2. Panuto: Basahin ang bawat pahayag at isulat ang wastong sagot sa sagutang
papel.
1. Ito’y malaking pangkat ng mga tao na may karaniwang pangkat ng pag-uugali,
ideya, saloobin at namumuhay sa teritoryo at itinuturing ang mga sarili bilang
isang yunit.
A. Bansa C. Komunidad
B. Barangay D. Lipunan
2. Ang instrumentong ginagamit ng mga tao sa loob ng lipunang ito upang
makipag-ugnayan sa isa’t isa.
A. Baba C. Salita
B. Lenggwahe D. Wika
3. Ang wika ay may iba’t ibang gamit sa lipunan na nakatutulong sa tao upang
makipag-ugnayan sa kapwa. Ito’y kayang tugunan ang mga pangangailangan ng
tao.
A. Interaksyonal C. Personal
B. Instrumental D. Regulatoryo
3. 4. Nagmula sa salitang personalidad.. Nabubuo ang personalidad ng
tao habang siya’y nagkakaisip at nagiging bahagi ng lipunan.
A. Instrumental C. Personal
B. Interaksyonal D. Regulatoryo
5. Ang pakikipag-usap sa isa o higit pang tao ay interpersonal na
komunikasyon. Ito ay pagpapalitan ng impormasyon ng dalawa o higit
pang mga tao.
A. Instrumental C. Personal
B. Interaksyonal D. Regulatoryo
6. Ang buhay ni Jose Rizal ay nailalahad sa kanyang mga nabuong aklat.
A. Awtograpiya C. Biograpiya
B. Alaala D. Blog
4. 7. Pinagbawalan si Cheska ng kanyang magulang na gumimik kasama
ang barkada.
A. Interaksyunal C. Regulatoryo
B. Heuristiko D. Sanaysay
8. Inulat ng bawat estudyante sa harap ng klase ang kasaysayan ng
kanilang pinanggalingang lalawigan.
A. Imahinatibo C. Personal
B. Instrumental D. Representatibo
9. Sumulat si Edna sa kompanya upang mamasukan bilang sekretarya.
A. Interaksyunal C. Personal
B. Instrumental D. Representatibo
10. Sumagot ka at sinabi mo kung ano ang sasakyan niya, kung saan
siya bababa at kung anong kalye ang patutunguhan niya.
A. Imahinatibo C. Heuristiko
B. Instrumental D. Representatibo
5.
6. Sa aralin na ito
matatalakay dito ang
mga paraan sa
pagsasaliksik at gamit ng
wika sa lipunan ayon sa
halimbawang sitwasyon
na nakuha. Malalaman
din kung paano ginamit
sa mga sitwasyon ang
gamit ng wika sa
lipunan.
7. Panuto: Sa isang buong papel. Gumawa ng graphic organizer katulad ng nasa ibaba.
Magbigay ng mga salita o pahayag ayon sa inyong naunawaan sa gamit ng wika sa
lipunan.
8. Ang paggamit ng wika ay sadyang hindi maiiwasan. ‘Ika nga ng
iba, ito ay inevitable. Ang halaga nito ay panlipunan. May kung
anong lakas itong taglay na nakapagpapabuo at nakapag-iisa sa
lipunan. Makikita natin ang kahalagahan ng paggamit ng wika
kahit kailan at kahit saan. Kung dati-rati ay limitado lamang tayo sa
panonood ng telebisyon, pakikinig ng radyo, pagbabasa ng mga
diyaryo at magasin upang makakita o makarinig ng mga sitwasyon
ng pakikipagtalastasan, ngayon ay makakukuha tayo ng iba’ibang
sitwasyong nagpapakita ng gamit ng wika sa lipunan sa iba’t ibang
paraan.
10. Ang lipunan ay malaking pangkat ng
mga tao na may karaniwang set ng
paguugali, ideya, saloobin at namumuhay
sa tiyak na teritoryo at itinuturing ang mga
sarili bilang isang yunit.
Ang wika ,pasalita man o pasulat, ang
instrumentong ginagamit ng mga tao sa
loob ng lipunang ito upang makipag-
ugnayan sa isa't isa. Ngunit ano nga ba
ang gamit ng wika sa lipunan?
11. 1: Bilang Instrumento
Ang wika ay may iba’t ibang gamit sa lipunan na nakatutulong sa tao
upang makipag-ugnayan sa kapwa. Itinuturing itong instrumental dahil
kaya nitong tugunan ang mga pangangailangan ng tao tulad ng mga
sumusunod:
1. Pagpapahayag ng damdamin
2. Naghihikayat
3. Direktang nag-uutos
4. Pagtuturo/pagkatuto ng maraming kaalaman
“Ang katawan ng tao ay parang isang banga. Ang banga ay may labas,
loob, at ilalim.
Gayundin naman ang kaluluwa ng tao. Sisidlan na banga. Ang laman
nito ay
kaluluwa sa ilalim tumatahan ang kaluluwa, kaniig ng budhi” (Covar,
1998)
12. Ang teorya ni John L. Austin, ang bigkas-pagganap
ay may tatlong kategorya:
1. Literal na pahayag/Lokusyonaryo – literal na
kahulugan ng pahayag.
2. Pahiwatig sa konstekto ng kultura’t
lipunan/ilokusyonaryo – kahulugan ng
mensahe batay sa konteksto.
3. Pagganap na mensahe/perkolusyonaryo – reaksiyon
sa natanggap na
mensahe.
13. 2: Regulatoryo
Ang regulatoryong bisa ng wika ay nagtatakda, nag-uutos, nagbibigay –
direksiyon sa atin bilang kasapi ng lahat ng institusyon.
Mga elemento ng wika upang matawag na regulatoryo:
1. Batas o kasulatan na nakasulat, nakikita o inuutos nang pasalita.
2. Taong may pusisyon na magpatupad ng batas
3. Taong nasasaklawan ng batas
4. Konstekto na nagbibigay – bisa sa batas
14. Tatlong klasipikasyon ng wika ayon sa regulatoryong bisa:
1. Berbal – batas, kauutusan o tuntunin na binabanggit lamang ng pasalita ng
pinuno.
2. Nasusulat/biswal – batas, kautusan o tuntunin na nababasa, napapanood
o
nakikita na ipinapatupad ng nasa kapangyarihan.
3. Di nasusulat na tradisyon – pasalin – saling bukambibig na batas,
kautusan,
tuntunun na sinusunod ng lahat.
15. Gamit ng wika ayon sa regulatoryong bisa
1. Nagpapatupad ng batas.
2. Nagpapataw ng parusa sa sino mang sasaway sa mga batas.
3. Partisipasyon ng mamamayan sa paggawa ng batas.
4. Pagpapanatili ng kaayusan at kapayapaan
5. Pagtatakda ng polisiya para sa kaunlaran ng lahat, pantay na
opurtunidad at
paglulala ng karapatan ng mamamayan.
16. Halimbawa ng regulasyon:
1. Saligang batas/konstitusyon – pundamental na
batas ng bansa.
2. Batas ng republika – batas na itinakda ng
3. Ordinansa – batas sa probinsya, lungsod at
munisipyo
4. Polisiya – kautusan sa organisasyon, ahensiya, at
kompaniya.
5. Patakaran – alituntunin sa paaralan at iba pang
samahan.
17. 3: Interaksiyonal
Ang pakikipag-usap sa isa o higit pang tao
ay interpersonal na komunikasyon. Ito ay
pagpapalitan ng impormasyon ng dalawa o
higit pang mga tao. Bunga nito, umuunlad pa
ang kakayahan at nadaragdagan ang ating
kaalaman sa pakikipag-komunikasyon.
18. Mga halimbawa ng interaksiyon sa
cyberspace/internet
• Dalawahan
• E-mail
• Instant
• Grupo
• Group chat
• Forum
• Maramihan
• Sociosite
• Online store
19. 4: Personal
Ang personal ay nagmula sa salitang personalidad. Nabubuo ang personalidad ng tao
habang siya’y nagkakaisip at nagiging bahagi ng lipunan.
Apat na dimensyon ng personalidad ayon kina Katherine Briggs at Isabel Myers
(1950) bata sa perosonality theory ni Carl Jung (1920)
Panlabas laban sa Panloob (Extraversion vs. Introversion)
• Inilalarawan kung paano nagkakaroon ng enerhiya
2. Pandama laban sa Sapantaha (Sensing vs. Instuition)
• Inilalarawan kung paano lumuluha ng impormasyon ang tao
3. Pag-iisip laban sa Damdamin (Thingking vs. Feeling)
• Inilalarawan kung paano ginagamit ang pagdedesisyon
4. Paghuhusga laban sa Pag-unawa (Judging vs. Perceiving)
• Inilalarawan ang bilis ng pagbuo ng desisyon ng tao
20. Malikhaing Sanaysay
Ayon kay Alejandro G Abadilla “Ang sanaysay ay nakasulat nq
karanasan ng isang sanay sa pagsasalaysay”. Ito ay nagkalaman
ng sariling pananaw ng mayakda.
Halimbawa:
• Biograpiya – talambuhay ng tao tungkol sa tunay na pangyayari
• Awtograpiya – talambuhay ng tao na siya mismo ang nag-sulat
• Alaala (Memoir) – kwento ng buhay na pinagdaanan
• Sanaysay – paglalarawan ng mga lugar na napuntahan
• Personal na sanaysay – pagsasalaysay sa personal na pangyayari
sa buhay
• Blog – webpage na dyornal na pwedeng makita ng iba
21. Bahagi ng sanaysay
Panimula – pinakamahalagang bahagi
dahil ito ang naghihikayat sa mga babasa.
1. Katawan – inilatag ang mahahalagang
ideya ng paksa.
2. Wakas – pagbibigay konklusyon sa
paksa.
22. Paalala sa paggawa ng masining na
sanaysay
1. Pumili ng paksang may dating sa
babasa.
2. Gumawa ng balangkas.
3. Gumamit ng salitang akma sa paksa
at babasa.
4. Tiyaking tama ang gramatika.
5. Gamitin ang sariling materyal.
6. Magbigay ng kakaibang pananaw at
malikhaing bisyon.
23. 5: Imahinatibo
Ayon kay Halliday (1973), qng imahinatibong
wika ay ginagamit sa
paglikha, pagtuklas at pag-aliw.
Gamit ng Wika sa Imahinatibong Panitikan
1. Pantasya
2. Mito
3. Alamat
4. Kuwentong-bayan
5. Siyensiyang Piksiyon
24. Siyensiyang Piksiyon sa Wikang Pilipino
Ito ay ang panitikan ng tao na dumaranas na
pagbabago, maaaring ito’y sa pamamagitan ng
siyentipikong pagtuklas, pagbabago sa teknolohiya, o
natural na pangyayari, maging ang pagbabago sa
lipunan.
25. 6: Heuristiko at Representibo
Heuristiko ang bisa sa tanong at
sagot, pag-iimbestiga at pag-
eeksperimento ng tama at mali.
Representibo kung nais ipaliwanag
ang datos, impormasyon at
kaalamang natutuhan.
26. 1. Paggamit ng sintido-kumon
• Pinaka karaniwang paraan ng pag-iisip at pangangatwiran
1. Lohikal na Pag-iisip
2. Lohikal ayon sa Pangangatwiran
• Umiikot sa ugnayan ng mga pahayag at ng konklusyon
3. Lohikal ayon sa pagkakasunod-sunod
• Pagtuloy ng pagkakasunod-sunod ng pangyayari at proseso
• Lohikal ayon sa Analisis
1. Hinuhang Pangkalahatan – Tesis na kailangang patunayan
2. Hinuhang Pambatayan – batayan muna bago sa konklusyon
1. Kritikal na Pag-iisip
2. Masusing pagtuloy sa kaligiran ng suliranin
3. Pagsusuri, pag-uuri at pagpuna
4. Paglalatag ng alternatibo
5. Maugnaying pag-iiisip – pagbabalanse ng iba’t ibang pananaw
Apat na yugto tungo sa Maugnayang Pag-iisip
28. Pananda
para sa
kohesyong
gramatikal
Ginagamit upang hindi paulit-ulit ang mga salita at
maging maayos ang daloy nito.
Anapora – ang panghalip na tumutukoy sa naunang
nabanggit na pangngalan o paksa.
Katapora – ang panghalip ay unang ginamit sa
pangungusap bago ang pangngalan o paksang tinutukoy.
Pangatnig – ginagamit para maging magkakaugnay ang
mga ideya.
Panandang salita – pagbibigay-diin, naglilinaw, at
pumupunlaw ng atensiyon ng tagapakinig.
30. May kasabihan sa wikang Ingles, “Necessity is the
mother of invention.” Dahil sa pangangailangan,
napipilitan ang tao na gumawa ng paraan upang
maisakatuparan, makamit, o masolusyonan ang nasabing
pangangailangan.Ang likas na pagiging mausisa at
palatanong ng tao ang nagbubunsod sa kaniya upang
lumikha o humanap ng sagot. Nagkakaroon ng
kaganapan ang pag-iral ng tao bilang isang natatanging
nilalang kapag ang kaniyang mga pagusisa ay
nagbubunsod ng pananaliksik na nakapag-ambag sa
komunidad at
lipunang kaniyang kinabibilangan at maipakita ang
kahalagahan ng paggamit ng wika sa lipunan.
31. Panuto: Bumuo ng isang talata tungkol sa sitwasyon sa tahanan na napapalooban
ng gamit ng wika sa lipunan. Isulat ito sa isang buong papel.
“Sitwasyon sa Tahanan”
Gabay na tanong:
1. Ano-anong mga gamit ng wika ang inyong maririnig sa mga sitwasyong
ibinigay?
2. Paano ginamit ang mga gamit ng wika sa mga sitwasyon?
32. Gawing gabay ang rubric sa ibaba para sa iyong gagawing
pagsusuri.
