1. 2012-01-01
1
Postępowanie cywilne 12
Obrona pozwanego
Przebieg rozprawy
Obrona pozwanego
• Uprawnienie, nie obowiązek
• Realizacja prawa do ochrony sądowej
• Możliwości obrony
– Uznanie powództwa
– Wniosek o oddalenie powództwa
– Podniesienie zarzutów
– Wniesienie powództwa wzajemnego
Niepodjęcie obrony
• Brak działań pozwanego
– Pozwany nie uczestniczy w rozprawie
– Pozwany nie składa pism procesowych
• Skutki
– Zawieszenie postępowania (nieobecność
stron)
– Wydanie wyroku zaocznego (339)
– Grzywna (sprawy małżeńskie i rodzinne
429)

2. 2012-01-01
2
Uznanie powództwa
• Pozwany zgadza się
– Z żądaniem pozwu (co do faktu i prawa)
– Na wydanie wyroku zgodnie z treścią
pozwu
• Rodzaje:
– Całkowite
– Częściowe
• Podlega kontroli sądu (art. 213 par 2)
Uznanie powództwa - skutki
• Związanie uznaniem
– Art. 213 par 2 (obejście prawa)
– Postępowanie dowodowe:
• Sprawy małżeńskie (431)
• Sprawy między rodzicami i dziećmi (458)
• Uznanie postanowień wzorca za niedozwolone
(479 [18])
– Zwrot kosztów pozwanemu [czasem] (101)
– Natychmiastowa wykonalność (333 par 1)
Uznanie powództwa – skutki
materialnoprawne
• Uznanie niewłaściwe długu
• Zrzeczenie się korzystania z
przedawnienia (powód dochodzi
przedawnionego długu)
• Natychmiastowa wymagalność
świadczenia jeszcze niewymagalnego
• Uznanie mimo zaprzeczenia podstawy
faktycznej – darowizna / inna czynność

3. 2012-01-01
3
Zaprzeczenie
• Czynność procesowa
• Oświadczenie wiedzy strony o
zaprzeczeniu istnienia lub nieistnienia
danej okoliczności faktycznej
• Rodzaje
– Zwykła negacja
– Zaprzeczenie umotywowane
• Brak zaprzeczenia = przyznanie (230)
Zarzut procesowy
• Czynność procesowa zmierzająca do
obrony praw w procesie
• Rodzaje
– Merytoryczne (dotyczące istoty sprawy)
– Formalne (dotyczące toku postępowania)
• Skutki
– Niweczące
– Tamujące
Zarzuty formalne
• Skutkujące odrzuceniem pozwu
– Art. 199, 1099, 1124 par. 3
– Wymagają oddzielnego postanowienia
– Zaskarżalne zażaleniem
– Można wstrzymać rozpoznanie sprawy
• Pozostałe
– Sąd oddala w orzeczeniu kończącym
– uzasadnienie

4. 2012-01-01
4
Zarzuty formalne – termin
podniesienia
• Prekluzja
– art. 202: niewłaściwość usuwalna
– Art. 1165 par 1 sąd arbitrażowy
• Zarzuty nie objęte prekluzją:
– uzasadniające odrzucenie pozwu
– Niewłaściwy tryb postępowania
– Brak zdolności procesowej
– Braki w składzie organów
Zarzuty merytoryczne
• Dotyczące prawa, na którym powód
opiera żądanie lub legitymacji czynnej
– Fakty, które przeszkodziły powstaniu
prawa (brak zdolności do czynności pr.)
– Okoliczności niweczące (przedawnienie)
• Oparte na własnym prawie pozwanego
– Okoliczności obezwładniające prawo
powoda (przedawnienie)
– Pozwany nie zaprzecza prawu powoda
Zarzuty merytoryczne – termin
wniesienia
• Zarzuty ad meritum powinny być
podnoszone zasadniczo w I instancji
• Możliwa jest prekluzja – późniejsze
podniesienie zarzutu powoduje jego
utratę (gospodarcze, art. 217)
• Ciężar dowodu – reguły ogólne
• Powód może podnosić kontrzarzuty

5. 2012-01-01
5
Powództwo wzajemne
• Środek obrony i samodzielne
powództwo rozpatrywane łącznie z
powództwem głównym
• Żądanie oddalenia powództwa
głównego i wydania orzeczenia wg
treści powództwa wzajemnego
• Niezależne od ew. uznania powództwa
głównego
Powództwo wzajemne cd
• Sąd o każdym powództwie orzeka
oddzielnie
• Warunki formalne: jak pozew
• Zalety i wady
– Opóźnia bieg postępowania z powództwa
głównego (było niedopuszczalne w
gospodarczym)
– Eliminuje konieczność prowadzenia 2
procesów
Warunki dopuszczalności
• Stan sprawy w toku
• Identyczność stron
• Brak zakazu ustawowego
• Zachowanie terminu
• Związek z powództwem głównym lub
potrącalność dochodzonych roszczeń

6. 2012-01-01
6
Identyczność stron
• Pozwany pozywa Powoda z pozwu
głównego
• Jeżeli pozwanymi miałyby być inne
osoby – powództwo wzajemne jest
niedopuszczalne
Zakazy ustawowe powództwa
wzajemnego
• Naruszenie posiadania (479)
• Postępowanie nakazowe (493 par 1)
• Sprawy o rozwód i separację (439)
• Zaprzeczenie lub ustalenie ojcostwa, o
ustalenie bezskuteczności uznania
(454’)
• Ograniczenia w uproszczonym (505[4])
• Sprawy gospodarcze (traci moc)
Termin
• W odpowiedzi na pozew
• Oddzielnie, nie później niż na pierwszej
rozprawie lub sprzeciwie od wyroku
zaocznego
– Pierwsza rozprawa przed sądem rzeczowo
i miejscowo właściwym
– Powództwo można zgłosić do końca
rozprawy

7. 2012-01-01
7
Związek z powództwem
• Związek istnieje, jeżeli sprawa dotyczy
– Tego samego przedmiotu sporu
– Tej samej podstawy faktycznej
• Przypadek szczególny art 471’ kc
– Orzecznictwo SN
– Powództwo z klauzuli rebus sic stantibus
może być wniesione jako wzajemne
– Żądanie to pozwany może zgłosić tylko w
pozwie wzajemnym (?!)
Potrącalność
• O dopuszczalności decyduje prawo
materialne
• Oddalenie zarzutu potrącenia nie
wyłącza dochodzenia roszczenia w
osobnym procesie (SN)
• Pozwany dochodzi sumy większej, niż
powód