Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và đánh giá kết quả xạ phẫu Dao Gamma sau phẫu thuật adenoma tuyến yên.Adenoma tuyến yên là u lành, u phát triển từ tế bào thùy trước của mô tuyến yên, chiếm tỉ lệ từ 10-15% các u nguyên phát trong sọ. Rất ít nghiên cứu đưa ra con số chính xác về xuất độ mắc bệnh và có sự khác nhau tùy vào mỗi quần thể dân cư khác nhau [1], [2]. Do đặc điểm vị trí giải phẫu và chức năng nội tiết của tuyến yên nên các adenoma tuyến yên chỉ được chẩn đoán khi gây nên các xáo trộn, có hai hội chứng thường gặp là hội chứng khối u và hội chứng nội tiết. Tuy nhiên, khá nhiều khối u không gây ra triệu chứng gì và vì thế đã bỏ sót chẩn đoán

1. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y
HỌC, TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và đánh giá kết quả xạ phẫu Dao
Gamma sau phẫu thuật adenoma tuyến yên.Adenoma tuyến yên là u lành, u phát
triển từ tế bào thùy trước của mô tuyến yên, chiếm tỉ lệ từ 10-15% các u nguyên phát
trong sọ. Rất ít nghiên cứu đưa ra con số chính xác về xuất độ mắc bệnh và có sự khác
nhau tùy vào mỗi quần thể dân cư khác nhau [1], [2].
Do đặc điểm vị trí giải phẫu và chức năng nội tiết của tuyến yên nên các adenoma tuyến
yên chỉ được chẩn đoán khi gây nên các xáo trộn, có hai hội chứng thường gặp là hội
chứng khối u và hội chứng nội tiết. Tuy nhiên, khá nhiều khối u không gây ra triệu
chứng gì và vì thế đã bỏ sót chẩn đoán.
MÃ TÀI LIỆU CAOHOC.2020.00111
Giá : 50.000đ
Liên Hệ 0915.558.890
Ngày nay, nhờ những tiến bộ trong chẩn đoán hình ảnh, những thăm dò nội tiết chính
xác, các khối u này đã được chẩn đoán sớm hơn khi người bệnh chỉ có một số rối loạn
nội tiết và kích thước u còn nhỏ [2]. Điều trị adenoma tuyến yên phụ thuộc vào nhiều
yếu tố, có thể lựa chọn các phương pháp: nội khoa, phẫu thuật hay xạ trị. Nội khoa có
vai trò trong hầu hết trường hợp u tăng tiết nội tiết tố, phẫu thuật là phương pháp thường
được lựa chọn cho u có kích thước lớn. Mặc dù có nhiều tiến bộ nhưng việc phẫu thuật
lấy hết hoàn toàn khối u không phải lúc nào cũng dễ dàng. Chụp cộng hưởng từ (MRI)
ghi nhận tỉ lệ mô u tồn lưu sau phẫu thuật từ 12,8 – 42% các trường hợp [3], [4]. Khi
đó u sẽ tiếp tục tiến triển, phẫu thuật lại trong các trường hợp này thường gặp nhiều khó
khăn. Dựa vào đặctính nhạy với tia xạ của adenoma tuyến yên, xạ trị được sử dụng
nhằm hỗ trợ tiêu diệt các tế bào u tồn dư hay u tái phát sau phẫu thuật. Phương pháp xạ
phẫu Dao Gamma đã được đề cập là một trong những phương pháp điều trị hiệu quả.
Xạ phẫu Dao Gamma điều trị bệnh adenoma tuyến yên đã được thực hiện trên thế giới
từ những năm thập niên 1960, kỹ thuật điều trị liên tục được cải tiến, phát triển đã cho
kết quả khả quan về hiệu quả sớm cũng như việc2 theo dõi lâu dài sau điều trị. Hiện
nay, trên thế giới đang có nhiều thay đổi và tiến bộ lớn trong điều trị adenoma tuyến
yên. Việc phối hợp nhiều phương pháp nhằm nâng cao hiệu quả điều trị và cải thiện
chất lượng cuộc sống cho người bệnh [5], [6], [7], [8], [9].
Tại Việt Nam, những năm của thập kỷ trước, việc điều trị adenoma tuyến yên chủ yếu
chỉ bằng nội khoa và phẫu thuật. Khoa Ngoại thần kinh của Bệnh viện Chợ Rẫy Thành
phố Hồ Chí Minh là nơi tiếp nhận điều trị nhiều bệnh lý u não và hệ thần kinh trong đó
có adenoma tuyến yên. Có nhiều trường hợp gặp khó khăn trong việc kiểm soát bệnh
bằng điều trị nội khoa hay phẫu thuật lại. Với phương tiện được trang bị là hệ thống xạ
phẫu Dao Gamma, chúng tôi đã tiến hành điều trị hỗ trợ cho các trường hợp này. Trong
những năm gần đây, một số cơ sở y tế đã áp dụng xạ phẫu Dao Gamma để điều trị bệnh
lý adenoma tuyến yên, có nghiên cứu về xạ phẫu Dao Gamma cho bệnh lý này. Tuy

2. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y
HỌC, TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
nhiên, chưa có nghiên cứu về xạ phẫu Dao Gamma cho người bệnh adenoma tuyến yên
tồn dư hoặc tái phát sau phẫu thuật. Chính vì thế, chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài:
“Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và đánh giá kết quả xạ phẫu Dao
Gamma sau phẫu thuật adenoma tuyến yên” với các mục tiêu:
1. Mô tả một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ở người bệnh adenoma tuyến yên tái
phát và tồn dư sau phẫu thuật.
2. Đánh giá kết quả xạ phẫu Dao Gamma ở người bệnh adenoma tuyến yên tái phát và
tồn dư sau phẫu thuật
Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và đánh giá kết quả xạ phẫu Dao
Gamma sau phẫu thuật adenoma tuyến yên
Trang
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
…………………………………………………..vi
DANH MỤC CÁC BẢNG
…………………………………………………………………..ix
DANH MỤC CÁC BIỂU
ĐỒ………………………………………………………………xi
DANH MỤC CÁC HÌNH
………………………………………………………………….xiii
ĐẶT VẤN ĐỀ
…………………………………………………………………………………….. 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU………………………………………………..
3
1.1. Tuyến yên bình thường
………………………………………………………………… 3
1.1.1. Đặc điểm phôi học
…………………………………………………………………. 3
1.1.2. Đặc điểm giải phẫu học …………………………………………………………..
4
1.1.3. Đặc điểm sinh lý học
……………………………………………………………… 7
1.2. Tổng quan adenoma tuyến yên …………………………………………………….
12
1.2.1. Định
nghĩa…………………………………………………………………………… 12
1.2.2. Chẩn đoán lâm sàng………………………………………………………………
12
1.2.3. Cận lâm
sàng……………………………………………………………………….. 14
1.2.4. Nguyên tắc điều trị………………………………………………………………..

3. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y
HỌC, TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
18
1.3. Các loại adenoma tuyến yên ………………………………………………………..
18
1.3.1. U không tiết hormone ……………………………………………………………
18
1.3.2. U tiết hormone tăng trưởng GH……………………………………………… 20
1.3.3. U tiết
ACTH………………………………………………………………………… 22
1.3.4. U tiết prolactin
…………………………………………………………………….. 24
1.3.5. U tiết hormone sinh dục…………………………………………………………
26
1.3.6. U tiết
TSH…………………………………………………………………………… 28
1.4. Điều trị phẫu thuật adenoma tuyến yên ………………………………………… 29
1.4.1. Tổng quan về phẫu thuật adenoma tuyến yên ………………………….. 29iii
1.4.2. Chỉ định và chống chỉ định điều trị phẫu thuật adenoma tuyến
yên qua xoang
bướm……………………………………………………………………… 31
1.5. Xạ phẫu Dao Gamma adenoma tuyến yên tái phát hoặc tồn dư sau
phẫu
thuật……………………………………………………………………………………
….. 32
1.5.1. Diễn tiến tự nhiên adenoma tuyến yên sau phẫu thuật………………. 32
1.5.2. Vai trò của xạ phẫu Dao Gamma điều trị adenoma tuyến yên
sau phẫu thuật
………………………………………………………………………………. 33
1.5.3. Tình hình nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam………………………. 40
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……… 42
2.1. Đối tượng nghiên cứu
………………………………………………………………… 42
2.1.1. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân …………………………………………………… 42
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ………………………………………………………………..
42
2.2. Phương pháp nghiên cứu
……………………………………………………………. 43
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ………………………………………………………………
43
2.2.2. Địa điểm nghiên cứu……………………………………………………………..
43

4. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y
HỌC, TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
2.2.3. Thời gian nghiên cứu…………………………………………………………….
43
2.2.4. Cỡ
mẫu……………………………………………………………………………….. 43
2.2.5. Thiết bị nghiên cứu ……………………………………………………………….
44
2.3. Phương pháp tiến hành nghiên cứu……………………………………………….
45
2.3.1. Nội dung nghiên cứu đáp ứng mục tiêu 1………………………………… 45
2.3.2. Các tiêu chuẩn áp dụng trong nghiên cứu ……………………………….. 47
2.3.3. Nội dung nghiên cứu đáp ứng mục tiêu 2………………………………… 49
2.4. Qui trình nghiên cứu
………………………………………………………………….. 58
2.4.1. Xạ phẫu Dao Gamma…………………………………………………………….
58
2.4.2. Trang thiết bị xạ phẫu Dao Gamma cho adenoma tuyến yên……… 58
2.4.3. Đặt khung định vị
………………………………………………………………… 58
2.4.4. Thu thập dữ liệu hình ảnh………………………………………………………
59iv
2.4.5. Lập kế hoạch điều trị …………………………………………………………….
60
2.4.6. Cấp liều xạ phẫu
………………………………………………………………….. 61
2.4.7. Liều xạ cho adenoma tuyến yên …………………………………………….. 62
2.5. Phương pháp thống kê
……………………………………………………………….. 63
2.6. Đạo đức trong nghiên
cứu…………………………………………………………… 64
2.7. Sơ đồ nghiên cứu
………………………………………………………………………. 66
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU …………………………………………… 67
3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu …………………………………… 67
3.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng…………………………………………………
70
3.2.1. Đặc điểm lâm sàng………………………………………………………………..
70
3.2.2. Đặc điểm cận lâm sàng người bệnh adenoma tuyến yên……………. 72
3.3. Kết quả điều trị xạ
phẫu……………………………………………………………… 81

5. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN,LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y
HỌC, TÌM TÀI LIỆU THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
3.3.1. Đặc điểm chung nhóm xạ phẫu và liều xạ phẫu……………………….. 81
3.3.2. Đáp ứng về lâm sàng sau xạ phẫu ………………………………………….. 82
3.3.3. Đáp ứng về hình ảnh khối u sau xạ phẫu…………………………………. 84
3.3.4. Đáp ứng về nồng độ hormone sau xạ phẫu………………………………. 88
3.3.5. Biến chứng sau xạ phẫu…………………………………………………………
96
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
…………………………………………………………………. 98
4.1. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của nhóm nghiên cứu …………….. 98
4.1.1. Đặc điểm giới tính ………………………………………………………………..
98
4.1.2. Đặc điểm
tuổi………………………………………………………………………. 99
4.1.3. Thời gian khởi phát bệnh và tiền sử phẫu thuật ……………………… 100
4.1.4. Thời điểm xạ phẫu Dao Gamma sau phẫu thuật……………………… 101
4.1.5. Phân độ KNOSP …………………………………………………………………
103
4.1.6. Đặc điểm các triệu chứng chèn ép của nhóm nghiên cứu ………… 104
4.1.7. Đặc điểm các triệu chứng nội tiết của nhóm nghiên cứu …………. 106v
4.1.8. Đặc điểm hình ảnh học của adenoma tuyến yên trong nghiên
cứu………………………………………………………………………………………
…….. 107
4.1.9. Đặc điểm sinh hóa của nhóm nghiên cứu………………………………. 110
4.1.10. Đặc điểm liều xạ phẫu Dao Gamma của nghiên cứu …………….. 115
4.2. Đánh giá kết quả điều trị xạ phẫu Dao Gamma adenoma tuyến yên
của nhóm nghiên cứu
……………………………………………………………………… 118
4.2.1. Đánh giá kết quả điều trị về triệu chứng lâm sàng ………………….. 118
4.2.2. Kết quả kiểm soát kích thước adenoma tuyến yên ………………….. 122
4.2.3. Đánh giá kết quả điều trị về nồng độ nội tiết tố trong máu ………. 127
4.2.4. Đánh giá biến chứng của xạ phẫu Dao Gamma ……………………… 133
KẾT LUẬN
…………………………………………………………………………………….. 135
KIẾN
NGHỊ……………………………………………………………………………………
. 137
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC