1. Mesur cynnydd tuag at y nodau
llesiant cenedlaethol
#llesiantcymru
Llesiant Cymru 2017-18
2. Yn achos llawer o ddangosyddion, rydym yn
disgwyl iddi gymryd rhai blynyddoedd cyn i’r
newidiadau gael eu gweld.
Nid yw pob dangosydd yn cael ei ddiweddaru’n
flynyddol. Felly, bydd rhai negeseuon yn union
fel yr oeddynt y flwyddyn flaenorol.
Mae’r sleidiau hyn yn crynhoi rhai o’r prif
negeseuon am gynnydd Cymru tuag at ei
7 Nod Llesiant o adroddiad Llesiant Cymru
ar gyfer 2017-18
3. #llesiantcymru
Mae disgwyliad oes wedi bod yn cynyddu dros y tymor hir ond yn
ystod y blynyddoedd diwethaf mae'r cynnydd hwnnw wedi arafu, a
hyd yn oed stopio.
Mae’r cyfnod a dreulir mewn iechyd da wedi bod yn cynyddu, ond
mae anghydraddoldeb yn parhau ar draws y gwahanol grwpiau.
Bwlch rhwng disgwyliad
oes iach yr ardaloedd
mwyaf a lleifaf difreintiedig
Menywod 18.2 mlynedd
Dynion 18.7 mlynedd
Disgwyliad oes mewn blynyddoedd
2013-152001-03
Ffynhonnell: Swyddfa Ystadegau Gwladol ac Iechyd
Cyhoeddus Cymru
50
60
70
80
90
100
2001-03 2014-16
Dynion
Menywod
4. #llesiantcymru
Yn gyffredinol, mae un o bob deg person yn dilyn llai na dau
ymddygiad iach o ran eu ffordd o fyw, ac ychydig o newid a welwyd
yn unrhyw un o'r pum prif ymddygiad iach dros y flwyddyn
ddiwethaf.
Canran yr oedolion sy’n ysmygu Canran yr oedolion sy’n ordew
Ffynhonnell: Arolwg Cenedlaethol Cymru ac Arolwg Iechyd Cymru
0
10
20
30
40
50
60
70
2003/04 2010 2015 2017/18
Newid i’r Arolwg
Cenedlaethol yn 2015
0
10
20
30
40
50
60
70
2003/04 2010 2015 2017/18
Newid i’r Arolwg
Cenedlaethol yn 2015
Dros bwysau / Gordew
Gordew
5. Gwelwyd cynnydd da dros y tymor canolig mewn meysydd fel bwydo ar y
fron ac iechyd deintyddol, ond mae gordewdra ymysg plant yn parhau i
fod yn her, ac wedi cynyddu dros y flwyddyn ddiwethaf.
#llesiantcymruFfyhonnell: Arolwg o Iechyd y Geg Plant 5 Oed, Prifysgol
Caerdydd a’r Rhaglen Mesur Plant, Iechyd Cyhoeddus Cymru
Canran y plant (4-5 oed) sy’n
ordew
Canran y plant (5 oed) gyda
phydredd dannedd
0
10
20
30
40
50
60
70
2015-162011-122007-082005-062003-04
0
10
20
30
40
50
60
70
2016/172015/162014/152013/142012/132011/12
Dros bwysau / Gordew
Gordew
6. Dros y flwyddyn ddiwethaf, mae perfformiad cyffredinol marchnad
lafur Cymru wedi parhau i fod yn gryf, gyda bylchau rhwng
cyfraddau cyflogaeth ac anweithgarwch Cymru a'r DU yn parhau i
fod yn isel mewn termau hanesyddol.
Fel sy'n wir am economi'r DU yn ehangach, mae twf cyflogau wedi
parhau i fod yn wan o gymharu â'r tuedd tymor hir.
#llesiantcymru
Employment rate (per cent)
Q1 1999 Q2 2017
Ffynhonnell: Arolwg Blynyddol o’r Boblogaeth
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Ch.1
1999
Ch.1
2005
Ch.1
2010
Ch.1
2015
Ch.1
2018
DU
Cymru
Cyfradd cyflogaeth (y cant)
7. #llesiantcymru
Mae'r bwlch cyflog rhwng y rhywiau wedi parhau i leihau, ac mae
bellach ar y lefel isaf ar gofnod yng Nghymru. Ond mae ein
dangosydd yn dynodi bod benywod yn llai debyg na gwrywod i fod
mewn gwaith o ansawdd da.
Mae bwlch sylweddol o hyd mewn canlyniadau cyflogaeth i bobl
anabl.
Cyfradd cyflogaeth pobl anabl
mewn pwyntiau canran
Gwahaniaeth rhwng cyflog amser llawn
fesul awr y ddau ryw
Ffynonellau: Arolwg Blynyddol o Oriau ac Enillion,
Arolwg Blynyddol o’r Boblogaeth
£0.00
£0.50
£1.00
£1.50
£2.00
1997 2000 2003 2006 2009 2012 2016
35 34 35 34 35
0
20
40
60
80
100
2014 2015 2016 2017 2018
8. Mae cyrhaeddiad addysgol yn parhau i godi, ac mae mwy o bobl
ifanc mewn addysg, cyflogaeth neu hyfforddiant.
Mae anfantais economaidd-gymdeithasol yn parhau i fod yn un o'r
prif resymau dros anghydraddoldebau ar gyfer rhai canlyniadau fel
cyrhaeddiad addysgol.
#llesiantcymru
Q1 1999
Ffynhonnell: Cyfrifiad Ysgolion Blynyddol ar Lefel
Disgyblion, Arolwg Blynyddol o’r Boblogaeth
Canran y bobl ifanc mewn addysg,
cyflogaeth neu hyfforddiant
Canran y disgyblion sy’n cyflawni
trothwy Lefel 2 gan gynnwys TGAU
Cymraeg iaith gyntaf neu Saesneg a
mathemateg.
0
20
40
60
80
100
2004 2017
16-18 oed
19-24 oed
54.6
28.6
20.6
11.7
0
20
40
60
80
100
Pob disgyblion Disgyblion
sydd yn
gymwys ar
gyfer cinio
ysgol am ddim
Disgyblion
gyda
Anghenion
Addysgol
Arbennig
Pob plenty
sydd yn
derbyn gofal a
chefnogaeth
blwyddyn
academaidd
2016/17
9. #llesiantcymru
Mae tlodi incwm cymharol wedi parhau'n gyson ers dros ddegawd,
ac mae ar ei uchaf ymysg plant.
Amcangyfrifir bod llai o bobl mewn amddifadedd materol na tlodi
incwm cymharol.
Canran sydd mewn tlodi cymharol o ran incwm
1994-97 2013-16
Ffynhonnell: Aelwydydd Islaw’r Incwm Cyfartalog
0
10
20
30
40
50
1994 i 1997 1998 i 2001 2002 i 2005 2006 i 2009 2010 i 2013 2014 i 2017
Pensiynwyr
Plant
Oedolion o oedran gweithio
Pob unigolyn
10. #llesiantcymru
Mae synnwyr pobl o gymuned a pherthyn yn dibynnu ar amrywiol
ffactorau, er bod yr holl ddangosyddion yn gysylltiedig â statws
economaidd-gymdeithasol neu amddifadedd.
Yn gyffredinol, mae'r rhan fwyaf o bobl yn fodlon gyda'r ardal lle
maent yn byw, er bod bron i un o bob pump yn teimlo'n unig.
Canran o oedolion sydd a
ymdeimlad o cymuned, 2016-17
Ffynhonnell: Arolwg Cenedlaethol Cymru
36
52
0
20
40
60
80
Mewn
amddifadedd
materol
Dim mewn
amddifadedd
materol
21
19
16
10 11
0
5
10
15
20
25
30
16-24 25-44 45-64 65-74 75+
Oedran
Canran o oedolion sydd yn teimlo’n unig, 2017-18
11. #llesiantcymru
Er gwaetha rhywfaint o gynnydd, mae pobl Dduon a Lleiafrifoedd
Ethnig yn parhau i fod heb gynrychiolaeth ddigonol mewn
gwleidyddiaeth.
Mae hil yn parhau i fod yn elfen sy'n ysgogi bron i dri chwarter yr
holl droseddau casineb, ac mae nifer yr achosion o droseddau yn
ymwneud â hil sy'n cael eu cofnodi yn cynyddu.
Ffynhonnell: Arolwg Ymgeiswyr Llywodraeth Leol a
Thablau Troseddau Casineb a Gofnodwyd gan yr
Heddlu
Cyfran yr holl ymgeiswyr
llywodraeth leol yn ôl ethnigrwydd
Gwyn
98.2%
Grwpiau ethnig eraill
1.8%
0
500
1,000
1,500
2,000
2,500
3,000
2011/12 2016/17
Troseddau
casineb ar sail hil
Pob trosedd
casineb
Nifer y troseddau casineb a
gofnodwyd
12. #llesiantcymru
Mae nifer o oedolion yn mynychu a chymryd rhan mewn
digwyddiadau diwylliannol a chwaraeon ond mae hyn yn amrywio
gyda oed a chefndir. Er bod newid i ffynhonnell y data, mae'r
tueddiadau ar gyfer y ddau wedi bod yn codi.
Ffynhonnell: Arolwg Cenedlaethol Cymru
Canran yn bresennol/cymryd rhan mewn
gweithgareddau yn ymwneud â’r
celfyddydau, diwylliant neu dreftadaeth o
leiaf 3 gwaith yn y flwyddyn ddiwethaf
Canran y rhai sy’n cymryd rhan mewn
chwaraeon
83 83
73
68
57
0
20
40
60
80
100
16 i 24 25 i 44 45 i 64 65 i 74 75+
Grŵp oedran
50
11
8
32
0
20
40
60
80
100
Llai nag
unwaith yr
wythnos
Tua unwaith yr
wythnos
Tua dwywaith
yr wythnos
Tair gwaith yr
wythnos neu
fwy
Amledd cyfranogaeth
13. #llesiantcymru
Mae un o bob pump yn siarad Cymraeg a mae hyn wedi bod yn
gyson dros blynyddoedd diweddar, er bod cynnydd yn nifer y rhai
sy'n siarad “ychydig o eiriau”. Mae'r defnydd o'r iaith wedi aros yn
gyson.
Canran yr oedolion sy’n siarad Cymraeg
Ffynhonnellau: Arolwg Cenedlaethol Cymru,
Cyfrifiad y boblogaeth
Canran oed 3 neu throsodd sy’n gallu
siarad Cymraeg
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
1911 1921 1931 1941 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011
Ni chafwyd cyfrifiad
yn 1941
192020
1294
0
20
40
60
80
100
2017-182016-172014-15
Yn siarad ychydig o eiriau
Gymraeg
Yn siarad Cymraeg
14. #llesiantcymru
Er bod allyriadau nwyon tŷ gwydr yn gostwng yn y tymor hir, mae'r
data diweddaraf yn dangos cynnydd mewn allyriadau yn 2016 o
gymharu â 2015. Mae llygredd aer yn parhau i fod yn fater iechyd
sylweddol.
Allyriadau Nwyon Tŷ Gwydr (Cilodunelli) Crynodiad NO2 cyfartalog mewn µg/m3
Ffynhonnell: Defra
0
10,000
20,000
30,000
40,000
50,000
60,000
Base 1998 2001 2004 2007 2010 2013 2016
0
2
4
6
8
10
12
14
16
2007 2010 2013 2016
15. #llesiantcymru
Gwelwyd cynnydd o ran cynhyrchu ynni adnewyddadwy, gan
gynnwys dros y flwyddyn ddiwethaf. Ond mae ein hôl troed ecolegol
yn awgrymu bod ein prif adnoddau naturiol yn cael eu defnyddio'n
gynt nag y gellir eu hailgyflenwi.
Canran gyfatebol o drydan a ddefnyddir o ynni adnewyddadwy
Ffynhonnell: Cynhyrchu Ynni yng Nghymru 2016
11.2 12.2
15.7 16.0 17.7 19.2 20.5
32.3
36.7
42.8
0
20
40
60
80
100
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
16. #llesiantcymru
Er bod y dystiolaeth ddiweddaraf yn dangos rhai tueddiadau cadarnhaol
mewn perthynas ag amgylchedd Cymru, mae'r asesiad cynhwysfawr
diwethaf o Adnoddau Naturiol Cymru yn dangos bod amrywiaeth biolegol yn
dirywio'n gyffredinol, ac nid oes modd dweud bod gan unrhyw ecosystem
yng Nghymru yr holl nodweddion sydd eu hangen i wrthsefyll hyn.
Ffynhonnell: Adroddiad Sefyllfa Adnoddau Naturiol
Amodau mawndiroedd
Cymru yn gwella
Poblogaeth y
glöynnod yn sefydlogi
Mae poblogaethau 35 y cant o rywogaethau
adar â blaenoriaeth yn dirywio
Mae canran uchel o’r nentydd a gafodd eu
profi mewn cyflwr ecolegol da, ond dim
ond am 13 o byllau dŵr y gellir dweud hyn
20. Data ar gyfer y
46 dangosydd
cenedlaethol
#llesiantcymru
21. Ble gallwch weld adroddiad Llesiant Cymru?
#llesiantcymru
Adroddiad Llesiant Cymru / Beth ydym ni’n ei wybod am lesiant plant?
https://llyw.cymru/llesiant-cymru-2018
Mapio rhyngweithiol y dangosyddion cenedlaethol i’r nodau
https://llyw.cymru/dangosyddion-cenedlaethol-mapio-ir-nodau-llesiant-
nodau-datblygu-cynaliadwy-cu