28 Chòm sao được chia thành bốn hướng như sau: Đông, Tây, Nam, Bắc. Người ta dùng những con vật linh mang biểu tượng may mắn để đặt tên gọi là “Tứ tượng”.

1. Lịch 28 chòm sao đã giải mã cho loài người như thế nào?
Ts. Nguyễn Hoàng Điệp
Hệ thống 28 Chòm sao trên bầu trời được phát hiện từ rất sớm. Nó ra đời từ trước Công nguyên
nhiều Thế kỷ. Vào khoảng cuối thời Ân – Thương, đầu đời Chu vào quãng 1100 năm Tr. CN, người
Trung Hoa đã biết tính thời vụ gieo trồng vào thời điểm Sao Đại Hỏa xuất hiện trên đường chân trời
sau khi hoàng hôn. Người ghi thời gian chuyển vận, quan trắc của Sao Đại Hỏa ở Gò Thương là Yên
Bá. Rồi sau đó, các nhà lịch toán cổ dựa vào đó để làm lịch là chính. Lịch 28 Chòm sao (Nhị Thập
Bát tú) là những chòm sao có thật trên bầu trời thiên văn, được các nhà thiên văn học Trung Hoa phát
hiện và đặt tên cho chúng. 28 Chòm sao có vị trí rất quan trọng trong thiên văn, lịch pháp Thế giới.
Nhị Thập Bát tú đã được sử dụng ghi ngày, tháng, năm.
Thuở ban đầu, người xưa chưa dùng chúng để dự đoán cát, hung. Chỉ tới khi lý thuyết “Âm – Dương
– Ngũ hành” ra đời, được ứng dụng rộng rãi trong khoa lịch toán, và 28 Chòm sao mới được Ngũ
hành hóa. Sau đó, 28 Chòm sao mới trở thành những yếu tố để dự báo. Một số nhà thiên văn Trung
Hoa cho rằng thời gian Mặt trăng chuyển động một vòng quanh Hoàng đới với khoảng thời gian là
28 ngày. Tức là mỗi ngày Mặt trăng ở một thời đoạn và chia Hoàng đới thành 28 Cung gọi là 28 Túc
(sau đó gọi là 28 Tú – Sao). Đến thời Đông Hán, có Vương Xung nói rằng: “ 28 Túc là nhà của
Nhật, Nguyệt, cũng như đất có bưu trạm là nơi nghỉ ngơi của khách vãng lai”.
Một quan niệm nữa cho rằng, khi quan sát Thổ Tinh, cứ 28 năm nó đi trọn một vòng Hoàng đới, do
đó mới gọi Thổ Tinh là Tuế Chấn, Nhất Túc nghĩa là Chấn Tinh (Thổ Tinh) mỗi năm đi vào một Túc
xá. Tên của 28 sao đến thời Xuân Thu đã cơ bản định hình. Lúc đầu, nó được gọi tên theo các sự vật,
hiện tượng. Chẳng hạn, trong Kinh thi có viết : “Định chi Phương trung, tác vu Sở cung” tức là vào
thời điểm trước và sau khi Tiết Lập Đông, Sao Định lúc mới hoàng hôn nằm ở giữa trời. Lúc này,
việc nhà nông căn bản đã xong, trời vẫn còn lạnh, người quản gia nô kéo đoàn người nô lệ đi xây
dựng hành cung. Đến đời sau người ta đổi tên Sao Định thành Doanh Thất và cuối cùng được chia
thành hai sao: Thất, Bích. Còn có tên sao được gán cho các ý nghĩa như: Sao Tất là cái lưỡi bẫy Thỏ,
Sao Cơ là cái nia sảy thóc; Sao Đẩu là đồ đựng rượu… Rồi sau đó, tên của 28 vì sao được sắp xếp
có 3 từ ghép lại. Từ đầu tiên chỉ tên người nguyên thủy, từ thứ 2 chỉ bảy hành tinh, từ thứ 3 chỉ biểu
tượng con vật. Và người ta tiếp tục chia Nhị Thập Bát tú thành bốn chòm sao lớn, mỗi chòm sao có 7
sao và định vị bốn phương trời.
Tiếp sau, các nhà thiên văn dựa vào 28 Chòm sao này để quan sát trắc tượng, sự vận động trong
không trung của khí tượng. Và các nhà thiên văn cũng dùng chúng làm mốc để xác định vị trí các
“hành tinh” như: Sao Thổ, Sao Mộc, Sao Thủy, Sao Kim, Sao Hỏa và Mặt trăng, Mặt trời (thất diệu)
1

2. trong năm. Ngày xưa, người ta chọn 28 ngôi sao ở gần đường Hoàng đạo – Xích đạo (tức quỹ đạo
trái đất quay quanh Mặt trời) để làm mốc. Từ đó, gọi hệ thống Nhị thập Bát tú là 28 Chòm sao, vì
mỗi chòm sao là một tập hợp rất nhiều các sao hợp lại.
28 Chòm sao được chia thành bốn hướng như sau: Đông, Tây, Nam, Bắc. Người ta dùng những
con vật linh mang biểu tượng may mắn để đặt tên gọi là “Tứ tượng”. Bốn hướng trên trong không
gian đã được Hà đồ và lý thuyết Ngũ hành trong Dịch học quy định: 1-6 ở phương Bắc thuộc Thủy,
màu đen. Do vậy các chòm sao ở phương Bắc phải mang hành Thủy, màu đen. 2-7 ở phương Nam
thuộc Hỏa, màu đỏ; 3-8 ở phương Đông thuộc Mộc, màu xanh. Các chòm sao ở phương Đông tất
yếu phải mang hành Mộc, màu xanh hoặc xanh lam; 4-9 ở phương Tây thuộc Kim, màu trắng, các
chòm sao phương Tây cũng phải mang hành Kim, màu trắng. Còn ở trung tâm 5-10 thuộc hành Thổ,
màu vàng. 28 Chòm sao được chia ra 4 hướng, mỗi hướng là 7 sao. Sau đó, dựa vào trí tưởng tượng
của người xưa để đặt tên cho 4 hệ thống sao hợp với 4 hướng như sau:
- Phương Đông: Sao Thanh Long (tức Con Rồng xanh). Nó gồm 7 chòm sao: Sao Giác, Sao
Cang, Sao Đê, Sao Phòng, Sao Tâm, Sao Vĩ, Sao Cơ (tổng cộng có 32 sao thuộc Mộc màu xanh).
- Phương Bắc: Sao Huyền Vũ (tức Con Rùa đen). Nó gồm 7 chòm sao: Sao Đẩu, Sao Ngưu,
Sao Nữ, Sao Hư, Sao Nguy, Sao Thất, Sao Bích (tổng cộng khoảng 35 sao), thuộc Thủy, màu
đen).
- Phương Tây: Sao Bạch Hổ (tức Hổ trắng). Nó gồm 7 chòm sao: Sao Khuê, Sao Lâu, Sao Vỵ,
Sao Mão, Sao Tất, Sao Chủy, Sao Sâm ( tổng cộng khoảng 51 sao), thuộc Kim, màu trắng).
- Phương Nam: Sao Chu Tước (tức Chim Sẻ đỏ). Nó gồm 7 chòm sao: Sao Tỉnh, Sao Quỷ, Sao
Liễu, Sao Tinh, Sao Trương, Sao Dực, Sao Chẩn (tổng số khoảng 65 sao) thuộc Hỏa, màu đỏ.
Ngoài ra, mỗi chòm sao ở mỗi phương lại có hai chòm sao tương ứng với 4 tháng cuối của 4
mùa nên còn mang thêm hành Thổ, màu vàng. Đó là các Sao Giác, Sao Cang thuộc Thanh Long; Sao
Đẩu, Sao Ngưu thuộc Huyền Vũ; Sao Khuê, Sao Lâu thuộc Bạch Hổ; Sao Tinh, Sao Quỷ thuộc Chu
Tước.
Người ta áp dụng 28 Chòm sao vào việc dự đoán cát, hung. Các nhà thuật sỹ trong đời thường
lại gán cho các sao hình ảnh của nhiều con vật khác nhau và định sẵn cho chúng những tính chất lành
dữ của mỗi loại. Tuy cơ sở để giải quyết nguồn gốc, lý lẽ về những điều lành dữ ấy như thế nào? nó
còn là một điều huyền bí, bí ẩn?. Song các nhà trạch cát, chiêm tượng đời sau vẫn cứ như thế mà ghi
trong lịch. Dưới đây là những phạm trù, người xưa chiêm nghiệm xin dẫn ra để độc giả cùng tham
khảo:
1. Giác hay Giốc, Mộc Giao (Sấu), Mộc hay Con Giao Long. Chủ mọi việc khó thành, trừ mai
táng.
2

3. 2. Cang Kim Long, Kim: Con Rồng. Cát tinh, chủ mọi sự vui mừng.
3. Đê Thổ Lạc, Thổ: Con Chồn (con Cày Hương). Mọi sự đều xấu hay hỏng việc.
4. Phòng Nhất Thố, Hỏa: Mặt trời, Con Thỏ, có người dịch là Con Mèo. Hung tinh, chủ mọi
việc khó thành.
5. Tâm Nguyệt Hồ, Thủy: Con Cáo. Hung tinh, chủ về tai ương.
6. Vĩ Hỏa Hổ, Hỏa: Con Hổ. Hung tinh, chủ việc ác.
7. Cơ Thủy Báo, Thủy: Con Báo. Hung tinh, mọi việc đều bất lợi.
8. Đẩu Mộc Giải, Thủy: Con Giải (Con Rắn). Hung tinh, trong vài ngày vạn sự bất thành.
9. Ngưu Kim Ngưu, Kim: Con Trâu. Hung tinh, chủ việc lao khổ, hao tài, tốn của.
10. Nữ Thổ Tức, Thổ: Con Dơi. Cát tinh, mọi việc đều thuận lợi.
11. Hư Nhật Thử, Hỏa: Mặt trời, Con Chuột. Đại cát tinh, mọi việc tốt.
12. Ngụy Nguyệt Yến, Thủy: Mặt trăng, Con Yến. Hung tinh, chủ tai họa, ốm đau.
13. Thất Hỏa Chư, Hỏa: Con Lợn. Đại cát tinh, mọi việc đều lợi.
14. Bích Thủy Thâu, Thủy: Con Nhím. Cát tinh, mọi việc dễ thành.
15. Khuê Mộc Lang, Mộc: Con Sói. Đại cát tinh, mọi việc dễ thành, có lợi.
16. Lâu Kim Cẩu, Kim: Con Chó. Cát tinh, chủ về tài lộc, mọi việc có lợi.
17. Vị Thổ Trĩ, Thổ: Con Chim Trĩ. Hung tinh, chủ tai ương, bất lợi.
18. Mão Nhật Kê, Hỏa: Mặt trời, là con Gà. Cát tinh, mọi việc hanh thông.
19. Tất Nguyệt Ô, Thủy: Mặt trăng, là con Quạ. Cát tinh, chủ tài lộc.
20. Chủy Hỏa Hầu, Hỏa: Con Khỉ. Cát tinh, chủ việc cưới xin, ma chay.
21. Sâm Thủy Viên, Thủy: Con Vượn. Cát tinh, chủ phú quý, nhiều tài lộc.
22. Tỉnh Mộc Hàn, Mộc: Hàn cây. Hung tinh, chủ hao tán tài sản.
23. Quỷ Kim Dương, Kim: Con Dê. Hung tinh, mọi sự không thành, hao tài sản.
24. Liễu Thổ Chương, Thổ: Con Hoẵng. Cát tinh, chủ tiền tài, phúc lộc.
3

4. 25. Tinh Nhật Mã, Hỏa: Mặt trời, là con Ngựa. Hung tinh, chủ tai họa.
26. Trương Nguyệt Lộc, Thủy: Mặt trăng, là con Nai. Đại cát tinh, chủ phúc lộc.
27. Dực Hỏa Xà, Hỏa: Con Rắn. Cát tinh, chủ tài lộc.
28. Chẩn Thủy Dẫn, Thủy: Con Giun. Đại hung, chủ tai ương, ly tán.
Lịch Nhị thập Bát tú (28 Chòm sao) là loại lịch giúp cho các gia đình chọn ngày, chọn giờ để hành
sự trong cuộc sống thường nhật. Vì vậy, chúng tôi lược kê tính chất của chúng theo ý thức tâm linh
của người xưa. Ngày nay, giúp bạn đọc nguồn lịch pháp này để tiện tham khảo, gạn đục hơi trong,
đãi cát tìm vàng. 28 Chòm sao trên vừa đúng số ngày của 4 tuần lễ. Nó vận động cứ mỗi một ngày
tương ứng một sao. Bắt đầu từ Sao Chẩn thuộc Thủy vào ngày Thứ 4 tuần thứ tư. Sau đó, bắt đầu chu
kỳ tiếp vào ngày Thứ 5 tuần thứ năm như cũ. Trật tự đó theo bảng dưới đây:
Thứ/Tuần Thứ 5 Thứ 6 Thứ 7 CN Thứ 2 Thứ 3 Thứ 4
Thất tinh Mộc Tinh Kim Tinh Thổ Tinh
Thái
Dương
Thái Âm Hỏa Tinh
Thủy
Tinh
Nhị
Thập
Bát
Tú
Đông 1-Giác 2-Cang 3-Đê 4-Phòng 5-Tâm 6-Vĩ 7-Cơ
Bắc 8- Đẩu 9-Ngưu 10-Nữ 11-Hư 12-Nguy 13-Thất 14-Bích
Tây 15- Khuê 16-Lâu 17-Vị 18-Mão 19-Tất 20-Chủy 21-Sâm
Nam 22- Tỉnh 23-Quỷ 24-Liễu 25-Tinh 26-Trương 27-Dực 28-Chẩn
Trong khi đó thiên văn học phương Tây cũng chia đường Hoàng đạo thành 14 chòm sao như:
Bạch Dương, Song Ngư, Kim Ngưu, Song Tử, Cự Giải, Sư Tử, Thất Nữ, Thiên Bình, Thần Nông
(Thiên Ết), Nhân Mã, Ma Kết, Bảo Bình. Rồi họ sắp xếp các chòm sao này theo ước lệ của mỗi dân
tộc. Việc phát hiện ra 28 Chòm sao (Nhị Thập Bát tú) có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với thiên
văn học Thế giới, mà nó còn góp phần tạo nên nét văn hóa độc đáo của nền văn minh phương Đông.
Người Trung Hoa Cổ đại khi phát hiện ra chúng cũng chia đường Hoàng đạo thành 12 phần gọi là
Tinh Thứ. Họ lấy Đông Chí làm điểm mốc khi Nhật Tinh đến Nam chí tuyến làm đầu Cung Tinh
Kỷ. Khi Mặt trời đến đầu cung gọi là một Tiết khí, đến giữa cung là một Trung khí. Nhưng khi do sự
chuyển động Tuế sai, nên đầu cung trở thành Trung khí và giữa cung là Tiết khí. Rồi sau đó định ra
mỗi tuần Trăng thường chứa một Tiết khí và một Trung khí. Nếu tháng nào không chứa điểm
Trung khí thì tháng ấy có thể Nhuận. Sau đây là tên của 12 Sao, 12 Thứ như sau:
1.Tinh Kỷ 7.Thuần Thủ
4

5. 2.Huyền Hiêu 8. Thuần Hỏa
3.Tu Si (có người dịch là Thú
Tử)
9. Thuần Vĩ
4.Giáng Lâu 10.Thọ Tinh
5.Đại Lương 11.Đại Hỏa
6.Thực Trầm 12.Tích Mộc
Các tên sao: Huyền Hiêu, Tu Si, Thực Trầm là biểu tượng tên người theo truyền thuyết. Còn tên :
Đại Lương, Tích Mộc là tên đất thời Cổ. Đại Hỏa là tên sao. Thuần Thủ, Thuần Hỏa, Thuần Vĩ là
hình tượng đặt tên các con chim lớn trong trí tưởng tượng của người xưa. Có thể nói, kiến thức về
môn thiên văn học của người Trung Hoa thời ấy rất tinh tế. Họ không nhầm lẫn giữa các chòm sao và
các cung Hoàng đạo. Vào năm 330, Ngu Hỷ đã phát hiện ra Tuế sai., nên sau một thời gian, họ tính
lại khí ứng để làm lịch cho chính xác. Họ căn cứ vào Thái Tuế (Mộc Tinh) chuyển động quanh
Hoàng đới trong 12 năm đi được một vòng và chia được 12 Thời tức trùng với 12 Tinh Thứ và đặt
theo 12 Chi. Chẳng hạn, Tý trùng với Huyền Hiêu, Sửu trùng với Tinh Kỷ, Dần trùng với Tích Mộc.
Vòng thứ tự của thời tức đếm ngược với thứ tự thuận của Tinh thứ. Người ta có thể ghi năm theo thời
tức. Ví dụ: Tuế tại Thuần Hỏa, hoặc có thể nói: Tuế tại Ngọ, hay Tuế tại Tinh Kỷ, hoặc Tuế tại Sửu.
Từ đó, người ta gọi cách ghi này là Tuế Tinh Kỷ Niên Pháp.
5
Hình ảnh biểu tượng về 28 CHÒM SAO NHỊ THẬP BÁT TÚ
theo Ngọc Hạp thông thư

6. 6

7. 6