Μικρός Ήρωας - Ιστορικό Πλαίσιο

1. Η ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
ΣΤΑ ΧΡOΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ
Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων

2. ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΚΗ
ΖΩΝΗ ΕΛΕΓΧΟΥ
Η Πελοπόννησος αρχικά
συμπεριλήφθηκε στην ζώνη ελέγχου
των Ιταλών, που περιλάμβανε περίπου
τα 2/3 της Ελλάδας. Η ιταλική κατοχή
υπήρξε επίσης ιδιαίτερα σκληρή κυρίως
στις περιοχές όπου οι Ιταλοί στόχευαν
μελλοντικά να προσαρτήσουν στο
κράτος τους.
Μετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας,
τον Σεπτέμβριο του 1943, η γερμανική
ζώνη ελέγχου επεκτάθηκε και στις
περιοχές που έλεγχαν οι Ιταλοί. Η
γερμανική κατοχή υπήρξε ιδιαίτερα
σκληρή και συνοδεύτηκε από
φρικαλεότητες και εγκλήματα πολέμου,
καθώς εφάρμοσε ευρέως την πρακτική
των αντιποίνων σε βάρος άμαχου
πληθυσμού.

3. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ
Οι ανάγκες του πολέμου, η έλλειψη εργατικών χεριών εξαιτίας της
επιστράτευσης και η απόκρυψη δημιούργησαν επισιτιστικά
προβλήματα σε αστικά κέντρα της Πελοποννήσου, την Πάτρα, το Άργος
κ.α., όπως και σ’ όλη την Ελλάδα. Περισσότερο επλήγησαν οι εργάτες. Τον
Ιούνιο του 1941 η κατάσταση στην πόλη έγινε εκρηκτική.
Η ιταλική διοίκηση από τις αρχές του 1942 παίρνει μέτρα για την
εφαρμογή του παρακρατήματος. Ιταλοί στρατιώτες εποπτεύουν την
συλλογή των αγροτικών προϊόντων, ενώ παράλληλα φροντίζουν και για τη
βελτίωση της παραγωγής. Όποιος καταστρέφει ή ιδιοποιείται παράνομα
αγροτικά προϊόντα θα εκτελείται επί τόπου.
Με αυτό το μέτρο έκαναν την εμφάνισή τους τα προβλήματα επισιτισμού
και σε μικρότερα αστικά κέντρα, όπως το Αίγιο, αν και η πόλη βρισκόταν
πιο κοντά στην αγροτική παραγωγή.

4. ΙΔΡΥΣΗ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ
ΤΟΥ ΕΟΧΑ ΣΤΟ ΑΡΓΟΣ
Ιδρύθηκαν επιτροπές του ΕΟΧΑ
για τις 5 ενορίες
• Σε σύσκεψη με δραστήριους πολίτες
του Άργους, αποφασίζεται η ίδρυση
Παραρτήματος του ΕΟΧΑ (Εθνικού
Οργανισμού Χριστιανικής
Αλληλεγγύης) στην πόλη, η ίδρυση
βρεφοκομικού σταθμού συσσιτίων και η
διανομή στον πληθυσμό των αλεύρων
και των φαρμάκων, που χορηγούσε ο
Ερυθρός Σταυρός.
Σουηδικός και ελβετικός
Ερυθρός Σταυρός
• Τα τρόφιμα τα χορηγούσε ο Σουηδικός
ΕΣ με υπεύθυνο για την Πελοπόννησο
τον Άξελ Πέρσον, ενώ τα φάρμακα ο
Ελβετικός ΕΣ με υπεύθυνη την κ.
Πέρσον. Οι κάτοικοι της Πελοποννήσου
θα θυμούνται πάντα με ευγνωμοσύνη
το ζεύγος Πέρσον.

5. Ο ΛΑΟΣ
ΑΝΤΙΣΤΕΚΕΤΑΙ…
Ο λαός της Πελοποννήσου, όπως όλης της
Ελλάδας, μετά το πρώτο σοκ, άρχισε να
συνέρχεται και αντιστέκεται.
Σαν πρώτη πράξη αντίστασης θα πρέπει να
καταγραφεί η περίθαλψη, που πρόσφεραν οι
κάτοικοι της περιοχής στους εγκλωβισμένους
στρατιώτες του Βρετανικού Εκστρατευτικού
Σώματος.
Τα χωριά κυρίως της ορεινής Αργολίδας τους
προσέφεραν ασφάλεια, ενώ τα παραλιακά
συνέβαλαν με κάθε τρόπο στη διαφυγή τους.
Στον τομέα αυτό καθοριστική υπήρξε και οι
βοήθεια των αστυνομικών αρχών παρά τον
ασφυκτικό ιταλικό έλεγχο.
Το καλοκαίρι του 1941 ο Σταθμός
Χωροφυλακής Μιδέας εφοδίασε με πλαστά
δελτία ταυτότητας 7 Άγγλους στρατιωτικούς.

6. ΤΟ ΕΑΜ ΚΥΡΙΟΣ
ΦΟΡΕΑΣ
ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ
Στην Πελοπόννησο, µέχρι τον Ιούνιο
1941, δηµιουργήθηκαν το “Εθνικό
Απελευθερωτικό Μέτωπο” και η
“Νέα Φιλική Εταιρεία”.
Το ΕΑΜ αναμφίβολα αποτέλεσε τον
κορμό της αντίστασης στη χώρα μας -
και στην Πελοπόννησο- κατά τη
διάρκεια της γερμανοϊταλικής
κατοχής. Αν και ξεκίνησε με
πρωτοβουλία και κατεύθυνση
αριστερών πολιτικών οργανώσεων,
στους κόλπους του σύντομα
συγκέντρωσε άτομα – κυρίως νέους
από όλο το πολιτικό φάσμα, που
επιθυμούσαν να αντισταθούν
οργανωμένα στον κατακτητή.

7. ΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
Η Πελοπόννησος δεν άργησε να δημιουργήσει
και το ανταρτικό της. Το Μάη του 1942 έστειλε
και τους πρώτους Μωραΐτες αντάρτες της που
συνεργάζονται και συμπολεμούν με τον αρχηγό
της Ρούμελης Άρη.
Ο συγκεκριμένος χάρτης με κλίμακα 1:50.000
[Αύγουστος 1943] απεικονίζει κάποιες από τις
αντιστασιακές οργανώσεις της Πελοποννήσου.

8. ΜΕΡΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ ΤΗΣ
ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ
• Το πρώτο 10ήμερο Οκτωβρίου 1943
οργάνωσε σαμποτάζ στο αεροδρόμιο
Άργους και κατέστρεψε 7 εχθρικά
αεροπλάνα και 1 οδοστρωτήρα.
• Στις 22.3. 1944 ανατίναξε τη σιδηροδρομική
γέφυρα της Ανδρίτσας.
• Στις 17.5.1944 επιχείρησε ενέδρα στη θέση
«Νταούλι» Αχλαδοκάμπου, στο δημόσιο
δρόμο Τρίπολης – Άργους, προσέβαλε με
επιτυχία φάλαγγα 10 γερμανικών
αυτοκινήτων. Νεκροί 50 Γερμανοί, πολλά
λάφυρα.
• Στις 1.6.1944 ο 5ος λόχος ανταρτών
κατέστρεψε σιδηροδρομική γέφυρα
ανάμεσα στα Φίχτια και τα Δερβενάκια. Την
επόμενη ο ίδιος Λόχος προσέβαλε στα
Δερβενάκια φάλαγγα γερμανικών
αυτοκινήτων. 15 Γερμανοί νεκροί.
• Στις 3.8.1944 αντάρτες κτύπησαν φάλαγγα
300 Γερμανών στον αυχένα Δούκα – Τάτσι.
40 Γερμανοί νεκροί.
• Στις 3.9.1944 λόχος ανταρτών κτύπησε
τους Γερμανούς στη θέση «Λιμικό» Φιχτίων
και εχθρικό φυλάκιο στα υψώματα του
Κουτσοποδιού. Νεκροί 8 Γερμανοί.

9. Η ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ

10. ΕΚΤΕΛΕΣΑΝ ΠΕΡΙΠΟΥ 800 ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ
• Ένα από μεγαλύτερα εγκλήματα της Ναζιστικής Γερμανίας κατά τη διάρκεια του Β’
Παγκοσμίου Πολέμου. Στις 13 Δεκεμβρίου του 1943 δυνάμεις της «Βέρμαχτ»
σκότωσαν σχεδόν όλους τους άρρενες κατοίκους των Καλαβρύτων, σε αντίποινα για
την εκτέλεση αιχμαλώτων Γερμανών στρατιωτών από τον ΕΛΑΣ.
• Το πρωί της Δευτέρας 13 Δεκεμβρίου συγκέντρωσαν όλο τον πληθυσμό στην κεντρική
πλατεία και οδήγησαν τον άρρενα πληθυσμό άνω των 13 ετών σε μια επικλινή
τοποθεσία, που ονομαζόταν «Ράχη του Καπή», ενώ τα γυναικόπαιδα τα κλείδωσαν
στο σχολείο.
• Στη ράχη του Καπή εκτυλίχθηκε τις πρώτες μεταμεσημβρινές ώρες η τραγωδία, που
οδήγησε σχεδόν όλο τον άρρενα πληθυσμό των Καλαβρύτων στο θάνατο. Με ριπές
πολυβόλων οι Γερμανοί εκτέλεσαν τους συγκεντρωμένους, γύρω στους 800
ανθρώπους. Μόνο 13 Καλαβρυτινοί διασώθηκαν και αυτοί επειδή είχαν καλυφθεί από
τα πτώματα των συμπολιτών τους και οι Γερμανοί τους θεώρησαν νεκρούς.
• Συνολικά, κατά τη διάρκεια της «Επιχείρησης Καλάβρυτα», οι Γερμανοί σκότωσαν
1.101 άτομα, κατέστρεψαν και λεηλάτησαν πάνω από 1.000 σπίτια, κατάσχεσαν
2.000 αιγοπρόβατα και απέσπασαν 260.000.000 δραχμές.

11. ΑΛΛΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ
• Νοέμβριος 1943 : Τα ναζιστικά στρατεύματα σκότωσαν 50 άτομα στο Άργος.
• Νοέμβριος 1943 : Οι Γερμανοί σκοτώνουν 118 άτομα στο Μονοδέντρι Λακωνίας Από τους 118
εκτελεσθέντες οι 89 ήταν Σπαρτιάτες. Μέσα στα θύματα υπήρχαν και ανήλικα παιδιά και μια
γυναίκα.
• 3 Δεκεμβρίου 1943 : Τα κατοχικά στρατεύματα εκτέλεσαν 50 πολίτες στην Πάτρα.
• 5 Δεκεμβρίου 1943 : Τα κατοχικά στρατεύματα απαγχόνισαν 50 κρατουμένους από το
στρατόπεδο της Τρίπολης.
• 7 Δεκεμβρίου 1943 : Τα κατοχικά στρατεύματα εκτέλεσαν 40 ομήρους στις φυλακές του
Γυθείου Λακωνίας.
• Δεκέμβριος 1943 : Στο Νομό Λακωνίας οι Γερμανοί εκτελούν συνολικά 119 άτομα (στην
Ανδρίτσα, στον Πασσαβά κ.α.).
• 3 Ιανουαρίου 1944 : Οι Γερμανοί εκτελούν 30 άτομα στην Πάτρα.
• Μάρτιος-καλοκαίρι 1944 : Εκτελούνται στο Μονοδέντρι Λακωνίας 50 άτομα το Μάρτιο, στη
Σπάρτη 244 άτομα τον Απρίλιο-Μάρτιο, στις περιοχές Α. Δημήτριος, Ζούπαινα, Σουστιάνοι (της
Λακωνίας) 40 άτομα τον Ιούνιο, στις περιοχές Πάνιτσα -Σκαμνάκι-Γύθειο 77 άτομα το καλοκαίρι.

12. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
(ΠΗΓΕΣ)
• https://el.wikipedia.org/wiki/Κατοχή_της_Ελλάδας_1941-1944
• http://nemertes.lis.upatras.gr/jspui/bitstream/10889.pdf
• http://istoriakatoxis.blogspot.gr/2012/02/blog-post_08.html
• https://www.patrasevents.gr
• https://argolikivivliothiki.gr

13. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟ:
ΝΑΝΣΥ ΤΣΙΑΓΚΙΔΗ