2. ΜουσιωτίτσαΧτισμένη στη
βορειοδυτική Ελλάδα,
30 χλμ. μόλις πριν από
την πόλη των
Ιωαννίνων το
μαρτυρικό χωριό
συνδέεται-πια- με την
"μαύρη" ημέρα της
25ης Ιουλίου 1943 όταν
οι δυνάμεις των
κατακτητών εκτέλεσαν
στο χωριό 152
ανθρώπους...
3. Μουσιωτίτσα-
Θύματα
Στο Μετσίτι βρήκαν τα νεαρά (9 μόλις ετών τότε)
ξαδέλφια Νικόλαο Αναγνώστου και Βασίλειο Αναγνώστου,
που έβοσκαν τα πρόβατά τους. Τα παιδιά μικρά καθώς
ήταν, δίχως αίσθηση του κινδύνου, δεν άκουσαν την
συμβουλή των μεγαλύτερων να κρυφτούν και εκείνα,
αντίθετα χοροπηδούσαν και κορόιδευαν, ατρόμητα στην
άγνοιά τους για το τι τα περίμενε. Η ριπή του πολυβόλου
θέρισε την τρυφερή ζωούλα του Βασίλη, ενώ ο Νίκος φέρει
το σημάδι της πληγής στο πρόσωπό του. Στη θέα του
τραυματισμένου παιδιού, οι δύο μεγαλύτεροι σάστισαν τόσο
πολύ, που ο ένας προέτρεπε τον άλλον να τον
αποτελειώσει για να μην υποφέρει. Ο μικρός Νίκος έμεινε
εκεί αιμόφυρτος μέχρι το βράδυ, κανείς δεν τολμούσε να
πλησιάσει, πιστεύοντας ότι είχε πεθάνει.
5. Κομμένο
Το Κομμένο είναι ένα μικρό χωριό στην άκρη του
Αμβρακικού, στις εκβολές του ποταμού Αράχθου , στο
οποίο λειτουργούσαν κιόλας οι υπεύθυνοι και των δύο
μεγαλύτερων οργανώσεων, του Ε.Δ.Ε.Σ. και του Ε.Α.Μ. .
Στις 12 Αυγούστου, λίγο πριν το μεσημέρι, ένα γερμανικό
αυτοκίνητο έφτασε στο Κομμένο. Ακριβώς τη μέρα και την
ώρα εκείνη στην πλατεία του χωριού αντάρτες του Ε.Δ.Ε.Σ.
και του Ε.Λ.Α.Σ. είχαν στήσει τα όπλα τους και κάθονταν
κάτω απ' τα δέντρα. Όταν οι Γερμανοί αξιωματικοί
βρέθηκαν μπροστά στην εικόνα αυτή, έκαναν αμέσως
στροφή και έφυγαν από το χωριό, με τη βεβαιότητα πως οι
πληροφορίες τους ήταν βάσιμες και αναμφίβολες.
6. ΚομμένοΤα χαράματα, ωστόσο, της
16 Αυγούστου εκατό
άντρες, του 12 λόχου του
98 Γερμανικού
Συντάγματος σταθμεύουν
έξω από το Κομμένο.
Αποστολή του 12 λόχου
ήταν η εξόντωση των
ανταρτών που δρούσαν
στην περιοχή και η
εξαφάνιση του χωριού που
τους υποστήριζε και τους
προμήθευε με τρόφιμα και
άλλα απαραίτητα για την
αντίστασή τους εναντίον
των Γερμανών.
7. Κομμένο
Δεν άφηναν τίποτε όρθιο. Έκαιγαν ό,τι έβρισκαν
μπροστά τους και σκότωναν με μιαν
απερίγραπτη αγριότητα άντρες, γέροντες,
γυναίκες και παιδιά. Ακόμη και μωρά.
Ολόκληρες οικογένειες κάηκαν ζωντανές μέσα
στα σπίτια τους, πριν ακόμη ξυπνήσουν και
καταλάβουν τι γίνεται γύρω τους. Έξι ώρες
κράτησε η σφαγή. Ολόκληρο το χωριό γέμισε
πτώματα, που μερικά έμεναν άθαφτα για
αρκετές μέρες, αφού δεν απέμεινε κανείς
ζωντανός απ' τους συγγενείς για να τους θάψει.
8. Κομμένο
-Θύματα
Μέσα σ' ένα πρωί το Κομμένο
μέτρησε 317 θύματα μιας θηριωδίας
και μιας βαρβαρότητας που δεν την
αντέχει ακόμη και να την ακούει
κανείς. Εξοντώθηκαν 20 οικογένειες,
εκτελέστηκαν 97 νήπια και παιδιά
ηλικίας έως 15 ετών, θανατώθηκαν
119 γυναίκες. Στο σπίτι του
Θόδωρου Μάλλιου γινόταν ο γάμος
τη κόρης του Αλεξάνδρας με το
Θεοχάρη. Χάθηκαν όλοι. Τους
έκαψαν και τους σκότωσαν. Τριάντα
με τριάντα πέντε άτομα. Από τα 12
μέλη της οικογένειας του
οικοδεσπότη Θόδωρου Μάλλιου
σώθηκαν εκείνο το πρωινό μόνο
δύο, ο Αλέξανδρος και η Μαρία, που
είχαν φύγει μόλις πριν λίγα λεπτά
για να φροντίσουν στο χωράφι τα
ζώα. Οι ναζί δε σεβάστηκαν και δε
λογάριασαν τίποτε και κανέναν.
Σκότωσαν και τη νύφη την
Αλεξάνδρα και το γαμπρό το
Θεοχάρη.
9. Λιγκιάδες
Το πανέμορφο χωριό των Λιγκιάδων βρίσκεται στην
δυτική πλαγιά του όρους Μιτσικέλι , και είναι το πιο
κοντινό χωριό στην πόλη των Ιωαννίνων και απέχει
μόλις 12 χλμ. από αυτή. Στις 3 Οκτωβρίου του 1943
έξι καμιόνια με Γερμανούς καταδρομείς της
μεραρχίας «Εντελβάις» εισέβαλαν στο χωριό
Λιγκιάδες Ιωαννίνων και διέπραξαν ένα φριχτό
έγκλημα. Πυρπόλησαν τα σπίτια του χωριού,
σκότωσαν και έκαψαν, όσους κατοίκους δεν είχαν
διαφύγει. Οι ναζί δεν έκαναν διακρίσεις. Σκότωναν
αδιακρίτως γυναίκες, μικρά παιδιά και βρέφη. Από τα
82 θύματα του ολοκαυτώματος των Λιγκιάδων, τα 34
ήταν παιδιά και μωρά, οι 37 ήταν γυναίκες και οι 11
ηλικιωμένοι.
10. Λιγκιάδες
Από την ομαδική σφαγή
επέζησαν ελάχιστοι. Ανάμεσά
τους και ένα βρέφος 15 μηνών,
ο Παναγιώτης Μπαμπούσκας.
Η μητέρα του δολοφονήθηκε εν
ψυχρώ από έναν Γερμανό, την
ώρα που κρατούσε στην
αγκαλιά το μωρό της. Την ώρα
που ξεψυχούσε, το βρέφος
έπεσε από την αγκαλιά της και
ο Γερμανός εκτελεστής το
πλησίαζε και του κάρφωσε μια
ξιφολόγχη στην πλάτη. Το 15
μηνών βρέφος που επέζησε,
βρέθηκε να θηλάζει από τη
νεκρή μητέρα του . Ο
Παναγιώτης είναι σήμερα ο
μοναδικός επιζών της
γερμανικής θηριωδίας....
11. Παραμυθιά
Η πόλη της Παραμυθίας βρίσκεται στο νομό
Θεσπρωτίας στην Ήπειρο.
Για να τρομοκρατήσουν το Ελληνικό στοιχείο
και να επιδείξουν στην Ελληνική Κυβέρνηση τη
θέλησή τους οι Τσάμηδες, ότι επιθυμούν την
απόσπαση του Νομού Θεσπρωτίας από τον
ελληνικό κορμό, δολοφονούν μπρος στο
Νομαρχιακό κατάστημα τον αναπληρωτή
Νομάρχη Γεώργιο Βασιλάκο. Η δολοφονία
αυτή υπήρξε το σύνθημα των ομαδικών
εκτελέσεων σε ολόκληρο το Νομό, με
κορύφωση την εκτέλεση των 49 προκρίτων
της Παραμυθιάς(29-9-1943).
12. Παραμυθιά
Το καλοκαίρι του 1943, η Παραμυθιά
και τα χωριά του κάμπου της,
περνούσαν δύσκολες ώρες. Η
περιοχή ζούσε την κορύφωση του
δράματος, που είχε αρχίσει την άνοιξη
του 1941, για την επικράτηση του
άξονα στην Ελλάδα. Η Θεσπρωτία,
ζούσε μία τριπλή κατοχή, των
Γερμανών, των Ιταλών και των
μουσουλμάνων που
αυτοαποκαλούνταν Τσάμηδες και
συντάχτηκαν με τους κατακτητές.
Την Παρασκευή 24 Σεπτεμβρίου του
1943, στην τοποθεσία Σκάλα,
σκοτώθηκαν 6 Γερμανοί σε μάχη με
αντάρτες. Η αφορμή πια είχε δοθεί .Οι
ανακοινώσεις του Γερμανού
φρουράρχου της Παραμυθιάς το
έλεγαν καθαρά: «…δια κάθε
δολοφονία ή τραυματισμόν Γερμανού
στρατιώτου, θα εκτελούνται 10
χριστιανοί Έλληνες πολίτες εκ
Παραμυθίας και των πέριξ χωριών».
13. Παραμυθιά
Κατά τη διάρκεια της γερμανοϊταλικής κατοχής της
Ηπείρου, οι Τσάμηδες όχι μόνον συνεργάστηκαν με
τις κατοχικές δυνάμεις, αλλά σχημάτισαν και
Στρατιωτικές Μονάδες (Τάγματα) και πολεμούσαν
μαζί με τους κατακτητές τις ελληνικές Αντάρτικες
Ομάδες, διαπράττοντας και εγκλήματα κατά του
ντόπιου ελληνικού πληθυσμού. Οι βαρβαρότητες των
Τσάμηδων, που υποκινούνταν από τις Αρχές
Κατοχής κατά των Ελλήνων, ήταν εγκλήματα
πολέμου. Ανακήρυξαν αυτόνομη τη Θεσπρωτία,
κατέλυσαν τις Ελληνικές Αρχές και συνεργαζόμενοι
με τους κατακτητές του Χίτλερ οργίασαν, διώκοντας,
λεηλατώντας, ληστεύοντας, καίγοντας, εξοντώνοντας
και εκτοπίζοντας Έλληνες, δολοφονώντας
προκρίτους, ακόμα και τον Νομάρχη Θεσπρωτίας.
14. Παραμυθιά
Εναντίον των κατακτητών
και των Τσάμηδων
αντιστάθηκαν οι Αντάρτες
του ΕΔΕΣ υπό τον Ναπ.
Ζέρβα. Κατά την
αποχώρηση των
κατακτητών, μετά από
τετραετή κατοχή, ο Ζέρβας
διεμήνυσε στους Τσάμηδες
ότι: «Όσοι έχουν
συνεργασθεί με τους
κατακτητές και έχουν
διαπράξει εγκλήματα εις
βάρος των Ελλήνων, θα
δικαστούν από έκτακτα
Στρατοδικεία, τα οποία θα
συγκροτηθούν επιτόπου
και θα δικάσουν τους
πραγματικούς εγκληματίες
πολέμου Τσάμηδες».
15. Ζαγόρι
Το Ζαγόρι είναι περιοχή στην οροσειρά της Πίνδου,
στην Ήπειρο, στη βορειοδυτική Ελλάδα . Η λέξη
Ολοκαύτωμα εκφράζει τη μοίρα εκατομμυρίων
ανθρώπων, σφραγισμένη με βασανιστήρια και
εγκλεισμούς
Τέσσερις φορές κάηκε αυτό το κεφαλοχώρι του
Ανατολικού Ζαγορίου με τους 1.000 κατοίκους και τα
300 σπίτια.
Οι κάτοικοι γλύτωσαν γιατί κρύφτηκαν στα δασωμένα
βουνά του, εκτός από 23, οι οποίοι εκτελέστηκαν
απάνθρωπα, κατά την τελευταία επιδρομή των
βαρβάρων, μεταξύ των οποίων και ένα μωρό που
αρπάχτηκε από την αγκαλιά.
16. Ζαγόρι-
Ασπράγγελοι
Οι Γερμανοί πυρπόλησαν και
κατέστρεψαν ολοκληρωτικά το
χωριό στις 15 Ιουλίου 1943 και
δολοφόνησαν ένα αντρόγυνο έξω
από το χωριό. Το καλοκαίρι του
1944, οι Γερμανοί σε ένα από τα
πολλά μπλόκα που κάνανε στο
καμένο χωριό, συνέλαβαν
δεκαεννιά άτομα, νέους και
γέρους, και τους έριξαν στα
υπόγεια της Ζωσιμαίας Σχολής
που την είχαν μετατρέψει σε
φυλακή. Οι συλληφθέντες έμειναν
εκεί για καιρό αλλά τελικά
διασώθηκαν.
17. Μεσοβούνι
Το Μεσοβούνι είναι χωριό του
νομού Ιωαννίνων του
δήμου Κεντρικού Ζαγορίου. Το
1940 με τον Ελληνοϊταλικό
Πόλεμο εγκαταλείπεται και
λεηλατείται από του Ιταλούς.
Κάηκαν 2 σπίτια και υπήρξαν 7
θύματα. Το χωριό
πυρπολήθηκε στις 23
Οκτωβρίου 1943 από γερμανικό
στρατιωτικό τμήμα της Ορεινής
Μεραρχίας Εντελβάις. Την
1η Αυγούστου της ίδιας χρονιάς
το χωριό κανονιοβολήθηκε από
το Γερμανικό Πυροβολικό που
έδρευε στην περιοχή Ελεούσα
έξω από τα Ιωάννινα και
σκοτώθηκαν δύο άτομα.
20. Κεράσοβο
Πωγωνίου
Το Κεράσοβο Πωγωνίου είναι ένα μικρό χωριό στα
βορειοδυτικά του Νομού Ιωαννίνων ,στην Ήπειρο, σε
απόσταση περίπου πενήντα πέντε χιλιόμετρα από τα
Ιωάννινα. Η επαρχία Πωγωνίου εντάχθηκε σχεδόν
καθολικά στις αντιστασιακές οργανώσεις του Ε.Α.Μ.
γιατί σχετικό προσανατολισμό είχαν οι πρωτοπόρες
αντάρτικες ομάδες που εμφανίστηκαν εκεί , οι οποίες
συνέβαλαν σημαντικά στις ενέργειες κατά των
Γερμανών. Συνολικά πυρπόλησαν 21 αυτοκίνητα,
έκλεψαν ένα αμάξι και το μετέφεραν στο Κεράσοβο και
πήραν όλο το φορτίο δύο άλλων ,το οποίο
αποτελούνταν από όπλα, αυτόματα και πυρομαχικά .
Επιπλέον σκοτώθηκαν 13 Γερμανοί, αιχμαλωτίστηκαν
17 , δύο Ιταλοί και σαράντα αλβανοί μαυραγορίτες , δύο
γερμανοί τραυματίστηκαν και πάρθηκαν λάφυρα με
πολλά δυσεύρετα είδη .
21. Κεράσοβο
Στις 12 Αυγούστου 1944
οι Γερμανοί με ισχυρές
δυνάμεις και με
υποστήριξη βαρέως
πυροβολικού ξεκινούν για
να εισβάλλουν στη Λάκκα
του Πωγωνίου από τρεις
διαφορετικές
κατευθύνσεις. Οι
αντάρτες προσπάθησαν
να αντιμετωπίσουν τον
πολυάριθμο και καλύτερα
οργανωμένο Γερμανικό
στρατό παρά τη
συντριπτική υπεροχή των
τελευταίων σε έμψυχο και
άψυχο υλικό και παρά την
έκρυθμη κατάσταση που
δημιούργησε η διαμάχη
των δυο αντιστασιακών
οργανώσεων.
22. Κεράσοβο
Στις 15 Αυγούστου 1944, ανήμερα της θρησκευτικής εορτής της Παναγίας,
τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής κύκλωσαν και καταστρέψανε ολοσχερώς
το χωριό αυτό. Τις ίδιες περίπου μέρες έκαψαν πλήρως ή μερικώς και άλλα
χωριά της Λάκας Πωγωνίου.
Στο Κεράσοβο όμως χάθηκαν από τους κατακτητές και από τις κακουχίες
συνολικά είκοσι οχτώ άνθρωποι, έντεκα από τους οποίους εκτέλεσαν
ομαδικά τα κατοχικά στρατεύματα έξω από μια σπηλιά, γνωστή ως τότε με
το όνομα «χτικιαρότρυπα», αφού εκεί αφήνονταν να πεθάνουν όσοι
υπέφεραν στα παλιά τα χρόνια από τη φυματίωση («χτικιό»).