Өөрийн ба нөхдийн үнэлгээ

1. Улаанбаатар хотын Баянгол дүүргийн 13-р сургуулийн
Монгол хэл, Уран зохиолын багш Долгорын Алтанцог

2. Өртөөний аялал
Алдаа онооны зөвлөгөөн
Суралцагдын сурлагын амжилт
 Хураангуй:
 Ээлжит хичээлээр сургалтын бүтээлч аргыг
ашиглан өөрийн ба нөхдийн үнэлгээг
хийлгэснээр харилцан бие биеэсээ суралцдаг.
 Өөрийгөө үнэлж сурсан сурагч алдаагаа
засаж, ахиц амжилт гаргах боломжтой болдог
нь харагдаж байна.

3. Оршил
 Сурагчдын сурлагын үнэлгээ- амжилтаас
сургалтын үр дүн харагддаг билээ.
 Үнэлгээний зарчим нь суралцагчийн хөгжил,
төлөвшлийг үнэлэх, тэдний танин мэдэхүйн
дотоод чанарыг үнэлэх, өөрийн үнэлгээг хөгжүүлэх
зэрэг болно.
 Судлаачид үнэлгээг сурсныг үнэлэх, сургах үйлийг
үнэлэх гэж ангилдгийг багш-бид явцын үнэлгээ,
эцсийн үнэлгээ-(шалгалтын дүн) гэж үздэг.

4. Суралцагч
Сурах хамгийн
сайн арга юу вэ?
Миний зорилго
юу вэ?
Би юуг мэддэг, юуг
мэдэхгүй билээ?
Яаж амжилттай
сурах вэ?
Би үүнийг хэрхэн
яаж сурах вэ? Миний хийсэн зөв
болов уу, алдаатай
болов уу?
Мэдлэг чадвараа
ахиулахын тулд юу
хийх хэрэгтэй вэ?
Шалгалтад юуг
анхаарч хэрхэн
бэлдэх вэ?

5.  г
Багшийн
үүрэг
Хичээлийн явцад
суралцагчдын
оролцоог дэмжих
Харилцан зөвлөлдөх,
хамтран суралцах
боломж олгох Сургалтын аргуудаас
сонгон авч хэрэглэх
Амжилттай сургах,
мэддэг ба мэдэхгүйг
нь тогтоох
Суралцах үйл
явцыг удирдах Суралцагчдын
мэдлэг чадварыг нь
ахиулах
Суралцагчдыг
өөрийгөө ба
нөхдөө үнэлэхэд
туслах
Суралцагчдад
өөрийн арга
барилыг бий болгох

6. Үндсэн хэсэг
 “Өртөөгөөр аялах”- аргыг сургалтдаа авч
хэрэглэхэд богино хугацаанд сурагч өөрийгөө ба
нөхдөө үнэлж, алдаагаа олж харж залруулдаг
давуу талтай.
 Хичээл бүрийг тест, бодомж, асуултын хэлбэрээр
дүгнэх энэ аргыг хичээлийн эхэнд эсвэл төгсгөлд
хэрэглэхэд тохиромжтой байдаг.
 Ангид 4-6 өртөө байна. Өртөө тус бүрд 1 асуулт
тавьсан байх.

7. Өртөөгөөр аялуулах арга
 Эхний үед багш суралцагчдын мэдлэг чадварыг
илрүүлэх асуулт даалгавраа бэлтгэн өгч
сурагчдаар ажиллуулж, сурагчдыг нэлээд дадсан
хойно өртөө бүрт “хөтөч” томилон, багшийн
тусламж зөвлөгөө дагуу асуултыг бэлдүүлдэг.
Хөтчийг эхлээд чадварлаг сурагчдаас дараа нь
дундаж сурагчийг сонгох байдлаар бүх хүүхдийг
хамруулна.

8. Өртөөгөөр аялуулах арга
 Сурагчид ангийг нар зөв тойрон өртөөгөөр аялна
эсвэл багаар суугаад асуултыг тойруулсан ч
болно.
 Багаараа 1 өртөөнд 1-2 минут ажиллана.
Хоорондоо ярихгүй, асуултыг бичилгүй, зөвхөн
хариугаа тэмдэглэнэ.
 Өртөө бүрээр аялж дуусаад багш (хөтөч) хариуг
хэлж өгч, учрыг тайлбарлан ярилцана.
 Сурагч зөв хариу бүрт +1 оноо тавьж, өөрийгөө
эсвэл нөхдөө үнэлнэ.

9.  Үнэлгээ хийсний дараа “Өртөө”-г зөв хариутай нь
ангид байрлуулж өгөх нь сурагчид эргэн харж,
эргэцүүлэн ухаарах бололцоог олгодог юм.
3-р өртөө
1-р өртөө
6-р өртөө
5-р өртөө
4-р өртөө
2-р өртөө
Багийн
сурагчид

10. Цогоо ах наадамд унах морьдоо
барьж, уясан байв.
-Өгүүлбэрт өөрөө үйлдэх хэвийн
хэдэн үйл үг байна вэ?
А.2 В. 3 С. 4 D. 5
Захирал маань сургуулийнхаа
барилгыг чадварлаг барилгачдаар
бариулав.
- Өгүүлбэрийн өгүүлэхүүн ямар
хэвийн дагавартай байна вэ?
А. Өөрөө үйлдэх
В. Бусдаар үйлдүүлэх
С. Хамтран үйлдэх
D. Бусдын эрхэнд үйлдэгдэх
Сургуулийн шинэ барилга саяхан
баригджээ.
- Өгүүлбэрийн өгүүлэхүүн- үйл нь
ямар хэвийн дагавартай байна вэ?
А. Өөрөө үйлдэх
В. Бусдаар үйлдүүлэх
С. Хамтран үйлдэх
D. Бусдын эрхэнд үйлдэгдэх
Бид барилгчидтай хамтран,
сургуулийн барилгыг барилцсан
юм.
Өгүүлбэрийн өгүүлэхүүн- үйл нь ямар
хэвийн дагавартай байна вэ?
А. өөрөө үйлдэх
В. Бусдаар үйлдүүлэх
С. Хамтран үйлдэх
D. Бусдын эрхэнд үйлдэгдэх
Болд, Баатар нар
энэ жилийн наадамд барилдана.
Өгүүлбэрийн өгүүлэхүүн- үйл нь ямар
хэвийн дагавартай байна вэ?
А. Өөрөө үйлдэх
В. Бусдаар үйлдүүлэх
С. Харилцан үйлдэх
D. Бусдын эрхэнд үйлдэгдэх
Барих-гэсэн тусах үйл үгийг ямар
хэвийн дагавар эс тусах үйл болгох
вэ?
А. Өөрөө үйлдэх
В. Бусдаар үйлдүүлэх
С. Харилцан үйлдэх
D. Бусдын эрхэнд үйлдэгдэх

11. Үгсийг зөв дараалалд оруулж,
зүйр үг, бүтээнэ үү.
Ямар сэдэвтэй хэлц байна вэ?
эрдэм, хорсговол, гарах,
мэргэдийг
хорсговол, балаг, мунхгийг,
тарих
Үгсийг зөв дараалалд
оруулж, зүйр үг, бүтээнэ үү.
Ямар сэдэвтэй хэлц байна
вэ?
эхтэй, далай, номоос, ухаан
булгаас, ус, эхтэй, урсгал
Үгсийг зөв дараалалд оруулж,
зүйр үг, бүтээнэ үү.
Ямар сэдэвтэй хэлц байна вэ?
төлөв болно, номхон, ёсыг,
номын, мэдвэл
түвшин болно, төрийн,
мэдвэл, ёсыг, төлөв
Үгсийг зөв дараалалд оруулж,
зүйр үг, бүтээнэ үү.
Ямар сэдэвтэй хэлц байна вэ?
буруугүй, бүгдээрээ,
хэлэлцвэл
хиргүй, усаар, бүлээн,
угаавал
Үгсийг зөв дараалалд оруулж,
зүйр үг, бүтээнэ үү.
Ямар сэдэвтэй хэлц байна вэ?
нөхөрлөвөл, сарны, сайнтай,
мэт, гэрэл
хорлол, нөхөрлөвөл, мэт,
могойн, муутай
Үгсийг зөв дараалалд оруулж,
зүйр үг, бүтээнэ үү.
Ямар сэдэвтэй хэлц байна вэ?
алдагдах, эрдэм, багадаа,
насны, сурахгүй бол, явдал

12. Хөгжүүлсэн нь:
 Энэ аргыг хэрэглэснээр сурагчид тест
сорилыг сайтар ухаарч ажиллах арга
барилд суралцана.
 Цаашид багш ахлах ангийн сурагчдад
цогцолбор, бичил эхэд тулгуурлан тестийн
асуултыг боловсруулах бүтээлч даалгавар
өгч, түүнийгээ нөхдөөрөө ажиллуулж дүгнэх
ажлыг ч хийлгэдэг

13. Хөгжүүлсэн жишээ:
 Монгол хэл, Уран зохиолын багш З.Энхцацрал (8 жил)
 6-р анги. ”Ардын аман зохиол” нэгж хичээлийн
төгсгөлийн дүгнэлт хичээлд 5 баг болгон 5 өртөөгөөр
аялуулав.
 Өртөө бүрийн хөтөч нь өөрийн өртөөнд ирсэн аялагч
сурагчдаас 2 асуултыг асууж, аялагчид 2 минутад
багаараа зөвлөлдөөд нэг нь хариулж, тайлбарлан
ярив.
 Хөтөч тэднийг үнэлж дүгнэн, алдаа оноог хэлж өгөв.
 Аяллын эцэст хөтөч багуудыг, багийн ахлагч нь
гишүүдээ дүгнэж байна.
 Багш өөрийгөө чөлөөлсөн мэт сэтгэгдэл төрнө.
 Сурагчдаар мэдлэг чадварыг нь үнэлүүлж чадсан
 Хөтөч”-ийг урьдчилан зааварлаж хичээлд бэлдсэн нь
хүүхдээ хөгжүүлж буй бас нэгэн арга болов.

14. Өөрийн үнэлгээг хийж болдог бас нэгэн
арга- “Нарны тойрог”
 Ээлжит хичээлийн төгсгөлд өөрийн ба нөхдийн
дэвтэр дээр сурч мэдсэнээ нэг нэг өгүүлбэрээр
илэрхийлж бичнэ. (Дэвтрээ нар зөв тойруулан)
 Багаараа нар зөв тойруулах эсвэл хосоор, урд
хойд ширээний сурагчид эргүүлэн сольж уншаад
санал бодлоо солилцож, нөхдийнхөө бичсэнийг
өөрийнхтэйгээ харьцуулан засан сайжруулж,
тайлбарлан ярилцана.

15. Өөрийн үнэлгээг хийж болдог бас нэгэн
арга- “Нарны тойрог”
 Түргэн(марафон) бичлэгийн аргаар тусгайлан
бэлдсэн цаасан дээр тухайн хичээлээр сурч
эзэмшсэн, ухаарсан зүйлээ баг дотроо нар зөв
тойруулан 3 минутад нэг холбоо үг ба
өгүүлбэрээр сурагч бүр бичиж, цаг дуусахад
сүүлийн хүүхэд нийтэд уншиж сонсгоно.
 Түүнийгээ самбарт байрлуулна. Суралцагчид
өөрийн ба бусад багийн ажлыг дүгнэнэ.
 Багш хичээлээ дүгнэх ба суралцагчдын эзэмшиж
буй мэдлэг чадварт дүн шинжилгээ хийнэ.

16. “Нарны тойрог”-ийн ач тус
 Сурагч бүрийг хичээлд татан оролцуулах,
 нөхдөө хүндэтгэн алдаагүй цэвэр бичих,
 харилцан бие биеэсээ суралцах,
 өөрийн ба нөхдийн алдааг засан залруулах,
 дутууг нөхөх ач тустай.
 Суралцагчид нөхдөө хүлээцтэй сонсож,
 өөрийнхөө үзэл бодлыг чөлөөтэй илэрхийлж
сурахад ч тусална.

17. Уран зохиолын
хичээлээр уншлагыг
явуулахдаа:
Ухаарч унших,
ухаарч сонсох,
ухаарч ярих
Сэдэл төрүүлэх- анхаарлыг
нь татах, зорилтыг
тодорхойлох
Харааны уншлага 1-5
мин- хийлгэх
(агуулгыг нь яриулах)
Минутын уншлагаар
уншлагын хурдыг
ахиулах
Томхон зохиолыг
хэсэгчлэн уншуулах-
эвлүүлгийн аргаар
яриулах
Эхийг уншаад асуулт тавих-
бүтэн өгүүлбэрээр хариулах,
зохиолын санаанд тохирох
хэлц олох
Уншиж судалсан зохиолоор
нь “Алтан хонх” тэмцээнийг
9-өөс дээш ангийн бүх
сурагчдыг хамруулж явуулдаг
8-аас дээш ангийн сурагчид
уншсан зохиолоос төрсөн
сэтгэгдлээ бичих, үзэсгэлэн
гаргах

18. Монгол бичгийн хичээлийн
уншлагыг удирдах
 Харааны уншлага хийлгэх (ангийн сурагчдын 50%-аас
доошгүй нь уншсаны дараа дараах үйлийг хйидэг)
 Багш эсвэл сайн сурагч уншиж сонсгох, бүх сурагчдыг
дагуулан уншуулах
(уншиж чадаагүй үг хэллэгийг сонсон харж, уншина)
 Анги нийтээр уншуулах, хэсэг багаар уншуулах
(агуулгыг яриулах)
 Дундаж ба түүнээс доогуур сурагчдыг ганцаарчлан уншуулах
(эхийг бүтнээр ба хэсэгчлэн уншуулах)
 Уншсаны дараа л зөв хуулж бичих, хүнд үгийг түүн бичиж
нүдлэх, хэл зүйн даалгаврыг гүйцэтгэх ажлуудыг хийдэг

19. Монгол бичгийн хичээлд үг
нүдлүүлж зөв бичүүлж сургах
 Судалж буй сэдвийн хүрээний 25-40 үг бүхий
холбоо үг, хэлц, өгүүлбэрийг нүдлүүлэн
хичээлийн эхэнд 10 мин-д чээж бичиг хийлгэн
дүгнэдэг.
 Үүнд үгийн тоогоор хувилж, сурагчид өөрийн
үнэлгээ тавьдаг.
 Дахин хянаж алдаагаа засан үнэлгээгээ ахиулдаг


20. МХ-ний ЭЕШ-д үзүүлсэн дундаж
онооны үзүүлэлт
540
560
580
600
620
640
660
680
700
11в 11а, 11б 11д 11д, 11г
2012 он 17 сурагч
2013 он 23 сурагч
2014 он 8 сурагч
2014 он 25 сурагч

21. Дүгнэлт
 Өөрийн үнэлгээг хөгжүүлснээр сүүлийн жилүүдэд
төгсөгчид маань Монгол хэл, Уран зохиолын
ЭЕШ-д багагүй амжилт гаргаж байгаа болов уу.
 2012 онд хичээл зааж төгсгөсөн 11в ангиас 17
сурагч шалгагдаж, дундаж оноо нь 590 байв.
 2014 оны төгсөгчид- 6 жил хичээл заасан 11д
ангийн сурагчдын ЭЕШ-ын дундаж оноо 680,
 11д, 11б анги-(нэг жил хичээл заасан) -ийн
нийлбэрээр дундаж оноо нь 607,8 байлаа.

22. Нийслэлийн Баянгол дүүргийн Улсын
тэргүүний 13-р бүрэн дунд сургууль.
МХУЗ-ын ЗАН.
багш Д.Алтанцог
2014-09.

23. Хичээл сургалтыг явуулах
 Хөтөлбөр төлөвлөгөөгөө хамтран хийх /улирлаар/
 Хамтран хичээлд бэлтгэх, бие биеийнхээ хичээлд
сууж ажиглалт судалгаа хийх, засан сайжруулах
 Шалгах сэдвийг хамтран хэлэлцэж бэлтгэх
 Улирлын эхэнд судлах зүйл: мэдлэг, чадвар,
үнэлгээний шалгуурыг гаргаж, ил тод тавих
 Уншиж судлах номын нэрийг гаргаж өгөх
 Хичээл бүрийн өмнө зорилго, зорилтыг таниулах
 Хичээл бүрийг тест, бодомжийн хэлбэрээр дүгнэх
 Зохион бичих, эсээ бичих чадварт сургах
 Ахиц амжилтын судалгаатай ажиллах ... ...

24. Хичээлээс гадуурх сургалтыг явуулах
“Зөв бичихүйд сурцгаая! “ аян
АХА Хичээл хэвшлийн тэмцээн
Сурагчдын бүтээлийн үзэсгэлэн гаргах
Тоглоомын хэлбэрээр тэмцээн зохиох :
“Та битгий уурлаарай” /ТНУ-ЗАН/
Тунгаамал. Алтан хонх
“Уран зохиолын баатрууд амилсан нь”- дүр бүтээх
тоглолт, уран уншлага, яруу найргийн наадам,
зохиолч уран бүтээлчидтэй уулзалт зохиох
Хичээнгүй бичиг, хөрвүүлэн бичих
Зохион бичих, захидлын уралдаан

25. Ангитай ажиллах талаар
• Ангийн удирдах зөвлөл ажиллуулах
-сонгуулийг ил тод явуулна
- сонгуультнууд ажлын хуваарь үүрэгтэй
-ангийн дотоод журмыг гаргаж дагаж мөрдөх
- ангийн хурлыг өөрсдөө явуулна
• “Орой эртхэн унтаж, өглөө эрт босьё”
• Жижүүрийг хичээлийн 5 өдрөөр хийх
• Багаар хамтран суралцах- давтлага хийх,
даалгавраа хамтарч хийх,
/ахлагч нь ирц, хийсэн ажлаа
тэмдэглэдэг/
• Ангийн номын сан ажиллуулах

26. Сурагчдын дунд “Миний дуртай шүлэг” уран уншлагын
уралдаан зохион байгуулдаг

27. Сурагчдын дунд зохиогдсон “Миний дуртай шүлэг” уран уншлагын
уралдаанд эцэг эхийн төлөөллийн урьж оролцуулав.

28. Эцэг эхийн нээлттэй өдрөөр
МХУЗ-н секц үзэсгэлэн гарав

29. Эцэг эхийн нээлттэй өдрөөр

30. Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сумын багш нартай
туршлага солилцов
Харилцан
айлчилж бие
биеийнхээ
ажилтай
танилцсан, багш
солилцоо
хийдэг.

31. Анхаарал тавьсанд баярлалаа.
Таны сурган хүмүүжүүлэх үйлсэд өндөр их
амжилтыг хүсье!