Komentarz do projektu Małopolskiego Instytutu Kultury: Poprawa jakości gromadzenia danych – o publicznych i niepublicznych instytucjach kultury w Polsce

1. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Komentarz do projektu Małopolskiego Instytutu Kultury:
Poprawa jakości gromadzenia danych – o publicznych i niepublicznych instytucjach kultury w
Polsce
Marcin Poprawski (Instytut Kulturoznawstwa UAM, ROK UAM)
Harmonia czy kakofonia? Polskie instytucje muzyczne w obrazie statystyki
publicznej.
1. Obraz statystyczny polskich instytucji muzycznych – stan obecny
Patrzę na GUS-owski kwestionariusz K-011
, narzędzie polskiego systemu statystyki publicznej
od wielu lat niezmiennie służące do zbierania danych o stanie usług kulturalnych, i myślę ze
szczerym współczuciem o wszystkich administratorach, menedżerach kilkudziesięciu polskich
filharmonii, instytucji muzycznych, orkiestr, którzy stają przed obowiązkiem dorocznego
raportowania osiągnięć swojego zespołu za pomocą ciągu liczb wpisywanych do tego
dokumentu.
Na czterech stronach kwestionariusza za chwilę, jak co roku, wpiszą wartości liczbowe, które
– w intencji autorów ankiety – oddadzą sprawiedliwość jakości i dostępności usług
kulturalnych oferowanych przez reprezentowane przez nich organizacje. Zostaną ponownie
zapytani o wiele kwestii, w tym liczbę: koncertów, słuchaczy, podjazdów dla wózków
inwalidzkich, „szkolnych audycji muzycznych”, muzyków z wyższym wykształceniem
specjalistycznym, wydrukowanych afiszy oraz gości zagranicznych (z podziałem na
narodowości) koncertujących w ich siedzibach, dopytani zostaną również m.in. o wartości
kwot pozyskanych od sponsorów i z funduszy europejskich. Czy będą zadowoleni, czy raczej
zaniepokojeni tym, jaki obraz ich organizacji wyniknie z przetworzenia tych danych w GUS?
Czy wypadną korzystnie, lepiej niż konkurenci? A może, po prostu, po zakodowaniu liczb w
systemie, w krakowskim oddziale Urzędu Statystycznego, nikt na nie więcej nie spojrzy, nikt
w ogóle nie zwróci na nie uwagi.
Na podstawie wieloletnich doświadczeń można sądzić, że informacje podane przez instytucje
muzyczne posłużą do napisania kolejnego syntetycznego i w szczegółach nieprzeniknionego
1
Formularze dostępne na stronie internetowej Urzędu Statystycznego w Krakowie [online]:
http://krakow.stat.gov.pl/osrodki/osrodek-statystyki-kultury-987/osk-formularze-1308/ [dostęp 15.12.2014];
komentarz, oprócz dokumentu K-01 (Sprawozdanie z działalności artystycznej i rozrywkowej), dotyczy również
dostępnych w tym samym źródle formularzy F-01, F-02 (kwartalne oraz roczne sprawozdanie o finansach
instytucji kultury).

2. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
opracowania Działalność instytucji kultury w Polsce w roku…2
, w którym wypełniający ankietę
K-01 będą poszukiwali swojego istnienia na dwóch stronach dokumentu, w zbiorczej grupie
obejmującej teatry i instytucje muzyczne, w zgrabnie sformułowanych frazach: „w roku …
działalność sceniczną [sic!] prowadziło 170 teatrów i instytucji muzycznych”3
. Dostrzegą
krytycznym okiem, że statystyka rozpoznaje wśród wyżej wymienionych organizacji istnienie:
„26 filharmonii”, „11 orkiestr” i „4 chórów” posiadających „własny, stały zespół artystyczny”.
W mojej rodzimej Wielkopolsce, postrzeganej przez jej mieszkańców jako muzyczne zagłębie
chórów czy muzyków grających na instrumentach smyczkowych, krainie uczniów Stuligrosza i
duchowych potomków Wieniawskiego, według GUS działa 12 profesjonalnych zespołów:
instytucji muzycznych, chórów i orkiestr. Brzmi to jak bluźnierstwo. Bardzo restrykcyjne
kryteria doboru podmiotów przez statystykę państwową, która rozpatruje aktywność
kulturalną wyłącznie z perspektywy statusu prawnego, wymazują z naszej mentalnej mapy
organizacji kulturalnych i ze świadomości decydentów aktywność kilkunastu tysięcy artystów
muzyków działających w ramach organizacji artystycznych: w zawodowych orkiestrach,
chórach, zespołach instrumentalnych.
Niestety, trudno również zweryfikować rzeczywistą liczbę organizacji muzycznych w Polsce
na podstawie redagowanej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (MKiDN)
Mapy Instytucji Kultury4
, a to dlatego, że – z nieznanej przyczyny – instytucje artystyczne są
jedynym typem instytucji kultury, do którego w bazie nie ma dostępu (są muzea, biblioteki,
domy kultury, instytucje szkolnictwa artystycznego, nawet archiwa państwowe…). Ostatnim
ratunkiem, obok właściwie całkiem wiarygodnej Wikipedii, pozostaje baza danych Polskiego
Centrum Informacji Muzycznej, która ujawnia ponad 80 zawodowych orkiestr i ponad 70
profesjonalnych zespołów chóralnych działających w Polsce. Problemy z liczeniem, choć
innego typu, występują również w innych danych zestawionych w opracowaniu (raporcie)
GUS, np. w zbiorczym zestawieniu poświęconym „domom kultury, ośrodkom kultury, klubom
i świetlicom”5
. Informacja o tym, że w 2013 r. w Wielkopolsce, czyli na terenie 226 gmin,
działało 326 placówek tego typu, nie może być prawdziwa, skoro przy okazji kierowanego
przez mnie badania, realizowanego w roku 2014, tylko w 16 południowych gminach tego
regionu, naliczyliśmy 200 takich podmiotów, w tym 187 świetlic wiejskich. Czy jest możliwe,
by w pozostałych 210 gminach Wielkopolski, wliczając w to wszystkie największe miasta
województwa, funkcjonowało łącznie zaledwie 126 obiektów kulturalnych
zakwalifikowanych przez statystyków jako świetlice, kluby, ośrodki i domy kultury?
2
Działalność instytucji kultury w Polsce w 2013 r., 23.07.2014, [online:] http://stat.gov.pl/obszary-
tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/dzialalnosc-instytucji-kultury-w-polsce-w-2013-r-,3,5.html [dostęp
15.12.2014].
3
Tamże.
4
Baza danych dostępna na: http://mapaik.mk.gov.pl/ [dostęp 15.12.2014]
5
Działalność instytucji…, dz. cyt.

3. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Jeśli te spostrzeżenia jakimś cudem nie zachwieją wiary przedstawicieli instytucji muzycznych
w prawdziwość i celowość gromadzenia danych i nie porzucą oni lektury opracowania GUS, z
umiarkowanym zainteresowaniem przeczytają w nim dalekie od odkrywczych wnioski o tym,
że „najwięcej instytucji zlokalizowanych zostało w województwie mazowieckim, małopolskim
i śląskim, najmniej w opolskim i podkarpackim oraz lubuskim i świętokrzyskim”6
, ponadto że:
„większość teatrów i instytucji muzycznych należało do sektora publicznego…”7
. Zestawienie
całkowicie zamglonych i zmieszanych w ajntopf danych, zamykają konkluzje o łącznie 55,4
tys. przedstawień i koncertów „wystawionych”, czyli wykonanych przez wskazane podmioty,
dla 11,5 mln widzów i słuchaczy, oraz o 471 koncertach, przypadających średnio na
instytucję (filharmonię, orkiestrę, lub chór) w roku 2013, co stanowi „średnio o 17 koncertów
więcej niż przed rokiem”8
. Czyli powinniśmy mieć powód do zadowolenia? Żeby było ładniej,
przedstawiciele organizacji muzycznych mogą poszukać swojego miejsca na załączonej przez
GUS zagadkowej i całkowicie nieprzydatnej z uwagi na syntetyczność mapie, zliczającej
wspólnie „przedstawienia i koncerty” oraz „widzów i słuchaczy”:
6
Tamże, s. 9–10.
7
Tamże.
8
Tamże, s. 10.

4. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Źródło: Działalność instytucji kultury w Polsce w roku 2013, s. 10
Przeczytają również o tym, że „w teatrach i instytucjach muzycznych w Polsce najczęściej
gościli artyści i zespoły artystyczne z Niemiec, Włoch i Wielkiej Brytanii” oraz że „teatry i
instytucje muzyczne oraz [tu pojawia się nowy typ podmiotu – wcześniej wszelako nie
policzony] przedsiębiorstwa (agencje) rozrywkowe zorganizowały za granicą łącznie 700
widowisk i koncertów oraz imprez estradowych, w których wzięło udział 433 500 widzów i
słuchaczy”9
. Towarzyszą temu dane o krajach, w których odbyło się najwięcej takich
wydarzeń oraz największej liczby publiczności uczestniczącej w zbiorczo traktowanych
koncertach i przedstawieniach. Informację dopełniają dane o „odczytach, prelekcjach,
seansach filmowych, koncertach [sic!], konkursach, warsztatach, lekcjach, festiwalach,
imprezach plenerowych, sesjach i seminariach naukowych” w łącznej ilości 13,4 tys.
gromadzących 2,7 mln „widzów i słuchaczy”. Dalej czytamy, że „ filharmonie i orkiestry
zorganizowały 13 300 szkolnych audycji muzycznych – o 12% więcej niż w roku 2012”10
. Nie
trzeba być doświadczonym czytelnikiem danych publicznych, by dostrzec, jak nieograniczone
pole do „kreatywnej księgowości” pozostawiają instytucjom wypełniającym kwestionariusz
jego autorzy. Pozostała część przekazanych przez nich danych wyląduje (raczej) na
informacyjnym cmentarzysku.
2. Komu służy statystyka kultury dla instytucji muzycznych w takim kształcie?
Zasadniczym problemem kwestionariusza K-01 jest schematyczność pytań i rutyna narzędzia
badawczego, która nie uwzględnia zasadniczych i wrażliwych na zmiany otoczenia kryteriów
jakości i dostępności usług publicznych. Fundamentalnym błędem przy prezentowaniu
danych jest wspólne traktowanie teatrów i instytucji muzycznych, artystycznych, w skrócie
myślenie w kategoriach szeroko pojętych sztuk performatywnych (a w istocie rozrywkowo-
estradowych). Dane zgromadzone dla teatrów i filharmonii, podmiotów produkujących
koncerty, studiów (teatrów) tańca, orkiestr symfonicznych i tzw. zespołów pieśni i tańca tak
naprawdę nie znajdują właściwego odbiorcy. Podstawowym interesariuszem statystyki
publicznej w obszarze instytucji i organizacji muzycznych, względnie podmiotów
świadczących usługi publiczne w obszarze muzyki powinny być same organizacje, które
poddają się badaniu statystycznemu. Dane te, na co zwracają uwagę m.in. przedstawiciele
The League of American Orchestras, największej na świecie organizacji zrzeszającej instytucje
muzyczne, są potrzebne przede wszystkim samym orkiestrom, by mogły się porównać z
konkurentami, mieć świadomość trendów w zachowaniu i warunkach działania publiczności
oraz samych organizacji w sektorze muzycznym. W Polsce nie ma jeszcze ugruntowanego
9
Tamże, s. 10.
10
Tamże, s. 11.

5. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
nawyku benchmarkingu – porównywania danych podobnych organizacji w celu szukania
inspiracji, uczenia się od innych, uświadamiania sobie własnych i cudzych atutów i słabości11
.
Wynika to po pierwsze z braku wiary w prawdziwość danych (czytają to w końcu ci, którzy
sami często „kreatywnie” wpisywali w swojej ankiecie zdublowaną liczbę koncertów albo
zawyżoną liczbę słuchaczy lub działań edukacyjnych), po drugie – z lekceważenia dla
statystyki, która i tak nie pyta o sprawy najistotniejsze dla funkcjonowania artystycznej
organizacji muzycznej, a po trzecie – świadomości, że dane służą wyłącznie urzędnikom do
sprawozdawczości i „załatwienia sprawy”, z której muszą się wywiązać. Dane w swojej
zbiorczej masie nie służą również podmiotom finansującym działalność instytucji
muzycznych, potencjalnym i realnym sponsorom, samorządom, ministerstwu, czy w końcu
podatnikom, w tym społecznościom lokalnym, które najczęściej korzystają ze swoich
instytucji na miejscu i mają prawo do informacji o celowości często wielomilionowych
wydatków finansowanych pośrednio z ich kieszeni.
3. Działalność instytucji i organizacji muzycznych w optyce usług publicznych
Dane pozyskiwane na temat instytucji artystycznych, w tym muzycznych powinny być co
najmniej adekwatne do współczesnych standardów usług publicznych obowiązujących w
wielu dziedzinach aktywności ewaluowanych w polskiej przestrzeni publicznej. Choć język
usług publicznych nie przystaje w pełni do obszaru kultury, czterech kategorii można użyć w
odniesieniu do kultury bez uszczerbku dla subtelności jakości artystycznej i estetycznej
działalności kulturalnej. Standardy usług publicznych w obszarze kultury powinny dotyczyć
obszarów, które pozwolą na wskazanie wartości w zakresie:
 dostępności (włączanie do wspólnoty uczestników aktywności kulturalnych);
 jakości (organizacyjnej, warsztatu menedżerskiego12
);
 skuteczności (siła oddziaływania na otoczenie, widoczność, rozpoznawalność);
 efektywności (gospodarność, racjonalność wydatków, zapobiegliwość i zaradność w
zakresie pozyskiwania środków).
11
The Elephant Task Force - A Journey Toward New Visions for Orchestras 2003–2008 (2008). Dane o
instytucjach muzycznych w USA oraz – ogólnie – o dostarczających usługi z dziedziny muzyki (wliczając nawet
dane o sprzdaży instrumentów muzycznych) prezentowane są corocznie w dokumentach takich jak m.in.
National Arts Index, Americans for the Arts, Arts & Economic Prosperity National Statistical Report. The
Economic Impact of Nonprofit Arts and Culture Organizations and Their Audiences (2012).
12
Świadomie wskazuję ty wyłącznie na j a k o ś ć organizacyjną, uznając, że mierzenie jakości artystycznej
wymagałoby uruchomienia narzędzi wykraczających daleko poza badania statystyczne i kwestionariusze
ukierunkowane na pozyskanie danych ilościowych.

6. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Poniższe zestawienie jest tylko propozycją przekształcenia oraz wzbogacenia zakresu danych
pozyskiwanych za pośrednictwem formularza K-01, względnie danych, których pozyskanie
wymaga łącznego wypełnienia ankiety oraz uzupełnienia go komentarzem wyjaśniającym
przyczynę danego stanu rzeczy.
Zakres problemowy: dane do pozyskania W kierunku
wskaźnika
1 Kadry*: liczba osób zatrudnionych na umowę o pracę na czas
nieokreślony (z wyszczególnieniem muzyków)
Efektywność, jakość
2 Kadry*: liczba osób zatrudnionych na kontrakt menedżerski Efektywność, jakość
3 Kadry*: liczba osób zatrudnionych na umowę o pracę na czas
określony (z wyszczególnieniem muzyków)
Efektywność, jakość
4 Kadry*: liczba osób zatrudnianych na umowę zlecenie oraz
umowach o dzieło (z wyszczególnieniem muzyków)
Efektywność, jakość
5 Kadry*: liczba osób z zewnątrz realizujących staż zawodowy w
organizacji (przez minimum cztery tygodnie)
Jakość, dostępność
6 Kadry*: liczba pracowników biorących udział w doskonaleniu
zawodowym: stażach, kursach, szkoleniach lub studiach
podyplomowych/zaocznych z zakresu związanego z
działalnością organizacji
Jakość, skuteczność
7 Kadry*: liczba wolontariuszy biorących udział w
organizowaniu wydarzeń i projektów kulturalnych
Efektywność,
dostępność
8 Dostępność: liczba wydarzeń artystycznych realizowanych we
własnej siedzibie
Dostępność, jakość
9 Dostępność: liczba wydarzeń artystycznych realizowanych
poza własną siedzibą
Dostępność, jakość,
skuteczność
10 Dostępność/efektywność: liczba wydarzeń i projektów
kulturalnych biletowanych
Efektywność
11 Dostępność: liczba wszystkich sprzedanych biletów na
wydarzenia kulturalne organizowane przez podmiot oraz ceny
biletów (najwyższe–najniższe)
Dostępność,
skuteczność,
efektywność
12 Dostępność: informacja, czy podmiot prowadzi sprzedaż
biletów na wydarzenia przez Internet lub zleca taką sprzedaż
firmom zewnętrznym (liczba wydarzeń)
Dostępność,
skuteczność

7. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
13 Dostępność: liczba biletów na wydarzenia sprzedanych za
pomocą transakcji internetowych
Dostępność,
skuteczność
14 Dostępność: liczba wydarzeń i projektów kulturalnych, na
które wstęp jest nieodpłatny, liczba widzów uczestniczących
w wydarzeniach za 0 zł
Dostępność
15 Dostępność: liczba projektów edukacyjnych prowadzonych
przez podmiot
Dostępność
16 Dostępność: liczba projektów edukacyjnych skierowanych do
dzieci i młodzieży
Dostępność
17 Dostępność: liczba projektów edukacyjnych skierowanych do
osób dorosłych
Dostępność
18 Dostępność: liczba projektów międzypokoleniowych,
angażujących do wspólnych działań młodzież i seniorów
Dostępność,
skuteczność
19 Efektywność: łączna kwota wpływów z wynajmu powierzchni
i usług na rzecz podmiotów realizujących w obiekcie
organizacji działalność kulturalną
Efektywność,
skuteczność
20 Efektywność: łączna kwota wpływów z wynajmu powierzchni
i usług na rzecz podmiotów niezwiązanych z działalnością
kulturalną
Efektywność,
skuteczność
21 Efektywność: liczba wniosków złożonych do programów
MKiDN
Efektywność, jakość
22 Efektywność: liczba projektów kulturalnych dofinansowanych
w ramach programów MKiDN oraz łączna kwota
dofinansowania
Efektywność, jakość,
skuteczność
23 Efektywność: liczba wniosków o dofinansowanie złożonych do
jednostek samorządu terytorialnego w ramach otwartych
konkursów ofert [nie dotyczy instytucji kultury]
Efektywność, jakość,
24 Efektywność: liczba projektów kulturalnych dofinansowanych
przez jednostki samorządu terytorialnego w ramach
otwartych konkursów ofert oraz łączna kwota
dofinansowania [nie dotyczy instytucji kultury]
Efektywność, jakość,
skuteczność
25 Jakość: liczba wydarzeń i projektów kulturalnych poddanych
ocenie, ewaluacji zewnętrznej
Jakość, skuteczność,
efektywność

8. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
26 Jakość: informacja, czy podmiot prowadzi badania rynku
wśród swoich odbiorców
Jakość, dostępność,
efektywność
27 Jakość: liczba badań odbiorców prowadzonych samodzielnie
przez podmiot
Jakość, dostępność,
efektywność
28 Jakość: liczba badań odbiorców prowadzonych przez
podmioty zewnętrzne, ekspertów
Jakość, dostępność,
efektywność
29 Jakość: informacja, czy podmiot posiada wieloletnią strategię
działania
Jakość, skuteczność,
efektywność
30 Jakość: liczba ankiet lub wywiadów ewaluacyjnych
oceniających pracę organizacji
Jakość
31 Jakość: liczba zamówionych kompozycji współczesnych
autorów
Jakość
32 Jakość: liczba polskich lub światowych premier utworów
muzycznych zrealizowanych przez zespół; dane te można
rozbudować (takie dane analizuje się w USA i Wielkiej
Brytanii) o informacje dotyczące repertuaru, takie jak liczba
wykonywanych utworów w roku, w tym utworów
kompozytorów polskich, w tym również tzw. muzyki
współczesnej (np. powstałych – wzorem statystyki
amerykańskiej – w ostatnich 25 latach)
jakość
33 Współpraca: liczba projektów kulturalnych realizowanych
wspólnie (we współpracy) z organizacjami pozarządowymi
Dostępność, jakość
34 Współpraca: liczba projektów realizowanych wspólnie (we
współpracy) z innymi krajowymi instytucjami kultury
Dostępność, jakość
35 Współpraca: liczba projektów realizowanych wspólnie z
placówkami szkolnymi lub przedszkolnymi
Dostępność,
skuteczność
36 Współpraca: liczba umów partnerskich, użyczenia, najmu dla
organizacji pozarządowych
Dostępność,
skuteczność
37 Współpraca: liczba projektów kulturalnych realizowanych
wspólnie (we współpracy) z podmiotami zagranicznymi
(instytucje, organizacje pozarządowe, prywatne)
Jakość, skuteczność,
dostępność
38 Współpraca: łączna kwota wpływów ze sponsoringu i reklam
związanych z działalnością kulturalną
Skuteczność,
efektywność

9. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
39 Jakość, współpraca: łączna kwota wpływów z działalności
artystycznej, w tym wydarzeń realizowanych na rzecz innych
podmiotów: koncerty poza siedzibą, festiwale itp.
Skuteczność,
efektywność
40 Jakość, efektywność: liczba profesjonalnych publikacji
muzycznych audio i audiowizualnych (albumów utrwalonych
na różnych nośnikach (cd, dvd, pliki audio w sieci) i
wprowadzonych do dystrybucji rynkowej; w osobnej rubryce
liczba transmisji i retransmisji tv, radio, jak również
informacja, czy instytucja oferuje transmisje i retransmisje
poprzez Internet
Jakość, efektywność,
skuteczność
* Dane o zatrudnieniu muzyków i innych pracowników organizacji na podstawie umowy
danego typu nie są informacją jednoznacznie wzbogacającą wskaźnik efektywności lub
jakości zarządzania w organizacji. Każde zestawienie danych wymaga analizy całej struktury
zatrudnienia i wieloletniej polityki kadrowej prowadzonej w organizacji. Podstawą oceny
efektywności winna być również ocena ryzyka stabilności, aspektu wieloletniego rozwoju
kadr, wydajności pracowników, transparentności i zaufania w kontekście prowadzonej
strategii personalnej w organizacji muzycznej. Nieuwzględnienie tych komponentów może
doprowadzić do dezorganizacji, demotywacji kadry, która stanowi najcenniejszy kapitał
organizacji artystycznej.
4. Rekomendacje dotyczące statystyki publicznej dotyczącej dostępu do usług publicznych
w obszarze muzyki
I – Należy zapewnić odrębne kwestionariusze oraz odrębne zestawienia danych dla
organizacji działających w obszarze muzyki oraz instytucji teatralnych.
II – Należy wzbogacić kwestionariusz o logicznie zaaplikowane do ankiety pytania służące
sprawdzaniu wskaźników z obszaru standardów usług publicznych: dostępności, jakości,
skuteczności i efektywności.
III – Należy wprowadzić do kwestionariusza całkowicie nowe obszary problemowe
dotyczące kadr, efektywności, dostępności, jakości i współpracy. Służą im pytania, których
przykłady zawarto w 2. punkcie tego opracowania.

10. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
IV – Należy badać organizacje definiowane nie według klucza statusu prawnego (muzyczne
instytucje kultury posiadające własną estradę), lecz zgodnie z logiką usługi publicznej –
organizacje wykonujące profesjonalne usługi publiczne w obszarze muzyki (dla ułatwienia
można zacząć od muzyki klasycznej i rozszerzać na inne gatunki i środowiska muzyczne).
V – Zestawienia danych dotyczące organizacji publicznych (gdzie informacje powinny być
jawne i transparentne, nieobjęte tajemnicą handlową) należy przygotować i udostępnić w
postaci raportu w taki sposób, by instytucje i organizacje mogły dokonywać porównań,
zestawień, rankingów.
VI – Pytania w ankiecie muszą być sformułowane w sposób jednoznaczny, tzn. nie mogą
zachęcać do dublowania faktycznych wartości liczbowych, „kreatywnej księgowości”, w
której w sposób nieuprawniony sumuje się liczbę publiczności. Pytania powinny być
skonstruowane w taki sposób, by jedna odpowiedź sprawdzała prawdziwość innej.
Wszelkie nieścisłości i niejasności powinny być wyjaśniane z badaną organizacją – osoba z
urzędu statystycznego zbierającego ankietę powinna dopytać, które dane są poprawne i
skąd biorą się ewentualne niespójności (np. dlaczego informacje o działaniach edukacyjnych
skierowanych do dzieci oraz wydarzeniach edukacyjnych adresowanych tylko do osób
starszych przekraczają 100% wszystkich wydarzeń edukacyjnych).
VII – Należy zachęcać badane instytucje i organizacje, by przeprowadzały doroczne spotkania
ze swoją kadrą i prowadziły otwarte dyskusje na temat upublicznionych danych (moja
organizacja na tle innych organizacji z branży, jej mocne i słabe strony, motywacja do
zmian, kultura organizacyjna orkiestry, zespołu), być może na takie spotkanie można
zaprosić specjalistę z obszaru statystyki publicznej, reprezentanta urzędu statystycznego?
VIII – Ważne, by narzędzia diagnostyki statystycznej nie oddalały nas od wiarygodnego
obrazu danej dziedziny aktywności kulturalnej w Polsce. Statystyka publiczna wyostrzając
wzrok na specyficznie zdefiniowane instytucje kultury w obszarze muzyki (tylko instytucje
kultury – wedle kryteriów prawnych), nie traci z oczu zasadniczego obszaru profesjonalnej
aktywności muzycznej w Polsce drugiej dekady XXI w., zasadniczej dla obecnego i
przyszłego uczestnictwa Polaków w ofercie wydarzeń muzycznych.

11. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
IX – Do badania statystycznego należy włączyć także podmioty oferujące usługi publiczne w
obszarze muzyki, które nie są instytucjami kultury. Należy prawidłowo zdefiniować: kto jest
oferentem usług kulturalnych w dziedzinie muzyki dzisiaj oraz czy filharmonie, orkiestry
symfoniczne, chóry „z własnym, stałym zespołem artystycznym” wyczerpują spektrum
podmiotów poddanych badaniom statystycznym. W samym tylko obszarze muzyki
klasycznej związanej z muzyką instrumentalną mamy obecnie do czynienia z dość szerokim
spektrum podmiotów, są wśród nich: filharmonie, orkiestry symfoniczne, orkiestry
kameralne, zespoły instrumentalne (kwintety, kwartety, tria, duety), zespoły funkcjonujące
w ramach centrów kultury, organizacji pozarządowych, instytucje radiowe, stacje
telewizyjne, producenci telewizyjni, przemysł filmowy, teatry operowe, teatry muzyczne,
uczelnie muzyczne, licea muzyczne, szkoły muzyczne, agencje koncertowe, firmy
producenckie w branży muzycznej, firmy impresaryjne, management muzyczny, wytwórnie
płytowe i studia nagrań, firmy dystrybuujące, wydawnictwa muzyczne, organizacje związane
z ochroną własności intelektualnej kompozytorów i muzyków wykonawców.
X – Większość współczesnych praktyk uczestnictwa Polaków w kulturze muzycznej wymyka
się statystyce publicznej, za co odpowiada obecny kształt kwestionariusza K-01. Należy
skatalogować nowe formy i trendy w obszarze aktywności muzycznych i przystosować
statystykę publiczną do nowych fenomenów, artefaktów, kanałów komunikacji. Tylko
zaproszenie wielu nowych podmiotów do kręgu badanych organizacji muzycznych pozwoli
uzyskać wiarygodny, bogaty obraz stanu dostępu i korzystania z usług kulturalnych w
obszarze muzyki na terenie Polski.
XI – Mierzenie dostępności i jakości usług publicznych w obszarze kultury muzycznej wymaga
nowej typologii, nowej metody, ale – co najważniejsze – nowej dyscypliny pozyskiwania
informacji, które przed publikacją raportu GUS muszą zostać zweryfikowane i poddane
triangulacji metod badawczych za pomocą jakościowych metod badań społecznych.
XII – Potrzeba debaty eksperckiej na temat wypracowania przez statystykę publiczną
adekwatnego języka opisu w badaniach dotyczących zarządzania w publicznym sektorze
kultury, polityki kulturalnej w kontekście działalności artystów muzyków, zatrudniających ich
organizacji oraz ich publiczności.

12. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
XIII – Ze względu na coraz bardziej istotny wymiar działalności edukacyjnej muzycznych
instytucji kultury (spektakularne przykłady aktywności Filharmoników Berlińskich lub
wenezuelskiego El sistema, instytucji z USA działających w projekcie New World Symphony,
wyznaczających nowe trendy w postrzeganiu społecznej roli filharmonii) potrzebne jest
stworzenie narzędzia służącego mierzeniu skuteczności obecności instytucji muzycznych w
społecznościach lokalnych, rozwoju kompetencji kulturalnych i aktywności twórczych.
XIV – Największym atutem organizacji muzycznych zatrudniających artystów jest zespół
ludzi i kultura organizacyjna, która rodzi się z ich współdziałania. Dlatego tak istotny dla
oceny jakości i dostępności instytucji muzycznych jest skuteczny sposób monitorowania
aktywności na rzecz pracowników tych organizacji w zakresie szkoleń, staży, warsztatów,
studiów wzmacniających ich kompetencje artystyczne, zespołowe, komunikacyjne,
edukacyjne i inne. W obecnie funkcjonującej statystyce publicznej tylko formularz dotyczący
bibliotek zawiera pytanie na ten temat doskonalenia zawodowego kadry. Dlaczego taka
rubryka nie występuje w pozostałych formularzach? Dane na temat odbytych szkoleń
podnoszących kwalifikacje pracowników i uaktualniających ich wiedzę mogłyby pomóc przy
ustalaniu przyczyn najważniejszych problemów organizacji dotyczących jakości ich pracy i
dostępności dla mieszkańców. Ukazywałyby ponadto stopień zaangażowania danej placówki
w realizację jej celów zawartych w standardach usług publicznych.
XV – W związku ze zmianami demograficznymi istotne jest zarówno dodanie do narzędzi
diagnostycznych modułu poświęconego transmisji międzypokoleniowej, jak i
dostosowanie infrastruktury oraz metod komunikacji do percepcji adekwatnej do wieku
odbiorcy oferty. Należy mierzyć liczbę, a możliwie także jakość projektów i działań
angażujących różne pokolenia, w tym wspólnie seniorów i młodzież, do spotkania i wymiany
doświadczeń.
XVI – Potocznie postrzega się organizacje takie jak orkiestry, chóry, zespoły instrumentalne
jako miejsca harmonii, równowagi, porządku, systematyczności i dyscypliny pracy. Niestety,
trudno je dostrzec w codziennej pracy instytucji muzycznych, w których ujawnia się wiele
ciemnych stron ludzkiej natury, np. nadużycia w przywództwie, brak współodpowiedzialności
i solidarności w zespole. W bardziej zaawansowanej wersji kwestionariusza, w trosce o
promowanie zdrowych modeli organizacji kulturalnych, narzędzia statystyki publicznej

13. Dofinansowano przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
powinno się uwzględnić konieczność monitorowania transparentności procesów działania
organizacji muzycznych, co oznacza zwrócenie uwagi na następujące obszary:
1. Kompetencje kadr sektora kultury: artystyczne, komunikacyjne, edukacyjne, przedsiębiorcze,
przywódcze, umiejętności pracy w zespole, odporność na stres.
2. Transparentność procesów związanych z hierarchią, metodą podejmowania decyzji, procedurą
konsultacji i odwołania od decyzji kierownictwa, podziału zysków, sposobów wynagradzania,
premiowania, motywowania w organizacji – jako rękojmia zaufania do podmiotu w otoczeniu
wewnętrznym i zewnętrznym. Prowadzenie transparentnej polityki kadrowej i przejrzystej informacji o
ścieżce awansu.
3. Środki finansowe na skuteczne działanie w kulturze, w tym zapewnienie warunków sprzyjających
jakości. Konieczność pozyskiwania funduszy i niekonwencjonalnego poszukiwania nowych źródeł, także
pozalokalnych.
4. Szeroko pojęta kulturotwórcza rola instytucji muzycznej: oddziaływanie na postawy ludzi, ich
kreatywność, zmiany zachowania motywowane empatią, wzbogacanie osobistej sfery intelektualnej i
duchowej. Realizowanie społecznych funkcji kultury – zaangażowanie w zmianę mentalności i złych
nawyków.
5. Otwartość instytucji na współpracę: (1) międzysektorową (trójsektorowość) – przekraczanie granic tego,
co publiczne, prywatne i obywatelskie w dziedzinie organizacji kulturalnych; (2) z konkurencyjnymi
organizacjami lub podmiotami partnerskimi z branży muzycznej
6. Przełamywanie konwencji w metodach działania w obszarze kultury (problem z przełamaniem rutyny w
działaniach stałych instytucji).
7. Partycypacja w kulturze: dbanie o relację artyści–organizatorzy–odbiorcy, ale również partycypacja w
kulturze polegająca na moralnym wsparciu, wzmacnianiu młodych talentów, odruchach ludzkiej
solidarności i wsparciu dla osób, które mają utrudniony start w karierze muzyka.
8. Udział organizacji we wzmacnianiu odpowiedzialności społecznej w środowisku lokalnym, wspomaganie
tożsamości lokalnej i narodowej, kształtowanie świadomej przynależności do lokalnej społeczności oraz
międzypokoleniowej transmisji wartości.
9. Jakość infrastruktury kulturalnej służącej realizacji zadań organizacji – dostępność pomieszczeń,
narzędzi i wyposażenia istotnego dla skutecznej i efektywnej pracy w instytucji.
10. Wzmocnienie lub wprowadzanie innowacyjnych, wielodyscyplinarnych projektów kulturalnych.
11. Jakość komunikacji z mediami: klarowność, zasięg i terminowość przekazywanych im informacji.
12. Łatwy dostęp członków organizacji do standardów i zasobów partnerów zagranicznych, które mogą
służyć rozwojowi artystycznemu muzyków zespołu.
13. Podejmowanie działań organizacji na rzecz skutecznego badania rynku, ewaluacji swojej oferty wśród
uczestników wydarzeń oraz potencjalnych uczestników, dotychczas niezainteresowanych ofertą.
Pozyskiwanie informacji i działanie w kierunku poszerzania kręgu odbiorców (wzorowane na projekcie
New World Symphony – nowe formaty koncertowe).