen. Afsluitend bespreken we met elkaar, aan de hand van recent onderzoek naar de behoefte aan wetenschap en techniek in het basisonderwijs, mogelijkheden om duurzaamheid en techniekeducatie vorm te geven op school.
Gelijke onderwijskansen een uitdaging? Laat leerlingen ontdekken wat ze écht ...Frederik Smit
Na tientallen jaren onderwijsachterstandenbeleid lijken portemonnee en diploma van ouders nog steeds bepalend voor het schoolniveau van hun kinderen. De veelgeprezen documentaireserie ‘Klassen’ toont dat sociale afkomst onverminderd van invloed is op de schoolloopbaan van kinderen, tussen scholen standsverschillen bestaan en de kansenongelijkheid in het onderwijs lijkt toe te nemen. Kabinet Rutte IV heeft kansengelijkheid op de agenda gezet en wil onder andere de vorming van brede brugklassen stimuleren om talenten beter te benutten, terwijl de Onderwijsraad adviseert om ook flexibel onderwijs op maat te geven. Wat zijn de ervaringen van scholen hiermee en wat is de rol van de medezeggenschap?
Lectoren uit het educatieve domein, waaronder Paul Hennissen van het Lectoraat Opleiden in de School, de Nieuwste Pabo, leveren in een notitie een bijdrage aan hoe lerarenopleidingen hun studenten sterker moeten voorbereiden op het creëren van een goede balans tussen de kernopgaven kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming. Dit in het licht van het advies van het Platform Onderwijs2032.
4. Op het programma
Boekvoorstelling: Het onderwijsdebat. Waarom de
hervorming secundair broodnodig is.
Prof. dr. Ides Nicaise (KUL)
Prof. dr. Nadine Engels (VUB)
Prof. dr. Dimokritos Kavadias (VUB en UA)
Panelgesprek met auteurs en (ervarings-)experts
uit de lerarenopleidingen en werkveld.
6. De hervorming in een notendop
• Brede eerste graad: gemeenschappelijk curriculum
• Nadien hergroepering studierichtingen in belangstellingsgebieden…
– Techniek & wetenschap
– Welzijn & maatschappij
– Economie en organisatie
– Taal & cultuur
– Kunst en creatie
…in plaats van onderwijsvormen (ASO / TSO / KSO / BSO)
• Meer ‘tweerichtingsverkeer’ tussen doorstromingsgerichte en arbeidsmarktgerichte
studierichtingen
• …
8. Twee motieven
1. Bredere basisvorming voor iedereen:
– Huidige ASO-jongeren missen (vooral) technische en praktische kennis en
creativiteit
– Huidige BSO-jongeren missen (vooral) sleutelvaardigheden
2. Betere studiekeuze op rijpere leeftijd
– Meer ‘voorkennis’
– Meer keuzerijpheid
9. Huidig systeem: voortijdige oriëntering (‘vroege tracking’), gekoppeld aan
ongelijke waardering van onderwijsvormen
• Kinderen hebben geen benul van studierichtingen en
beroepenvelden => ouders en leerkrachten beslissen voor
hen
– Ouders kiezen voor (minstens) statusbehoud => minder
ambitieuze keuze in lagere sociale milieus
– Leerkrachten adviseren op basis van prestaties en
studiehouding (i.f.v. vorming van homogene
subgroepen), niet op basis van belangstelling of talenten
• Invloed van sociale afkomst op studieoriëntering blijft
duidelijk ook na correctie voor studieresultaten in
basisonderwijs
10. Gevolg 1: tekorten aan STEM-afgestudeerden
(Ardies & Boeve-De Pauw)
“In Vlaanderen studeren jaarlijks onvoldoende jongeren af met diploma’s op
gebied van exacte wetenschappen, toegepaste wetenschappen, ICT en techniek
(STEM). De komende jaren zal deze problematiek zich nog scherper stellen door
het toenemend aantal technici, ingenieurs en wetenschappers dat met pensioen
gaat en zal moeten vervangen worden. Deze problematiek belemmert de
economische groei en de verdere ontwikkeling van de kennismaatschappij in
Vlaanderen.”
(van den Berghe & De Martelaere, ‘Kiezen voor STEM’, VRWI, 2012)
11. Gevolg 2: sociale vertekening in studieoriëntering
Studieoriëntering naar socio-economisch deciel
Bron: Hirtt, 2014
12. Gevolg 3: traumatisch verloop van heroriëntering
• Data: ICCS (burgerschapsopvoeding)
• Gepercipieerde neerbuigendheid omtrent mijn studiekeuze
• Sterker demotie-gevoel naarmate moeder hoger geschoold is, een meer ‘accidentele’ loopbaan achter
de rug heeft en B-attesten heeft gekregen
11,5
20,9 22,4
20,7
27,6
37,4
67,8
51,5
40,2
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
ASO (n: 938) TSO (n: 503) BSO (n: 380)
(Helemaal) niet akkoord
Tussen beide
(Helemaal) akkoord
14. Gevolg 5: aantasting van democratische burgerschaps-attitudes bij jongeren
(Kavadias)
• ‘academische segregatie’ = schotten tussen studierichtingen, klassen, scholen
waardoor socio-economische en/of etnische groepen leerlingen langdurig van
elkaar gescheiden worden
• => onderlinge spanningen, ressentiment e.d. tussen leerlingen van verschillende
onderwijsvormen en scholen
• => op termijn: (verhoogd risico van) politiek cynisme, intolerantie, anti-politiek,
extreem-rechtse attitudes
15. Besluit deel 1
• Vroege oriëntering leidt duidelijk tot sociaal vertekende oriëntering
• Dit heeft niet alleen gevolgen op de sociale ongelijkheid in cognitieve
onderwijsuitkomsten, maar ook op
– Structureel tekort aan technisch geschoolden
– Traumatische en verkeerde oriëntering
– Zelfbeeld van leerlingen (sociale demotie, futiliteit)
– Schoolcultuur / leerklimaat in ‘zwakkere’ afdelingen / scholen
– Burgerschapsattitudes (ressentiment, xenofobie, ondemocratische attitudes)
16. HERVORMING TEN KOSTE VAN NEERWAARTSE
NIVELLERING ?
Deel 2:
(Lavrijsen & Nicaise)
20. Algemeen besluit
Brede basisvorming (comprehensieve onderbouw SO)
• Is op zich beter in postmoderne samenleving
• Is sociaal rechtvaardiger
• Leidt ook nog tot betere gemiddelde prestaties ! (geen verliezers,
alleen winnaars)
• Dit veronderstelt een investering in vaardigheden van leerkrachten /
scholen om positief om te gaan met diversiteit
28. Een zorgvuldige mix van differentiatiemaatregelen
• Heterogeen samengestelde klassen
• De lat hoog voor iedere leerling
• Individualiseringsmomenten
• Tijdelijke subgroepen – homogeen en
heterogeen
• Peer tutoring en wederzijdse instructie
• Coöperatief leren in kleine heterogene groepen
29. Drempels
• Onderwijsopvattingen sporen niet met hervorming
• Te weinig kansen op experiment en co-creatie
• Emotionele weerstand bij het loslaten van vertrouwde
werkwijzen
• Politieke double talk
30. Veel mogelijkheden om de hervorming te laten
mislukken
• Over bureaucratische maatregelen en verandering…
• Over onderwijs, politiek en besparingen…
• Over weters en uitvoerders…
32. 12-3-2015 pag. 32
Democratisch Burgerschap
Dimokritos Kavadias
Vakgroep Politieke Wetenschappen
VUB– 11-03-2015
Een overbodige luxe in het curriculum?
35. 12-3-2015 pag. 35
‘Rechtvaardigheid’ (verklaarde variantie op verticale as) ifv socio-
economische segregatie (horizontale as)
Danhier, J., Jacobs, D., Devleeshouwer, P., Martin, E. & Alarcon, A. (2014) Naar kwaliteitsscholen
voor iedereen? Analyse van de resultaten van het PISA 2012 onderzoek in Vlaanderen en in de
Federatie Wallonië-Brussel, Brussel: Koning Boudewijnstichting, 70p.
36. 12-3-2015 pag. 36
Leesvaardigheid 2000- 2009 impact van
SOCIALE ACHTERGROND EVOLUTIE
: De impact van sociale achtergrond op schoolse prestaties
is tussen 2000 & 2009 AFGENOMEN
: De impact van sociale achtergrond op schoolse prestaties
is tussen 2000 & 2009 TOEGENOMEN
37. 12-3-2015 pag. 37
Invloed op de samenleving?
Scholen spelen rol in ongelijkheid. Welk gevolg heeft dit
voor sociale cohesie (burgerschapshoudingen)?
Perceptie van
hetgeen
“normaal” is?
Segregatie
Attitudes
˜Sociale
Cohesie
Academische
segregatie
?
41. 12-3-2015 pag. 41
Kan hervorming hier toe bijdragen?
- Belang Onderwijs is toegenomen
- Segregatie is geen “natuurlijk” gegeven
- Vroege segregatie is nadeling voor motivatie &
ongelijkheid
- Vroege segregatie heeft ook prijs voor samenleving
42. 12-3-2015 pag. 42
Ter afronding
- Vlaams onderwijs moet & kan na de hervorming bij
de top behoren
- Onderwijs mee laten evolueren qua finaliteit &
structuur
- Technische & Praktische vorming moeten sterker
- Laat de studiekeuze niet te vroeg plaatsvinden
- Op naar een nieuwe pedagogische aanpak
44. Panelgesprek met auteurs en (ervarings-)
experts uit de lerarenopleidingen en het
werkveld
Dirk Michiels (Lyceum Martha Somers GO! Brussel)
Ronny Du Jardin (Stedelijk secundair onderwijs Antwerpen)
Franky Hungenaert (KaSO Maaseik-Kinrooi)
Prof. dr. Dimokritos Kavadias (VUB en UA)
Prof. dr. Bram Spruyt (VUB)
Prof. dr. Nadine Engels (SLO VUB)
Sigrid Van Eepoel (Bachelor secundair onderwijs EhB)
Moderator: Frank Noten (Departement Onderwijs en
Pedagogie EhB)