Ang presentasyong ito ay naglalaman ng mga aralin tungkol sa pagsusuri ng ponolohikal na kaanyuan ng wika. Itinatampok dito ang mga kategorya ng ponemang Filipino, kahulugan ng bawat mahahalagang termino ng paksa, paraan ng pagbigkas ng tunog ng mga ponema, ang ponemang patinig at katinig, at ang mga uri ng ponemang segmental at suprasegmental.
Ang presentasyong ito ay naglalaman ng mga aralin tungkol sa pagsusuri ng ponolohikal na kaanyuan ng wika. Itinatampok dito ang mga kategorya ng ponemang Filipino, kahulugan ng bawat mahahalagang termino ng paksa, paraan ng pagbigkas ng tunog ng mga ponema, ang ponemang patinig at katinig, at ang mga uri ng ponemang segmental at suprasegmental.
Makabagong Gramar ng Filipino.
Sa pagsasalita, kailangan ng tatlong salik:
Ang pinagbubuhatan ng enerhiya;
Ang artikulador; at
Ang resonador
Ang interaksyon ng tatlong salik na ito ang lumilikha ng along ng mga tunog. Ang hangin naman ang nagiging midyum ng mga alon ng mga tunog upang marinig ang mga ito. An presyon o puwersang nilikha ng papalabas na hiningang galing sa baga ang siyang enerhiyang buhat sa babagtingang pantinig na nagpapagalaw sa artikulador. Nababago naman ang tunog dahil sa bibig na siyang resonador.
Nasa bibig ang apat na bahaging mahalaga sa pagbigkas ng mga tunog:
Dila at panga,
Ngipin at labi,
Matigas na ngalangala, at
Malambot na ngalangala
Nagkakaroon ng pagbabagu-bago ng hugis at laki ang guwang sa loob ng bibig sa malayang iginagalaw ang panga at dila. Maaaring mapahaba, mapaikli, mapalapad, mapapalag ang dila na maitutukod sa ngipin o sa ngalangala, maaari ring iarko ayon sa gustong bigkasin.
Nabibigkas ang mga patinig sa pagtaas at pagbaba ng harap, sentral o likod na bahagi ng dila kasama ng pagbabagu-bago ng hugis ng bibig, kasama na ang mga labi na dinarama ng tinig.
Nag-iiba naman ang mga tunog ng mga katinig batay sa:
Punto ng artikulasyon,
Paraan ng artikulasyon, at
Pagkakaroon o di-pagkakaroon ng tinig
Tinatawag na punto ng artikulasyon ang bahaging pinakamaliit na guwang para makalusot ang hangin o di makalabas ang hangin.
Anim ang punto ng artikulasyon:
Labyal o panlabi na nangangahulugan ng paglalapat ng mga labi,
Dental o pagngipin na nangangahulugan ng pagdidiit ng dulo ng dila at likod ng ngipin,
Palatal o pangngalangala o pagdidiit ng gitnang bahagi ng dila at ng ngalangala,
Velar o pagdidiit ng likod ng dila at ng velum,
Glotal o impit na pagdidiit ng mga babagtingan, at
Panlalamunan o larindyal/laryngeal.
Pamamaraan ng artikulasyon ang tawag sa paraan ng paglabas ng hangin. Maaaring mahati sa:
Pasara o istap o pabuga ang paglabas ng hangin kapag nasasarhan o napipigil ang paglabas ng hangin,
Pailong o nasal kapag lumalabas sa ilong ang hangin,
3. Pasutsot o fricative kapag lumalabas ang hangin
sa makitid na daanan sa pagitan ang artikulador
at punto ng artikulasyon.
4. Pagilid o lateral kapag lumalabas ang hangin sa
magkabilang tabi ng dila tungo sa sentro ng dila
na siyang pumipigil dito, at
5. Pangatal o tril na buhat sa sunod-sunod na galaw
ng dila.
Maibibilang na rito ang pagkakaroon o di-pagkakaroon ng tinig ng mga katinig. May tinig kapag gumagalaw ang babagtingan kaya lumalabas ang tunog at walang tinig kung hindi gumagalaw ang babagtinga.
Ang araling ito ay naglalaman ng paksa tungkol sa pagsasalita. Tinatampok dito ang pagtalakay sa paraan at punto ng pagsasalita ng isang tao gamit ang isang wika. Bukod pa dito, pinapakita dito ang bahagi ng bibig at kung paano dumadaloy ang hangin na mula sa baga upang makabuo ng tunog na kumakatawan sa bawat titik.
Ang araling ito ay naglalaman ng mga paksa patungkol sa paraan at pagbasa ng tunog sa isang salita na gingamit sa pakikipag-usap. Itinatapok din sa presentasyong ito ang kahulugan, kahalagahan at mga halimbawa na nagbibigay linaw sa paksa.
Makabagong Gramar ng Filipino.
Sa pagsasalita, kailangan ng tatlong salik:
Ang pinagbubuhatan ng enerhiya;
Ang artikulador; at
Ang resonador
Ang interaksyon ng tatlong salik na ito ang lumilikha ng along ng mga tunog. Ang hangin naman ang nagiging midyum ng mga alon ng mga tunog upang marinig ang mga ito. An presyon o puwersang nilikha ng papalabas na hiningang galing sa baga ang siyang enerhiyang buhat sa babagtingang pantinig na nagpapagalaw sa artikulador. Nababago naman ang tunog dahil sa bibig na siyang resonador.
Nasa bibig ang apat na bahaging mahalaga sa pagbigkas ng mga tunog:
Dila at panga,
Ngipin at labi,
Matigas na ngalangala, at
Malambot na ngalangala
Nagkakaroon ng pagbabagu-bago ng hugis at laki ang guwang sa loob ng bibig sa malayang iginagalaw ang panga at dila. Maaaring mapahaba, mapaikli, mapalapad, mapapalag ang dila na maitutukod sa ngipin o sa ngalangala, maaari ring iarko ayon sa gustong bigkasin.
Nabibigkas ang mga patinig sa pagtaas at pagbaba ng harap, sentral o likod na bahagi ng dila kasama ng pagbabagu-bago ng hugis ng bibig, kasama na ang mga labi na dinarama ng tinig.
Nag-iiba naman ang mga tunog ng mga katinig batay sa:
Punto ng artikulasyon,
Paraan ng artikulasyon, at
Pagkakaroon o di-pagkakaroon ng tinig
Tinatawag na punto ng artikulasyon ang bahaging pinakamaliit na guwang para makalusot ang hangin o di makalabas ang hangin.
Anim ang punto ng artikulasyon:
Labyal o panlabi na nangangahulugan ng paglalapat ng mga labi,
Dental o pagngipin na nangangahulugan ng pagdidiit ng dulo ng dila at likod ng ngipin,
Palatal o pangngalangala o pagdidiit ng gitnang bahagi ng dila at ng ngalangala,
Velar o pagdidiit ng likod ng dila at ng velum,
Glotal o impit na pagdidiit ng mga babagtingan, at
Panlalamunan o larindyal/laryngeal.
Pamamaraan ng artikulasyon ang tawag sa paraan ng paglabas ng hangin. Maaaring mahati sa:
Pasara o istap o pabuga ang paglabas ng hangin kapag nasasarhan o napipigil ang paglabas ng hangin,
Pailong o nasal kapag lumalabas sa ilong ang hangin,
3. Pasutsot o fricative kapag lumalabas ang hangin
sa makitid na daanan sa pagitan ang artikulador
at punto ng artikulasyon.
4. Pagilid o lateral kapag lumalabas ang hangin sa
magkabilang tabi ng dila tungo sa sentro ng dila
na siyang pumipigil dito, at
5. Pangatal o tril na buhat sa sunod-sunod na galaw
ng dila.
Maibibilang na rito ang pagkakaroon o di-pagkakaroon ng tinig ng mga katinig. May tinig kapag gumagalaw ang babagtingan kaya lumalabas ang tunog at walang tinig kung hindi gumagalaw ang babagtinga.
Ang araling ito ay naglalaman ng paksa tungkol sa pagsasalita. Tinatampok dito ang pagtalakay sa paraan at punto ng pagsasalita ng isang tao gamit ang isang wika. Bukod pa dito, pinapakita dito ang bahagi ng bibig at kung paano dumadaloy ang hangin na mula sa baga upang makabuo ng tunog na kumakatawan sa bawat titik.
Ang araling ito ay naglalaman ng mga paksa patungkol sa paraan at pagbasa ng tunog sa isang salita na gingamit sa pakikipag-usap. Itinatapok din sa presentasyong ito ang kahulugan, kahalagahan at mga halimbawa na nagbibigay linaw sa paksa.
(Kakayahang Pragmatik at Istratedyik) GROUP 4.pptxAshleyFajardo5
Mahalaga ang di verbal na komunikasyon sapagkat inilalantad nito ang emosyon ng nagsasalita at kinakausap, nililinaw nito ang kahulugan ng mensahe, at pinananatili nito ang resiprokal na inter-aksiyon ng tagapagpadala at tagatanggap ng mensahe.
Mahalaga ang di verbal na komunikasyon sapagkat inilalantad nito ang emosyon ng nagsasalita at kinakausap, nililinaw nito ang kahulugan ng mensahe, at pinananatili nito ang resiprokal na inter-aksiyon ng tagapagpadala at tagatanggap ng mensahe.
Kung ang isang tao ay may kakayahang pragmatik natutukoy nito ang kahulugan ng mensaheng sinasabi at di sinasabi, batay sa ikinikilos ng taong kausap.
Natutukoy rin nito ang kaugnayan ng mga salita sa kanilang kahulugan, batay sa paggamit at sa konteksto.
Sa pakikipagtalastasan, mahalagang maunawaan ang intensiyon ng nagsasalita dahil mahuhulaan ang mensahe nito ng tagapakinig.
Mahalaga ang kakayahang pragmatiko bilang daan sa pagiging epektibo ng pakikipagtalastasan, sapagkat nililinaw nito ang relasyon sa pagitan ng intensiyon ng nagsasalita o nagpapahatid ng mensahe at ang kahulugan nito.
Nararapat ding malámang may iba't ibang salik pang dapat isaalang-alang sa pag-unawa, kasama na rito ang intelektuwal na kalagayan ng decoder, kalinawan ng encoder
Similar to Mga Istruktura ng Pangkahalatang Emfasis Ayon sa Sintaks (20)
Rizal visited the United States in 1888 after arriving by steamer in San Francisco. He was impressed by the grand buildings and technology but noted defects in American society, including racial prejudice and inequality. During his travels across the country by train, he observed many sites including Stanford University, the Hudson River, and Chicago. He stayed in prominent hotels in San Francisco and New York over several days before departing for England. While praising American progress and opportunities, Rizal criticized the lack of true liberty and racial discrimination, especially against Chinese and black people.
Rizal visited the United States in 1888 after arriving by steamer in San Francisco. He was impressed by the grand buildings and technology but noted defects in American society, including racial prejudice and inequality. Rizal traveled across the country by train, seeing places like Chicago, Nebraska, and New York. While he admired America's progress and opportunities, he was critical of the lack of true liberty and civil rights, especially for blacks, Chinese, Japanese, and Native Americans. Rizal saw America as a land of freedom but only for white people.
3. May apat na uri ng pangungusap ayon sa gamit:
1.paturol o deklarativ
2.patanong o interogativ,
3.pautos o imperative,
4. padamdam o eksklamatori.
4. Nakikilala ang bawat isa sa inilalagay na bantas o
pangkwatsyon.
• Sa deklarativ, tuldok (.),
• sa interogativ tandang pananong o kwestyon mark (?),
• sa pautos, depende sa emosyon ng nagsasalita, maaaring
tuldok (.) kung may pakiusap, o kaya’y eksklamasyon
• (!) . Ang tono ng boses ang nagmomodifika sa
ekspresyon ng mga ito sa pagsasalita.
5. Nakikita ang mga pangkahalatang emphasis
sa mga sumusunod na istruktura:
1. Sa mga Pangungusap na Imperativ at Eksklamatori:
Halimbawa:
Kumain ka na!
Hindi mo ako mapasusuko!
6. 2. Sa maikling Pangungusap
Tulad sa emperativ sa pangungusap, maiikili itong parang
nahihiwalay sa iba, at kapag sinasalita, mapapansin ang
imformasyong kakaiba. Direkta.
Halimawa:
Matagal na. Siyam na taon na. Umalis siyang walang
sinumang nakakaalam kung saan siya pupunta at kalian siya
uuwi.
7. 3. Sa mga Inversyong Konstruksyon
Fleksibol ang mga Filipinong pangungusap na maaaring pag-
iba-ibahing posisyon o lugar ang mga bahagi ng pananalita na
nailalagay ang mga kumplemento o panunuring(pang-abay, pang-
uri) sa unahan ng pangungusap.
Halimbawa:
Sa tulay doon sya nagtungon at tumalon.
Mas maganda ang kapatid niyang bunso kaysa sa kanya.
8. 4. Sa mga Di-malayang Sugnay
Kadalasan sa mga pangungusap na may di-malalayang sugnay
na ipinagigitna sa malalayang sugnay ay nagbibigay-antala dahil sa
gamit ng mga bantas kaya halos nabibigyang-diin ang buong
pangungusap.
Halimbawa:
Karakara, sa gitna ng nagsisiksikang mga visita, pasuray-
suray siyang sumisigaw na sumulpot.
9. 5. Paantala o Pabiting Konstruksyon
Hindi agad binabanggit dito ang tiyak na paksa o simuno ng
pangungusap.
Halimbawa:
Tumigil ang hiyawan – kumanta siya.
Ang ganitong pagkakataong dumarating ang ayaw namin.
10. 6. Mahahabang Pangungusap
Hindi kumpleto ang kaisipan hanggang hindi natatapos ang pangungusap.
Maaari itong gawin sa konstruksyon ng pangungusap na kumvensyunal, kaya’y
gamitin ng antala o interapsyon o inversion para masuspendeang kaganapan ng
idea.
11. Halimbawa:
Na ang paggamit ng mga kontrasepsyon na
pinagbabawal ng simbahan, ngunit kinakailangan, at ito
lamang, ang nararapat para mapigilan ang pagdami ng
populasyon ng Pilipinas, ang paksang inyong kagigiliwan.
Sa mga pinakagamiting bagong likhang teknolohiya, ang
kompyuter na dumadagsa ngayon bilang instrument ng
krimen, fi sumala sa Rosseau sa wika niyang korupsyon ang
sivilisasyon.
12. 7. Sa mga Fragment
Hindi ito mga ganap na pangungusap subalit nagsisimula sa
malaking letra at nagtatapos sa bantas.
Halimbawa:
Alas otso. Gabi. Madalang na ang taong nagpaparoo’t-
parito sa lansangan. Sa may aalulong na aso. Iisa ang nasa isip na
nagsisira ng bintana ang komunidad. Takot.
14. 9. Pag-uulit
Maaar itong pag-uulit ng tanog ng salita o ng buong
pangungusap, kaya’y ng patern ng kayarian ng sugnay o ng
pangungusap.
Halimbawa:
Gabi-gabing gising sa galaan si Galo.
Makakaahon ako. Makakaahon ako.
Malaki ang bahay at malawak ang bakuran.
15. 10. Pagpapahayag ng mga Pamuling Negatibo-Positibo
Pagpapalawak ito ng mga idea na isinasaad sa
pamamagitan ng negatibo at positibong pagpapahayag.
Halimbawa:
Hindi sa naiingayan kami kundi gusto lamang namin
ng katahimikan.
16. 11. Parataksis
Pagtanggal ito ng dapat sanang ilalagay na mga pang-ugnay o pangatnig
na ngunit, subalit, atb. sa paamagitan ng alalayang sugnay.
Halimbawa:
Dumating kami: nakaalis na sila.
Sa halip na:
Dumating kaming ngunit nakaalis na sila.
Nakaupo na ang anak: gumagapang pa ang ina.
Sa halip na:
Nakaupo na ang anak, pero gumagapang pa ang ina.