Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

1. KOMUNIKASYON AT
PANANALIKSIK SA
WIKA AT KULTURANG
PILIPINO
WEEK 5 QUARTER 2
Talisay Senior High School

2. KASANAYANG PAMPAGKATUTO:
 Nabibigyang kahulugan ang mga salitang ginamit sa
talakayan (F11PT- IIe- 87)
 Napipili ang angkop na mga salita at paraan ng
paggamit nitó sa mga usapan o talakayan batay sa
kausap, pinag- uusapan, lugar, panahon, layunin, at
grupong kinabibilangan (F11PS-IIe-90C)

3. Kakayahang
Lingguwistiko

4. GAWAIN 1. PANIMULANG PAGTATAYA
Panuto: Pansinin ang mga
sumusunod na larawan. Suriin
ito ayon sa gamit ng wika.

9. Kakayahang Lingguwistiko
Ang kakayahang lingguwistik/gramatikal ay
tumutukoy sa kaalamang leksikal at
pagkaalam sa tuntunin ng ponolohiya,
morpolohiya, sintaks at semantiks, ayon kina
Michael Merill Canale at Swains.

10. Gramatika ang mahalagang salik sa
pag-aaral ng kakayahang ito. Ang
gramatika ay tungkol sa tuntunin ng
wastong paggamit ng bantas, salita,
bahagi ng pananalita, pagbuo ng mga
parirala, sugnay, at pangungusap.

11. Ponolohiya o Palatunugan
– maagham na pag-aaral ng mga
makabuluhang tunog (ponema) na bumubuo
ng isang wika.
Halimbawa: malapatinig na w at y
= bahay, bahaw

12. A. Ponemang Segmental
– makabuluhang tunog sa Filipino.
Halimbawa: bata (child) banta (threat)
batas(law) bantas (punctuation mark)

14. A. Ponemang Segmental
Ginagamit ang daw/din kapag ang sinusundang salita ay
nagtatapos sa katinig (consonant), raw/rin kapag patinig
(vowel) o malapatinig na w at y.
Halimbawa: bayad daw bababa raw, malikot din pangit
din, maganda rin,
magalaw rin
Buhay raw

15. B. Ponemang Suprasegmental
– pantulong sa ponemang segmental upang
higit na maging mabisa ang paggamit ng 28
ponemang segmental sa
pakikipagtalastasan at upang higit na
maging malinaw ang kahulugan.

16. 2. Morpolohiya o Palabuoan
– makaagham na pag-aaral sa pagbuo
ng mga salita sa pamamagitan ng
pinakamaliit na yunit ng isang salita o
morpema.

17. 2. Morpolohiya o Palabuoan
Halimbawa:
tawid+in = tawirin
Takip+an = takpan
hati+gabi = hatinggabi

18. Panlapi
• ginagamit upang makabuo ng panibagong salita. Ito ay
morpemang di-malaya ay isang morpema na ikinakabit
sa isang salitang-ugat upang makabuo ng isang salita.
• Ang mga ito ay idinudugtong sa salitang -ugat—
maaaring sa unahan, sa gitna o sa hulihan.

19. Gamit ng NANG at NG

20. NANG
Una, ginagamit ang nang na
kasingkahulugan ng noong.
Halimbawa,
“Umaga nang barilin si Rizal. Nang
umagang iyon ay lumubha ang
sakit ni Pedro.”

21. NANG
Ikalawa, ginagamit ang nang
kasingkahulugan ng upang o “para.”
Halimbawa, “Sa isip ng mga Espanyol,
kailangang bitayin si Rizal nang
matakot ang mga Pilipino.
Dinala si Pedro sa ospital nang
magamot.”

22. NANG
Ikatlo, ginagamit ang nang
katumbas ng pinagsámang na at
“ng.”
Halimbawa, “Pero sa isip ng mga
Filipino, sobra nang lupit ang mga
Espanyol.
Sobra nang hirap ang dinanas ni
Pedro.”

23. NANG
Ikaapat, ginagamit ang nang para sa
pagsasabi ng paraan o sukat
(pang-abay na pamaraan at pang-abay
na panggaano).
Halimbawa,
“Binaril nang nakatalikod si Rizal.
Namayat nang todo si Pedro dahil sa
sakít.”

24. NANG
Ikalima, ginagamit ang nang bílang
pang-angkop ng inuulit na salita.
Halimbawa, “Barilin man nang barilin si
Rizal ay hindi siyá mamamatay sa
puso ng mga kababayan.
Ginamot nang ginamot si Pedro para
gumaling.”

25. NG
Ang ‘NG’ ay isang bahagi ng
pananalita na gumaganap bilang
pantukoy at pang-ukol ayon sa
gamit sa loob ng pangungusap.
Halimbawa:
Ang magsasaka ay nagbubungkal
ng lupa.

26. NG
Palaging ang kasunod nito ay
pangalan.
Hal.
Pumitas si Pedro ng bulaklak.
Kumain siya ng Lomi.

27. 3. Sintaks
- estruktura ng mga pangungusap at ang mga
tuntuning nagsisilbing patunay sa pagsasabi ng
kawastuan ng isang pangungusap. Ang anyo ng
pangungusap ay karaniwang anyo: nauuna ang
panaguri kasunod ang paksa; at kabalikan: nauuna
ang paksa na sinusundan ng ‘ay’ na sinusundan
ng panaguri.

28. Ang anyo ng pangungusap ay
karaniwang anyo: nauuna ang
panaguri kasunod ang paksa; at
kabalikan: nauuna ang paksa na
sinusundan ng ‘ay’ na sinusundan ng
panaguri.

29. Halimbawa:
Pinatawag ng nanay ang bata.
(karaniwan)
Ang bata ay pinatawag ng nanay.
(kabalikan)

30. Dalawang bahagi ng pangungusap
Ang paksa ay tumutukoy sa pinag-
uusapan sa loob ng pangungusap
habang ang panag-uri naman ang
nagsasabi tungkol sa paksa.

31. KARANIWAN DI-KARANIWAN
PANAGURI+PAKSA
1. Naglalaro ang bata
2. Umalis ako papuntang SM
3. Naglalakad sila kanina
4. Naggagandahan ang mga
naglalakad
PAKSA+PANAGURI
1. Ang bata ay naglalaro
2. Ako ay umalis papuntang S.M
3. Sila ay naglalakad kanina
4. Ang mga naglalakad ay
naggagandahan

32. 4. Semantika
Ito ay tumatalakay sa interpretasyon ng
mga kahulugan ng mga morpema,
salita, parirala, at pangungusap.
Pagbibigay sa isipan ng tao ng
kahulugan batay sa: Denotasyon at
Konotasyon

33. Halimbawa:
Ilaw ng tahanan
Denotasyon: Maliwanag ang ilaw sa
namin.
Konotasyon: Si inay ang ilaw ng tahanan.

34. Halimbawa:
Buwaya
Denotasyon: Mapanganib ang mga buwaya
kaya dapat mag-ingat kung nakatira ka
malapit sa mga lawa.
Konotasyon: Maraming mga tao ang
buwaya sa salapi at kapangyarihan.

35. Panuto: Basahing ang
mga pahayag. Piliin ang
tamang sagot.

36. Kung gusto mong maglubid ng
buhangin, huwag sa harap ng mga taong
nakakikilala sa iyo dahil mabibisto ka nila.
A. Magsabi ng katotohanan
B. Magsinungaling
C. Maglaro sa buhanginan
D. Magpatiwakal

37. Bakit hindi ka makasagot diyan? Para
kang natuka ng ahas, a.
A. Namumutla
B. Nangangati ang lalamunan
C. May ahas na nakapasok sa bahay
D. Hindi nakakibo; nawalan ng lakas na
magsalita

38. Puro balitang kutsero ang naririnig ko sa
kapitbahay nating iyan. Ayoko na tuloy
maniwala sa kanya.
A. Balitang sinabi ng kutsero
B. Balitang walang katotohanan
C. Balitang makatotohanan
D. Balitang maganda

39. Nang umuwi na ang mga bata ay nakabalik
na sila sa sariling pugad nila. Ano ang ibig
sabihin nito?
A. Pugad ng kanilang ibon
B. Pugad ng kanilang mga manok
C. Sariling tahanan
D. Sariling kuwarto

40. Nag-alsa balutan ang magkakapatid
dahil sa kanilang mga magulang.
A. Palipat-lipat ng tirahan
B. Nagbalot ng pagkain
C. Binalot ang gamit
D. naglayas

41. Ang mag-asawang Mark at Nita ay
parang aso’t pusa. Bakit sila parang aso’t
pusa?
A. Hindi sila pantay ng laki
B. Lagi silang nag-aaway
C. Hindi sila nagbibigayan
D. Lagi silang naghahabulan

42. Bulang-gugo si Tompet dahil anak-
mayaman siya.
A. Mata-pobre
B. Galante; laging handang
gumasta
C. Parating wala sa bahay
D. Laging kasapi sa lipunan

43. Walang magawa ang mga kapitbahay
naming makakati ang dila kaya’t maraming
may galit sa kanila.
A. May sakit sa dila
B. Daldalero o daldalera
C. May singaw
D. Nakagat ang dila

44. Si Juan ay palaging nagsusunog ng kilay
dahil gusto niyang makatapos ng pag-aaral.
A. Nangongopya
B. Nanghihiram ng pera
C. Naglalaro ng apoy
D. Nag-aaral ng mabuti

45. Para siyang may taingang kawali kahit
sumisigaw na ang kanyang ina ay hindi pa
rin sumusunod.
A. Nakikinig ng musika
B. Nagbibingibingihan
C. Naglilinis ng tainga
D. May kawaling hugis tainga

46. GAWAIN 1. PANIMULANG PAGTATAYA
 Panuto: Tukuyin ang wastong salita upang mabuo ang diwa ng bawat pangungusap.
Pagkatapos ay sagutin ang mga tanong. Gawin ito sa sagutang papel.
1. Ang bukol sa kanyang leeg ay (ooperahan, ooperahin) na sa isang buwan.
2. Nasuntok niya ang (pinto, pintuan) dahil sa galit.
3. (Pahirin, Pahiran) mo ng langis ang likod ko para hindi akoginawin.
4. Bukas na tayo magkita-kita (kina, kila) Joyce.
5. Ang mga yapak ng ating mga dakilang bayani ang dapat(sundin, sundan) ng mga kabataan
ngayon.

47. GAWAIN 1. PANIMULANG PAGTATAYA
Sagutin ang mga sumusunod na tanong.
1. Sa tingin mo ba ng ay nasagutan mo ng wasto lahat?
2. Bakit mahalaga na matukoy natin ang mga wastong salita
na ating gagamitin?
3. Mahalaga ba ang gramtika sa pagsulat at pagsasalita?
Bakit?

48. Sanggunian:
 Aglibot, Imelda H. 2020. Komunikasyon at Pnanaliksik sa
Wika at Kulturang Pilipino. Department of Education-Region
IV-A CALABARZON. Cainta Rizal.
 https://www.docsity.com/en/kakayahang-
lingguwistiko/5870062/
 http://spandauside.blogspot.com/2009/09/filipino-101-
maling-paggamit-ng_24.html