Luận án: Xây dựng mô hình XHTD đối với doanh nghiệp VN trong nền kinh tế chuyển đổi

i
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a cá nhân tôi. Các s
li u và k t qu nêu trong lu n án là trung th c.
Nh ng k t lu n, gi i pháp và ki n ngh c a lu n án chưa t ng ñư c ai
công b trong b t kỳ công trình khoa h c nào.
Tác gi lu n án
Nguy n Tr ng Hoà

ii
M C L C
Trang ph bìa
L I CAM ðOAN..................................................................................................................i
M C L C ............................................................................................................................ii
DANH M C CÁC T VI T T T....................................................................................iii
DANH M C B NG BI U, SƠ ð , HÌNH V ...............................................................iv
M ð U...............................................................................................................................1
Chương 1. T NG QUAN V X P H NG TÍN D NG ..................................................7
1.1. Khái ni m x p h ng tín d ng..................................................................7
1.2. M c ñích c a x p h ng tín d ng.............................................................8
1.3. ð c ñi m và ñ i tư ng x p h ng tín d ng............................................12
1.4. Các nhân t c n ñư c xem xét khi x p h ng tín d ng doanh nghi p...14
1.5. Các phương pháp x p h ng tín d ng....................................................22
1.6. Quy trình x p h ng tín d ng.................................................................53
Chương 2. KINH NGHI M TRÊN TH GI I VÀ TH C TI N X P H NG TÍN
D NG VI T NAM .......................................................................................................56
2.1. T ng quan k t qu nghiên c u trư c ñây.............................................56
2.2. X p h ng tín d ng c a m t s nư c .....................................................66
2.3. Th c tr ng x p h ng tín d ng Vi t nam............................................80
Chương 3. XÂY D NG MÔ HÌNH X P H NG TÍN D NG CÁC DOANH NGHI P
VI T NAM.........................................................................................................................98
3.1. L a ch n mô hình.................................................................................99
3.2. ð nh nghĩa doanh nghi p có nguy cơ phá s n....................................100
3.3. L a ch n bi n s .................................................................................105
3.4. Ch n m u............................................................................................108
3.5. K t qu th c nghi m...........................................................................110
3.6. L a ch n mô hình x p h ng tín d ng các doanh nghi p ñang niêm y t
trên th trư ng ch ng khoán Vi t nam.......................................................132
3.7. Các ki n ngh nh m phát huy vai trò và ñ i m i phương pháp x p h ng
tín d ng hi n nay Vi t nam.....................................................................147
K T LU N.......................................................................................................................150
DANH M C CÔNG TRÌNH C A TÁC GI ..............................................................153
DANH M C TÀI LI U THAM KH O........................................................................154

iii
DANH M C CÁC T VI T T T
Vi t t t C m t ti ng Vi t C m t ti ng Anh
CIC
DA
Trung tâm thông tin tín d ng
ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam
Phân tích phân bi t
Discriminant analysis
DP Xác su t v n Default probabilities
GTTT
HOSE
HASTC
Giá tr th trư ng
S giao d ch ch ng khoán H
Chí Minh
S giao d ch ch ng khoán Hà
N i
JBF Journal of Banking Finance
MANOVA
LPS
NHTM
Phân tích phương sai nhi u
nhân t
Lu t phá s n
Ngân hàng thương m i
Multivariate analysis of
variance
NHTW Ngân hàng Trung ương
XHTD X p h ng tín d ng Credit ratings
TCTD T ch c tín d ng
S&P STANDARD and POOR
WTO T ch c thương m i th gi i

iv
DANH M C B NG BI U, SƠ ð , HÌNH V
Danh m c b ng bi u
B ng 1.1: ðánh giá các ch tiêu phi tài chính .................................................25
B ng 2.1: XHTD c a Altman và S&P............................................................60
B ng 2.2: K t qu ư c lư ng hàm ñi m s c a Dinh Thi Huyen Thanh và
Stefanie Kleimeier.........................................................................62
B ng 2.3: ði m x p h ng khách hàng cá nhân c a Dinh Thi Huyen Thanh và
Stefanie Kleimeier.........................................................................63
B ng 2.4: Ký hi u XHTD s d ng cho n ng n h n......................................68
B ng 2.5 : T l phá s n c a các lo i XHTD c a Moody’
s............................68
B ng 2.6: Cho ñi m v quy mô c a Pháp.......................................................69
B ng 2.7: X p h ng các y u t theo th t A,B,C..........................................79
B ng 2.8 : S hi u và tên ngành kinh t ..........................................................89
B ng 2.9: K t qu l a ch n bi n phân tích t k t qu x p h ng c a CIC......93
B ng 2.10: K t qu l a ch n bi n trong nhóm ch tiêu ho t ñ ng ................93
B ng 2.11: K t qu l a ch n bi n phân tích trong nhóm ch tiêu cân n .......94
B ng 2.12: K t qu l a ch n bi n phân tích trong nhóm ch tiêu l i nhu n..94
B ng 3.1: Bi n ñ c l p s d ng trong nghiên c u........................................106
B ng 3.2: S lư ng các doanh nghi p s d ng trong nghiên c u ................108
B ng 3.3: S lư ng các doanh nghi p có nguy cơ phá s n...........................109
B ng 3.4: L a ch n m u nghiên c u ............................................................110
B ng 3.5: K t qu l a ch n bi n ñ c l p trong nghiên c u..........................111
B ng 3.6: Ma tr n tương quan ......................................................................119
B ng 3.7. Ki m ñ nh s phù h p c a hàm phân bi t....................................120
B ng 3.8: T l phân l p chính xác c a hàm phân bi t................................121
B ng 3.9: Tính các giá tr riêng (Eigenvalues) .............................................122

v
B ng 3.10. Tr ng tâm c a các nhóm ............................................................125
B ng 3.11. Giá tr ñi m phân bi t c a nhóm trung gian...............................125
B ng 3.12: K t qu phân nhóm c a m u 1 ...................................................128
B ng 3.17: Kí hi u x p h ng trong nghiên c u ............................................132
B ng 3.18: K t qu x p h ng d a trên phương án 1.....................................134
B ng 3.23: K t qu x p h ng và xác su t tương ng....................................140
Bi u ñ 3.1: T l x p h ng các doanh nghi p theo phương án 1................134
Danh m c sơ ñ , hình v
Hình 1.1. Hình minh h a phân tích phân bi t trong trư ng h p hai nhóm.....36
Hình 1.2: ð th mô hình Logit - Probit .........................................................40
Hình 1.3: Mô hình liên k t ngang ...................................................................52
Hình 3.1: Phân ph i xác su t c a ñi m phân bi t t m u 1..........................115

vi
Hình 3.6: ði m c t t i ưu trong trư ng h p hai nhóm cân b ng..................124
Hình 3.7: Miêu t s phân l p gi a các nhóm..............................................126
Sơ ñ 1.1: Quy trình XHTD............................................................................54
Sơ ñ 3.1: Phương pháp lu n c a vi c ti p c n mô hình th ng kê trong XHTD
doanh nghi p...............................................................................146

1
M ð U
1. Tính c p thi t c a ñ tài
N n kinh t Vi t nam ñang trong quá chuy n ñ i ho t ñ ng theo cơ ch
th trư ng ñ nh hư ng xã h i ch nghĩa và t ng bư c công nghi p hóa - hi n
ñ i hóa. Trong cơ ch th trư ng các quan h kinh t di n ra ñan xen l n nhau
dư i s chi ph i c a các l c lư ng th trư ng theo các quy lu t kinh t . Trong
n n kinh t th trư ng mang tính toàn c u hóa và h i nh p kinh t qu c t hi n
nay, các quan h kinh t cũng ngày càng phát tri n ña d ng v i nhi u hình
th c và n i dung. ði cùng v i s phát tri n ñó là s gia tăng r i ro trong các
quan h kinh t do phát tri n kinh t mang l i. ði u ñó ñ t ra cho các ch th
trong n n kinh t c n ph i qu n tr r i ro ñ gi m thi u t n th t trong ho t
ñ ng c a mình, cũng như góp ph n phát tri n kinh t . XHTD là n i dung
quan tr ng nh t trong qu n lý r i ro, ñư c ñ t ra như là m t ñi u ki n tiên
quy t trong qu n lý r i ro.
M t khác, trong xu th v n ñ ng c a n n kinh t th trư ng, các ch th
có l i ích trong doanh nghi p, chính ph và chính doanh nghi p luôn có nhu
c u ñánh giá m t cách khách quan v tình hình ho t ñ ng, tri n v ng phát
tri n trong tương lai, v th tín d ng ñ ra các quy t ñ nh ñ u tư, mua bán và
sát nh p, tài tr tín d ng, h p tác hay cung ng hàng hóa.
Trên các th trư ng tài chính phát tri n trên th gi i, khi quy t ñ nh ñ u
tư vào các lo i ch ng khoán c a m t doanh nghi p, các nhà ñ u tư thư ng d a
vào k t qu XHTD. Theo thông l qu c t , nhi u nư c chính ph khuy n
khích vi c x lý và cung c p thông tin cho th trư ng tài chính, có nh ng cơ
quan chuyên môn hoá x lý và cung c p thông tin v XHTD ñ ph c v cho
các ch th trong n n kinh t . XHTD các nư c trên th gi i ñã ñư c th c
hi n như m t công vi c quan tr ng góp ph n gi m thi u r i ro tín d ng nh m

2
nâng cao ch t lư ng tín d ng, ñóng góp cho tăng trư ng kinh t m t cách b n
v ng và ngăn ng a nh ng kh ng kho ng tài chính có th x y ra trong tương
lai. B i các ch th trong n n kinh t (t ch c tín d ng hay m t doanh nghi p
và các nhà ñ u tư) g p v n ñ trong thanh kho n (có th do m t vài sai l m
trong vi c ư c tính r i ro có nguy cơ phá s n c a m t s ñ i tác), có th gây ra
m t ph n ng dây chuy n ñ i v i toàn b h th ng kinh t th gi i. Vì v y,
XHTD là m t yêu c u t t y u và luôn hi n h u trong kinh t th trư ng.
Th c t cho th y, vi c qu n lý r i ro nư c ta còn nhi u b t c p trong
lư ng hoá qu n lý r i ro. V n ñ lư ng hoá r i ro còn chưa ñư c nh n th c
ñ y ñ , các phương pháp và mô hình XHTD phù h p tiêu chu n qu c t chưa
ñư c th c hi n m t cách ph bi n. Các t ch c d ch v trung gian c a th
trư ng ti n t chưa ñư c ki n toàn, trong các th ch tài chính thi u các t
ch c XHTD ñ c l p. nh ng nư c có n n kinh t phát tri n ngư i ta không
ch áp d ng mô hình VaR ñ tính giá tr r i ro, mà ñ i v i r i ro tín d ng
không d lư ng hoá, ngư i ta áp d ng các mô hình như MDA, Logit, KMV
ñ có th ư c lư ng ñư c nh ng r i ro này.
Trong th i gian qua th trư ng ch ng khoán Vi t nam ñã có nh ng
bư c phát tri n vư t b c, bư c ñ u tr thành kênh huy ñ ng v n dài h n cho
n n kinh t , tính ñ n cu i năm 2008 m c v n hóa th trư ng ñ t kho ng 17%
GDP. Vì v y, m t nhu c u r t c p bách trong n n kinh t Vi t nam ñòi h i
c n s m hình thành nh ng n i dung, phương pháp và “k thu t” nh m có th
ti n hành XHTD các doanh nghi p, góp ph n phát tri n b n v ng n n kinh t .
Xu t phát t nh ng lý do trên nghiên c u sinh ch n ñ tài: “Xây d ng
mô hình XHTD ñ i v i các doanh nghi p Vi t nam trong n n kinh t
chuy n ñ i” làm lu n án ti n sĩ kinh t ( chuyên ngành ði u khi n h c kinh
t ) v i hy v ng góp ph n nh bé cùng các ngân hàng, doanh nghi p và các
nhà ñ u tư gi i quy t v n ñ ñ t ra trên c hai m t lý lu n và th c ti n khi n n

3
kinh t Vi t nam ñã và ñang h i nh p sâu r ng v i n n kinh t th gi i.
2. T ng quan k t qu nghiên c u trư c ñây
Trư c ñây, các t ch c tài chính thư ng s d ng phương pháp “chuyên
gia” trong h th ng XHTD c a các doanh nghi p. Trong bài báo c a
Sommerville và Taffer (1995) cho r ng các t ch c tài chính ñã không s
d ng phương pháp chuyên gia m t cách thư ng xuyên, mà hư ng t i nh ng
phương pháp có cơ s khách quan hơn.
ðã có r t nhi u nh ng phân tích chuyên sâu v phương pháp lu n ñã
ñư c công b trên t p chí JBF, như phân tích phân bi t (DA) ti p ñó là phân
tích b ng mô hình Logit. Trong bài vi t c a Altman trên t p chí JBF tháng 6
năm 1967 ñã phát tri n mô hình phân bi t và ñư c coi như cơ s cho các mô
hình ti p c n theo phương pháp này. Các k t qu này ñã ñư c s d ng làm cơ
s cho vi c phát tri n các mô hình hơn 25 qu c gia. Lawrence (1992) s
d ng mô hình Logit d báo xác su t v n c a nh ng ngư i vay mua nhà có
th ch p. Smith và Lawrence (1995) s d ng mô hình Logit trong l a ch n
bi n t t nh t khi d báo v n c a các qu c gia. H cho r ng, s d ng d li u
tr n trong quá kh là quan tr ng nh t trong d báo v n .
M t l p nh ng mô hình ño lư ng r i ro tín d ng m i (newer models of
credit risk measurement), v i cơ s lý thuy t ch c ch n ñư c g i là mô hình
“r i ro c a phá s n”. ñó, phá s n ñư c hi u m t cách ñơn gi n nh t, doanh
nghi p ñi ñ n phá s n khi giá tr th trư ng c a tài s n nh hơn giá tr c a các
kho n n ph i tr . Nh ng mô hình này ñư c ñưa ra b i Wilcox(1973) và
Scott(1981). Theo nh n xét c a Scott mô hình r i ro phá s n là m t trư ng
h p ñ c bi t c a mô hình ñ nh giá quy n ch n(OPM) c a Black và Scholes,
Merton (1974) cũng như c a Hull và White (1995).
Trong m t s năm tr l i ñây, ñã có r t nhi u phương pháp khác nhau
s d ng mô hình không có tham bi n trong quá trình phát tri n, bao g m mô

4
hình cây phân l p, m ng nơron, logic m . M c dù m t s k t qu nghiên c u
ñã công b và cho k t qu r t t t như: Galindo&Tamayo (2000) và Caiazza
(2004), nhưng h l i cho r ng v n ch s d ng mô hình Logit và Probit vì ư c
lư ng các tham s d dàng, có th gi i thích ñư c, cũng như ư c lư ng r i ro
khi thay ñ i kích thư c m u là th p.
Tóm l i, ñã có r t nhi u các phương pháp hay mô hình ñã ñư c ñ xu t,
áp d ng và thu ñư c nh ng k t qu khá t t trong th c ti n. Tuy nhiên, mô
hình th ng kê l i ñư c ñánh giá cao nh t trong quá trình phát tri n các mô
hình XHTD trong nghiên c u cũng như th c t x p h ng. ð ng th i hi n nay
Vi t nam có r t ít công trình ñ c p m t cách toàn di n: h th ng cơ s lý
lu n; các phương pháp và mô hình XHTD; ñánh giá m t cách ñ y ñ v
XHTD nói chung và XHTD doanh nghi p nói riêng trong ñi u ki n n n kinh
t ñang chuy n ñ i nư c ta. Vì v y, vi c tác gi l a ch n ñ tài trên là r t
c n thi t.
3. M c ñích và nhi m v nghiên c u c a lu n án
Trên cơ s h th ng hóa v lý lu n và th c ti n c a XHTD, lu n án v n
d ng và ti n hành phân tích ñánh giá các k t qu ñã ñư c nghiên c u trư c
ñây cũng như th c tr ng Vi t nam hi n nay, tìm ra nh ng b t c p c a
XHTD và nguyên nhân c a nh ng b t c p ñó. Lu n án xây d ng mô hình
XHTD các doanh nghi p Vi t nam. T ñó ki n ngh v nh ng gi i pháp
nh m thúc ñ y vi c ñ i m i phương pháp và nâng cao nh n th c v vai trò
c a XHTD doanh nghi p.
4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
Lu n án l y XHTD các doanh nghi p Vi t nam d a trên ti p c n mô
hình phân tích phân bi t và Logit làm ñ i tư ng nghiên c u.
Lu n án gi i h n ph m vi nghiên c u là các doanh nghi p ñang niêm
y t trên th trư ng ch ng khoán Vi t nam. Lu n án còn ñ c p ñ n kinh

5
nghi m XHTD c a các nhà nghiên c u cũng như t ch c XHTD trên th gi i
và Vi t nam. S li u ñư c s d ng là các ch tiêu tài chính trong năm 2007
c a các doanh nghi p ñang niêm y t t i s giao d ch ch ng khoán Thành ph
H Chí Minh và Hà n i.
5. Phương pháp nghiên c u
Lu n án s d ng phương pháp lu n c a ch nghĩa duy v t bi n ch ng
và l ch s c a ch nghĩa Mác – Lê Nin làm phương pháp ch ñ o. Lu n án s
d ng các phương pháp: Phương pháp mô hình hóa, Phương pháp phân tích
th ng kê nhi u chi u, Phương pháp kinh t lư ng, Phương pháp ñi u tra ch n
m u, Phương pháp chuyên gia, k t h p v i t ng k t th c ti n, logic và
phương pháp tr u tư ng hóa trong quá trình nghiên c u trên cơ s nh ng
nguyên lý c a ch nghĩa Mác - Lênin. Lu n án s d ng phương pháp c a
Altman và mô hình Logit ñ XHTD các doanh nghi p. Ngoài ra trong quá
trình nghiên c u tác gi ti n hành tham v n ý ki n c a các chuyên gia, các
nhà ho ch ñ nh chính sách, các ngân hàng trong lĩnh v c XHTD.
6. ðóng góp m i v khoa h c c a lu n án
- H th ng hóa cơ s lý lu n và th c ti n, tính t t y u và vai trò c a
XHTD nói chung và XHTD doanh nghi p nói riêng.
- Phân tích nh ng ưu ñi m, h n ch c a các phương pháp, các k t qu
nghiên c u trư c ñây, th c tr ng XHTD Vi t nam, t ñó phát hi n ra nh ng
b t c p và nguyên nhân c a nh ng b t c p.
- ð xu t cơ s khoa h c phương pháp lu n, mô hình XHTD ñ i v i
các doanh nghi p Vi t nam.
- ðưa ra k t qu ban ñ u XHTD cho các doanh nghi p niêm y t trên
HOSE và HASTC
- Ki n ngh các gi i pháp v cơ ch chính sách nh m nâng cao nh n
th c v vai trò quan tr ng c a XHTD cũng như quá trình ñ i m i phương

6
pháp x p h ng phù h p v i thông l qu c t Vi t nam.
7. Ý nghĩa c a lu n án
K t qu nghiên c u c a lu n án s góp thêm cơ s khoa h c cho các t
ch c tài chính, các doanh nghi p và các nhà ñ u tư trong quá trình ho t ñ ng
kinh doanh và qu n lý r i ro c a mình. K t qu nghiên c u còn là tài li u
tham kh o trong quá trình XHTD c a các ch th trong n n kinh t , là tài li u
trong nghiên c u và gi ng d y nh ng n i dung có liên quan trong các trư ng
ñ i h c, cao ñ ng,….
8. K t c u c a lu n án
Ngoài ph n m ñ u, k t lu n và danh m c tài li u tham kh o, lu n án
ñư c chia thành 3 chương:
CHƯƠNG 1: T NG QUAN V X P H NG TÍN D NG
CHƯƠNG 2: KINH NGHI M TRÊN TH GI I VÀ TH C TI N
X P H NG TÍN D NG VI T NAM
CHƯƠNG 3: XÂY D NG MÔ HÌNH X P H NG TÍN D NG CÁC
DOANH NGHI P VI T NAM

7
Chương 1
T NG QUAN V X P H NG TÍN D NG
1.1. Khái ni m x p h ng tín d ng
X p h ng tín d ng(credit ratings) là thu t ng do John Moody ñưa ra
năm 1909 trong cu n “C m nang ch ng khoán ñư ng s t”, khi ti n hành
nghiên c u, phân tích và công b b ng x p h ng tín d ng ñ u tiên cho 1500
trái phi u c a 250 công ty theo m t h th ng ký hi u g m 3 ch cái A, B, C
ñư c x p l n lư t t (AAA) ñ n (C). Hi n nay, nh ng ký hi u này tr thành
chu n m c qu c t . Vi t Nam thu t ng x p h ng tín d ng ñang t n t i
nhi u tên g i như: x p h ng tín nhi m, x p h ng doanh nghi p, ñ nh d ng tín
d ng, x p h ng khách hàng. Trong lu n văn này tác gi dùng thu t ng “x p
h ng tín d ng ”
Cho ñ n nay, khó có th ñưa ra m t khái ni m rõ ràng v x p h ng tín
d ng(XHTD). Tuỳ theo góc ñ nghiên c u mà chúng ta có th xác ñ nh n i
dung c a thu t ng này:
Theo Bohn, John A, trong cu n “Phân tích r i ro trên các th trư ng
ñang chuy n ñ i” thì “XHTD là s ñánh giá v kh năng m t nhà phát hành
có th thanh toán ñúng h n c g c và lãi ñ i v i m t lo i ch ng khoán n
trong su t th i gian t n t i c a nó”[33.tr .784].
Theo ñ nh nghĩa c a công ty ch ng khoán Merrill Lynch, XHTD là
ñánh giá hi n th i c a công ty XHTD v ch t lư ng tín d ng c a m t nhà
phát hành ch ng khoán n , v m t kho n n nh t ñ nh. Nói khác ñi, ñó là
cách ñánh giá hi n th i v ch t lư ng tín d ng ñư c xem xét trong hoàn c nh
hư ng v tương lai, ph n ánh s s n sàng và kh năng nhà phát hành có th
thanh toán g c và lãi ñúng h n. Trong k t qu XHTD ch a ñ ng ý ki n ch
quan c a chuyên gia XHTD [33.tr .784].

8
Theo công ty Moody’s, XHTD là ý ki n v kh năng và s s n sàng
c a m t nhà phát hành trong vi c thanh toán ñúng h n cho m t kho n n nh t
ñ nh trong su t th i h n t n t i c a kho n n [33.tr .784].
Theo Samir EL Daher XHTD là vi c ñánh giá m c ñ tín nhi m c a
ngư i vay n xét v góc ñ ch p hành các quy ñ nh tài chính c th , ñó có th
là m t nhóm các quy ñ nh ho c ch là m t chương trình tài chính nh nào ñó
như là m t h p ñ ng thương m i. Vi c phân lo i d a trên xác su t có nguy cơ
phá s n, ñây là tiêu chí ph n ánh kh năng và s s n sàng tr n c a ngư i
vay c g c, lãi ñúng h n theo các quy ñ nh c a kho n vay.
Như v y, khái ni m v XHTD có th ñư c khái quát m t cách ñơn gi n
như sau “XHTD là vi c phân lo i, s p x p m t ñ i tư ng trên cơ s ño lư ng
r i ro tín d ng”
1.2. M c ñích c a x p h ng tín d ng
Trong quá trình ho t ñ ng kinh doanh c a các ngân hàng, các t ch c
tín d ng, doanh nghi p và các nhà ñ u tư có nh ng m c ñích khác nhau trong
vi c XHTD. Vì có nh ng m c ñích khác nhau, nên nh ng nhóm ch th này
cũng có nh ng nh n ñ nh khác nhau ñ i v i XHTD.
1.2.1. ð i v i Ngân hàng
Ho t ñ ng ngân hàng trong n n kinh t th trư ng là m t trong nh ng
ho t ñ ng kinh t có nhi u r i ro. Có th nói r i ro như m t y u t không th
tách r i quá trình ho t ñ ng c a ngân hàng thương m i trên th trư ng. R i ro
trong cho vay còn ñư c nhân lên g p b i, vì ngân hàng không nh ng ph i
h ng ch u nh ng r i ro do nh ng nguyên nhân ch quan c a mình, mà còn
gánh ch u nh ng r i ro do khách hàng gây ra. Hơn n a, r i ro trong ho t ñ ng
ngân hàng có th gây ra nh ng t n th t to l n cho n n kinh t hơn b t c r i
ro c a các lo i hình doanh nghi p khác, vì tính ch t lây lan c a nó có th làm
rung chuy n toàn b h th ng kinh t c a m t qu c gia và theo ph n ng dây

9
chuy n nó tác ñ ng ñ n h u h t t t c các qu c gia trên toàn th gi i.
Ho t ñ ng c a ngân hàng thương m i bao g m nhi u lo i nghi p v ,
nhưng t u trung l i, ñây là lo i hình kinh doanh ti n t - tín d ng c a m t
trung gian tài chính d a trên cơ s thu hút ti n c a khách hàng (dư i hình
th c nh n ti n g i huy ñ ng b ng trái phi u, kỳ phi u và ñi vay..) v i trách
nhi m hoàn tr và s d ng s ti n ñó ñ cho vay và th c hi n các nghi p v
thanh toán. Như v y, ngân hàng thương m i ti n hành các ho t ñ ng nghi p
v c a mình thông qua vi c s d ng không ch v n t có c a mình, mà ch
y u b ng v n huy ñ ng c a khách hàng. N u ngân hàng thương m i không
thu h i ñư c s n mà h ñã cho vay, thì ngân hàng thương m i không ch b
m t v n t có c a b n thân, mà còn có nguy cơ không th hoàn tr ñư c s
ti n ñã huy ñ ng c a khách hàng. Vì v y, tính ch t trung gian ñ t ra yêu c u
ñ u tiên ñ i v i ngân hàng thương m i là ph i thư ng xuyên thu h i ñư c s
v n ñã cho vay ñ duy trì kh năng hoàn tr s ti n huy ñ ng c a khách hàng
và b o toàn v n c a mình. Vì v y, m c ñích c a XHTD ñ i v i ngân hàng là:
- Ra quy t ñ nh c p tín d ng: xác ñ nh h n m c tín d ng, th i h n, m c
lãi su t, bi n pháp b o ñ m ti n vay,...
- Giám sát và ñánh giá khách hàng, khi kho n tín d ng ñang còn dư n .
Th h ng khách hàng cho phép Ngân hàng d báo ch t lư ng tín d ng và có
nh ng bi n pháp ñ i phó k p th i.
Xét trên góc ñ qu n lý toàn b danh m c ñ u tư, XHTD còn nh m
m c ñích:
- Phát tri n chi n lư c marketing nh m hư ng t i các khách hàng ít r i
ro hơn.
- Ư c lư ng m c v n ñã cho vay s khó thu h i ñư c ñ trích l p d
phòng r i ro tín d ng, tính giá tr r i ro VaR.

10
1.2.2. ð i v i các nhà ñ u tư và th trư ng ch ng khoán
Trong n n kinh t th trư ng mang tính toàn c u hóa như hi n nay thì
s t n t i và phát tri n c a th trư ng ch ng khoán là m t t t y u khách quan.
Cùng v i s t n t i và phát tri n c a th trư ng ch ng khoán, các thông tin v
XHTD c a các ch ng khoán cũng như các t ch c phát hành ngày càng có vai
trò quan tr ng. Vì v y, m c ñích c a XHTD ñ i v i các nhà ñ u tư và th
trư ng ch ng khoán là:
- XHTD cung c p nh ng thông tin c n thi t cho ngư i ñ u tư v tình
tr ng c a nhà phát hành ñ l a ch n khi ñ u tư vào m t ch ng khoán thích
h p.
- XHTD t o ñi u ki n huy ñ ng v n trên th trư ng ch ng khoán th c
hi n ñư c d dàng, thu n l i hơn. V i vi c XHTD, ngư i ñ u tư s an tâm, tin
tư ng và d dàng l a ch n ch ng khoán ñ ñ u tư. T ñó làm cho ngư i phát
hành d dàng ti p c n ñư c v i các ngu n tài chính có th th c hi n huy ñ ng
v i quy mô l n và trên m t ph m vi r ng k c huy ñ ng v n t nư c ngoài.
- XHTD góp ph n quan tr ng vào vi c gi m b t chi phí s d ng v n
cho ngư i phát hành. Khi m t ngư i phát hành có uy tín thì v i vi c XHTD
s giúp cho vi c huy ñ ng v n qua phát hành ch ng khoán thu n l i, d dàng
hơn, ñ ng th i gi m ñư c chi phí huy ñ ng v n. V i nhà phát hành có th
phát hành trái phi u v i m c lãi su t th p v n thu hút ñư c các nhà ñ u tư.
- XHTD thúc ñ y nhà phát hành nâng cao hơn trách nhi m ñ i v i các
nhà ñ u tư. Vi c XHTD liên quan ch t ch ñ n uy tín c a nhà phát hành, ñi u
ñó thúc ñ y ngư i phát hành th c hi n t t hơn các cam k t ñ i v i các nhà
ñ u tư trong vi c ñ m b o thanh toán lãi và v n vay.
- XHTD là công c qu n lý danh m c ñ u tư. Trong danh m c ñ u tư
có r t nhi u lo i ch ng khoán khác nhau, d a vào s thay ñ i c a XHTD các
nhà ñ u tư ñánh ñ i các ch ng khoán trong danh m c ñ u tư ñ thu l i nhu n

11
và h n ch r i ro.
- XHTD là công c ñánh giá m t s r i ro có liên quan. Các ngân hàng
và các t ch c tài chính trung gian khác v i tư cách là m t nhà ñ u tư s d ng
XHTD làm m t tiêu chu n quan tr ng khi quy t ñ nh cho vay, tài tr d án,
tho thu n swap.
1.2.3. ð i v i các doanh nghi p ñư c x p h ng
Các doanh nghi p s d ng XHTD nh m bi t rõ tình tr ng ho t ñ ng
kinh doanh th c t c a mình, tri n v ng phát tri n trong tương lai, cũng như
nh ng r i ro có th g p ph i. Trên cơ s ñó ñ ra các k ho ch ñi u ch nh
chi n lư c trong ho t ñ ng kinh doanh nh m nâng cao hi u qu hay kh năng
c nh tranh.
Trong trư ng h p doanh nghi p phát hành c phi u ra công chúng l n
ñ u, c ph n hóa thì k t qu c a XHTD là cơ s ñ xây d ng giá tr c a
doanh nghi p và giá tr c a m i c ph n phát hành. ð ng th i, XHTD là cơ
s cho phép các doanh nghi p so sánh v th c nh tranh c a mình và các
doanh nghi p khác.
1.2.4. ð i v i các cơ quan qu n lý nhà nư c
Thông tin XHTD doanh nghi p s giúp cho các cơ quan qu n lý nhà
nư c ñánh giá ñư c ñ i tư ng qu n lý c a mình, có cơ s thông tin ñ so sánh
theo ngành kinh t , lĩnh v c ho t ñ ng c a các doanh nghi p. Là cơ s giúp
các cơ quan qu n lý Nhà nư c ñưa ra nh ng gi i pháp thích h p nh t ñ thúc
ñ y s phát tri n và ho t ñ ng c a các doanh nghi p trong ngành kinh t nói
riêng và toàn b n n kinh t nói chung, nh m b o ñ m m t môi trư ng kinh t
ho t ñ ng lành m nh.
Thông tin XHTD doanh nghi p s giúp chính ph có th xác ñ nh ñư c
hi u năng qu n tr , hi u qu kinh doanh c a các doanh nghi p Nhà nư c. Trên

12
cơ s ñó, chính ph có th quy t ñ nh c ph n hóa, sát nh p hay gi i th
doanh nghi p, ñ y nhanh ti n trình c ph n hóa doanh nghi p.
ð i v i NHNN, qua thông tin t XHTD doanh nghi p, NHNN có th
bi t m c ñ r i ro theo t ng ngành, vùng kinh t , lo i hình doanh nghi p, t
ñó có chính sách ti n t , tín d ng thích h p, thành tra giám sát các t ch c tín
d ng.
1.2.5. ð i v i các nhà ñ u tư nư c ngoài
Trong quá trình h i nh p kinh t qu c t , các ñ i tác nư c ngoài trư c
khi vào ñ u tư, liên doanh liên k t, h h u h t ñ u ph i thông qua m t t ch c
nào ñó ñ xác ñ nh ñ tin c y c a ñ i tác trong nư c. Vi t nam hi n chưa
có m t t ch c nào làm ñư c các “c u n i” quan tr ng này. Do v y, m t t
ch c trung gian có các thông tin v doanh nghi p s giúp cho các nhà ñ u tư
nư c ngoài m nh d n ñ u tư vào Vi t nam cũng như thông tin v các doanh
nghi p Vi t nam.
D a trên các k t qu XHTD mang l i, các nhà ñ u tư m i có căn c ñ
th m ñ nh, l a ch n danh m c ñ u tư, d báo tình hình phát tri n doanh
nghi p và ñưa ra quy t ñ nh ñ u tư. Thông qua k t qu XHTD doanh nghi p,
nhà ñ u tư s hi u rõ hơn v s c m nh tài chính c a các công ty, d dàng
ñánh giá các t ch c tài chính có quan h kinh doanh ho c quan tâm t i vi c
mua c phi u trên th trư ng ch ng khoán c a các công ty này.
Như v y, dù có nh ng khác bi t v m c ñích, song m c tiêu chung c a
t t c các ch th XHTD ñ u nh m ñánh giá tri n v ng và nh ng nguy cơ
ti m tàng c a m t doanh nghi p, nhà phát hành,....
1.3. ð c ñi m và ñ i tư ng x p h ng tín d ng
1.3.1. ð c ñi m c a x p h ng tín d ng
XHTD có m t s các ñ c ñi m sau:
Th nh t, XHTD ñư c ti n hành d a trên nh ng thông tin thu th p

13
ñư c t nh ng ñ i tư ng ñư c XHTD, và nh ng ngu n thông tin ñư c coi là
ñáng tin c y.
Th hai, XHTD không ph i là m t s gi i thi u ñ mua hay bán m t
ñ i tư ng nào ñó, mà XHTD ch th c hi n ch c năng ñ c l p là ñánh giá m c
ñ r i ro tín d ng hay m c ñ tín nhi m c a m t ñ i tư ng ñư c x p h ng.
Th ba, k t qu XHTD ch là m t tiêu chí ph c v cho quá trình ñưa ra
các quy t ñ nh và có giá tr trong m t kho ng th i gian nh t ñ nh.
Như v y, XHTD là m t nhân t quan tr ng, nhưng không th thay th
hoàn toàn cho vi c thuy t minh v tính ñáng tin c y c a ñ i tư ng ñư c
XHTD.
1.3.2. ð i tư ng x p h ng tín d ng
Có nhi u cách ñ phân lo i XHTD. Tùy thu c vào các căn c khác
nhau, ngư i ta có th phân lo i như sau:
XHTD cá nhân, ñây là hình th c x p h ng ñư c áp d ng ñ i v i các
khách hàng cá nhân tham gia vào ho t ñ ng tín d ng c a các ngân hàng
thương m i. Vi c XHTD cá nhân ñư c th c hi n d a trên l ch s vay – tr n ,
s lư ng và lo i tài s n ñ m b o mà cá nhân ñó ñang s h u, nh ng kho n
thanh toán ch m ho c n quá h n… T t c nh ng thông tin ñó ñ u ñư c thu
th p và t ng h p trong các báo cáo XHTD v cá nhân ñó.
XHTD doanh nghi p, ñây là hình th c t p trung vào ñ i tư ng x p
h ng là các doanh nghi p. Vi c XHTD doanh nghi p ñư c th c hi n b ng
nhi u phương pháp khác nhau, nhưng v cơ b n v n d a trên các ch tiêu tài
chính và phi tài chính c a doanh nghi p ñ ñánh giá.
XHTD qu c gia, lo i hình XHTD này ñánh giá m c ñ tin c y c a m t
qu c gia, ñ t ñó có th so sánh môi trư ng ñ u tư gi a các qu c gia. Qu c
gia nào càng ñư c XHTD cao thì càng nh n ñư c s tín nhi m c a các nhà
ñ u tư nư c ngoài nên s thu hút ñư c nhi u ngu n v n ñ u tư. Vi c XHTD

14
các qu c gia d a trên các ch s phát tri n chung như: ch s phát tri n các
ngành, ch s an toàn v n ñ u tư, t c ñ tăng trư ng kinh t c a qu c gia,
m c ñ n ñ nh chính tr , …
XHTD các công c ñ u tư, các công c ñư c x p h ng ch y u v n là
các công c như: trái phi u công ty, trái phi u chính ph và các lo i trái phi u,
kì phi u ngân hàng. m t s nư c và m t s t ch c XHTD hi n nay còn
XHTD c c phi u ưu ñãi, c phi u thư ng,…Vi c XHTD ñ i v i các lo i
công c ñ u tư ñư c th c hi n d a trên m t s ch tiêu như: kh năng thanh
kho n, kì h n, lãi su t, m nh giá, các r i ro có th g p ph i.
nư c ta hi n nay m i ch t p trung x p h ng các doanh nghi p tham
gia ho t ñ ng tín d ng các ngân hàng thương m i, các doanh nghi p niêm
y t trên th trư ng ch ng khoán, XHTD các công c ñ u tư là chưa ñư c chú
ý. X p h ng qu c gia thì chúng ta chưa có kh năng th c hi n mà ch dành
cho nh ng t ch c x p h ng l n như Moody’s, Stand & Poor hay Fitch, …
x p h ng. XHTD cá nhân thì do vi c thu th p và tìm ki m thông tin ñ i v i
nh ng ñ i tư ng này khá ph c t p và khó ki m soát, nên vi c XHTD cá nhân
v n chưa ti n hành ph bi n.
1.4. Các nhân t c n xem xét trong x p h ng tín d ng doanh nghi p
XHTD doanh nghi p là ñánh giá thành tích, tri n v ng và r i ro c a
m t doanh nghi p, nói cách khác là vi c phân lo i, s p x p doanh nghi p trên
cơ s ño lư ng r i ro tín d ng. Thành tích, tri n v ng và r i ro c a m t doanh
nghi p l i là h qu t ng hòa c a các nhân t bên trong và bên ngoài doanh
nghi p. Vì v y, khi ti n hành XHTD doanh nghi p c n ph i xem xét ñ n các
n i dung này, bao g m:
1.4.1. Môi trư ng c a doanh nghi p
M i doanh nghi p ñ u ho t ñ ng trong m t ñi u ki n c th nào ñó c a
môi trư ng kinh doanh và các y u t môi trư ng t o ra nh ng tác ñ ng ñ n

DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 52732
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562

Luận án: Xây dựng mô hình XHTD đối với doanh nghiệp VN trong nền kinh tế chuyển đổi

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (18)

Similar to Luận án: Xây dựng mô hình XHTD đối với doanh nghiệp VN trong nền kinh tế chuyển đổi

Similar to Luận án: Xây dựng mô hình XHTD đối với doanh nghiệp VN trong nền kinh tế chuyển đổi (20)

More from Dịch vụ viết thuê Khóa Luận - ZALO 0932091562

More from Dịch vụ viết thuê Khóa Luận - ZALO 0932091562 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (10)

Luận án: Xây dựng mô hình XHTD đối với doanh nghiệp VN trong nền kinh tế chuyển đổi